Siły Powietrzne Rzeczypospolitej Polskiej

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Logo SP

Szachownica po 1993

Flaga Sił Powietrznych

Pomnik Lotników Polskich poległych w czasie II wojny światowej, Northolt Wielka Brytania

Jak-11

Szachownica do 1993

Siły Powietrzne - jeden z trzech polskich rodzajów Sił Zbrojnych, obok Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej. Ich głównym zadaniem jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych Rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.

Ich prekursorem były siły powietrzne Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 nosiły nazwę: Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (WLOP), które z kolei zostały utworzone 1 lipca 1990 przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.

[edytuj] Historia

[edytuj] 1918-1922

Historia sił powietrznych zaczyna się wraz z końcem I wojny światowej. W 1918, istniało kilka polskich eskadr stworzonych w innych państwach. W Rosji istniała eskadra przy oddziałach gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego, rozformowana w maju 1918. We Francji 5 eskadr bombowych powstało przy armii gen. Józefa Hallera. Znalazły się one w Polsce wraz z wyposażeniem w 1919. Siły Powietrzne Rzeczypospolitej Polskiej zaczęto tworzyć w listopadzie 1918. Początkowo opierały się one na maszynach zdobycznych lub pozostawionych przez armię zaborców (niemiecką lub austriacką). Najwięcej sprzętu zdobyli powstańcy wielkopolscy w bitwie o Ławicę, rozegranej w dniu 6 stycznia 1919 r., w której zdobyto kilkaset rozmontowanych i zakonserwowanych samolotów bojowych oraz balonów obserwacyjnych. Zdobyty sprzęt miał wartość 200 milionów marek niemieckich i stanowi największy łup wojenny w dziejach polskiego oręża. Na zdobytych samolotach w dniu 9 stycznia 1919 r. poznańska eskadra zbombardowała 12-kilogramowym ładunkiem lotnisko we Frankfurcie nad Odrą. Na sprzęcie tym walczono później o Lwów podczas walk polsko-ukraińskich oraz podczas wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920. Od 1919 rozpoczęto zakupy samolotów za granicą. W wyniku tego w 1920 Siły Powietrzne RP posiadały mieszankę samolotów brytyjskich, francuskich, niemieckich, austriackich oraz włoskich z okresu I wojny światowej. Głównie były to:

myśliwce: Bristol F.2B Fighter, SPAD XIII, Fokker D.VII, Oeffag D.III, Ansaldo A-1 Balilla, SPAD VII, Albatros D.III, Sopwith Dolphin, Fokker E.V (D.VIII)
bombowce i rozpoznawcze: Breguet 14, Ansaldo SVA-9, Salmson 2A2, DH-9, Albatros C.X, Albatros C.XII, DFW C, LVG C.V i LVG C.VI.

[edytuj] 1923-1932

W 1925 roku utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa w Grudziądzu, w 1927 przeniesioną do Dęblina.

Po wojnie z ZSRR, przestarzałe samoloty były wycofywane, a ich miejsce zajęły nowe, zakupione głównie we Francji. W latach 1924-1926 podstawowym myśliwcem został SPAD 61C1 (280 sztuk), lekkimi bombowcami kolejno: Potez XV (245 sztuk), Breguet XIX (250 sztuk) oraz Potez XXV (316 szuk), który był produkowany w Polsce na licencji. Cięższe bombowce to Farman F-68BN4 Goliath, a później Fokker F.VIIB/3m, również produkowany w Polsce. Później, na licencji czeskiej, wyprodukowno 50 samolotów Avia BH-33 pod nazwą PWS-A. Lotnictwo morskie do połowy lat trzydziestych używało francuskich łodzi latających, głównie Schreck FBA-17H, LeO H.13, LeO H.135B3 oraz Latham 43. Od początku lat trzydziestych lotnictwo polskie zaczęło być wyposażane w samoloty polskiej konstrukcji, produkowane w Polsce. Pierwszym myśliwcem polskiej konstrukcji był następca PWS-A, samolot PWS-10, którego 80 egzemplarzy używano od 1932.

[edytuj] 1933-1938

W 1933 do służby weszły myśliwce PZL P.7a, wyprodukowane w liczbie ok. 150 sztuk, a następnie ok. 30 PZL P.11a. W 1935 jednostki zostały wyposażone w myśliwce PZL P.11c ok. 175 sztuk. Niestety, nowoczesne w 1935 samoloty w 1939 były już przestarzałe. Rozwinięcie tych konstrukcji w postaci PZL P.24 było kierowane wyłącznie na eksport. Prototyp PZL.50 Jastrząb nie doczekał się produkcji seryjnej. Podobny los spotkał ciężkie myśliwce PZL.38 Wilk i PZL.48 Lampart.

Do 1939 lotnictwo zorganizowane było w 6 pułków:

1 Pułk Lotniczy - Warszawa (1921-1939)
2 Pułk Lotniczy - Kraków (1921-1939)
3 Pułk Lotniczy - Poznań (1921-1939)
4 Pułk Lotniczy - Toruń (1924-1939)
5 Pułk Lotniczy - Lida (1928-1939)
6 Pułk Lotniczy - Skniłów (1925-1939)

[edytuj] 1939

24 sierpnia 1939 pułki lotnicze zostały zlikwidowane. Eskadry zostały przydzielone do poszczególnych Armii oraz do Brygad.

Według danych z 1 września 1939 ogólna ilość samolotów wojskowych lotnictwa polskiego wynosiła 745, z czego w oddziałach bojowych było 400 maszyn. Pozostałe 345 stanowiły sprzęt ośrodków szkolenia i nie nadawały się w ogóle do działań wojennych.

Skład lotnictwa bojowego:

brygada bombowa (samoloty PZL.37 Łoś)
brygada pościgowa (samoloty myśliwskie PZL P.7 i PZL P.11)
dywizjony liniowe (samoloty PZL.23 Karaś)
dywizjon morski (samoloty Lublin R.XIII)
eskadry łącznikowe (samoloty Lublin R.XIII towarzyszące poszczególnym armiom)

Z wyjątkiem "Łosi" cały ten sprzęt ustępował pod każdym względem samolotom niemieckiej Luftwaffe, a eskadry łącznikowe były niemal bezbronne.

Mimo prawie ośmiokrotnej przewagi liczebnej nieprzyjaciela, w walkach powietrznych poniósł on poważne straty. Już 1 września brygada pościgowa zestrzeliła w rejonie Warszawy 14 samolotów niemieckich, a nazajutrz piloci 142 eskadry (4 pułk lotniczy) w rejonie Chełmży - 7.

Ogółem w okresie od 1 do 17 IX polscy myśliwcy zestrzelili na pewno 126 samolotów niemieckich, prawdopodobnie jeszcze 10 i uszkodzili 14. Ponadto polskie załogi bombowe zestrzeliły 11 maszyn, a AAA kilkadziesiąt.

Według źródeł niemieckich, Luftwaffe straciła w kampanii polskiej ok. 280 samolotów, a niemal tyleż zostało uszkodzonych.

Lotnictwo polskie straciło ok. 70% sprzętu i wielu lotników. W dniu 17 IX do Rumunii przeleciały 43 samoloty P-7 i P-11 oraz część "Łosi". Między 17 a 20 IX większość lotników polskich przekroczyła granicę rumuńską i węgierską.

Zobacz: Polskie Lotnictwo Wojskowe 1939

[edytuj] 1940 (Francja)

Zobacz: Polskie Siły Powietrzne we Francji

[edytuj] 1940-1947 (Wielka Brytania)

Zobacz: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii

[edytuj] 1943-1989

Lotnictwo w ramach LWP powstało w wyniku rozkazu dowódcy l Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki z 20 sierpnia 1943. Utworzono eskadrę lotnictwa myśliwskiego, która weszła w skład l Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa". 1 kwietnia 1944 utworzono 2 Pułk Nocnych Bombowców "Kraków", a 31 października Dowództwo Lotnictwa Wojska Polskiego.

Po wojnie nadal rozwijano polskie lotnictwo. Z ZSRR dostarczono bombowce Pe-2 i Tu-2 (w 1950) oraz bombowce treningowe USB-1 i USB-2. W 1949 do służby wprowadzono przebudowane na bombowce treningowe budowane w ZSRR na licencji Dakoty transportowce Li-2sb. W 1950 na uzbrojenie trafiły również: myśliwce Jak-17, transportowce Ił-12, oraz samoloty treningowe Jak-18 i treningowe bombowce UTB-2. W 1951 na uzbrojeniu pojawiły się pierwsze odrzutowce - Jak-23 i MiG-15 (również w wersji dwumiejscowej UTIMiG-15) a w 1961 następca MiGa-15 - MiG-17.

Poza dostawami z ZSRR Polska podjęła również produkcję licencyjną: MiGów-15 jako Lim-1 (w 1952) a MiGów-15bis jako Lim-2 (od 1957), w 1955 rozpoczęto produkcję MiGów-17 jako Lim-5. W 1964 powstało krajowe rozwiniecie tego samolotu - szturmowy Lim-6bis.

Jedyny odrzutowy bombowiec, Ił-28 wszedł do służby w 1952. W 1959 Polska otrzymała niewielką ilość samolotów MiG-19 zaś w 1963 MiG-21 stał się podstawowym samolotem myśliwskim. W 1979 do służby trafiła mała ilość samolotów MiG-23 a w 1989 MiG-29.

Począwszy od 1949 podstawowym samolotem szturmowym był Ił-10 (od 1951 również jego wersja treningowa UIł-10). Począwszy od 1965 lotnictwo szturmowe zaczęło używać odrzutowców, początkowo Su-7, następnie Su-20 od 1974, a od 1984 Su-22.

Jedyny odrzutowy samolot szkolny, TS-11 Iskra, zastąpił tłokowe Junaka-2 (w służbie od 1952), Junaka-3 (w służbie 1954) i TS-8 Bies (w służbie od 1958). Następca Iskry, PZL I-22 Iryda, przez pewien czas znajdowała się w małej ilości na wyposażeniu wojsk lotniczych, lecz ciągłe problemy sprawiły, że wszystkie Irydy wróciły do fabryki w celu dokonania modyfikacji i obecnie nie znajdują się na wyposażeniu wojska.

Od 1951 rolę samolotu wielozadaniowego pełnił Jak-12, w 1955 dołączył do niego An-2, a później również Wilga-35P.

Samoloty transportowe i pasażerskie to kolejno: Ił-14 od 1955, Ił-18 od 1961, An-12B od 1966, An-26 od 1972, oraz Jak-40 od 1973 i Tu-154.

W okresie powojennym polskie lotnictwo zostało również wyposażone w śmigłowce: wielozadaniowy SM-1 (licencja Mi-1) od 1956, wielozadaniowy Mi-4 od 1958, wielozadaniowy SM-2 od 1960, Mi-2 i Mi-8 (później również Mi-17) od 1968, a także szturmowy Mi-24 od 1976. W użyciu znalazły się również amfibijny Mi-14 i ciężki transportowy Mi-6.

W 1954, Siły Powietrzne połączono z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Nowa formacja skupiała zarówno jednostki lotnicze jak i przeciwlotnicze. W 1962 rozdzielono je ponowie na Wojska Lotnicze i Wojska Obrony Powietrznej Kraju.

[edytuj] 1990-2004

1 lipca 1990 ponownie połączono oba elementy tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej.

[edytuj] Po 2004

W roku 2006 do uzbrojenia weszły dwa nowe typy maszyn Na początku roku lekki śmigłowiec PZL SW-4, zaś 9 listopada pierwsze samoloty F-16C/D.

[edytuj] Struktura

Dowództwo Sił Powietrznych w Warszawie
- Centrum Operacji Powietrznych w Warszawie-Pyrach
  - 21 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Warszawie-Pyrach
  - 22 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Bydgoszczy-Wojnowie
  - 31 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Poznaniu-Babkach
  - 32 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Krakowie-Balicach
  - 1 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych
    - w Bydgoszczy do 2005
    - w Gdyni od 2005
  - 2 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych w Krakowie
  - 4 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych w Szczecinie
- 2 Korpus Obrony Powietrznej w Bydgoszczy
  - 1 Brygada Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie
    - 41 Eskadra Lotnictwa Taktycznego w Malborku
    - 12 Baza Lotnicza w Mirosławcu
  - 2 Brygada Radiotechniczna w Bydgoszczy
    - 8 Batalion Radiotechniczny w Lipowcu
      - 140 Kompania Radioteczniczna w Dębinie
      - 141 Kompania Radioteczniczna w Druchowie
      - 144 Kompania Radioteczniczna w Białej Podlasce
      - 180 Kompania Radioteczniczna w Lipowcu
      - 182 Kompania Radioteczniczna w Kruklankach
      - 183 Kompania Radioteczniczna w Plewkach
      - 184 Kompania Radioteczniczna w Suwałkach
      - 211 Kompania Radioteczniczna w Chruścielu
      - 224 Kompania Radioteczniczna w Malborku
    - 10 Batalion Radiotechniczny w Choszcznie
      - 270 RLP w Witkowie
    - 23 Batalion Radiotechniczny w Słupsku
      - 222 Kompania Radioteczniczna w Grudziądzu
      - 232 Kompania Radioteczniczna w Rowach
      - 210 OWiK we Władysławowie
    - 28 Batalion Radiotechniczny w Gryficach
      - 272 Kompania Radioteczniczna w Starej Łubiance
      - 283 Kompania Radioteczniczna w Darżewie
    - 34 Batalion Radiotechniczny w Chojnicach
      - 220 OWiK
  - 2 Węzeł Łączności w Bydgoszczy
  - 3 Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej w Warszawie
    - 65 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej w Gdyni
  - 78 Pułk Rakietowy Obrony Powietrznej w Mrzeżynie
  - 2 Batalion Radioelektroniczny w Lidzbarku Warmińskim
  - 2 Eskadra Lotnictwa Transportowego w Bydgoszczy
  - 18 Ruchome Warsztaty Techniczne w Gdyni
- 3 Korpus Obrony Powietrznej we Wrocławiu
  - 1 Śląska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej w Bytomiu
  - 2 Brygada Lotnictwa Taktycznego w Poznaniu
  - 3 Brygada Radiotechniczna we Wrocławiu
  - 61 Skwierzyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej w Skwierzynie
  - 22 Polowa Techniczna Baza Przeciwlotnicza w Skwierzynie
  - 8 Baza Lotnicza w Krakowie
  - 33 Baza Lotnicza w Powidzu
  - 3 Batalion Radioelektroniczny w Sandomierzu
  - 31 Batalion Radiotechniczny we Wrocławiu
  - 3 Eskadra Lotnictwa Transportowo-Łącznikowego we Wrocławiu
- Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie
  - 1 Ośrodek Szkolenia Lotniczego w Dęblinie
  - 2 Ośrodek Szkolenia Lotniczego w Radomiu
  - Ośrodek Szkolenia Specjalistów Sił Powietrznych
- Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie
- Grupa Organizacyjna Wdrożenia Samolotu F-16 w Warszawie
- 6 Pułk Dowodzenia w Śremie
- 36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego w Warszawie
- 13 Eskadra Lotnictwa Transportowego w Krakowie
- 1 Ośrodek Radioelektroniczny w Grójcu
- 21 Centralny Poligon Lotniczy w Nadarzycach
- Centralny Poligon Sił Powietrznych w Ustce