Xenon
Xenon is een scheikundig element met symbool Xe en atoomnummer 54. Het is een kleurloos edelgas.
Inhoud |
[bewerk] Ontdekking
Xenon is in 1898 ontdekt door William Ramsay en Morris Travers toen het als residu achterbleef tijdens het onderzoeken van vloeibare lucht.
De naam xenon komt van het Griekse ξενоς (xenos) dat vreemdeling betekent.
[bewerk] Toepassingen
Het gas xenon wordt meestal gebruik voor bacteriële lampen, elektronenbuizen, stroboscopen en lasers. Het isotoop 133Xe is bruikbaar als radio-isotoop. In de ruimtevaart wordt xenon gebruikt als brandstof in ionenmotoren. Vandaag de dag wordt xenongas ook toegepast in de automobielindustrie. Door het gas xenon te ontsteken ontstaat een vlamboog binnen een lamp. Dit geeft een tot 3 maal beter zicht dan conventionele halogeenlampen.
[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen
In 1933 voorspelde Linus Pauling op basis van hun elektronegativiteit dat xenon en fluor in staat moesten zijn een verbinding te vormen. Neil Bartlett toonde dit in 1962 aan met een experiment waarbij hij gasvormig xenon met platinafluoride liet reageren tot een vaste verbinding van platina, xenon en fluor.
Xenon beschikt net als de andere edelgassen over een geheel gevulde buitenste elektronenschil. Desondanks zijn er omstandigheden waarbij xenon reacties kan aangaan met andere elementen. Naast de fluoriden bestaan natriumperxenaat en het zeer explosieve xenontrioxide en xenontetraoxide. Hierbij kan xenon 2, 4, 6 of 8 elektronen opnemen.
[bewerk] Verschijning
In de aardatmosfeer komt xenon sporadisch voor (5E-6%). Op commerciële basis wordt het verkregen door extractie van vloeibare lucht. 133Xe en 135Xe kunnen in kernreactoren worden vervaardigd.
In zeer zeldzame gevallen is het ook mogelijke om xenonoxiden te vinden: XeO3 en XeO4.
[bewerk] Isotopen
| Meest stabiele isotopen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Iso | RA (%) | Halveringstijd | VV | VE (MeV) | VP |
| 124Xe | 0,10 | 1,1×1017 j | 2EV | 8,790 | 124Te |
| 125Xe | syn | 16,9 h | EV | 1,652 | 125I |
| 126Xe | 0,09 | stabiel met 72 neutronen | |||
| 127Xe | syn | 36,4 d | EV | 0,662 | 127I |
| 128Xe | 1,91 | stabiel met 74 neutronen | |||
| 129Xe | 26,4 | stabiel met 75 neutronen | |||
| 130Xe | 4,1 | stabiel met 76 neutronen | |||
| 131Xe | 21,2 | stabiel met 77 neutronen | |||
| 132Xe | 26,9 | stabiel met 78 neutronen | |||
| 133Xe | syn | 5,253 d | β | 0,427 | 133Cs |
| 134Xe | 10,4 | stabiel met 80 neutronen | |||
| 135Xe | syn | 9,14 h | β | 1,151 | 135Cs |
| 136Xe | 8,9 | 9,3×1019 j | 2β | 7,570 | 136Ba |
In de natuur komen zeven stabiele isotopen en twee radioactieve isotopen met een extreem lange halfwaardetijd, die ze als stabiel kunnen worden beschouwd, voor. In kernreactoren kunnen nog minstens 20 andere onstabiele isotopen worden gemaakt. 129Xe is het vervalproduct van 129I, na het uitstralen van een β deeltje. 131Xe, 132Xe, 134Xe en 136Xe zijn fusieproducten van zowel 238U als 244Pu. Omdat Xenon een tracer (vertalen??) voor twee ander isotopen, zijn Xe-isotoop ratio's in meteorieten zeer bruikbaar om onderzoek te doen naar het ontstaan van het heelal.
[bewerk] Toxicologie en veiligheid
Xenon zelf is niet giftig, maar veel xenonverbindingen zijn dat wel als gevolg van de sterke oxiderende eigenschappen.
| Scheikundige Elementen en Isotopen |
| Periodiek systeem: Standaard | Alternatief | Elektronenconfiguratie |
| Isotopentabel: Op element: Compleet | In delen | Op atoommassa |
| Lijst met elementen: Op naam | Op symbool | Op nummer |
