Wieringen

Gemeente Wieringen


(Wapen van Wieringen)		(Vlag van Wieringen)

Oppervlakte
- Land
- Water

212,50 km²
26,77 km²
185,73 km²

Inwoners
Bevolkingsdichtheid

8.716 (1 augustus 2006)
inw./km²

Geografische ligging

{{{coordinaten}}}

Belangrijke verkeersaders

A7, N99

Station(s)

{{{station}}}

Netnummer

0227

Postcodes

1777-1779

Officiële website

www.wieringen.nl

Politiek

Burgemeester (lijst)

wnd. M. van Kampen (CDA)

Bestuur

{{{bestuur}}}

Zetels
{{{partijen}}}

{{{zetels}}}

Wieringen ( uitspraak (info·uitleg)) is een gemeente en een voormalig Wadden- en/of Zuiderzee-eiland in de kop van de provincie Noord-Holland. Het voormalige eiland heeft ook als één geheel Stadsrechten en mag zich dus ook een stad noemen. Per 1 juli 2006 had deze gemeente 8705 inwoners (bron: CBS).

[bewerk] Geschiedenis

Het landschap van Wieringen is, in tegenstelling tot de Wieringermeerpolder geaccidenteerd: het wordt gekenmerkt door stuwwallen van keileem, die tijdens de Saale-ijstijd werden gevormd. De naam Wieringen heeft niets met (zee)wier te maken, al werd deze verbinding vroeger wel veel gemaakt. Waarschijnlijk is de naam afgeleid van het oud-Friese 'wîr' dat hoogte betekent. De huidige naam komt voor het eerst voor in de annalen van Egmond van 1184, voor die tijd wordt gesproken over Wiron of de pagus / pago Wirense. Het betreft dan wel het gewest/gouw dat naast het huidige Wieringen ook het grondgebied van de Wieringermeer en mogelijk ook de Wieringerwaard omvatte. Ook ligt er een gedeelte van dat gebied nu in Waddenzee en IJsselmeer.

Door de vondst van een zilverschat in 1996 in een weiland bij het gehucht Westerklief is de aandacht gevestigd op het feit dat Wieringen in de 9e eeuw korte tijd uitvalsbasis is geweest van (Deense) Vikingen. De zilverschat bestaat uit circa 1,7 kg zilveren munten, sieraden en zilverstaafjes en is tegenwoordig in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden te zien. Enige jaren later werden nog enige kleinere zilverschatten uit dezelfde periode gevonden die het beeld bevestigden. Ten gevolge van opeenvolgende stormvloeden rond 1200 werd Wieringen een eiland.

Het gebied werd aanvankelijk door de Friezen bewoond en bestuurd, totdat de Hollandse graaf Floris V de Wieringers in 1284 onderwierp, daarna rommelde het nog een tijd en sinds 1297 viel het direct onder de Graafschap Holland, daarvoor viel het onder Westfriesland, dat zelf een tijdlang onder Friese bestuur viel. In 1299 werd het Graafschap Holland hernoemd in Holland en Westfriesland en viel het onder het gewest Westfriesland. In 1432 ontving het eiland Wieringen als één geheel stadsrechten. Maar naarmate grotere delen van Holland en Westfriesland ontgonnen en bewoonbaarder werden, nam het belang van het hoger gelegen Wieringen relatief af.

In 1798, bij de vorming van de Bataafse Republiek, werd de provincie Holland en Westfriesland op een andere manier verdeeld en viel het onder departement Texel (van Vlie tot Rijn). Lodewijk Napoleon heeft in 1807 de provincie in twee departementen opgedeeld: Amstelland en Maasland, maar in 1814, toen de Fransen waren verdwenen, kwam daar een eind aan. In 1815 werd Holland weer samen met Westfriesland een provincie in het Koninkrijk der Nederlanden. Om de dominantie van het gewest Holland te verminderen werd de provincie in 1840, bij het aftreden van Koning Willem I, gesplitst in de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland. Sindsdien valt Wieringen onder de provincie Noord-Holland.

[bewerk] Kroonprins Wilhelm

Kort na de Eerste Wereldoorlog fungeerde het eiland Wieringen als ballingsoord voor de Duitse kroonprins Wilhelm. Deze was met zijn vader Wilhelm II in november 1918 van Vlaanderen naar Nederland gevlucht en had hier politiek asiel gekregen. Op 22 november 1918 arriveerde hij op het eiland, en op 10 november 1923 vertrok hij naar Duitsland. In de tussentijd zou hij bij de smid in Hippolytushoef hoefijzers hebben leren smeden.

[bewerk] Eiland af

In 1924 kwam aan het eilandbestaan een einde, doordat op 31 juli het Amsteldiep werd afgesloten. De Amsteldiepdijk wordt ook wel de Korte Afsluitdijk genoemd. In 1930 kwam de oostelijke Wieringermeerdijk in de Zuiderzee tot stand, en daarmee de aangrenzende polder de Wieringermeer. De afsluiting van de Zuiderzee werd in 1932 voltooid door de grote Afsluitdijk, die Wieringen met Friesland verbindt. Deze dijk begint bij Den Oever.

[bewerk] Spoorlijn

Het was de bedoeling, dat na voltooiing van de dijk een spoorlijn Noord-Holland en Friesland zou verbinden (van Anna Paulowna naar Harlingen). Daartoe werd al rekening gehouden bij de aanleg van de Amsteldiepdijk. Omdat Wieringen in feite een grote keileembult is, die meters boven zeeniveau ligt, begon men voortvarend in de lengterichting van Wieringen, een kaarsrecht tracé voor de spoorlijn af te graven tot op het niveau van de beide afsluitdijken; dat keileem werd gebruikt om de Amsteldiepdijk mee aan te leggen. De spoorlijn kwam er niet, omdat men toen nog afzag van grote investeringen, die niet rendabel zouden blijken. De sleuf voor de spoorlijn ligt er nog steeds en is goed te zien als men vanaf de Amsteldiepdijk Wieringen nadert. Een deel van het oorspronkelijke spoortracé is nu de basis voor de autoweg, die Wieringen in tweeën deelt. "Die gleuf", zeggen de Wieringers, "is als een wond in het landschap".

[bewerk] Wieringerrandmeer

In 1999 liet de gemeente Wieringen een haalbaarheidsstudie uitvoeren naar het verbreden van het Amstelmeerkanaal tot Wieringerrandmeer. Door dit meer zou Wieringen weer een (schier)eiland lijken. Ook kan het meer als ecologische verbindingszone fungeren. In 2002 richtte de provincie Noord-Holland een projectbureau op voor dit plan, waarin wordt samengewerkt met de gemeenten Wieringen, Wieringermeer en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Inmiddels hebben zowel de gemeenten Wieringen en Wieringermeer als de provincie Noord-Holland het plan goedgekeurd. Als de lopende inspraakprocedures zijn afgerond en de Samenwerkingsovereenkomst is getekend, kan de aanleg beginnen.

[bewerk] Wierdijk

Aan de zuidelijke oever van het voormalige eiland, dat glooiend afloopt, werd in de Middeleeuwen een zeewering aangelegd bestaande uit een dubbele rij palen, die aaneengesloten verticaal in de grond werden gezet. In de tussenruimte van zo'n 2 meter werd zeegras gepropt en afgedekt met zand. Dat zeegras werd, vlak in de buurt, in de Waddenzee geoogst. Het bleek de wonderlijke eigenschap te hebben dat het niet vergaat of verrot. De dijk bleek buitengewoon stormvast omdat het zeegras ook een verende eigenschap heeft. Daarom werd zeegras tot in het begin van de 20ste eeuw veel gebruikt als matras- en kussenvulling. Een dergelijke dijk werd een wierdijk genoemd -er -abusievelijk- van uitgaande dat het zeegras tot de zeewieren behoorde.

Die wierdijk functioneerde lange tijd naar behoren tot in de 18e eeuw de paalworm toesloeg, die de houten balken opvrat en daarmee het skelet van de dijk vernietigde. Daarop werd besloten de buitenzijde van de dijk te verstevigen met opgestapelde basaltblokken, die uit Noorwegen werden aangevoerd.

Veel later pas kwam men erachter dat een dijk met een grote glooiing aan de zeekant beter bestand was tegen het beuken van de golven. Toen werden de basaltblokken glooiend neergelegd tegen de dijk.

De wierdijk aan de zuidkant van Wieringen werd de afgelopen jaren gedeeltelijk gereconstrueerd, waarbij de drie fasen van de ontwikkeling van de dijk educatief zijn tentoongesteld. Het zeegras dat voor de reconstructie nodig was, groeit niet meer in de Waddenzee en moest geïmporteerd worden van de Duitse Oostzeekust.