Sejmiki ziemskie
Z Wikipedii
Sejmik ziemski w dawnej Polsce (od końca XIV wieku), był to zjazd całej szlachty z terenu danej ziemi bądź województwa. Wywodził się ze zjazdu urzędników ziemi, na który zaczęła przybywać szlachta.
Obradom sejmiku przewodniczył Starosta (w Wielkopolsce), Wojewoda (w Małopolsce) lub najwyższy godnością urzędnik ziemski. Sejmik uchwalał lokalne podatki i tworzył sąd sejmikowy.
Sejmiki ziemskie były równoprawne z sejmami prowincjonalnymi i sejmem walnym i król mógł zwołać którykolwiek z nich dla zatwierdzenia swych propozycji.
Od połowy XV wieku sejmiki zaczęły wysyłać swych przedstawicieli - posłów - na sejm walny. Z chwilą powstania izby poselskiej sejmu walnego zmalała rola ustawodawcza sejmików, zachowały one jednak pewne istotne kompetencje. Zależnie od funkcji sejmiki przybierały różne nazwy:
- przedsejmowy (wysłuchiwał legacji króla zwołującej sejm walny, wybierał posłów i sporządzał dla nich instrukcje)
- relacyjny (wysłuchiwał relacji posłów z sejmu walnego i decydował o przyłączeniu się do jego decyzji)
- elekcyjny (wybierał w poczwórnej liczbie kandydatów na wakujące urzędy sędziowskie)
- kapturowy (zwoływany na czas bezkrólewia dla wybrania władz konfederacji i sądu kapturowego)
- deputacki (wybierał deputata do Trybunału Koronnego)
- gospodarczy (w XVII wieku w okresie "rządów sejmikowych" zajmował się sprawami gospodarczymi i po 1677 wybierał deputatów do Trybunału Skarbowego Radomskiego)
Wyrazem rosnącej roli szlachty na sejmikach było wybieranie przewodniczągo obradom, marszałka spośród szlachty.
Sejmik wybierając posła układał instrukcję dla niego, określając tym samym granice jego działania na sejmie walnym. Mogły w nich warunkować swą zgodę dla uchwał sejmowych od przyjęcia swych postulatów lub dawać posłowi swobodę działania. Poseł, który działał sprzecznie z instrukcją, nie był karany - jedyną konsekwencją było niewybieranie go następnym razem. Niektóre postanowienia sejmu walnego wymagały zatwierdzenia przez sejmik. W przypadku odmowy, król zwracał się z prośbą do opornego sejmiku by ten jednak zatwierdził rozpatrywaną ustawę.
Posłowie poszczególnych prowincji zbierali się na sejmikach generalnych by ustalić swoje stanowisko przed obradami sejmu walnego.
W XVII wieku w obliczu bezwładu władzy centralnej sejmiki przejęły znaczną część jej uprawnień (egzekucja i redystrybucja podatków, powoływanie żołnierza, zarząd lokalny). Te tzw. "rządy sejmikowe" zostały zniesione w 1717.
We współczesnej Polsce instytucją wywodzącą się z sejmików ziemskich jest sejmik województwa (organ samorządu terytorialnego na szczeblu województwa).
[edytuj] Zobacz też
- sejmik generalny
- Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego
- Sąd ziemski
