Wikipedysta:Mareklug/brudnopis

Z Wikipedii

Rzeczpospolita Polska
Flaga Polski	Godło Polski
Dewiza: brak oficjalnej dewizy
Konstytucja	Rzeczypospolitej Polskiej
Język urzędowy	polski
Język używany	polski, śląski, kaszubski, niemiecki
Stolica	Warszawa
Ustrój polityczny	demokratyczny
Typ państwa	republika parlamentarna
Głowa państwa	Prezydent RP Lech Kaczyński
Szef rządu	Prezes Rady Ministrów Jarosław Kaczyński
Powierzchnia  • całkowita	68. na świecie 322 577¹ km²
Liczba ludności  • całkowita (2006)  • gęstość zaludnienia  • narodowości	32. na świecie 38 189 000 123 mieszk./km² Polacy 96,7%[1]
Zjednocznie	części plemion zachodniosłowiańskich (tzw.Plemiona polskie) przez księcia Polan - Mieszka I z dynastii Piastów ok. 960
Utworzenie III Rzeczypospolitej	Zmiana nazwy panstwa Polska Rzeczpospolita Ludowa na Rzeczpospolita Polska 29 grudnia 1989
Jednostka monetarna	złoty (PLN, zł)
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC+2 – lato
Hymn państwowy	Mazurek Dąbrowskiego ( posłuchaj)
Kod ISO 3166	PL
Domena internetowa	.pl
Kod samochodowy	PL
Kod telefoniczny	+48
¹ Jest to powierzchnia terytorium Polski, czyli obszaru lądowego (łącznie z wodami śródlądowymi) – 311 904 km², obszaru morskich wód wewnętrznych – 1991 km², oraz morza terytorialnego – 8682 km². Powierzchnia administracyjna Polski – 312 685 km², która jest najczęściej podawana w różnych źródłach, to powierzchnia w granicach administracyjnych województw i poza obszarem lądowym obejmuje część morskich wód wewnętrznych (Zalew Wiślany, Zalew Szczeciński, obszary wód portów) [źródło: GUS].

Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo położone w Europie Środkowej nad Morzem Bałtyckim. Graniczy z Niemcami (na zachodzie), Czechami, Słowacją (na południu), Ukrainą, Białorusią, Litwą (na wschodzie) i Rosją (obwodem kaliningradzkim, na północy), a poprzez granicę morską (granicę wyłącznej strefy ekonomicznej) również z Danią oraz Szwecją.

Jest członkiem Unii Europejskiej, NATO, ONZ, OECD, Grupy Wyszehradzkiej, Trójkąta Weimarskiego i wielu innych organizacji międzynarodowych.

Spis treści 1 Pochodzenie nazwy kraju 2 Historia 2.1 Początki państwa polskiego w średniowieczu 2.2 I Rzeczpospolita 2.3 Czasy rozbiorów – XIX wiek do I wojny światowej 2.3.1 Księstwo Warszawskie= 2.4 Po roku 1815 Polskę podzielono na kilka organizmów 2.4.1 Królestwo Polskie 2.4.2 Królestwo Galicji i Lodomerii 2.4.3 Rzeczpospolita Krakowska 2.4.4 Wielkie Księstwo Poznańskie 2.5 II Rzeczpospolita 2.6 Polska Rzeczpospolita Ludowa 2.7 III Rzeczpospolita 2.8 Krainy historyczne Polski 3 Polityka 3.1 Partie polityczne 3.2 Ustrój polityczny 3.3 Konstytucje 4 Podział administracyjny 5 Demografia 5.1 Statystyki demograficzne 5.2 Miasta Polski 5.3 Religie i wyznania 6 Geografia 6.1 Rzeki i jeziora 6.2 Budowa geologiczna 6.3 Ukształtowanie powierzchni 6.4 Klimat 7 Przyroda 7.1 Flora Polski 7.2 Fauna 7.3 Ochrona przyrody 7.3.1 Zobacz też 8 Gospodarka 8.1 Wzrost PKB 8.2 Polska w rankingach 8.3 Infrastruktura 8.3.1 Telekomunikacja 8.3.2 Transport kolejowy 8.3.3 Transport samochodowy 8.3.4 Komunikacja lotnicza 8.3.5 Komunikacja miejska 8.3.6 Zobacz też 9 Edukacja i nauka 9.1 Zobacz też 10 Opieka zdrowotna 11 Kultura, sztuka i środki masowego przekazu 11.1 Muzyka 11.2 Literatura 11.2.1 Początki literatury polskiej w średniowieczu 11.2.2 Renesans i Barok 11.2.3 Oświecenie 11.2.4 Romantyzm 11.2.5 Pozytywizm 11.2.6 Młoda Polska 11.2.7 XX wiek 11.2.8 Portrety polskich pisarzy i poetów 11.2.9 Zobacz też 12 Sport 13 Siły zbrojne 14 Prawo wizowe 15 Przypisy 16 Zobacz też 17 Linki zewnętrzne

[edytuj] Pochodzenie nazwy kraju

Nie wiadomo na pewno jakie jest pochodzenie nazwy Polska. Według najbardziej rozpowszechnionej teorii nazwa ta wywodzi się od plemienia Polan, zamieszkującego tereny obecnej Wielkopolski. Słowo Polanie, według jednej z teorii, wywodzi się od słowa plemię – współplemiennik, człowiek związany więzami krwi, mający te same wierzenia. Inna teoria wywodzi słowo polanie od słowa pole, gdyż przypuszcza się, że głównym zajęciem plemienia Polan była uprawa roli, w odróżnieniu od innych plemion np. Wiślan czy Mazowszan, zamieszkujących tereny lesiste. Niektórzy lingwiści twierdzą, że być może jest to związane z pierwotną formą organizacji plemiennej – opola, będącego pewną odmianą ludowładztwa z obieralnym władcą, wspólną własnością ziemi i rodem jako podstawą społeczną.

Istnieje także teoria wyjaśniająca pochodzenie nazwy kraju tym, iż dawno temu ziemia Polan była nazywana ziemią polską, czyli znaczyło to nic innego, jak ziemią polną. W ten sposób powstała nazwa Polska. Rzeczpospolita Polska znaczy to samo co Rzeczpospolita Polna.

W przeszłości używano łacińskich określeń terra Poloniae – ziemia Polska lub Regnum Poloniae. Nazwa Polska zaczęła być używana w odniesieniu do całego państwa w XI wieku. Ziemie Polan od XIV wieku nazywano Staropolską, a później Wielkopolską, a dla kontrastu ziemie południowe – Małopolską.

Inne nazwy Polski (Lechia, perskie Lachistan, litewskie Lenkija) i Polaków (tureckie Lehce, ruskie Lach, węgierskie Lengyel) wywodzi się od nazwy plemienia Lędzian, które, jak się przypuszcza, zamieszkiwało w obecnej południowo-wschodniej części Polski.

Słowo rzeczpospolita oznacza republikę.

Zobacz też: Wikisłownik: nazwa Polska w różnych językach świata.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: historia Polski.

[edytuj] Początki państwa polskiego w średniowieczu

Pierwszym szerzej udokumentowanym historycznie władcą Polski był Mieszko I (wcześniej kroniki wymieniają książęta Polan, z dynastii Piastów), który przyjął chrzest w 966 roku, co w konsekwencji wiązało się z rozpoczęciem zwalczania wierzeń etnicznych Słowian i procesem zapoczątkowanym przez tzw. Chrzest Polski. Pierwszym królem obrany został Bolesław Chrobry. W czasach Bolesława III Krzywoustego Polska została podzielona na dzielnice między jego potomków. W tym okresie południowa Polska przeżyła najazd tatarski, w którym Polacy walczyli razem z Niemcami przeciwko nim. Najwięcej Polska zawdzięcza Kazimierzowi Wielkiemu. Polska musiała się wtedy zmagać z Krzyżakami.

[edytuj] I Rzeczpospolita

Zobacz więcej w osobnym artykule: I Rzeczpospolita.

Współczesna nazwa państwa zwanego dawniej Rzecząpospolitą, obejmującego Koronę Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie, a więc tereny dzisiejszej Białorusi, Litwy, Polski, większej części Ukrainy oraz częściowo Łotwy i Rosji, stosowana dla okresu od połowy XV w., czyli od ukształtowania się ustroju tzw. demokracji szlacheckiej do III rozbioru w 1795. Za początek demokracji szlacheckiej najczęściej przyjmuje się rok 1454, w którym na mocy przywilejów nieszawskich szerokie kompetencje zdobyły sejmiki szlacheckie.

Polska najszybciej rozwijała się w czasach dynastii Jagiellonów. Po śmierci ostatniego króla z tego rodu w Polsce wprowadzano wolną elekcję. Pierwszym królem elekcyjnym Polski został Henryk Walezy. Wybitnym królem elekcyjnym był Stefan Batory. Wraz z nastaniem wybieranej w wolnych elekcjach dynastii Wazów Rzeczpospolita wplątała się w wojny o koronę szwedzką, które pogrążyły kraj w anarchii. Jan III Sobieski zasłynął odsieczą wiedeńską. Na początku XVIII wieku August II Mocny wypowiedział bardzo silnej wtedy Szwecji wojnę, która była częścią trzeciej wojny północnej, na której najwięcej zyskała Rosja.

Pod koniec istnienia Rzeczypospolitej szczególne znaczenie zyskały loże masońskie. Masonami byli król Stanisław August Poniatowski, Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko i 25% posłów Sejmu Wielkiego.

[edytuj] Czasy rozbiorów – XIX wiek do I wojny światowej

[edytuj] Księstwo Warszawskie=

Zobacz więcej w osobnym artykule: Księstwo Warszawskie.

Księstwo Warszawskie – istniejące w latach 1807-1815 państwo polskie, formalnie niepodległe, jednak w rzeczywistości, jak wszystkie państwa zachodniej i środkowej Europy, podporządkowane napoleońskiej Francji. Zostało stworzone przez Napoleona I na mocy traktatów pokojowych podpisanych 7 i 9 lipca 1807 w Tylży z ziem drugiego, trzeciego i części pierwszego zaboru pruskiego, w 1809 powiększone o ziemie pierwszego i trzeciego zaboru austriackiego. Formalnie według dzisiejszej oceny historii utworzenie Księstwa Warszawskiego zakończyło trwające 12 lat rozbiory Polski. Główne miasta: Warszawa, Kraków, Poznań, Lublin, Bydgoszcz, Kalisz i Toruń.

Od 1813 pod okupacją rosyjską; zarządzane przez Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego.

3 maja 1815 na kongresie w Wiedniu Rosja podpisała z Prusami i z Austrią konwencje bilateralne o podziale Księstwa Warszawskiego i trójstronną konwencję o utworzeniu Wolnego Miasta Krakowa. Zadecydowano, iż Księstwo zostanie podzielone na 3 części:

• Austria – zagarnęła okręg Wieliczki
• Prusy – zachodnią część księstwa – Poznańskie
• Rosja – wschodnią część księstwa – Kongresówka
• Kraków – wraz z najbliższą okolicą – Wolne Miasto Kraków

[edytuj] Po roku 1815 Polskę podzielono na kilka organizmów

[edytuj] Królestwo Polskie

Zobacz więcej w osobnym artykule: Królestwo Kongresowe.

Królestwo Polskie powstało z ziem dotychczasowego Księstwa Warszawskiego, lecz bez zachodniej części Wielkopolski (Poznańskie), Bydgoszczy i Torunia. Utworzone zostało Wielkie Księstwo Poznańskie, będące autonomiczną częścią Prus, a Bydgoszcz i Toruń bezpośrednio do tego kraju. Ponadto z lewobrzeżnego Krakowa utworzono Wolne Miasto Kraków, nad którym kontrolę sprawować mieli wszyscy trzej zaborcy. Dotychczasowy monarcha Księstwa Warszawskiego Fryderyk August Wettin został zmuszony do zrzeczenia się wszelkich praw do Księstwa i zwolnienia wojska ze złożonej przysięgi. Na terenie Kongresówki miały miejsce dwa powstania narodowe w latach 1830-1831 (Powstanie listopadowe) i 1863-1864 (Powstanie styczniowe). Granice wszystkich 3 mocarstw (Austria, Prusy i Rosja, w latach 1815-1918) stykały się w tzw. Trójkącie Trzech Cesarzy znajdującym się w Mysłowicach, miejscu kiedyś bardzo popularnym i chętnie odwiedzanym turystycznie, teraz zapomnianym.

[edytuj] Królestwo Galicji i Lodomerii

Zobacz więcej w osobnym artykule: Galicja.

Określenie Galicja i Lodomeria, potocznie skracane do samej tylko Galicji, do szerszego użycia weszło po I rozbiorze Polski. Wówczas to Austrii przypadły ziemie obejmujące m.in. Ruś Czerwoną ze Lwowem, Przemyślem, Sanokiem i Bełzem, południową Małopolskę z Oświęcimiem, Tarnowem i Nowym Sączem oraz zachodni fragment Podola (Tarnopol, Zbaraż) i fragment ziemi chełmskiej z Zamościem. Tereny te uzyskały status kraju koronnego Austrii o oficjalnej nazwie Królestwo Galicji i Lodomerii (niem. Königreich Galizien und Lodomerien, ukr. Королівство Галіції і Лодомерії lub w formie zreukrainizowanej Королівство Галичини і Володимирії). Nawiązując do tytułu Rex Galiciæ et Lodomeriæ, dyplomacja austriacka starała się uzasadnić prawo monarchów austriackich – jako spadkobierców korony węgierskiej – do zajętych ziem.

W 1861 Galicja uzyskała autonomię z sejmem krajowym i rządem w stołecznym Lwowie. W 1867, w związku z ustanowieniem monarchii dualistycznej (Królestwo Galicji i Lodomerii pozostało w składzie Cesarstwa Austrii), autonomię prowincji poszerzono. Rząd austriacki zagwarantował, że namiestnicy będą powoływani spośród miejscowych Polaków. Sejm miał prawo uchwalać ustawy dotyczące gospodarki krajowej, komunikacji, szkolnictwa i zdrowia. Dzięki temu Galicja stała się ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Działały tu polskie partie polityczne i organizacje paramilitarne – Sokół, Strzelec, Drużyny Bartoszowe, które stanowiły bazę sformowanych na początku XX wieku Legionów.

[edytuj] Rzeczpospolita Krakowska

Zobacz więcej w osobnym artykule: Rzeczpospolita Krakowska.

Rzeczpospolita Krakowska powstała w 1815 w wyniku uchwały kongresu wiedeńskiego. Inicjatorem jej utworzenia był car Aleksander I, który w toku pertraktacji między trzema mocarstwami rozbiorowymi zaproponował przekształcenie Krakowa i Torunia w wolne miasta. Toruń ostatecznie został przekazany Prusom, zaś Kraków z okolicami przekształcono w "wolne, niepodległe i ściśle neutralne" państwo pod opieką Rosji, Austrii i Prus.

Nowemu państwu nie przyznano prawa prowadzenia własnej polityki zagranicznej – jego interesy miały reprezentować trzy mocarstwa opiekuńcze. Państwa te zobowiązały się do wieczystego szanowania neutralności Wolnego Miasta i niewprowadzania na jego teren swych wojsk pod żadnym pozorem. W zamian Kraków miał wydawać szpiegów i dezerterów zbiegłych na jego terytorium. Formalną datą ogłoszenia państwa był 18 października 1815, który obchodzono odtąd jako święto państwowe. W 1846 zostało zlikwidowane.

[edytuj] Wielkie Księstwo Poznańskie

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wielkie Księstwo Poznańskie.

Było to autonomiczne księstwo wchodzące w skład Prus (pozostające poza Związkiem Niemieckim) powstałe na mocy kongresu wiedeńskiego, mające zaspokoić narodowe ambicje Polaków. Po powstaniu listopadowym w Królestwie Polskim, popartym przez Poznaniaków, autonomia Księstwa została ograniczona w 1831, a po powstaniach wielkopolskich z 1846 i 1848 całkowicie zniesiona. Administracja pruska zmieniła nazwę na Prowincja Poznańska (Provinz Posen), ale w użyciu społeczeństwa nadal pozostawała nazwa Wielkie Księstwo Poznańskie (choć polskie elity polityczne również używały nowej nazwy), nazwa ta pozostała w pełnej tytulaturze królów Prus a następnie cesarzy niemieckich aż do abdykacji Wilhelma II.

[edytuj] II Rzeczpospolita

Zobacz więcej w osobnym artykule: II Rzeczpospolita.

Popularna nazwa państwa polskiego o oficjalnej nazwie "Rzeczpospolita Polska", które istniało w latach 1918-1939. Urzędowym językiem II Rzeczypospolitej był polski, a walutą złoty polski.

II Rzeczpospolita była suwerenną republiką demokratyczną z wielopartyjnym ustrojem parlamentarno-gabinetowym. Ustrój ten uległ poważnej modyfikacji na skutek przewrotu majowego, który miał miejsce 12-15 maja 1926, kiedy to został przekształcony w system prezydencko-autorytarny.

Za jej formalny początek przyjmuje się 11 listopada 1918 kiedy to władzę wojskową w Warszawie objął Józef Piłsudski. Za jej koniec można uznać przekazanie władzy przez prezydenta Ignacego Mościckiego Polskiemu Rządowi na Uchodźstwie, które miało miejsce 25 września 1939 lub też przekroczenie granicy kraju przez Rząd Rzeczypospolitej 17 września 1939.

W latach 1939-1945 terytorium dawnej II Rzeczypospolitej Polskiej było okupowane przez Związek Radziecki (do 1941) i III Rzeszę. Po zakończeniu II wojny światowej, powstała Polska Rzeczpospolita Ludowa, która objęła tylko zachodnią część terytorium II Rzeczypospolitej oraz wschodnie, zaodrzańskie tereny dawnej III Rzeszy.

[edytuj] Polska Rzeczpospolita Ludowa

Zobacz więcej w osobnym artykule: Polska Rzeczpospolita Ludowa.

Oficjalna nazwa państwa polskiego w okresie od 1952 do 1989 roku. Zwana jest też potocznie Polską Ludową. Za rzeczywisty początek Polski Ludowej przyjmuje się jednak rok 1944, kiedy to wschodnia część obecnego obszaru Polski została wyzwolona spod okupacji hitlerowskiej (wschodnie tereny przedwojennej Polski zostały zajęte przez Armię Czerwoną na jesieni 1943) i został na niej utworzony pierwszy organ władzy wywodzący się z Krajowej Rady Narodowej – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Polska stała się wówczas państwem zależnym od Związku Radzieckiego, ale dysponującym ograniczoną suwerennością, o ustroju niedemokratycznym, który z czasem przybrał postać tzw. socjalizmu realnego. Kwestia określenia ustroju PRL jest jednak sporna, oficjalnie było to państwo socjalistyczne, a według Konstytucji, państwo demokracji ludowej; przez przeciwników jednak ustrój ten określany był jako komunizm, aczkolwiek nie osiągnął teoretycznego stadium komunizmu; w Polsce bowiem nie skolektywizowano w pełni rolnictwa, większość ziemi pozostała w rękach prywatnych i zawsze istniały elementy wolności gospodarczej, podczas gdy w wielu innych krajach zakazano na przykład prywatnego handlu detalicznego, dlatego polska gospodarka znajdowała się już wtedy na poziomie niewiele gorszym niż hiszpańska^{[dodaj źródło]}, jeśli wziąć pod uwagę wartość PKB.

W okresie 1989-1991 jako efekt działań politycznych, państwo to uległo przekształceniu w demokratyczną Rzeczpospolitą Polską, określaną jako III Rzeczpospolita.

[edytuj] III Rzeczpospolita

Zobacz więcej w osobnym artykule: III Rzeczpospolita.

Nieformalne określenie państwa polskiego po zasadniczych przemianach politycznych, jakie zaszły po 1989, stosowane do chwili obecnej (2006). Oficjalna nazwa państwa to Rzeczpospolita Polska. Wymową tego określenia jest zerwanie z ustrojem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tzw. demokracja ludowa) i nawiązanie bezpośrednio do tradycji II Rzeczypospolitej. Symbolem III Rzeczypospolitej jest m.in. przywrócenie w godle Polski orła w koronie. Określenie Trzecia Rzeczpospolita pojawia się w preambule do Konstytucji.

[edytuj] Krainy historyczne Polski

• Grody Czerwieńskie (Ruś Czerwona, większość leży na terytorium Ukrainy, Ziemia chełmska, Ziemia przemyska, Ziemia sanocka), Kaszuby, Kociewie, Krajna, Kujawy, Lubelszczyzna, Łużyce (większość Łużyc leży na terytorium Niemiec), Małopolska, Mazowsze, Podhale, Podlasie, Pomorze (Zachodnie, Gdańskie), Suwalszczyzna – dawna Jaćwież, litewska południowa Auksztota, Śląsk (Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Śląsk Opolski, Śląsk Cieszyński), Warmia i Mazury, Wielkopolska, Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia chełmińska, Ziemia lubuska, Ziemia sanocka, Ziemia sieradzka, Ziemia wieluńska, Pałuki, Żuławy Wiślane, Żywiecczyzna

Zobacz też: województwa historyczne i aktualne

[edytuj] Polityka

Zobacz więcej w osobnym artykule: polityka Polski.

[edytuj] Partie polityczne

PiS, PO, LPR, Samoobrona, SLD, PSL, RLN, UP, SDPL, PD, UPR, PPP, KPP, Zieloni 2004, PPS, Nowa Lewica, PSL Piast, NOP, UL III RP, Racja PL, DPL, SG

Polska scena polityczna w latach dziewięćdziesiątych była bardzo zmienna. Większość partii z tamtego okresu nie przetrwała, podzieliła się na różne frakcje, zmieniła nazwy. Większość z nich jest społecznie konserwatywna, gospodarczo-socjalliberalna, socjaldemokratyczna.

[edytuj] Ustrój polityczny

Zobacz więcej w osobnym artykule: ustrój polityczny Polski.

Ustrojem politycznym RP jest demokracja parlamentarna.

[edytuj] Konstytucje

• Konstytucja 3 maja
• Konstytucja Księstwa Warszawskiego
• Konstytucja Królestwa Polskiego
• Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu
• Mała Konstytucja z 1919
• Konstytucja marcowa
• Konstytucja kwietniowa
• Mała konstytucja z 1947
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – 1952
• Mała Konstytucja z 1992
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – 1997

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: podział administracyjny Polski.

Od 1 stycznia 1999 obowiązuje trzystopniowy podział administracyjny kraju na województwa (16), powiaty (314) i gminy (2 478) – stan z 31 marca 2006.
Województwa:

	województwo	stolica	powierzchnia (w km²) [2]	ludność (2006) [2]
1	dolnośląskie	Wrocław	19 947	2 888 232
2	kujawsko-pomorskie	Bydgoszcz,[3] Toruń [4]	17 972	2 068 253
3	lubelskie	Lublin	25 122	2 179 611
4	lubuskie	Gorzów Wielkopolski,[3] Zielona Góra [4]	13 988	1 009 198
5	łódzkie	Łódź	18 219	2 577 465
6	małopolskie	Kraków	15 183	3 266 187
7	mazowieckie	Warszawa	35 557	5 157 729
8	opolskie	Opole	9 412	1 047 407
9	podkarpackie	Rzeszów	17 846	2 098 263
10	podlaskie	Białystok	20 187	1 199 689
11	pomorskie	Gdańsk	18 314	2 199 043
12	śląskie	Katowice	12 334	4 685 775
13	świętokrzyskie	Kielce	11 710	1 285 007
14	warmińsko-mazurskie	Olsztyn	24 173	1 428 601
15	wielkopolskie	Poznań	29 827	3 372 417
16	zachodniopomorskie	Szczecin	22 892	1 694 178

[edytuj] Demografia

Zobacz więcej w osobnym artykule: ludność Polski.

Zobacz też: Polacy

Ludność Polski
Rok	Ludność	Zmiana %	Rok	Ludność	Zmiana %
1846	11 107 000	-	1960	29 776 000	19,1%
1911	22 110 000	99,1%	1970	32 642 000	9,6%
1921	27 177 000	22,9%	1978	35 061 000	7,4%
1931	32 107 000	18,4%	1988	37 879 000	8,0%
1938	34 849 000	8,5%	1990	38 183 000	0,8%
1946	23 930 000	-31,3%	1995	38 610 000	1,1%
1950	25 008 000	4,5%	2000	38 654 000	0,1%
			2006	38 635 144	-0,2%
Liczba ludności Polski w latach 1961-2006 (w tysiącach)

W okresie kształtowania się państwowości Polska obejmowała swym zasięgiem ziemie o powierzchni ponad ćwierć miliona km² z przeszło milionem mieszkańców. Za czasów Kazimierza Wielkiego obszar państwa (około 270 tys. km²) zamieszkiwało ponad 2,5 miliona osób. Dopiero unia z Litwą przyniosła radykalny przyrost demograficzny i terytorialny. Za czasów Batorego obszar państwa zbliżył się do 1 miliona km², zaś ludność w końcu XVI wieku prawdopodobnie osiągnęła 9 milionów. W chwili utraty niepodległości wielonarodowościowe państwo liczyło co najmniej 13-14 milionów mieszkańców, przy czym przez cały okres wspólnej państwowości z Litwą znaczną część ludności stanowiły osoby posługujące się innym językiem niż polski (w końcu XVIII wieku było ich ok. 60%). Po odzyskaniu niepodległości w granicach Polski znalazło się kilka milionów osób o innej niż polska narodowości, tak więc Polska przed II wojną światową była krajem wielonarodowościowym, gdzie mniejszości stanowiły powyżej 1/3 ludności. W okresie między 1921 a wybuchem II wojny światowej liczba ludności wzrosła z 27,2 mln do 35,2 mln. Jednak zmiany granic Polski po wojnie oraz przesiedlenia sprawiły, że obecnie Polska jest krajem nieomalże jednolitym etnicznie. Wszystkie mniejszości narodowe łącznie nie przekraczają 3% ludności.

Polacy należą do ludów słowiańskich. Posługują się językiem polskim, należącym do rodziny języków słowiańskich. Dla części Polaków językiem ojczystym jest blisko z nim spokrewniony język kaszubski. Język polski jest językiem urzędowym kraju, jakkolwiek prawo gwarantuje mniejszościom narodowym używanie ich własnych języków, zwłaszcza na obszarach, gdzie występują ich większe skupiska. Według Narodowego Spisu Powszechnego (2002) 97,8% mieszkańców Polski używa w domu języka polskiego. Najbardziej popularne języki mniejszości to: niemiecki, ukraiński, białoruski, romski, rosyjski, litewski i łemkowski.

[edytuj] Statystyki demograficzne

(2006)
Liczba ludności	38 635 144
Ludność według wieku
0 – 14 lat	16,7% (mężczyzn 3 319 176; kobiet 3 150 859)
15 – 64 lat	70,3% (mężczyzn 13 506 153; kobiet 13 638 265)
ponad 64 lata	13% (mężczyzn 1 912 431; kobiet 3 108 260)
Współczynnik urbanizacji	61,9% (1996)
Średnia wieku
W całej populacji	36,43 lat
Mężczyzn	34,52 lat
Kobiet	38,49 lat
Przyrost naturalny	0,03%
Współczynnik urodzeń	10,78 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	10,01 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-0,49 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat	0,99 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,62 mężczyzn/kobiet
w całej populacji	0,94 mężczyzn/kobiet
Umieralność niemowląt
W całej populacji	8,51 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	9,59 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	7,37 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	74,74 lat
Mężczyzn	70,71 lat
Kobiet	79,03 lat
Rozrodczość	1,23 urodzeń/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	0,1% (2001)
Liczba osób żyjących z HIV/AIDS	14 000 (2003)
Liczba zmarłych na HIV/AIDS	100 (2001)
Procent ludności miejskiej	71,9 % (2003)

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO), 2003:

• Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia dla całej populacji: Polska zajmuje 28 miejsce w Europie (na 52, łącznie z azjatyckimi państwami b. ZSRR). W całej populacji: 75 lat, w tym: mężczyźni 71 lat, kobiety 79 lat. WHO1
• Pod względem oczekiwanej długości życia mężczyzn, Polska jest również na 28 miejscu w Europie. WHO2
• Śmiertelność chłopców poniżej 5 roku życia: 25 miejsce w Europie (9 na 1000; dziewcząt 7 na 1000). WHO3
• Śmiertelność dorosłych mężczyzn (15-59 lat): 20 miejsce w Europie (202 na 1000; kobiety 81 na 1000). WHO4
• Oczekiwane dalsze trwanie życia w zdrowiu osób w wieku 60 lat (2002): 28 miejsce w Europie. Mężczyźni: 17,3 lat, kobiety: 22,17 lat. WHO5

[edytuj] Miasta Polski

Zobacz więcej w osobnym artykule: miasta w Polsce.

Zamek Królewski w Warszawie

Warszawa

Zabytkowa fabryka w Łodzi

Łódź

Widok na Kraków z Wawelu

Kraków

Panorama Wrocławia

Wrocław

Ratusz w Poznaniu

Poznań

Stary port w Gdańsku

Gdańsk

Bazylika archikatedralna w Szczecinie

Szczecin

Spichrze w Bydgoszczy

Bydgoszcz

Wieża zamku w Lublinie

Lublin

Ul. Chorzowska w Katowicach

Katowice

Cerkiew w Białymstoku

Białystok

Największe miasta Polski liczące ponad 100 tys. mieszkańców w 2006 ^[2]:

	miasto	liczba mieszkańców (2006)	województwo
1	Warszawa	1 697 596	mazowieckie
2	Łódź	767 628	łódzkie
3	Kraków	756 629	małopolskie
4	Wrocław	635 932	dolnośląskie
5	Poznań	567 882	wielkopolskie
6	Gdańsk	458 053	pomorskie
7	Szczecin	411 119	zachodniopomorskie
8	Bydgoszcz	366 074	kujawsko-pomorskie
9	Lublin	354 967	lubelskie
10	Katowice	317 220	śląskie
11	Białystok	294 864	podlaskie
12	Gdynia	252 791	pomorskie
13	Częstochowa	246 890	śląskie
14	Radom	227 018	mazowieckie
15	Sosnowiec	226 034	śląskie
16	Kielce	208 193	świętokrzyskie
17	Toruń	208 007	kujawsko-pomorskie
18	Gliwice	199 451	śląskie
19	Zabrze	191 247	śląskie
20	Bytom	187 943	śląskie
21	Bielsko-Biała	176 987	śląskie
22	Olsztyn	176 864	warmińsko-mazurskie
23	Rzeszów	163 069	podkarpackie
24	Ruda Śląska	146 582	śląskie
25	Rybnik	141 580	śląskie
26	Tychy	131 153	śląskie
27	Dąbrowa Górnicza	130 128	śląskie
28	Opole	128 268	opolskie
29	Płock	127 461	mazowieckie
30	Elbląg	127 275	warmińsko-mazurskie
31	Wałbrzych	126 465	dolnośląskie
32	Gorzów Wielkopolski	125 416	lubuskie
33	Włocławek	119 939	kujawsko-pomorskie
34	Zielona Góra	118 221	lubuskie
35	Tarnów	117 560	małopolskie
36	Chorzów	114 686	śląskie
37	Kalisz	110 000	wielkopolskie
38	Koszalin	107 887	zachodniopomorskie
39	Legnica	105 750	dolnośląskie

	rozpiętość populacji miast	liczba miast (2005)
1	>1 000 000	1
2	500 000 – 1 000 000	4
3	250 000 – 500 000	8
4	100 000 – 250 000	26
5	50 000 – 100 000	54
6	20 000 – 50 000	138
7	10 000 – 20 000	177
8	<10 000	445
w sumie miast: 887

Aglomeracje/konurbacje liczące ponad 1 mln mieszkańców:

	aglomeracja/konurbacja	liczba mieszkańców (2005)
1	GOP/Górnośląskie Zagłębie Węglowe	3 487 000
2	Aglomeracja warszawska	2 870 000
3	Aglomeracja łódzka	1 108 600
4	Aglomeracja gdańska	1 080 700
5	Aglomeracja krakowska	1 024 000

Zobacz też: spis miast powiatowych według ludności, spis miejscowości w Polsce, Związek Miast Polskich, powierzchnia polskich miast, mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

[edytuj] Religie i wyznania

Zobacz więcej w osobnym artykule: kościoły i związki wyznaniowe w Polsce.

Ponad 34,2 miliona Polaków jest ochrzczonych w obrządku rzymskokatolickim, co stanowi około 89% populacji. W sumie, do Kościoła katolickiego (rzymskokatolickiego, greckokatolickiego, ormiańskiego i neounickiego), należy około 34,26 miliona Polaków.

Kościoły prawosławne liczą ponad 525 tysięcy wiernych, protestanckie i tradycji protestanckiej – ponad 153 tysięcy, starokatolickie – ponad 45 tysięcy, a inne w sumie ponad 145 tysiąca, z czego najliczniejszy jest Związek Wyznania Świadków Jehowy (ponad 131 tysięcy wiernych).

Polaków bez wyznania jest ponad 2,9 miliona (niecałe 8%).

Rozpatrując powyższe statystyki pamiętać jednak należy, iż za członków poszczególnych Kościołów i związków religijnych przyjmuje się zazwyczaj osoby które w stosunek członkostwa weszły (np. poddane obrzędowi chrztu), nawet jeżeli w okresie późniejszym z niego wystąpiły. Wiarygodne dane statystyczne nie mogą więc zostać sporządzone wyłącznie na podstawie tego rodzaju deklaracji przystąpienia do danego Kościoła. Sprawia to na przykład, że podana tu liczba Polaków bez wyznania może być zaniżona, a wyznawców Kościoła rzymskokatolickiego – zawyżona. Ponadto warto zwrócić uwagę na to, że są to dane z końca roku 2004. W Warszawie i Łodzi do kościoła chodzi regularnie niecałe 20% społeczeństwa, większą religijnością charakteryzują się Śląsk i Lubelszczyzna.^[5]

Kilka prawnie zarejestrowanych w MSWiA związków wyznaniowych (jak Rodzimy Kościół Polski lub Zrzeszenie Wiary Rodzimej) ma natomiast źródła w etnicznych, przedchrześcijańskich wierzeniach Słowian. Po roku 1989 na polskim gruncie pojawiły się także antropozofia, teozofia oraz religie wschodnie, jak buddyzm.

bazylika Jasnej Góry	synagoga w Lesku	cerkiew w Łodzi	kościół ewangelicki
meczet w Gdańsku

[edytuj] Geografia

Zobacz więcej w osobnym artykule: geografia Polski.

Granice współczesnej Polski ukształtowały się w 1945, po zakończeniu działań wojennych. W stosunku do 1939 granice państwa zostały przesunięte na zachód, kosztem obszarów położonych na wschodzie. Po 1945 dokonano kilku korekt terytorialnych, m.in.:

• 15 lutego 1951 – z Ukraińską SRR 480 km². Za miasta: Bełz, Krystonopol i Sokal ze złożami węgla, Polska otrzymała Ustrzyki Dolne i Lutowiska ^[6]
• 1 stycznia 1959 – z Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną. Za osadę Tkacze koło Szklarskiej Poręby, stację i linię kolejową, Polska otrzymała fragment obszaru leśnego.

Zobacz też: zmiany granicy polsko-słowackiej

Długość granic Polski wynosi 3511 km, w tym 440 km przypada na granicę morską (linia wybrzeża Morza Bałtyckiego, która nie jest linią granicy państwa, wynosi 788 km). Graniczy z następującymi państwami:

• od zachodu z Niemcami (467 km),
• od południa z Czechami (796 km) i Słowacją (541 km),
• od wschodu z Ukrainą (535 km) i Białorusią (418 km),
• od północy z Litwą (104 km) i Rosją (obwód kaliningradzki, 210 km).

Źródło: [8] Mały Rocznik Statystyczny GUS

Zobacz też: polskie przejścia graniczne

Polska zajmuje 9. miejsce w Europie pod względem powierzchni oraz 8. pod względem liczby ludności.

W wymiarze północ-południe Polska rozciąga się na długości 649 km, to jest 5° i 50'. Powoduje to różnicę w długości trwania dnia między północną i południową częścią Polski. Latem na północy dzień jest dłuższy o ponad godzinę niż na południu, zimą – odwrotnie. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość Polski wynosi 689 km, co w mierze kątowej daje 10° 01'. Całkowita rozciągłość Polski (z zachodu na wschód i z południa na północ) wynosi 15°51'.

Polska leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego, jest to czas słoneczny południka 15° przebiegającego m.in. na zachód od Jeleniej Góry, Zielonej Góry i Gorzowa Wielkopolskiego oraz na wschód od Szczecina.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów Polski:

• 49°00' szer. geogr. N – szczyt Opołonek,
• 54°50' szer. geogr. N – Jastrzębia Góra^[7] w gminie Władysławowo,
• 14°07' dług. geogr. E – łuk Odry koło Osinowa Dolnego,
• 24°09' dług. geogr. E – kolano Bugu koło Zosina.

Geometryczny środek Polski znajduje się we wsi Piątek koło Łęczycy. Najstarszy (1775) obliczony geometryczny środek Europy znajduje się w Suchowoli koło Sokółki, w województwie podlaskim. Natomiast inne podawane niekiedy lokalizacje tego punktu na terenie Polski (np. "koło Torunia", "w pobliżu Warszawy", "na wschód od Łodzi") nie mają żadnej podstawy naukowej. Przez Polskę przebiega również granica pomiędzy kontynentalnym blokiem Europy Wschodniej, a rozczłonkowaną przez morza wewnętrzne Europą Zachodnią.

[edytuj] Rzeki i jeziora

Najdłuższe rzeki w Polsce to:

	nazwa rzeki	długość (w km)	na terenie Polski	powierzchnia dorzecza (w km²)	na terenie Polski
1	Wisła	1047	1047	194 424	168 699
2	Odra	854	742	118 861	106 058
3	Warta	808	808	54 529	54 529
4	Bug	772	587	39 420	19 284
5	Narew	484	448	75 175	53 873
6	San	443	443	16 861	14 390
7	Noteć	388	388	17 330	17 330
8	Pilica	319	319	9 273	9 273
9	Wieprz	303	303	10 415	10 415
10	Bóbr	272	272	5 876	5 830

Największe jeziora w Polsce to:

	nazwa jeziora	powierzchnia (w km²)	głębokość maksymalna (w metrach)	typ jeziora
1	Śniardwy	113,8	23	morenowe
2	Mamry	104,4	44	morenowe
3	Łebsko	71,4	6,3	przybrzeżne
4	Dąbie	56,0	4,2	deltowe
5	Miedwie	35,3	43,8	rynnowe
6	Jeziorak	34,6	13	rynnowe
7	Niegocin	26,0	39,7	morenowe
8	Gardno	24,7	2,6	przybrzeżne
9	Jamno	22,4	3,9	przybrzeżne
10	Wigry	21,9	73	rynnowe

[edytuj] Budowa geologiczna

Na obszarze Polski stykają się 3 wielkie jednostki tektoniczne:

1. platforma prekambryjska wschodniej Europy (wschodnia i północno-wschodnia Polska), a więc Niż Wschodnioeuropejski.
2. platforma paleozoiczna środkowej i zachodniej Europy (Pozaalpejska Europa Środkowa). Spod pokrywy osadowej tej platformy wyłaniają się części górotworów kaledońskich i hercyńskich (Sudety Zachodnie i Wschodnie, Góry Świętokrzyskie).
3. alpidy (Karpaty z Podkarpaciem).

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Przeważającą część obszaru Polski zajmują tereny nizinne wschodniej części Niżu Środkowoeuropejskiego, a średnie wzniesienie wynosi 173 m n.p.m. Krainy geograficzne ułożone są równoleżnikowo (pasowo) przechodząc od terenów nizinnych na północy i w Polsce centralnej do terenów wyżynnych i górskich na południu. Najwyższym punktem kraju są Rysy – szczyt w Tatrach (2499,1 m n.p.m.), najniżej położonym punktem jest depresja Raczki Elbląskie na Żuławach Wiślanych (–1,8 m n.p.m.)

Zobacz też:

• regionalizacja fizyczno-geograficzna Polski
• krainy geograficzne w Polsce

[edytuj] Klimat

Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego.

[edytuj] Przyroda

[edytuj] Flora Polski

Zobacz więcej w osobnym artykule: flora Polski.

• rośliny chronione

[edytuj] Fauna

Fauna Polski należy do prowincji europejsko-zachodniosyberyjskiej, wchodzącej w skład Paleartyki. Należy ona do średnio zróżnicowanych pod względem gatunkowym, i reprezentowana jest przez ok. 33 tys. gatunków zwierząt (są szacunki, które mówią, iż po dokładnej analizie będzie to liczba znacznie wyższa, dochodząca do 47 tys.). Znaczna część spośród tych gatunków występuje (lub występowała - jak żubr) nie tylko w Polsce, ale też innych obszrach Europy.

Na terenie kraju występuje ponad 90 gatunków ssaków,^[8] 444 gatunki ptaków (z czego ok. 220 gniazdowych), 9 gatunków gadów, 18 - płazów, 119 gatunków ryb (w tym 55 słodkowodnych), 5 gatunków bezżuchwowców, ok. 260 gatunków mięczaków, 25 - 30 tysięcy gatunków owadów, ok. 1.400 gatunków pajęczaków, ok. 240 gatunków pierścienic, ok. 1,5 tys gatunków robaków, 5 - jamochłonów, 8 - gąbek oraz ok. 4 tysięcy gatunków pierwotniaków.

Pod wględem występowania gatunków zwierząt Polska dzieli się na 7 krain zoogeograficznych: południowobałtycką, śląską,opolską, kielecką, karpacko-sudecką, krainę Jury polskiej i podalpejską.

Skład gatunkowy polskiej fauny ukształtował się dopiero po ostatnim zlodowaceniu, kiedy to ustąpieniu lodowców z terenów południowych napłynęły nowe gatunki zwierząt. Także w czasach historycznych zmieniała się lista zwierząt żyjących na terenie kraju: niektóre gatunki przestawały być obecne w faunie Polski (np. tury, tarpany, sobole), inne zaś dołączały do krajowych gatunków, czy to na drodze świadomej introdukcji (np. bażanty, muflony, daniele), czy to w wyniku przypadku (jenoty, piżmaki, ostatnio też szopy pracze, z owadów m.in. stonki).

Większość gatunków obecnie występujących w Polsce stanowią zwierzęta leśne strefy lasów liściastych (jak jelenie, sarny, dziki).
W północno-wschodniej części Polski żyją też gatunki typowe dla strefy tajgi, a nawet tundry (np. puszczyki, łosie, zające bielaki), zaś w południowo -wschodniej także gatunki stepowe (susły, żołny i in.).
Nieco odmienny od reszty kraju skład gatunkowy ma fauna obszarów górskich (Karpaty, Sudety. Poza gatunkami typowymi dla tego typu środowiska (jak kozica czy świstak) żyją tam też zwierzęta wytępione na pozostałym obszarze kraju (rysie, żbiki i niedźwiedzie).

Niektóre z gatunków polskiej fauny są typowymi zwierzętami synantropicznymi (np. szczury i wróble).

Lista gatunków zwierząt występujących na terenie Polski znajduje się w artykułach:

• fauna Polski
• ssaki Polski
• ptaki Polski
• owady Polski
• chruściki Polski
• karaczany Polski

[edytuj] Ochrona przyrody

Zobacz więcej w osobnym artykule: ochrona przyrody w Polsce.

W Polsce prowadzi się aktywną działania w mające na celu ochronę przyrody. Chociaż pewne działania w zakresie ochrony przyrody można spotkać już w średniowieczu i wiekach późniejszych to przemyślane i planowe działania oparte na naukowych podstawach podjęto na szerszą skalę w 2. połowie XX wieku. W 2004 rozpoczęto wprowadzanie w Polsce europejskiej formy ochrony przyrody – obszarów Natura 2000, na których chroni się te elementy przyrody, które są zagrożone w skali Europy. Docelowo takie obszary obejmą prawdopodobnie ok. 15-20% powierzchni kraju.

Niezmiernie ważnym dopełnieniem w systemie ochrony przyrody jest gatunkowa ochrona zwierząt, grzybów i roślin.

Ważnymi osiągnięciami polskiego systemu ochrony przyrody są ochrona bobra, łabędzia, żubra czy też łosia.

Jednak, rozwój gospodarczy kraju, szczególnie ulepszenia jego infrastruktury, często stawały i nadal stawają w konflikcie z ochroną przyrody. Obecnie, jedną z największych kontrowersji jest kwestia wytyczenia trasy nowej drogi przelotowej Via Baltica.

[edytuj] Zobacz też

• rezerwaty przyrody w Polsce
• parki narodowe w Polsce
• parki krajobrazowe w Polsce
• ogrody zoologiczne w Polsce

[edytuj] Gospodarka

Polska jest szóstą gospodarką Unii Europejskiej i dwudziestą trzecią gospodarką świata (Hiszpania o podobnym potencjale ludnościowym zajmuje dziewiątą pozycję). Polska gospodarka od początku lat dziewięćdziesiątych notuje stały, bardzo wysoki jak na kraj tej wielkości wzrost gospodarczy, który można porównać nawet do japońskiego z lat siedemdziesiątych, gdy kraj ten znajdował się na tym samym poziomie rozwoju gospodarczego co Polska teraz. Polska gospodarka jest gospodarką mieszaną. Sektor państwowy wytwarza obecnie około 25% PKB (w rękach państwowych pozostaje PKP, KGHM, część akcji PKN Orlen i wielu mniejszych przedsiębiorstw) i jest to poziom porównywalny do takich krajów, jak Francja czy Norwegia. W Polsce 51% społeczeństwa w wieku produkcyjnym posiada stałe miejsce zatrudnienia: dla porównania w krajach skandynawskich i Wielkiej Brytanii jest to około 70%. Polska stała się atrakcyjnym miejscem do inwestycji dla firm z całego świata: jest to spowodowane dobrym położeniem geograficznym i wewnętrzną stabilizacją społeczno-ekonomiczną. W najbliższym czasie powstaną w Polsce fabryki monitorów i telewizorów ciekłokrystalicznych oraz komputerów (Sharp, LG, Toshiba, Dell); powstaje również wiele miejsc pracy w mniejszych ośrodkach wytwórczych zachodnich i krajowych firm. Polska zadłużona jest na około 50% PKB: dla porównania jednak wiele wysoko rozwiniętych krajów ma zadłużenie i deficyt budżetowy o wiele wyższy. Średni dochód na głowę mieszkańca w Polsce po zmierzeniu parytetem siły nabywczej wynosi około 45% poziomu Niemiec i Szwecji. Jeśli uda się utrzymać stały wysoki wzrost gospodarczy, Polska powinna osiągnąć poziom europejskiej czołówki za około 30 lat. Głównym partnerem handlowym Polski są kraje Unii Europejskiej i Rosja: na Niemcy przypada 30% polskiego eksportu i importu. Największym problemem polskiej gospodarki jest obecnie wysokie bezrobocie, które wynosi około 14,9%; w Warszawie 5,5%. Między regionami Polski istnieje duże zróżnicowanie w poziomie rozwoju gospodarczego: województwo mazowieckie osiągnęło poziom 72% średniej unijnej (jest to poziom wszystkich landów wschodnich Niemiec oraz Grecji), drugie miejsce zajmuje województwo śląskie na poziomie 50% średniej unijnej (poziom najbiedniejszego regionu Portugalii), pozostałe województwa są na poziomie 40-45%, a województwa najbiedniejsze to województwo opolskie, województwo podkarpackie i województwo lubelskie z poziomem 35-37% średniej unijnej (najniższy poziom w całej Unii Europejskiej wraz ze wschodnią Słowacją). Jednostka monetarna: 1 złoty = 100 groszy.

Dane statystyczne za lata 2002-2006
struktura zatrudnienia:	— rolnictwo 16,1% — przemysł 29% — usługi 54,9%
PKB:	967,7 mld zł — wzrost: 5,5% — na jednego mieszkańca: 25 300 zł 8400 USD
udział w strukturze PKB:	— rolnictwo 2,8% — przemysł 31,7% — usługi 65,5%
budżet:	— dochody: 52,73 mld USD — wydatki: 63,22 mld USD
inflacja:	2,1%
dług publiczny:	47,3% PKB
dług zewnętrzny:	123,4 mld USD
rezerwy złota i dewizy:	41,63 mld USD
siła robocza:	18,3 miliona ludzi
ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa:	17%
bezrobocie:	14,9%
inwestycje:	18,5% PKB
tempo wzrostu produkcji przemysłowej:	8,5%
elektryczność:	— produkcja: 150,8 mld kWh — konsumpcja: 121,3 mld kWh
ropa naftowa:	— produkcja: 24 530 bar/d — konsumpcja: 476 200 bar/d
gaz ziemny:	— produkcja: 2,1 mld m³ — konsumpcja: 11,5 mld m³
import:	95,67 mld USD
eksport:	92,72 mld USD
eksport (najważniejsi partnerzy):	Niemcy: 30% Włochy: 6,1% Francja: 6% W. Brytania: 5,4% Czechy: 4,3% Holandia: 4,3%
import (najważniejsi partnerzy):	Niemcy: 24,4% Włochy: 7,9% Rosja: 7,3% Francja: 6,7% Chiny: 4,6%
struktura użytkowania ziemi:	— grunty orne: 50,9% — łąki i pastwiska: 25,2% — sady: 0,2% — lasy i grunty leśne: 5,3% — pozostałe: 18,4%

[edytuj] Wzrost PKB

Rok	Wzrost PKB	Rok	Wzrost PKB
1992	1,5%	2000	4,0%
1993	3,8%	2001	1,0%
1994	5,2%	2002	1,4%
1995	7,0%	2003	3,8%
1996	6,0%	2004	5,3%
1997	6,8%	2005	3,2%
1998	4,8%	2006	5,5%(1)
1999	4,1%
(1) prognoza

[edytuj] Polska w rankingach

• Wskaźnik Rozwoju Społecznego 2005 (Human Development Index, HDI) – wskaźnik stosowany przez Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych: Polska zajęła 36 miejsce na 177 w grupie krajów wysoko rozwiniętych. Lokaty naszych sąsiadów: Niemcy 20., Czechy 31., Słowacja 42., Ukraina 78., Białoruś 67., Litwa 39., Rosja – 62. miejsce.

• Wskaźnik Jakości Życia 2004 (Quality of Life Index, The Economist): 48 miejsce na 111, za Panamą i Urugwajem, tuż przed Chorwacją i Turcją. Ranking, s. 4.

• Wskaźnik Wolności Gospodarczej 2005 (Index of Economic Freedom, Heritage Foundation i "The Wall Street Journal"): podobnie jak większość "starej" UE, Polska została zakwalifikowana do grupy państw o "w zasadzie wolnej gospodarce" i zajęła 41 miejsce, za Japonią (39.), przed Francją (44.) i Koreą Pd. (45.) Ranking od s. 9, mapa wolności gospodarczej na świecie.

• Wskaźnik Konkurencyjności Gospodarki

• 51 miejsce w rankingu 117 państw. Światowe Forum Ekonomiczne: Wzrost o 9 pozycji w stosunku do 2004.
• 57 miejsce w rankingu 60 gospodarek (państw i regionów). IMD International: Światowy Rocznik Konkurencyjności 2005.

• Wskaźnik Percepcji Korupcji 2004 (Corruption Perceptions Index 2004, Transparency International): 67 miejsce na 146. razem z Peru, Chorwacją i Sri Lanką. Ranking

• Wskaźnik Zaufania Inwestorów Zagranicznych 2004 (Foreign Direct Investment Confidence Index wg firmy konsultingowej A.T. Kearney): 12 miejsce. Ranking, s. 5.

• Wskaźnik Globalizacji, obrazujący stopień integracji państw i społeczeństw ze światem (Globalization Index 2005, A.T. Kearney i Foreign Policy Magazine): 31 miejsce na 62. Ranking, s. 4

• Światowy Wskaźnik Rozwoju Handlu Detalicznego, określający perspektywy rozwoju handlu (Global Retail Development Index, A.T. Kearney), Polska zajmuje 27. miejsce na świecie, za Meksykiem, tuż przed Indonezją: (Ranking s. 2)

• Produkt krajowy brutto

• Pod względem wielkości PKB Polska jest 23. gospodarką świata za RPA i przed Holandią: World Factbook (2004), ang. Wikipedia za MFW (prognoza na 2005);
• PKB na 1 mieszkańca (przy zachowaniu parytetu siły nabywczej) wynosi:

• 12.000 USD CIA World Factbook (2004); 57 miejsce na świecie wśród niepodległych państw;
• 13.275 USD prognoza na 2005 ang. Wikipedia za MFW, 51 miejsce na świecie wśród niepodległych państw;

• Wzrost PKB (2004): 5,3%; (2005): 5,6% (prognoza). GUS

• W strukturze PKB (2003) udział rolnictwa wynosi 3%, przemysłu 31%, usług 66% World Factbook

• Inflacja w 2004 wyniosła 3,5%, w 2005 2.1%. GUS

• Bezrobocie (październik 2006): 14,9 %

• Ludność poniżej ustawowej granicy ubóstwa (2004): 19,2% GUS (zobacz też: zasięg ubóstwa w Polsce).

• Handel zagraniczny

• Eksport w 2005 szacowany na 92,7 mld. $^[9] dał 28. miejsce w świecie za Irlandią i przed Danią. W 2003 Polska była w pierwszej dziesiątce eksporterów ^[10] takich towarów jak: skóry, futra, soki, przetwory owocowe, owoce mrożone (16,3 % światowego eksportu), wyposażenie dystrybucji elektryczności, meble, wyroby drewniane, węgiel drzewny i kamienny, koks (13,5 %), złom, silniki spalinowe (10 %), żelazne materiały kolejowe, wyposażenie pojazdów szynowych, ceramika, wyroby hutnicze, statki (14,4 %), kotły, turbiny, siarka, zużyta odzież.

Pod względem wartości w 2003^[11] najwięcej wyeksportowano w kolejności takich towarów jak: samochody, statki, części samochodowe, silniki spalinowe, meble, kable, odbiorniki telewizyjne, węgiel kamienny, hutnicze wyroby konstrukcyjne, opony.

W 2004 eksportowano głównie maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy - 38,4%, towary przemysłowe (surowcowe) - 23,7%, różne wyroby przemysłowe - 15,2%, żywność i zwierzęta żywe 7,6%, w tym miód - II największy światowy producent oraz I producent pyłku pszczelego;

• Import w 2005 szacowany na 95,7 mld. $ ^[12] dał 26. miejsce na świecie za Turcją i przed Brazylią. Importuje się maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 38,7%, towary przemysłowe (surowcowe) 21%, chemikalia 14%, paliwa mineralne, smary i materiały pochodne 9,1%, różne wyroby przemysłowe 8,3% (2004). Pod względem wartości w 2003 najwięcej importowano w kolejności takich towarów jak: ropa naftowa, samochody, lekarstwa, gaz ziemny, statki, części samochodowe, maszyny cyfrowe oraz czytniki optycznye itp., kamery telewizyjne z transmiterami radio-telefonicznymi, części do silników samochodowych, inne towary naftowe.

[edytuj] Infrastruktura

[edytuj] Telekomunikacja

Zobacz więcej w osobnym artykule: telekomunikacja w Polsce.

• Liczba aktywnych telefonów komórkowych: 34,8 mln.(GUS czerwiec 2006)
• Liczba telefonów stacjonarnych: 12,3 mln (GUS styczeń 2006)

[edytuj] Transport kolejowy

Największą firmą zajmującą się przewozami kolejowymi jest grupa PKP S.A., w skład której wchodzi wiele spółek m.in.:

• PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. – odpowiedzialne za infrastrukturę,
• PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o.- obsługujące pasażerski ruch regionalny i międzyregionalny (być może od grudnia 2006 wyłącznie połączenia regionalne),
• PKP Cargo S.A. – przewóz towarów,
• PKP Intercity Sp. z o.o. – połączenia "kwalifikowane", tj. pociągi EC, IC, Ex a także pociągi z niższą taryfą (TLK). Od grudnia 2006 spółka być może przejmie obsługę połączeń międzyregionalnych od PKP PR.

W niektórych województwach powstają spółki zajmujące się ruchem regionalnym tworzone wspólnie przez PKP oraz samorządy – na przykład koleje Mazowieckie w Województwie Mazowieckim.

W Gdańsku i Warszawie istnieję koleje aglomeracyjne poruszające się po torach PLK (SKM). W Warszawie istnieje też kolej dojazdowa (WKD), która porusza się po normalnotorowej linii do niej należącej.

Istnieje także wielu przewoźników nie powiązanych z PKP, obsługujących głównie transport towarowy. Między innymi: PCC RAIL SZCZAKOWA S.A., PTKiGK S.A. Rybnik, CTL. Kilku przewoźników posiada także licencje na przewozy osób, jednak z firm spoza PKP S.A. takie usługi są świadczone tylko przez operatorów działających na liniach wąskotorowych. Największym operatorem kolei wąskotorowych w Polsce jest Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych z siedzibą w Kaliszu.

Pełną listę licencjonowanych przewoźników kolejowych można znaleźć na stronie www.utk.gov.pl

• całkowita długość linii kolejowych: 23 852 km (2004)

Zdecydowana większość infrastruktury kolejowej znajduje się pod zarządem PLK S.A. Za dostęp do niej pobierane są od poszczególnych przewoźników opłaty.

Najważniejsze linie kolejowe to m.in.:

• E30: granica z Niemcami – Wrocław – Katowice – Kraków – granica z Ukrainą;
• E20: granica z Niemcami – Poznań – Warszawa – granica z Białorusią;
• E65: granica z Czechami – Katowice – Warszawa – Gdynia;

[edytuj] Transport samochodowy

Na koniec 2005 w Polsce było zarejestrowanych 16 mln pojazdów samochodowych; w tym liczba samochodów osobowych wynosiła 12 mln. W ostatnich latach istnieje coraz większy import tanich używanych samochodów z Europy Zachodniej, co powoduje spadek sprzedaży samochodów nowych (z 632 tys. w 1999 do 235 tys. w 2005) oraz podniesienie wieku samochodów jeżdżących po polskich drogach. Ponad 87% wszystkich pojazdów zarejestrowanych w Polsce ma ponad 6 lat.^{[13] [14]}

Do 2006 w Polsce było 381 tys. km dróg, w tym 253 tys. km dróg o nawierzchni twardej i 127 tys. km o nawierzchni gruntowej. Do końca lipca 2006 oddano do użytku 665 km autostrad w Polsce.

Według raportu NIK 161/2005 z kontroli funkcjonowania transportu drogowego i kolejowego w latach 1990-2004: ^[15]

• Polska jest korkiem komunikacyjnym Europy
• polskie drogi należą do najbardziej niebezpiecznych i najgorszych w Europie
• tylko 8% dróg krajowych spelnia wymogi UE
• 16,1% dróg posiada pęknięcia nawierzchni
• 15,8% dróg posiada nierówną nawierzchnię
• 36,8% dróg posiada koleiny
• 21,5% dróg ma złe właściwości przeciwpoślizgowe
• na 100 wypadków w Polsce 11 zabitych (dla porównania w UE na 100 wypadków jest 3 zabitych)
• Polska mimo ogromnych zapóźnień w sferze dróg przeznacza tylko 0,3% PKB na ten cel (dla porównania w innych krajach od 0,5% do 1,5% PKB)

Zmiany w sieci dróg publicznych i w ich obciążeniu ^{[15] [14]}

Wyszczególnienie	1990	1995	2000	2001	2002	2003	2004	2005
Drogi publiczne o twardej nawierzchni (w tys. km):	218,4	237,1	249,8	248,3	250,3	248,8	252,3	253,7
Autostrady (w km):	212	246	358	337	405	405	552	552
Liczba zarejestrowanych samochodów (tys. szt.):	9041	11186	14106	14724	15525	15899	16701	16815
- samochodów ciężarowych (tys. szt.):	1045	1354	1879	1979	2163	2313	2392	2304

Najważniejsze drogi prowadzą:

• z Jakuszyc na granicy polsko-czeskiej przez Zieloną Górę, Gorzów Wielkopolski i Szczecin na przeprawę promową ze Świnoujścia do Ystad w Szwecji (E65 – DK3/S3)
• z granicy polsko-niemieckiej w Świecku przez Poznań i Warszawę do granicy z Białorusią w Terespolu i dalej do Mińska i Moskwy (E30 – DK2/A2)
• z granicy polsko-niemieckiej w Zgorzelcu przez Wrocław, Opole, Katowice, Kraków, Tarnów i Rzeszów do granicy ukraińskiej w Medyce i dalej do Kijowa (E40 – DK4/A4).

Dużą rolę odgrywać mogą też w przyszłości:

• trasa E75 z granicy polsko-czeskiej w Cieszynie przez Katowice i Łódź na przeprawę promową z Gdańska do Helsinek, czyli planowana autostrada A1 oraz
• E67 (DK8/S8) przebiegająca przez całą Polskę – od granicy z Litwą w Budzisku do granicy czeskiej w Kudowie-Zdroju. Ta 790-kilometrowa (polski odcinek) trasa ma się stać częścią tzw. arterii "Via Baltica" łączącej Finlandię, Estonię, Łotwę i Litwę z Europą Południową i Zachodnią.

Drogi odgrywają duże znaczenie, ponieważ ponad 85% ładunków jest przewożonych ciężarówkami. Oprócz tego przez Polskę porusza się wiele jadących po towary do Europy Zachodniej ciężarówek z krajów wschodniej części kontynentu – Estonii, Białorusi, Litwy, Łotwy, Rosji, Ukrainy i innych państw.

planowa sieć dróg i autostrad w Polsce	autostrada A2 w okoliach Poznania	austostrada A4 w okolicach Krakowa	autostrada A4 w Katowicach
Most Siekierkowski w Warszawie	Trasa Łazienkowska w Warszawie	Most św. Rocha w Poznaniu	Most Milenijny we Wrocławiu

[edytuj] Komunikacja lotnicza

Polskie linie lotnicze to: PLL LOT, Centralwings, Direct Fly, EuroLOT, Fischer Air Polska i White Eagle Aviation. Na polskich lotniskach lądują również samoloty linii zagranicznych, m.in.: Air France, British Airways, Germanwings, Lufthansa, Ryanair, Sky Europe, Wizz Air i wiele innych. Główne lotniska znajdują się w: Warszawie (Okęcie), Krakowie (Balice), Katowicach (Pyrzowice), Gdańsku (Rębiechowo), Poznaniu (Ławica), Wrocławiu (Strachowice), Szczecinie (Goleniów), Łodzi (im. Władysława Reymonta), Rzeszowie (Jasionka), Bydgoszczy (Szwederowo). Sieć połączeń lotniczych w Polsce nie jest rozbudowana; większość połączeń odbywa się z pośrednictwem portu Okęcie. Polskie linie lotnicze posiadają samoloty: ATR (42 i 72) i Embraer (145, 170, 175) oraz Boeing (737, 757, 767; PLL LOT złożył zamówienie na 787 Dreamliner).

[edytuj] Komunikacja miejska

W Polsce komunikacja miejska składa się głównie z autobusów i tramwajów. Istnieje tylko jedna linia metra – w Warszawie. Szybki tramwaj funkcjonuje w Poznaniu (Poznański Szybki Tramwaj, tzw. "pestka") oraz w Łodzi wzdłuż trasy W-Z (Cityrunner); podobne torowiska są w budowie w Krakowie (Krakowski Szybki Tramwaj), w Szczecinie (Szczeciński Szybki Tramwaj) oraz w Łodzi wzdłuż osi Pn-Pd (Łódzki Tramwaj Regionalny – część najdłuższej w Europie linii tramwajowej).

warszawskie metro	Siemens Combino na trasie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju	Cityrunner na trasie W-Z w Łodzi	krakowski autobus
trolejbus w Gdyni	tramwaj "Karlik" w Katowicach

[edytuj] Zobacz też

• autostrady w Polsce
• drogi ekspresowe w Polsce
• drogi krajowe w Polsce
• tablice rejestracyjne w Polsce

[edytuj] Edukacja i nauka

Słynni polscy naukowcy to: Mikołaj Kopernik, Maria Curie, Jan Heweliusz, Stefan Banach, Hugo Steinhaus, Kazimierz Bartel, Jan Czekanowski, Edward Loth, Jan Łukasiewicz, Eugeniusz Romer, Władysław Tatarkiewicz, Wacław Sierpiński, Władysław Orlicz, Juliusz Paweł Schauder, Stanisław Ulam, Alfred Tarski, Aleksander Wolszczan, Bronisław Malinowski, Bronisław Piłsudski, Ignacy Łukasiewicz, Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski, Oskar Lange, Zygmunt Bauman, Leszek Kołakowski, Józef Kosacki, Wacław Struszyński, Gabriel Narutowicz, Ignacy Mościcki, Tytus Maksymilian Huber, Tadeusz Sendzimir, Stefan Bryła, Janusz Groszkowski, Stanisław Ryżko (pionier radaru), Mieczysław Wolfke, Mieczysław Bekker, Jan Czochralski, Stefan Drzewiecki, Wojciech Jastrzębowski, Kazimierz Leski, Józef Lipkowski, Kazimierz Prószyński, Kazimierz Siemienowicz, Jan Szczepanik, Tadeusz Tański.

Edukacja w szkołach publicznych w Polsce jest bezpłatna. Płatne są jedynie studia wyższe niestacjonarne. W Polsce powstała jedna z najstarszych uczelni w Europie, tj. Akademia Krakowska. Ponieważ Polska została wyniszczona kilkoma wojnami w XVII wieku i na początku XVIII, polska nauka znajdowała się w stagnacji. Odradzać się jednak zaczęła za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, za którego czasów powołano Komisję Edukacji Narodowej, uważana przez wielu historyków polskich i zachodnich za pierwsze ministerstwo edukacji na świecie. W tym czasie odradzało się także polskie piśmienncitwo, przemysł i handel. Dalszy rozwój został stłumiony przez państwa ościenne, które obawiały się wzrostu znaczenia Polski.

Uniwersytet Jagielloński	Uniwersytet Gdański	Uniwersytet Wrocławski	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Politechnika Łódzka	Uniwersytet Warszawski - brama główna	Politechnika Warszawska - Gmach Główny

[edytuj] Zobacz też

• system oświaty w Polsce
• szkolnictwo wyższe w Polsce
• nauka w Polsce
• Polscy naukowcy
• polska filozofia

[edytuj] Opieka zdrowotna

Zobacz więcej w osobnym artykule: system opieki zdrowotnej w Polsce.

[edytuj] Kultura, sztuka i środki masowego przekazu

Zobacz: kultura Polski

Polska kultura i literatura należy do najbogatszych spośród słowiańskich.

[edytuj] Muzyka

Zobacz więcej w osobnym artykule: muzyka polska.

Najsłynniejsi polscy kompozytorzy to: Fryderyk Chopin, Witold Lutosławski, Henryk Mikołaj Górecki, Stanisław Moniuszko, Karol Szymanowski, Krzysztof Penderecki, Henryk Wieniawski, Krzysztof Komeda.

[edytuj] Literatura

Zobacz więcej w osobnym artykule: Literatura polska.

Najsłynniejsi pisarze polscy to: Jan Kochanowski, Ignacy Krasicki, Adam Mickiewicz, Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Władysław Reymont, Stefan Żeromski, Stanisław Wyspiański, Jarosław Iwaszkiewicz, Witold Gombrowicz, Bruno Schulz, Zygmunt Krasiński, Stanisław Przybyszewski, Witkacy, Zbigniew Herbert, Wisława Szymborska, Czesław Miłosz i Stanisław Lem.

[edytuj] Początki literatury polskiej w średniowieczu

Polska literatura średniowieczna miała przede wszystkim charakter religijny. Przez wiele lat nieformalnym hymnem Polski pozostawała Bogurodzica.

[edytuj] Renesans i Barok

Pierwszym wybitnym polskim lirykiem był Jan Kochanowski. W czasach baroku tworzyli Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski.

[edytuj] Oświecenie

Polskie Oświecenie zaczęło się dosyć późno. W tym okresie tworzyli Ignacy Krasicki, autor pierwszej polskiej powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Julian Ursyn Niemcewicz. Rozwijała się wtedy publicystyka, np. Hugona Kołłątaja. Wybitnym dziełem z tego okresu jest powieść Podróż do Ciemnogrodu Stanisława Kostki Potockiego.

[edytuj] Romantyzm

Pierwszym polskim romantykiem był Antoni Malczewski, autor wzorowanej na dziełach Byrona Marii. Romantyk Adam Mickiewicz był twórcą najważniejszej polskiej epopei narodowej Pana Tadeusza. Dramatopisarz Juliusz Słowacki uważany jest przez wielu historyków literatury za jednego z najwybitniejszych twórców w historii teatru. Tworzył wtedy także dramatopisarz Zygmunt Krasiński, wybitny poeta Cyprian Kamil Norwid.

[edytuj] Pozytywizm

Pozytywizm poddał procesowi przeobrażenia literatury pięknej w literaturę tendencyjną, która miała zapoznać Polaków z nowym programem i ukształtować nowe postawy społeczne. Powstały różne ważne i wielkie dzieła jak: Cham Elizy Orzeszkowej, Lalka i Faraon Bolesława Prusa czy eseistyki Aleksandra Świętochowskiego

Pozytywizm jest uważany za epokę, w której nastał regres poetycki jednak na uwagę zasługuje twórczość Marii Konopnickiej oraz Adama Asnyka. Konopnicka tworzyła lirykę zaangażowania społecznego, wcielając w życie elementy poglądu pozytywistycznego sięgając do ludowej poezji chłopskiej. Ważną częścią jej twórczości są bajki dla dzieci, wiersze patriotyczne a także Rota, która pełniła funkcję hymnu narodowego. Adam Asnyk to autor licznych wierszy miłosnych, które są powszechne w czasach współczesnych. Są też śpiewane przez muzyków i wykorzystywane przez liryków opisujących przyrodę, głównie tatrzańską.

[edytuj] Młoda Polska

Młoda Polska jest samookreśleniem grupy artystów z lat 1890-1918 i pochodzi z manifestu programowego Artura Górskiego, w którym skrytykował on pozytywistów i przedstawił program literacki młodych twórców. W programie zwrócono uwagę na ponadprzeciętność artysty, podniesiono go do rangi wieszcza, zwykłego człowieka zaś nazwano "filistrem", czyli osobą ograniczoną. Żądano wolności oraz oddzielenia sztuki od dziedzictwa kulturowego. Powstaje hasło "sztuka dla sztuki" oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą.

[edytuj] XX wiek

Polska miała w XX wieku czterech noblistów w dziedzinie literatury: Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską. Inny ważni pisarze to Witkacy, Bruno Schulz i Witold Gombrowicz, którzy zalicza się do awangardy; twórca fantastyki naukowej Stanisław Lem, który przewidział w swoich dziełach ogromną liczbę odkryć naukowych, które stały się faktem: biotechnologia, sieć, rzeczywistość wirtualna. Inni ważni pisarze to: Tadeusz Konwicki, Stefan Chwin, Jerzy Prokopiuk, Paweł Jasienica, Tadeusz Różewicz, Józef Mackiewicz.

[edytuj] Portrety polskich pisarzy i poetów

Jan Kochanowski	Adam Mickiewicz	Bolesław Prus	Jan Kasprowicz
Stefan Żeromski	Zbigniew Herbert	Wisława Szymborska	Stanisław Lem w 1966

[edytuj] Zobacz też

• sztuka polska
  • film polski
  • polscy kompozytorzy
  • polscy malarze
  • muzea w Polsce
  • teatr polski
  • zabytki w Polsce
• media polskie
  • prasa w Polsce
  • polskie stacje radiowe
  • polskie stacje telewizyjne
  • polskie portale internetowe
• kuchnia polska
• noty biograficzne – Polacy i osoby związane z Polską
• lista światowego dziedzictwa UNESCO, patrz Polska

[edytuj] Sport

Zobacz więcej w osobnym artykule: sport w Polsce.

Najpopularniejszym sportem w Polsce jest piłka nożna. Popularna jest także siatkówka, po zdobyciu dwukrotnie mistrzostwa Europy przez reprezentację narodową kobiet, tkz. "Złotka", i koszykówka, choć polskie ligi i reprezentacje nie stoją na wysokim poziomie. W ostatnim okresie na znaczeniu zyskały skoki narciarskie dzięki sukcesom Adama Małysza i formuła 1 za sprawą Roberta Kubicy, jak i pływanie dzięki sukcesom m.in. Otylii Jędrzejczak.

[edytuj] Siły zbrojne

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wojsko Polskie.

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej to główne określenie wojska polskiego, dzielącego się na: Siły powietrzne, Wojsko Lądowe oraz Marynarka Wojenna. Ich głównym zadaniem jest obrona granic Polski przed atakami z zewnątrz, oraz współpraca z NATO. Polskie SZ liczyły 1 stycznia 2006 137 200 żołnierzy i poborowych w służbie czynnej.

Głównym zadaniem Sił Powietrznych jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych Rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.

Ich prekursorem były siły powietrzne Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 nosiły nazwę: Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej (WLOP RP), które z kolei zostały utworzone 1 lipca 1990 przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.

[edytuj] Prawo wizowe

Zobacz więcej w osobnym artykule: prawo wizowe.

Obywatele większości krajów europejskich nie potrzebują wizy na przebywanie w Polsce. Prawo to dotyczy także obywateli USA i dwudziestu trzech innych pozaeuropejskich państw (2006).^[16] Obywatele Rosji, Ukrainy i Białorusi od dnia 1 października 2003 są objęci obowiązkiem wizowym, co jest następstwem polskiego członkostwa w strukturach UE od dnia 1 maja 2004.

Do 90 dniowego pobytu bez wizy na terenie Polski upoważnieni są obywatele: Andory, Argentyny, Australii, Austrii, Belgii, Boliwii, Brazylii, Brunei, Bułgarii, Chile, Chorwacji, Czech, Cypru, Danii, Ekwadoru, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Gwatemali, Hiszpanii, Holandii, Hondurasu, Hongkongu, Irlandii, Islandii, Izraela, Japonii, Kanady, Kostaryki, Liechtensteinu, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Makau, Malezji, Malty, Meksyku, Monako, Niemiec, Nikaragui, Norwegii, Nowej Zelandii, Panamy, Paragwaju, Portugalii, Południowej Korei, Rumunii, Salwadoru, San Marino, Singapuru, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Urugwaju, USA, Watykanu, Węgier, Wenezueli i Włoch.

Do 180 dniowego pobytu bez wizy na terenie Polski upoważnieni są obywatele Wielkiej Brytanii.

[edytuj] Zobacz też

• kalendarium historii Polski
• władcy Polski
• złoty

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Portal Polska.pl
• Panstwa Europy: Polska
• Prezydent RP
• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
• Sejm
• Senat
• Sąd Najwyższy
• Trybunał Konstytucyjny
• Religie w Polsce
• Mały Rocznik Statystyczny Polski 2005
• Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju (GUS styczeń 2006)
• Polska w corocznej publikacji CIA "The World Factbook" (en)