Nederland

Zie Nederland (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Nederland. Zie ook Koninkrijk der Nederlanden.

___

Nederland

(Details)

Basisgegevens

Officiële landstaal: Nederlands^[1]

Hoofdstad: Amsterdam^[2]

Regeringsvorm: Land van het Koninkrijk der Nederlanden

Religie: 30% Katholiek
21% Protestant
5,8% Moslim
0,6% Hindoe
1,6% Overige gezindten
41% Geen gezindte
(2004, bron: CBS)

Oppervlakte: 41.528 km² (18,41%water)

Inwoners: 16.335.998 (1 juli 2006) (482 / km²)

Overige

Volkslied: Wilhelmus

Munteenheid: euro (EUR of €)

UTC: +1

Nationale feestdag: 30 april (Koninginnedag), 5 mei (Bevrijdingsdag)

Web | Code | Tel. .nl | NLD | 31

Beluister ₊^?

Kaart van Nederland 1559-1609

Nederland is een West-Europees land, begrensd door de Noordzee, Duitsland en België. De hoofdstad van het land is Amsterdam, de regeringszetel is Den Haag. Andere belangrijke steden zijn: Rotterdam, met een van de grootste havens van de wereld, Utrecht, het verkeersknooppunt van het land, Groningen (vooral voor het noorden) en Eindhoven, de vijfde stad van het land.

Het land Nederland is, net zoals Aruba en de Nederlandse Antillen, een deelstaat van het Koninkrijk der Nederlanden. De verhoudingen zijn bepaald in het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Koninkrijk der Nederlanden verkreeg zijn huidige status als constitutionele monarchie in 1815 onder koning Willem I.

Het grondgebied van Nederland, België en Luxemburg werd officieel aan het Koninkrijk toegewezen, hoewel Luxemburg als deel van de toenmalige Duitse Bond met Nederland verenigd was door middel van een personele unie.

In 1830 scheidde België zich van Nederland af en werd een zelfstandig koninkrijk. De "Belgische" provincies Limburg en Luxemburg werden bij deze splitsing opgedeeld. Luxemburg werd een zelfstandig hertogdom, dat echter tot aan de dood van koning Willem III in 1890 in personele unie met Nederland verbonden was.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bleef Nederland neutraal, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog leed het onder vijf jaar Duitse bezetting. Tijdens de Duitse aanval op Nederland werd Rotterdam gebombardeerd, waarbij het centrum bijna geheel verwoest werd. Ruim 100.000 Nederlandse joden werden door het regime vermoord.

Na de oorlog begon, met behulp van de Marshallhulp uit de Verenigde Staten van Amerika, de wederopbouw, die tot grote welvaart leidde en waardoor Nederland een modern, geïndustrialiseerd land werd. Tegelijkertijd deed Nederland geleidelijk afstand van zijn positie als koloniale macht.

In 1951 was Nederland medeoprichter van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, welke uiteindelijk uitgroeide tot de Europese Unie.

In 1953 werd Nederland getroffen door een watersnoodramp. Als reactie hierop werden de Deltawerken (voltooid in 1986) en de Maeslantkering (voltooid in 1997) gebouwd.

In 2002 verving Nederland de eigen munt, de gulden, samen met de meeste andere EU-landen door de Europese munt, de euro.

Onafhankelijkheid

Zie De Nederlandse Opstand voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Eenzijdig uitgeroepen in 1579 (van het Heilige Roomse Rijk, na afzwering van de Spaanse koning). Officieel bekrachtigd in 1648 bij de Vrede van Münster. Tussen beide jaartallen in zijn er verschillende landen geweest die de feitelijke situatie erkenden.

Beschrijving van de vlag

Zie Vlag van Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De vlag bestaat uit drie horizontale banen van gelijke hoogte in de kleuren rood, wit en blauw. De vlag dateert uit 1579, toen de onafhankelijkheid van Nederland werd uitgeroepen en werd officieel goedgekeurd in 1796 en bevestigd als nationaal embleem in 1937.

Het wit en blauw zijn de livreikleuren van het Franse vorstendom Orange, waar het koningshuis van afstamt. Het rood was oorspronkelijk oranje, naar de naam van het vorstendom, maar werd in de loop van de 17e eeuw vervangen door vermiljoenrood, dat tijdens zeeslagen makkelijker te herkennen was. Op feestdagen die te maken hebben met het koningshuis of tijdens diplomatieke reizen naar het buitenland wordt ook wel een oranje wimpel boven de vlag gehangen. Verder wordt het oranje gebruikt als nationale herkenningskleur.

De naam Nederland

Het huidige Nederland bestaat pas sinds 1830, na de afscheiding van België. Daarvoor werden er verschillende namen gebruikt om het gebied of delen van het huidige gebied aan te duiden, zoals de Lage Landen (in het Frans Pays-Bas), de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, de Bataafse Republiek en het Koninkrijk Holland in de Franse tijd.

Dit heeft tot gevolg dat in andere talen verschillende namen voor Nederland worden gebruikt.

Variaties van "Nederland": Nederland, Niðerlandu, Nederlandene, Niederlande, Netherlands, Nederlande, Nederlân, 𐌽𐌹𐌸𐌴𐍂𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳, Nederland, Nederlando, Nederlandia, Nederland, Nīderlande, Nederland, Nedderlannen, Nederland, Nederländerna, Нидерланды, Netherlands, Нідерланди, ประเทศเนเธอร์แลนด์, ნიდერლანდი transliteratie Niderlandi, 네덜란드 transliteratie nedeorlandeu.

Variaties of vertalingen van "Lage Landen": Países Baxos, Països Baixos, Nizozemsko, Οι Κάτω Χώρες, Países Bajos, Pays-Bas, Países Baixos, Nizozemska, Paesi Bassi, Países Baixos, Ţările de Jos, Nizozemska, Bas Payis, Yr Iseldiroedd, Alankomaat, An Ísiltír, Ahmotlacpactli .

Variaties of afleidingen van "Holland": هولندا, Holanda, Холандия, Holland, Ολλανδία, Holland, هلند, הולנד, Hollandia, Belanda, Holland, オランダ / 阿蘭陀 / 和蘭陀 / 和蘭 (Oranda), Olandija, Холандија, Belanda, Holandia, Hollánda, Holandsko, Холандија, Hà Lan, 荷蘭 / 荷兰 (Hélán).

Overige: Kē-tē-kok.

Zie ook:

Geschiedenis

Demografie

Bevolking

Bevolkingsontwikkeling van Nederland

Zie Nederlandse bevolking voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nederland heeft ruim 16 miljoen inwoners, en is met 484 inwoners per km² na Monaco (16.620/km²), Vaticaanstad (2093/km²) en Malta (1261/km²) het dichtstbevolkte land van Europa en een van de dichtstbevolkte landen ter wereld, nummer 15 op de lijst van soevereine landen. De niet-soevereine staten Gibraltar (4289/km²), Guernsey (836/km²) en Jersey (782/km²) hebben in Europa een hogere bevolkingsdichtheid.

Vergeleken met de rest van Europa is de Nederlandse bevolking relatief snel gegroeid: 3 miljoen in 1850, 5 miljoen in 1900, 10 miljoen in 1950, 16 miljoen in 2000 ^[3]. Ter vergelijking: de Belgische bevolking evolueerde van de helft meer (4,5 miljoen in 1850) tot de helft minder (10 miljoen in 2000).

In Nederland wonen twee erkende bevolkingsgroepen. Naast de Nederlanders zijn sinds 2005 de Friezen erkend als nationale minderheid onder het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden.

Aspect	Groep	absoluut	relatief	Peildatum
Bevolkingsomvang
	mannen	8.078.888	49,5% van totaal	juni 2006
	vrouwen	8.256.621	50,5% van totaal	juni 2006
	totaal	16.335.998		juni 2006
Aantal allochtonen	westers	1.428.968		2006
	niet-westers	1.722.534		2006
	totaal	3.151.502	19,3% van de totale bevolking	2006
Bevolkingsgroei	totaal	29.983	1,8‰ per jaar	2006
Verstedelijking	totaal		41,5%
Levensverwachting	mannen	76,2 jaar
Levensverwachting	vrouwen	80,9 jaar

Talen

Zie Talen in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De officiële landstaal is het Nederlands. Het Fries is in de provincie Friesland een officiële taal, naast het Nederlands. Ook wordt er Fries gesproken in gebieden van Duitsland en Denemarken.

Het Gronings, Drents, Stellingwerfs, Sallands, Twents, Veluws en Achterhoeks genieten als dialecten van het Nedersaksisch erkenning als regionale taal onder het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Dezelfde erkenning geldt ook voor het Limburgs in de provincie Limburg. Zo'n 17.500 dove en slechthorende Nederlanders gebruiken de Nederlandse Gebarentaal, een taal die nog steeds op erkenning wacht.

Godsdiensten

Zie Godsdiensten in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nederland, van oudsher een christelijk land, is tegenwoordig een van de meest ontkerkelijkte landen in Europa. Ruim 40% van de bevolking rekent zich niet tot een kerkelijke gezindte. Onder de bijna 60% van de bevolking die zich wel tot een kerkelijke gezindte rekent, is de verscheidenheid groot.

De belangrijkste godsdiensten zijn:

de Rooms-Katholieke Kerk (5 miljoen leden)
de Protestantse Kerk in Nederland (2,5 miljoen leden)
de verschillende kleine gereformeerde kerkgenootschappen (samen ongeveer 700.000 leden)
de islamitische gemeenschap (naar schatting ongeveer 900.000 leden)
de hindoeïstische gemeenschap (naar schatting ongeveer 100.000 leden)
de boeddhistische gemeenschap (naar schatting ongeveer 80.000 leden)
de joodse gemeenschap (naar schatting ongeveer 40.000 leden).

Daarnaast zijn er nog verschillende kleinere godsdiensten, hoofdzakelijk kleine niet-gereformeerde protestantse genootschappen Apostolischen, Baptisten, Doopsgezinden, Jehova's getuigen, Remonstranten, en anderen.

Bestuurlijke indeling

Zie Indeling van gemeenten in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nederland is onderverdeeld in 458 gemeenten en twaalf provincies.

Provincies van Nederland

Zie ook:

Nederlandse provincies

Geografie

Topografie

Zie Topografie van Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zie ook:

Gemeenten

Landschap en natuur

Nederland is landschappelijk in te delen in een laag gedeelte, bestaande uit (soms met veen overdekte) zeekleigebieden, in het westen en noorden, en een hoog gedeelte, bestaande uit zand- en lössgebieden in het oosten en zuiden. Tot laag-Nederland kunnen ook de rivierkleigebieden in midden-Nederland worden gerekend.

Laagste punt: gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel (Zuid-Holland) -6.76 m.
Hoogste punt: Vaalserberg 321 m.
Natuurlijke rijkdommen: aardgas, aardolie, vruchtbaar land.
Landgebruik: Bouw- en weiland: 25%, permanente bebouwing: 3%, permanente beweiding: 25%, bossen en bosgronden: 8%, overig: ca. 39% (1996). Geïrrigeerd land: ca. 6000 km² (1996).
Rivieren: Drie grote Europese rivieren (Rijn, Maas en Schelde) monden uit in Nederland. Andere grote rivieren zijn de Waal en de IJssel, beide aftakkingen van de Rijn.
Natuurlijke bedreiging: overstroming door zee en rivieren.
Belangrijke natuurgebieden: Lijst van Nederlandse natuurgebieden

Ontstaansgeschiedenis van het landschap

Het pleistoceen

Aan het begin van het pleistoceen (ongeveer 1,6 miljoen jaar geleden), (de Neanderthalers leefden vanaf ongeveer 200.000 tot 30.000 jaar geleden) golfde de zee tot aan de Ardennen, het leisteenplateau van de Rijn en het Teutoburgerwoud, waarbij enkele hoger gelegen gebieden als Zuid-Limburg en Winterswijk boven water bleven. De Rijn, Maas en Schelde, maar vooral ook de niet meer bestaande rivier de Eridanos uit Scandinavië brachten veel puin aan, zodat een geweldige delta aan de mondingen ontstond: het Rijn-Maasdiluvium. Toen het peil van de oceaan door de ijsvorming daalde, mondde de Rijn bij de Doggersbank in zee uit. In de ijstijd kwam het Scandinavische landijs tot ver in Nederland en legde een laag Scandinavisch diluvium op het Rijn-Maasdiluvium. Na de ijstijd smolt het landijs, stroomde de Noordzee vol en overstroomde de delta tot de grens der diluviale gronden, dat is Winschoten, Dokkum, Zwolle, het Gooi, de Langstraat, Bergen op Zoom. In het ondergelopen gebied bleven voormalig eiland Wieringen en eilanden als Texel, Urk, Gaasterland en Vollenhove liggen.

Het holoceen

Er bezonk zand uit de zee en toen de banken droogvielen vormden zich daarop de duinen. Achter de duinen ontstond een strandmeer of haf, waarvan de bodem bedekt werd met zeezand en klei; dode planten veroorzaakten een laag veen. Rond het begin van onze jaartelling ontstond het Flevomeer. In de middeleeuwen braken de duinen op sommige plekken door en in het haf ontstonden de Wadden, de Zuiderzee en de Zeeuwse wateren. Het veen werd bedekt door zeeklei of bleef achter de duinen behouden, zoals in Holland, Utrecht, Friesland, Overijssel, achter Gaasterland en Vollenhove. De nieuwe zeeklei ligt het hoogst in Groningen en Zeeland door het verschil in eb en vloed. Rijn, Maas en Schelde maakten brede geulen en na overstromingen bezonk er rivierklei, hetgeen ook gebeurde langs de Vecht en andere kleinere rivieren (bijvoorbeeld de Aa in Noord-Brabant).

Klimaat

Nederland heeft een gematigd zeeklimaat met milde winters en koele zomers. In het noorden is de temperatuur iets lager dan in het zuiden. Gemiddeld valt er circa 790 mm. regen per jaar. In laatste jaren steeg de gemiddelde temperatuur in Nederland.

Bezienswaardigheden

Zie ook:

Monumenten op de Werelderfgoedlijst

Politiek

Overheid

Zie hoofdartikelen: Nederland - Overheid en Politiek, Nederland - Monarchie en Nederlandse regering

De regering en de Staten-Generaal vormen tezamen de wetgevende macht. De Staten-Generaal bestaat uit twee kamers:

de Eerste Kamer met 75 zetels. De leden worden indirect voor vier jaar gekozen door de Provinciale Staten.
de Tweede Kamer met 150 zetels.

Staatsvorm: constitutionele monarchie, parlementaire democratie
Staatshoofd: koningin Beatrix (sinds 1980)
Premier: Jan Peter Balkenende
Hoofdstad: Amsterdam (zie ook hoofdstad van Nederland)
Zetel van de regering: Den Haag (ook wel 's Gravenhage)

Zie ook:

Internationaal verband

Zie Lijst van internationale organisaties waarvan Nederland lid is voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nederland maakt deel uit van:

Benelux
Europese Unie (mede-oprichter)
West-Europese Unie (WEU)
NAVO (mede-oprichter)
Raad van Europa
Verenigde Naties (mede-oprichter)

Nederland stimuleerde de introductie van de euro in 1999 (Verdrag van Maastricht) als munteenheid van de Europese Unie (EU) (waar Nederland ook zelf lid van is). De euro is er sinds 1 januari 2002 de officiële munteenheid. Daarvoor had Nederland de Gulden als munteenheid.

Nederland is thuishaven of gastland van onder meer de volgende internationale instellingen: het Internationaal Gerechtshof, het Internationaal Strafhof, de Europese veiligheidsorganisatie Europol en de European Space Agency.

Economie

Zie Nederlandse economie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nederland is een welvarend land met een open economie, die sterk leunt op de buitenlandse handel, met name met Duitsland. De economie wordt getypeerd door stabiele verhoudingen, een gematigde inflatie, een gezond financieel beleid en door zijn belangrijke rol als Europese transportader. Voedselverwerking, chemie, olieraffinage en de fabricage van elektrische apparaten zijn de belangrijkste industriële activiteiten.

Zie ook:

Cultuur

Zie Cultuur in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Cultuur in Nederland bestaat o.a. uit kunst, muziek, musea. Zie ook:

Muziek

Onderwijs

Onderwijs in Nederland is verplicht van vijf tot zestien jaar. Onderwijs in Nederland begint met peuteronderwijs op een peuterspeelzaal. Dan volgt primair onderwijs, ofwel basisonderwijs. Vervolgens is daar het secundair, ofwel voortgezet onderwijs en tot slot is hoger beroepsonderwijs of academisch onderwijs mogelijk.

Vervoer

In Nederland is een uitgebreid wegennet van autosnelwegen en autowegen met een totale lengte van circa 116.500 kilometer. Vrijwel alle wegen zijn tolvrij.

Het spoorwegnet heeft een totale lengte van 2808 kilometer en is één van de meest druk bereden spoorwegnetten van Europa. De belangrijkste vervoerder van passagiers is de NS.

Van het totale transport vond 44% over de weg plaats en 30,5% werd over het spoor vervoerd.

Nederland heeft twee mainports: Schiphol en Rotterdam. Schiphol is verreweg de grootste luchthaven van Nederland en speelt een belangrijke internationale rol.

De Rotterdamse havens behoren tot de grootste van de wereld. Andere belangrijke havengebieden zijn Amsterdam, Eemshaven en Vlissingen/Terneuzen. Het achterland van deze havens wordt ondersteund door een uitgebreid net van rivieren, kanalen en andere waterwegen. De binnenvaart en de zeevaart spelen daarom belangrijke rol in de Nederlandse economie.

Zie ook:

Media

In Nederland zijn kranten, radio en televisie de belangrijkste media.

Sport

In Nederland is voetbal de belangrijkste sport. Andere populaire sporten zijn onder meer wielrennen, tennis, hockey, volleybal, handbal, korfbal, schaatsen en golf.

Defensie

Zie Defensie van Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De defensie valt volledig onder het Ministerie van Defensie en bestaat uit de Koninklijke Landmacht, de Koninklijke Luchtmacht, de Koninklijke Marine (inclusief Marine Luchtvaartdienst en Korps Mariniers) en de Koninklijke Marechaussee. Geen krijgsmachtdeel, maar wel een zelfstandige organisatie binnen het departement is het Defensie Interservice Commando (DICO).

Sinds de dienstplicht de facto is afgeschaft bestaat de krijgsmacht volledig uit vrijwillig dienend personeel. Naar schatting zijn ruim 2,8 miljoen mannen en 2,7 miljoen vrouwen geschikt voor militaire dienst. In totaal dienen ruim 50.000 mannen en vrouwen bij de krijgsmacht.

De uitgaven voor defensie bedroegen in 2004 ca. 9,408 miljard dollar, ongeveer 1,6 % van het BNP.

De regering is de opperbevelhebber van de strijdkrachten, in de dagelijkse praktijk wordt die functie waargenomen door de Minister van Defensie. Aan hem rapporteert de Commandant der Strijdkrachten. De Commandant der Strijdkrachten geeft leiding aan de afzonderlijke krijgsmachtdelen.

Zie ook

Noten

↑ Naast het Nederlands is in Friesland het Fries ook een bestuurstaal.
↑ De regering zetelt in Den Haag.
↑ Bron: WESP: historical demographical data

Externe links

Voor woordenboekinformatie, zie de pagina Nederland op WikiWoordenboek

Door hier te klikken kunt u dit artikel beluisteren ^{(help of meer info)}. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is. Zie info over deze opname.