Yttrium

In 1794 is yttriumoxide (Y₂O₃) ontdekt in het mineraal gadoliniet door de Finse chemicus en geoloog Johann Gadolin. Later is het in 1828 voor het eerst geïsoleerd door Friedrich Wohler door yttriumcloride (YCl₃) te reduceren met kalium.

Het element is vernoemd naar de Zweedse stad Ytterby. In de omgeving werden en worden lanthanidehoudende mineralen gevonden waarin ook vaak yttrium wordt aangetroffen. Andere elementen die naar deze stad zijn vernoemd zijn erbium, terbium en ytterbium.

[bewerk] Toepassingen

Yttrium en europium worden in fosforverbindingen veelvuldig toegepast in kleurentelevisies voor de rode pixels. Andere toepassingen zijn:

Yttrium-ijzer granaten blijken effectieve filters voor microgolf straling en zijn zeer goede akoestische geleiders.
Yttrium-aluminium granaten hebben een hardheid van 8,5 op de Hardheidsschaal van Mohs en kunnen daarmee gebruikt worden als edelsteen
Legeringen met aluminium en magnesium waarmee de sterkte van deze metalen aanmerkelijk toeneemt
Katalysator bij de polymerisatie van etheen

Een andere belangrijke toepassing van yttrium is in YAG-lasers. Hierin vormen yttrium-aluminium kristallen waarbij een klein deel van de yttrium atomen is vervangen door neodymium een belangrijk onderdeel.

[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen

Yttrium wordt net als scandium meestal tot de lanthaniden gerekend. Onder normale omstandigheden is het metaal vrij stabiel, maar als fijn verdeeld poeder kan het makkelijk ontbranden in aanwezigheid van zuurstof.

[bewerk] Verschijning

In vrijwel alle mineralen waarin lanthaniden voorkomen wordt ook yttrium aangetroffen. Ook in uranium erts komt yttrium regelmatig voor. De concentraties daarin zijn echter te laag om het daaruit op commerciële basis te winnen. De meest gebruikte yttriumbron zijn de minerale manaziet en bastnasiet welke tot 3% yttrium in verbindingen bevatten. De meest toegepaste isolatie methode is het reduceren van yttriumfluoride met metallisch calcium. Desalniettemin is het een erg lastig karwei om yttrium te scheiden van andere lanthaniden.

Onderzochte stenen die met de Apollo missies van de maan terug naar de aarde werden gebracht, bleken in relatief hoge concentraties yttrium te bevatten.

[bewerk] Isotopen

Meest stabiele isotopen
Iso	RA (%)	Halveringstijd	VV	VE (MeV)	VP
⁸⁸Y	syn	106,65 d	EV	3,623	⁸⁸Sr
⁸⁹Y	100	stabiel met 50 neutronen

In de natuur komt er één stabiele yttrium isotoop voor (⁸⁹Y). De meest stabiele radioactieve isotoop is ⁸⁸Y met een halfwaardetijd van iets meer dan 100 dagen. ⁹⁰Y komt samen met het strontium isotoop ⁹⁰Sr vrij bij kernproeven.