Rivierdelta
Een rivierdelta is een stelsel van aftakkingen van een rivier, voordat deze in zee of in een groot meer uitmondt. Op de kaart heeft zo'n stelsel min of meer de vorm van een driehoek, wat de naam delta (naar de driehoekige Griekse letter Δ) verklaart. Dit is in het bijzonder het geval voor de Nijl, dat een van de bekendste rivierdelta's heeft.
Delta's zijn dikwijls vruchtbaar en dichtbevolkt. Hun ligging aan zee maakt ze kwetsbaar voor overstromingen. Vaak is ook de natuurwaarde van een delta hoog.
Delta's ontstaan veelal doordat een grote rivier uitmondt in een (bijna) getijdeloze zee, zoals de Middellandse Zee of de Zwarte Zee. Dit soort delta's noemen we rivier gedomineerd. Als een rivier in een zee uitmondt waar een sterke getijden werking heerst, noemen we dit een getijden gedomineerde delta. In het geval dat een rivier uitmondt in een zee met een sterke golfwerking en kuststroming, heet dit een golfgedomineerde delta. De laatste twee delta's kenmerken zich niet door de herkenbare vorm van de Griekse letter Δ.
Nederland heeft één delta (Zeeland zou je kunnen beschouwen als een delta), die gevormd wordt door de mondingen van drie rivieren: de Rijn, de Maas en de Schelde. Andere grote delta's in Europa zijn die van de Donau, de Rhône (de Camargue), de Wolga en de Po, die alle belangrijke natuurgebieden zijn. Kleinere zijn die van de Weichsel en de Nemunas.
In Azië zijn er de dichtbevolkte rivierdelta's van de Ganges met de Brahmaputra, die van de Mekong en de Lena. De grootste delta's in Afrika zijn die van de Nijl en de Niger, in Zuid-Amerika die van de Amazone en de Orinoco en in Noord-Amerika die van de Mississippi.
[bewerk] Binnendelta
In de regel mondt een rivier uit in zee. Maar op veel plaatsen op de aarde stroomt de rivier uit in een meer of eindigt de rivier gewoon in de woestijn. Deze delta noemt men een binnendelta. Voorbeelden van binnendelta's zijn:
-
- De rivier de Okavango in Botswana, die uitmondt in de Kalahariwoestijn.
- De Jordaan, die als grensrivier stroomt tussen Israël en de bezette Westelijke Jordaanoever aan de west kant en de Golanhoogvlakte en Jordanië aan de oost kant die uitmondt in de Dode Zee.
- De Helmand in Iran en Afghanistan, die uitmondt in de Goud-e-Zereh.
- De Dulce in Argentinië, die uitmondt in de Mar Chiquita.
Al deze meren zijn zout. Als er geen meer is, dan is er een zoutvlakte. Dat komt doordat de meren als instroom rivierwater hebben, waar altijd een beetje zout in zit. De enige manier waarop water weggaat, is doordat de H2O verdampt. De zouten die in met het rivierwater zijn meegenomen verdampen niet, waardoor het meer in de loop der tijd steeds zouter is geworden. Een bekend voorbeeld van een zoutvlakte is Great Salt Lake in de staat Utah in de Verenigde Staten.
