Czarnogóra

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Република Црна Гора
Republika Crnа Gora


Flaga Czarnogóry	Godło Czarnogóry

Dewiza: brak

prezydent Filip Vujanović

Szef rządu

premier Željko Šturanović

Powierzchnia
• całkowita

156. na świecie
13 812 km²

Liczba ludności
• całkowita (2005)
• gęstość zaludnienia

164. na świecie
646 258
46,8 osób/km²

Niepodległość

od Serbii
3 czerwca 2006

Jednostka monetarna

euro (EUR)

Strefa czasowa

UTC +1

Hymn państwowy

Oj, svijetla majska zoro
(O, jasny majowy poranku)

.me, .yu

MNE

+381 i 382
(od lutego 2007:tylko +382)

Czarnogóra, Republika Czarnogóry (serb. Crna Gora/Црна Гора, języki niesłowiańskie: Montenegro) – niewielkie państwo w Europie Południowej. Leży na wybrzeżu Morza Adriatyckiego i graniczy z Serbią (i wchodzącym w jej skład Kosowem), Chorwacją, Bośnią i Hercegowiną oraz Albanią. W wyniku przeprowadzonego 21 maja 2006 referendum niepodległościowego zadeklarowano zerwanie dotychczas istniejącej federacji z Serbią (Serbia i Czarnogóra). Ostatecznie parlament kraju proklamował niepodległość 3 czerwca 2006. Zgodnie z umową związkową sukcesorem dotychczas istniejącego państwa Serbii i Czarnogóry została Serbia, natomiast Czarnogóra od nowa rozpoczęła procesy akcesyjne do organizacji międzynarodowych. 28 czerwca 2006 roku Czarnogóra została przyjęta do Organizacji Narodów Zjednoczonych, jako 192. członek tej organizacji.

Spis treści

1 Geografia
- 1.1 Hydrografia
2 Historia
3 Rząd i politycy
- 3.1 Parlament
- 3.2 Prezydent
4 Symbole
5 Gospodarka
6 Demografia
7 Zobacz też

[edytuj] Geografia

Położenie Czarnogóry na mapie Europy

przeważającą część powierzchni Czarnogóry zajmują tereny górzyste
ważne masywy górskie
- Durmitor (2522 m)
- Lovćen
parki narodowe
- Nacionalni Park Durmitor - 39 tys. ha
- Nacionalni Park Lovćen - 6,4 tys. ha
- Nacionalni Park Biogradska gora - 5,4 tys. ha
- Jezioro Skadar (Nacionalni Park Skadarsko jezero) - 40 tys. ha
niewielkie skrawki terenów nizinnych znajdują się u wybrzeży i nad Jeziorem Szkoderskim
klimat podzwrotnikowy, śródziemnomorski u wybrzeży, wewnątrz kraju kontynentalny
u wybrzeży największe w Europie opady do 5300 mm rocznie
pola orne zajmują zaledwie 5% powierzchni
miasta: Podgorica, Cetynia, Kotor - więcej zobacz tutaj

[edytuj] Hydrografia

Rzeki

Sieć rzeczna Czarnogóry należy do zlewisk dwóch mórz – Adriatyckiego i Czarnego. Główny dział wodny tworzą wysokie grzbiety Gór Dynarskich. Tara, Piva, Lim oraz ich dopływy spływają do Morza Czarnego. Do Adriatyku wody swe kierują Morača, Zeta (przez Jezioro Szkoderskie i rzekę Bojanę) oraz wiele krótkich i górskich rzek nawadnianych przeważnie ze źródeł podziemnych. Najdłuższą przepływającą przez Czarnogórę rzeką jest Tara, która zmierza w kierunku północno-zachodnim, niemal równolegle do brzegu morskiego oraz grzbietów Gór Dynarskich. Płynące głębokimi kanionami Tara i Piva łączą się, dając początek Drinie. Odmienny bieg mają Morača i Zeta, dwie główne rzeki czarnogórskiego zlewiska Adriatyku. Zeta wpadająca do Moračy, w przeciwieństwie do Tary i Pivy, spływa na południowy wschód. Dolina rzeki Moračy położona jest prostopadle do linii brzegowej Adriatyku. Wpadająca do Jeziora Szkoderskiego Morača ma w górnym biegu bardzo duży spadek. Miejscami na odcinku 1 km poziom wód obniża się aż o 19,7%. Do Adriatyku wpływa też wiele potoków, które są końcowymi odcinkami tzw. ponornic – rzek, które w znacznej mierze płyną podziemnymi korytarzami.

Jeziora

Największym zbiornikiem wodnym w Czarnogórze jest Jezioro Szkoderskie (Skadarsko jezero). Powstałe w wyniku procesów krasowych zajmuje dno wielkiego polja. Wiosną, gdy okalające je niziny ulegają zalewaniu, jezioro osiąga maksymalną powierzchnię 530 km². Takie zjawisko nosi nazwę kryptodepresji, co oznacza, że dno jeziora znajduje się poniżej poziomu morza. W Durmitorze, Bjelasicy, Prokletijach spotyka się liczne, małe jeziora polodowcowe, z których największe, Plavsko jezero, ma powierzchnię 1,99 km². Próbując wykorzystać potencjał energetyczny górskich rzek, utworzono także kilka jezior zaporowych. Największe z nich, Pivsko jezero, ma powierzchnię 112 km².

[edytuj] Historia

Podział administracyjny Czarnogóry

Zobacz też: Socjalistyczna Republika Czarnogóry

Ziemie Czarnogóry wchodziły w skład imperium rzymskiego; po podziale cesarstwa w 395 Czarnogóra znalazła się w jego wschodniej części (późniejsze Bizancjum). Zamieszkała była przez plemiona ilyrijskie
w VI wieku w Czarnogórze osiedlili się Słowianie, kraj, zwany najpierw Duklja, potem Zeta pozostawał jednak w zależności od Bizancjum
od 1170 w składzie państwa serbskiego
w latach 1498-1499 Turcy Osmańscy podbili prawie całą Czarnogórę, z wyjątkiem trudnodostępnych, wysokogórskich terenów, gdzie powstało autonomiczne państewko pod władzą mnichów prawosławnych z rodu Petrović-Njegoš)
za rządów Petara I Njegosza (1782 - 1830) Czarnogóra została uznana przez Turcję i powiększyła dwukrotnie swe terytorium
za rządów władyki-poety Petara II (1830 - 1851) nastąpił wielki rozwój kultury
w 1851 Daniło II Petrović-Njegoš za zgodą Rosji i Austrii został świeckim księciem Czarnogóry i rozpoczął walkę o wolną i niepodległą Czarnogórę (rozważał ścisły związek z Serbią). Stolicą było miasteczko Cetynia.
1852 D. Petrović-Njegoš zaangażował się w nieudane powstanie w Hercegowinie, ale to go nie zniechęciło i przyłączył się do kolejnego (zwycięstwo w roku 1858 w bitwie w Grahov)
w 1855 powstała pierwsza konstytucja Czarnogóry
w 1860 po próbach ustalenia granic państwa i reformy jego praw, Daniło Petrović-Njegoš został zamordowany przez członka opozycji
nowym władcą został Mikołaj I Petrowić-Niegosz
w wyniku pokoju w San Stefano w 1878 do księstwa Czarnogóry przyłączono część ziem Wielkiej Bułgarii
w latach 1912-1913 Czarnogóra stanęła po stronie Grecji, Serbii i Bułgarii przeciw Turkom i przez to znacznie powiększyła swoje terytorium
w I-szej wojnie światowej (1914-1918) brała udział po stronie Ententy, była okupowana przez wojska Austro-Węgier i Niemiec
w 1918 weszła w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców
w 1919 w Czarnogórze wybuchło powstanie niepodległościowe, ostatecznie stłumione w 1924
w 1929 po przekształceniu Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w Królestwo Jugosławii tereny Czarnogóry stały się częścią nowej prowincji Zeta
podczas II-giej wojny światowej (1941-1944) okupowana najpierw przez Włochy a następnie przez Niemcy

Herb Socjalistycznej Republiki Czarnogóry

w wyniku głosowania w 1949 roku weszła w skład Federacyjnej Republiki Jugosławii
w 1989 wystąpienia proniepodległościowe
w 1992 referendum niepodległościowe, 95.96% głosujących opowiedziało się za pozostaniem w związku z Serbią, z którą to Czarnogóra utworzyła wówczas nową Związkową Republikę Jugosławii
w 1999 z powodu hiperinflacji jaka dotknęła jugosłowiańskiego dinara władze Czarnogóry wprowadziły niemiecką markę jako drugą oficjalną walutę, w roku 2000 marka stała się jedyną oficjalną walutą na terytorium Czarnogóry
w 2002 marka niemiecka została zastąpiona przez euro
w 2003 Związkowa Republika Jugosławii przekształcona została w luźniejszy związek pod nazwą Serbia i Czarnogóra. Ustalono że po trzech latach każda z republik związkowych będzie miała prawo rozpisać referendum w sprawie niepodległości.
21 maja 2006 odbyło się referendum niepodległościowe. Według Państwowej Komisji Wyborczej, 55,5% głosujących opowiedziało się za niepodległością Czarnogóry. Liczba głosów za secesją spełniła tym samym podwyższone wymogi stawiane przez Unię Europejską, konieczne dla uznania niepodległości państwa (próg 55%).
23 maja 2006 prezydent i premier Serbii uznali wynik referendum niepodległościowego. W kolejnych dniach akceptację deklaracji niepodległości zapowiedziały w specjalnych oświadczeniach Unia Europejska oraz m. in. Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Rosja i Stany Zjednoczone.
3 czerwca 2006 parlament kraju proklamował niepodległość
28 czerwca 2006 Czarnogóra stała się 192 członkiem ONZ

Zobacz też:

Władcy Czarnogóry

[edytuj] Rząd i politycy

Obecnie w skład rządu Czarnogóry (Vlada Republike Crne Gore) wchodzą: premier, vice-premier oraz ministrowie. Premierem i szefem rządu Czarnogóry jest Željko Šturanović. Rządząca partia to Demokratyczna Partia Socjalistów Czarnogóry (Demokratska Partija Socialista Crna Gore).

[edytuj] Parlament

Parlament Czarnogóry (Skupština Republike Crne Gore) uchwala wszystkie ustawy, ratyfikuje umowy międzynarodowe, mianuje premiera, ministrów oraz sędziów wszystkich sądów, zatwierdza budżet i wykonuje wszystkie inne zadania ustalone przez konstytucję. Parlament może udzielić wotum nieufności rządowi większością głosów. Każdy poseł jest wybierany ponad 6 tysiącami głosów; od osiągnięcia tego wyniku zależy liczba posłów w parlamencie Czarnogóry (aktualnie zgromadzenie liczy 78 posłów, natomiast poprzednie liczyło 71). Obecnie przewodniczącym parlamentu jest Ranko Krivokapić.

[edytuj] Prezydent

Prezydent Czarnogóry jest wybierany na okres pięciu lat w bezpośrednich i tajnych wyborach. Prezydent:

reprezentuje Czarnogórę w kraju i zagranicą
ogłasza ustawy
zwołuje wybory parlamentarne
przedstawia parlamentowi kandydata na premiera, a także kandydatów na prezesa i sędziów trybunału konstytucyjnego
proponuje teren referendum
ułaskawia więźniów
nadaje tytuły i odznaczenia.

[edytuj] Symbole

znaczki pocztowe Czarnogóry z herbem z 2004 i nominałem w euro

Nowa, oficjalna flaga Czarnogóry została przyjęta 12 lipca 2004 roku przez czarnogórskich prawodawców. Nowa flaga powstała na kanwie osobistego sztandaru króla Czarnogóry Mikołaja I. Był on czerwony, miał złote obramowanie, złotą farbę na ramionach krzyża oraz inicjały „HI” napisane cyrylicą (odpowiadające „NI” w alfabecie łacińskim) reprezentujące króla Mikołaja (Nikolę) I. Te inicjały zostały pominięte na współczesnej fladze.

Świętem narodowym w Czarnogórze jest dzień 12 lipca, upamiętniający kongres berliński z 1878 roku, podczas którego uznano Czarnogórę za dwudzieste siódme niepodległe państwo na świecie. Również tego dnia, w roku 1941, w Czarnogórze, rozpoczęto pierwsze, powszechne, europejskie powstanie przeciwko państwom osi.

W 2004 roku, czarnogórscy prawodawcy wybrali popularną ludową pieśń Oj, svijetla majska zoro na hymn narodowy. Oficjalnym hymnem Czarnogóry podczas panowania Mikołaja I była pieśń Ubavoj nam Crnoj Gori (Do naszej, pięknej Czarnogóry). Muzykę do niego skomponował syn króla ks. Mirko Czarnogórski (1879 - 1918), ojciec ostatniego tytularnego króla, Michała. Popularnym czarnogórskim hymnem jest napisana przez króla Mikołaja I w latach sześćdziesiątych XIX wieku pieśń „Onamo, 'namo!”.