Jan Peter Balkenende

Jan Peter Balkenende

Jan Pieter Balkenende
Geboren	7 mei 1956
Overleden
Functie	Minister-president
Partij	CDA
Politieke loopbaan
1998-2002	Lid Tweede Kamer
2002-heden	Minister-president
{{{tijdvak3}}}	{{{functie3}}}
{{{tijdvak4}}}	{{{functie4}}}
{{{tijdvak5}}}	{{{functie5}}}
{{{tijdvak6}}}	{{{functie6}}}
{{{tijdvak7}}}	{{{functie7}}}
{{{tijdvak8}}}	{{{functie8}}}
{{{tijdvak9}}}	{{{functie9}}}
{{{tijdvak10}}}	{{{functie10}}}
Parlement & Politiek - biografie (bron)

Beluister ₊^?

Jan Pieter (roepnaam: Jan Peter) Balkenende uitspraak (info·uitleg) (Biezelinge, 7 mei 1956) is een Nederlands CDA-politicus en sinds 22 juli 2002 minister-president van Nederland. Op 7 juli 2006 is hij beëdigd tot minister-president van het derde kabinet Balkenende. Sinds de verkiezingen van 22 november 2006 is hij als minister-president demissionair, en sinds 30 november 2006 is hij tevens Tweede Kamerlid.

Persoonlijk leven

Balkenende is de oudste zoon van graanhandelaar Jan Pieter Balkenende en onderwijzeres Thona Johanna Sandee. In 1996 trouwde Balkenende met de juriste Bianca Hoogendijk, op dat moment assistent bij de CDA-fractie, thans docent arbeidsrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het echtpaar woont sinds 1999 in Capelle aan den IJssel en heeft een dochter, Amelie. Balkenende is lid van de Gereformeerde Kerk (dit kerkgenootschap is in 2004 is opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland).

Loopbaan

Begin carrière

Balkenende begon zijn carrière als stafmedewerker bij het wetenschappelijk instituut van het CDA en was tevens lid van de gemeenteraad van Amstelveen. Hierna werd hij bijzonder hoogleraar christelijk sociaal denken aan de Amsterdamse Vrije Universiteit (VU). In 1998 werd hij gekozen tot lid van de Tweede Kamer. Het CDA had toen net de tweede verkiezingsnederlaag op rij geleden en kwam in de oppositie tegen het tweede paarse kabinet terecht. Balkenende werd financieel woordvoerder van het CDA. Daarnaast hield hij zich bezig met sociale zaken, justitie en binnenlandse zaken. Nadat CDA-fractievoorzitter Jaap de Hoop Scheffer na een machtsstrijd met partijvoorzitter Marnix van Rij het veld had moeten ruimen, werd Balkenende op 1 oktober 2001 fractievoorzitter. Korte tijd later werd hij gekozen tot nieuwe lijsttrekker van het CDA voor de komende Tweede-Kamerverkiezingen. Op dat moment was Balkenende bij het grote publiek nog een grote onbekende.

In de inhoudelijke debatten scoorde Balkenende goed, onder meer door als enige lijsttrekker van een gevestigde partij niet openlijk afstand te nemen van Pim Fortuyn.

Balkenende I

Bij de Tweede Kamerverkiezingen 2002 was het CDA naast de LPF de grote winnaar. Het CDA steeg van 29 naar 42 zetels en werd veruit de grootste partij. Jan Peter Balkenende werd op 22 juli 2002 minister-president van het Kabinet-Balkenende I, een samenwerking van het CDA, de VVD en de LPF. Vanaf het begin had dit kabinet het moeilijk. Staatssecretaris Philomena Bijlhout trad al na enkele uren af nadat oude foto's van haar waren opgedoken waaruit bleek dat zij onjuiste informatie had verstrekt over haar verleden. Nederland bevond zich ten tijde van het aantreden van Balkenende in een diepe economische recessie en het vorige kabinet had enkele moeilijke besluiten (onder meer over herziening van het zorgstelsel en de WAO) voor zich uitgeschoven.

Maar het moeilijkst had Balkenende het met zijn ministers. In tegenstelling tot zijn voorgangers Ruud Lubbers en Wim Kok, die als premier overal bovenop zaten, gaf Balkenende zijn ministers veel meer de ruimte en hield hij zich op de achtergrond. Deze vrijheid bij ministers leidde tot een groot aantal proefballonnetjes: ministers die in interviews ferme statements maakten en daarop later moesten terugkomen. Al snel werd duidelijk dat met name de LPF-ministers Eduard Bomhoff en Herman Heinsbroek veel publiekelijk ruzie maakten. Toen hierover in de Tweede Kamer vragen werden gesteld, stuurde Balkenende de Tweede Kamer een door alle ministers 'in gezamenlijkheid en eenheid' ondertekende ansichtkaart met groeten uit de Trêveszaal. Dit schoot bij onder meer de PvdA in het verkeerde keelgat.

Balkenendes leiderschap werd mede hierdoor al snel in twijfel getrokken. Sommigen zagen in de minister van justitie Piet-Hein Donner de ware strateeg van het kabinet Balkenende-I. Tijdens het kamerdebat over de affaire-Margarita moest Balkenende zich meerdere malen laten souffleren door Piet-Hein Donner.

In oktober 2002, 87 dagen na het aantreden, diende Balkenende het ontslag van het kabinet in bij de Koningin, nadat de ministers Heinsbroek en Bomhoff eerder die dag waren afgetreden. Dit ontslag van het kabinet vond plaats op de dag van de begrafenis van Prins Claus en velen verweten het Balkenende dat zijn ministers zelfs tijdens de rouwdienst hun conflict niet opzij konden zetten.

Balkenende II

Omdat een nieuwe coalitie niet mogelijk was, werden er in 2003 opnieuw Tweede Kamer-verkiezingen gehouden. Bij deze verkiezing won het CDA onder leiding van Balkenende twee zetels en werd de partij wederom de grootste. Omdat de PvdA een groot deel van haar verlies van een jaar eerder terugpakte en naar 42 zetels steeg, werden er aanvankelijk coalitiebesprekingen gevoerd tussen het CDA en de PvdA. Deze mislukten echter, waarna het CDA in zee ging met de VVD en D66. Op 27 mei 2003 werd het kabinet-Balkenende II geïnstalleerd.

Het thema van het kabinet was "Meedoen, meer werk, minder regels". In de plannen werden harde maatregelen voorgesteld, die de economie er weer bovenop moesten helpen. Ook werd een akkoord over bestuurlijke vernieuwing opgenomen, waaronder een gekozen burgemeester en commissaris van de koningin alsook een nieuw kiesstelsel.

Balkenende op bezoek bij de Amerikaanse president George W. Bush in maart 2004

Balkenende had al direct na de installatie van het kabinet aangekondigd dat er eerst enkele moeilijke jaren zouden komen, maar dat er aan het eind van zijn regeerperiode zou kunnen worden geoogst. Het lukte Balkenende en zijn ministers echter niet om deze boodschap goed over te brengen op de Nederlanders en de aanhang van de partijen in het kabinet, als ook het vertrouwen in het kabinet en in Balkenende persoonlijk, zakte vrijwel direct na installatie van het kabinet dramatisch.

Het tweede kabinet Balkenende slaagde er wel in enkele moeilijke dossiers die vorige kabinetten hadden laten liggen, waaronder de eerder genoemde herziening van het zorgstelsel en de WAO en een verlaging van de belastingen voor bedrijven, relatief snel en eenvoudig door de Tweede en Eerste Kamer te loodsen. Hierdoor werd het kabinet door bewonderaars wel het 'meest daadkrachtige kabinet van na de oorlog' genoemd. Vanuit een groot deel van de maatschappij was echter een steeds sterkere weerstand merkbaar tegen het economische en sociale beleid van Balkenende. Critici -vooral de linkse oppositiepartijen- lieten felle tegengeluiden horen vanwege de zware maatregelen die het kabinet nam om de economie weer in het gareel te krijgen. Veel mensen gingen er in koopkracht op achteruit. Toen in maart 2003 de Verenigde Staten en Groot-Brittannië Irak aanvielen (zie Irakoorlog), steunde het Nederlandse kabinet de oorlog "moreel maar niet materieel". Dit betekende dat Nederland achter de aanval stond, maar deze niet militair steunde. Nederland trad hiermee toe tot de Coalition of the Willing. Deze steun kwam de regering op veel kritiek te staan: veel mensen vonden dat Balkenende zich teveel naar de Amerikaanse president voegde.

Later in 2003 kreeg Balkenende te maken met het voorgenomen huwelijk van prins Johan Friso met Mabel Wisse Smit. Nadat gebleken was dat het stel onjuiste informatie had verschaft aan de koningin en de premier over de relatie die Mabel Wisse Smit had gehad met topcrimineel Klaas Bruinsma, weigerde Balkenende een toestemmingswet voor het huwelijk in te dienen bij de Tweede Kamer. Het stel trok daarop de aanvraag voor toestemming in. Balkenende maakte tijdens de persconferentie een getergde indruk en zei onder meer dat tegen "onwaarheden geen kruid gewassen is". Aanvankelijk werd Balkenende gecomplimenteerd om zijn daadkracht, maar later werd hem gebrek aan tact verweten. Balkenende werd erop gewezen dat zijn voorganger Wim Kok het dossier rondom de vader van Máxima Zorreguieta heel wat tactvoller had aangepakt.

Jan Peter Balkenende tijdens een CDA-bijeenkomst

Tijdens het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie (1 juli - 31 december 2004) was Balkenende voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders en staatshoofden. Tijdens zijn EU-voorzitterschap werd het Europese beleid inzake asiel, immigratie, misdaadbestrijding en terrorisme ingrijpend herzien (Haags Programma, 26 oktober), tekenden de EU-leiders tijdens een ceremonie in Rome het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa (29 oktober), en werd het groene licht gegeven voor de start van toetredingsonderhandelingen met Turkije per 3 oktober 2005 (17 december).

Op 22 maart 2005 stemde de Eerste Kamer niet in met de Grondwetswijziging waarmee de benoeming van de burgemeester en de commissaris van de Koningin uit de Grondwet werd gehaald. Voor een wijziging van de Grondwet is een tweederde meerderheid in beide kamers nodig, maar GroenLinks, SP, ChristenUnie, SGP en (na lang aarzelen) de PvdA stemden tegen. Toen op 23 maart de VVD ook afstand nam van het door minister en vice-premier Thom de Graaf voorgestelde nieuwe kiesstelsel (waarbij kiezers op een persoon en op een partij konden stemmen), stapte Thom de Graaf uit de regering. D66 brak hierop het regeerakkoord open en eiste (en kreeg) nieuwe onderhandelingen met de coalitiepartners. Twee dagen later, op de zaterdag voor Pasen werd een nieuw coalitieakkoord gesloten, dat sindsdien het Paasakkoord genoemd wordt. De leden van D66 stemden op een bijzonder congres in met het Paasakkoord, waarmee de coalitie gered was. Alexander Pechtold verving Thom de Graaf als nieuwe minister van Binnenlandse zaken.

De harde economische maatregelen die het kabinet Balkenende nam, begonnen in 2005 effect te vertonen. In oktober 2005 werd bekend de economische groei voor 2006 op 2,3% begroot werd. Hiermee lijkt het kabinet-Balkenende de economisch moeilijke jaren te hebben doorstaan. Rond dezelfde tijd werden ook de eerste miljardenmeevallers sinds jaren behaald.

In december 2005 scoorde Balkenende een ander succes door -tegen de verwachting in- de Nederlandse bijdrage aan de Europese Unie met 1 miljard euro per jaar te verlagen door vast te houden aan het Nederlandse eisenpakket.

Eind 2005, begin 2006 dreigde opnieuw een kabinetscrisis. De Nederlandse regering was gevraagd om troepen te leveren voor een vredesmissie in Afghanistan. Coalitiegenoot D66 was hier zwaar op tegen. Ook de D66-ministers wilden niet instemmen met een kabinetsbesluit. Het kabinet Balkenende besloot daarom eind december 2005 niet formeel tot het leveren van troepen, maar sprak het voornemen uit positief te beslissen en droeg de zaak over aan de Tweede Kamer. Na felle protesten van met name de VVD en de PvdA, die pas in de Tweede Kamer over uitzending van de troepen wilden praten als het kabinet daartoe besloten had, kwam het kabinet alsnog met een positief besluit. Inmiddels had D66-leider Boris Dittrich gedreigd uit het kabinet te stappen als de Tweede Kamer zou instemmen met uitzending van Nederlandse troepen naar Afghanistan. Tijdens het kamerdebat waarin besloten werd tot uitzending van Nederlandse troepen, moest Dittrich deze dreiging intrekken en bleef D66 in de coalitie.

Op 29 juni 2006 viel het kabinet nadat D66 zich terugtrok uit het kabinet vanwege een door die partij maar niet door een kamermeerderheid gesteunde motie van wantrouwen tegen Rita Verdonk.

Balkenende III

Na de val van het tweede Kabinet-Balkenende werd oud-premier Ruud Lubbers als informateur met de taak belast om een derde Kabinet-Balkenende te formeren. Dit kabinet, het derde kabinet Balkenende, bestaat uit CDA en VVD, met zogenaamde gedoogsteun van de LPF, D66, ChristenUnie en de SGP. Het derde kabinet Balkenende trad op vrijdag 7 juli 2006 in functie.

Verkiezingen 2006 en (in-)formatie

Op 22 november 2006 verloor het CDA onder leiding Balkenende 3 zetels, maar werd het voor de derde achtereenvolgende keer de grootste partij van Nederland. Omdat een half jaar eerder had het CDA in de peilingen nog op 25 zetels had gestaan en omdat de PvdA veel meer zetels verloor, werd de verkiezingsuitslag door veel CDA-ers als een overwinning gezien.

Tijdens de informatie kwam zijn demissionaire kabinet zwaar onder vuur te liggen door een stemming in de nieuw gekozen kamer over het vreemdelingenbeleid. Ondanks een motie van afkeuring door de Tweede Kamer weigerde Balkenende het ontslag van o.a. minister Verdonk te aanvaarden. Volgens hoogleraar staatsrecht Bovend’Eert misbruikte premier Balkenende de demissionaire status van het kabinet door de gebruikelijke vertrouwensregel in de wind te slaan.

Trivia

Op 27 oktober 2003 werd in de nabijheid van Balkenendes woning een man aangehouden die een twintig centimeter lang mes bij zich had. Het bleek om een verwarde man te gaan die meende dat hij een afspraak met de premier had.
Van 14 september tot 15 oktober 2004 was Balkenende opgenomen in de intensive care van het IJsselland Ziekenhuis in zijn woonplaats Capelle aan den IJssel vanwege een ontsteking aan zijn rechtervoet. In verband daarmee werden de Algemene beschouwingen na Prinsjesdag uitgesteld tot 28 en 29 september. Vice-premier Zalm nam de honneurs tijdens zijn ziekte waar.
Naar Balkenende is de Balkenende-norm vernoemd. Deze richtlijn schrijft voor dat openbare bestuurders niet meer zouden mogen verdienen dan de minister-president (voor 2005: ongeveer € 120.000 per jaar).
Enkele Belgische ministers uitten in het openbaar kritiek op Balkenende: Minister van Buitenlandse zaken Karel de Gucht noemde Balkenende 'stijfburgerlijk' en 'Harry Potter' en Freya Van den Bossche vroeg zich openlijk af of Balkenende wel herkozen wilde worden. Beide ministers boden hiervoor hun verontschuldigingen aan.
Vanaf het begin van zijn leiderschap van het CDA viel Balkenende op door zijn uiterlijk (met name zijn haar en bril). Dit uiterlijk leverde hem al snel de bijnaam Harry Potter op. Aanvankelijk speelde Balkenende hier handig op in, door nadrukkelijk de rol van underdog te spelen. Bij de lancering van een Rotterdamse normen-en-waardencampagne kort nadat Balkenende CDA-leider was geworden zei hij in een toespraak voor CDA-leden dat zijn bekendheid dankzij de filmindustrie was gegroeid. Hij vertelde dat een kind in zijn omgeving had gevraagd of hij soms de vader van Harry Potter was en poseerde met een foto van zichzelf naast Harry Potter met als onderschrift "Zoek de verschillen". Deze zelfspot maakte hem in korte tijd van onbekend kamerlid tot één van de bekendste en populairste lijsttrekkers. Later zou de bijnaam Harry Potter worden overgenomen door politieke tegenstanders.
Naast de eerder genoemde vergelijking met Harry Potter heeft Jan Peter Balkenende meerdere bijnamen gekregen.

Curriculum Vitae

Opleidingen
- 1962-1968 - Protestants Christelijke Lagere School in Kapelle
- 1968-1974 - Atheneum aan het Christelijk Lyceum voor Zeeland te Goes
- 1974-1980 - Geschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam (doctoraalexamen 1980)
- 1979-1982 - Nederlands recht aan de Vrije Universiteit te Amsterdam (doctoraalexamen 1982)
- 1992 - gepromoveerd tot doctor in de rechtsgeleerdheid op het proefschrift Overheidsregelgeving en maatschappelijke organisaties
Loopbaan
- 1982-1984 – Beleidsmedewerker juridische zaken bij het bureau van de Academische Raad
- 1984-1998 - Stafmedewerker van het Wetenschappelijk Instituut van het CDA
- 1993-2002 - Parttime bijzonder hoogleraar Christelijk sociaal denken over maatschappij en economie aan de Vrije Universiteit
- 1998-2002 - Lid Tweede Kamer voor het CDA; vanaf 1 oktober 2001 fractievoorzitter
- 22 juli 2002 - 26 mei 2003 - Minister-president, minister van Algemene Zaken van Kabinet-Balkenende I, sinds 16 oktober 2002 demissionair
- 27 mei 2003 - 6 juli 2006 - Minister-president, minister van Algemene Zaken van Kabinet-Balkenende II, sinds 29 juni 2006 demissionair
- 7 juli 2006 - Minister-president, minister van Algemene Zaken van Kabinet-Balkenende III
Nevenfuncties
- 1982-1998 - Lid CDA-fractie gemeenteraad Amstelveen
- 1987-1994 - Lid verenigingsraad NCRV
- 1988-1998 - Voorzitter redactie Handboek voor Gemeenteraadsleden
- 1991-1992 - Lid van het Regionaal Overleg Amsterdam
- 1991-2001 - Lid algemeen bestuur Stichting De Christelijke Pers
- 1994-1998 - Fractievoorzitter CDA gemeenteraad Amstelveen
- 1995-heden - Lid curatorium van de Stichting Maatschappelijk Ondernemen Midden- en Kleinbedrijf MKB-Nederland
- 1996-heden - Voorzitter van de Christen-Juristen Vereniging
- 1998-2001 - Lid Algemeen Bestuur van de NCRV en vicevoorzitter NCRV
- 1999-heden – Bestuurslid Stichting Parlementaire Geschiedenis

Balkenende is lid in de Orde van Oranje-Nassau sinds 1998.

Externe link

Parlement.com - biografie

Voorganger: Wim Kok	Minister-president 2002-heden	Opvolger: -
Voorganger: Wim Kok	Minister van Algemene Zaken 2002-heden	Opvolger: -

Bronnen

Bron(nen):

Een gedeelte van de tekst op deze pagina of een eerdere versie daarvan is overgenomen van de website http://www.regering.nl

{{{afb_links}}}	Tweede Kamerleden voor het CDA (lijst)	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Joop Atsma - Jan Peter Balkenende - Jack Biskop - Elly Blanksma-van den Heuvel - Bas Jan van Bochove - Wim van de Camp - Coşkun Çörüz - Piet Hein Donner - Jan Jacob van Dijk - Kathleen Ferrier - Pieter van Geel - Karien van Gennip - Sybrand van Haersma Buma - Maarten Haverkamp - Jos Hessels - Ruud van Heugten - Maria van der Hoeven - Jan ten Hoopen - Eddy van Hijum - Rikus Jager - Cisca Joldersma - Cees van der Knaap - Ger Koopmans - Ad Koppejan - Jules Kortenhorst - Roland Kortenhorst - Jan Mastwijk - Frans de Nerée tot Babberich - Pieter Omtzigt - Henk Jan Ormel - Marleen de Pater-van der Meer - Janneke Schermers - Jan Schinkelshoek - Annie Schreijer-Pierik - Liesbeth Spies - Mirjam Sterk - Gerda Verburg - Maxime Verhagen - Jan de Vries - Nicolien van Vroonhoven-Kok - Joop Wijn			{{{afb_groot}}}

Wikiquote heeft een collectie citaten gerelateerd aan Jan Peter Balkenende.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Jan Peter Balkenende op Wikimedia Commons.

Door hier te klikken kunt u dit artikel beluisteren ^{(help of meer info)}. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is. Zie info over deze opname.