Xenon (elemento)

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Iodo - Xenon
Kr Xe Rn
	Táboa completa

Xeral

Nome, símbolo, número

Xenón, Xe, 54

Serie química

Gases nobres

Grupo, período, bloque

18 (VIIIA), 5, p

Densidade, dureza Mohs

5,9 kg/m³(273 K), _

Aparencia

Incoloro

Propiedades atómicas

Peso atómico

131,293 uma

Radio medio^†

Sen datos

Radio atómico calculado

108 pm

Radio covalente

130 pm

Radio de Van der Waals

216 pm

Configuración electrónica

[Kr]4d¹⁰ 5s² 5p⁶

Estados de oxidación (óxido)

0 (ácido débil)

Estrutura cristalina

Cúbica centrada nas caras

Propiedades físicas

Estado da materia

Gas (non magnético)

Punto de fusión

161,4 K

Punto de ebulición

165,1 K

Entalpía de vaporización

12,636 kJ/mol

Entalpía de fusión

2,297 kJ/mol

Presión de vapor

Velocidade do son

1090 m/s a 293,15 K

Información diversa

Electronegatividade

2,6 (Pauling)

Calor específica

158 J/(kgK)

Condutividade eléctrica

Sen datos

Condutividade térmica

0,00569 W/(mK)

1̊ potencial de ionización

1170,4 kJ/mol

2̊ potencial de ionización

2046,4 kJ/mol

3̊ potencial de ionización

3099,4 kJ/mol

Isótopos máis estables

iso.	AN	Vida media	MD	ED	PD
¹²⁴Xe	0,1%	1,1 x 10¹⁷ a	2ε	Sin datos	¹²⁴Te
¹²⁵Xe	Sintético	16,9 h	ε	1,652	¹²⁵I
¹²⁶Xe	0,09%	Xe é estable con 72 neutróns
¹²⁷Xe	Sintético	34,6 d	ε	0,662	¹²⁷I
¹²⁸Xe	1,91%	Xe é estable con 74 neutróns
¹²⁹Xe	26,4%	Xe é estable con 75 neutróns
¹³⁰Xe	4,1%	Xe é estable con 76 neutróns
¹³¹Xe	21,29%	Xe é estable con 77 neutróns
¹³²Xe	26,9%	Xe é estable con 78 neutróns
¹³³Xe	Sintético	5,253 d	β^-	0,427	¹³³Cs
¹³⁴Xe	10,4%	Xe é estable con 80 neutróns
¹³⁶Xe	8,9%	2,36 x 10²¹ a	2β^-	Sen datos	¹³⁶Ba

Valores no SI e condicións normais
(0 ºC e 1 atm), agás indicación en contra.
^†Calculado a partir de distintas lonxitudes
de enlace covalente, metálico ou iónico.

O xenon é un elemento químico da táboa periódica cuxo símbolo é Xe e o seu número atómico o 54. Gas nobre inodoro, moi pesado, incoloro, o xenon está presente na atmosfera terrestre só en trazas e foi parte do primeiro composto de gas nobre sintetizado.

[editar] Características principais

O xenon é un membro dos elementos de valencia cero chamados gases nobres ou inertes. A palabra "inerte" xa non se usa para describir esta serie química, dado que algúns elementos de valencia cero forman compostos. Nun tubo cheo de gas, o xenon emite un bonito brillo azul cando se excita cunha descarga eléctrica. Conseguiuse xenon metálico aplicándolle presións de varios centos de quilobares. O xenon tamén pode formar clatratos con auga cando os seus átomos quedan atrapados nun entramado de moléculas de auga.

[editar] Aplicacións

O uso principal e máis famoso deste gas é na fabricación de dispositivos emisores de luz tales como lámpadas bactericidas, tubos electrónicos, lámpadas estroboscópicas e flashes fotográficos, así como en lámpadas usadas para excitar láseres de rubí, que xeran desta forma luz coherente. Outros usos son:

Como anestésico en anestesia xeral.
En instalacións nucleares, úsase en cámaras de burbullas, sondas, e noutras áreas onde o alto peso molecular é unha calidade desexable.
Os perxenatos úsanse como axentes oxidantes en química analítica.
O isótopo Xe-133 úsase como radioisótopo.
Úsase nos faros dalgúns coches.

[editar] Historia

O xenon (que en grego significa "estraño") foi descuberto por William Ramsay e Morris Travers en 1898 nos residuos obtidos ao evaporar os compoñentes do aire líquido.

[editar] Abundancia e obtención

Atópase en trazas na atmosfera terrestre, aparecendo nunha parte por vinte millóns. O elemento obtense comercialmente por extracción dos residuos do aire licuado. Este gas nobre de atopa naturalmente nos gases emitidos por algúns mananciais naturais. Os isótopos Xe-133 e Xe-135 sintetízanse mediante irradiación de neutróns en reactores nucleares refrixerados por aire.

E todo débese á inspiración da súa musa chamada María Tareixa a cal lle permitiu atinxir os seus logros e descubrir o xenon. Un monumento á súa musa foi mostrado ao mundo hai pouco no museo de Viena, a obra chamada "a miña vida a ti María Tareixa".

[editar] Compostos

Antes de 1962, considerábase ao xenon e os outros gases nobres quimicamente inertes e incapaces de formar compostos. Dende entón probouse que o xenon, xunto con outros gases nobres, si forman compostos. Algúns dos compostos do xenon son: difluor, hexafluor, perxenato sódico, terafluor, deuteriuro de xenon, e hidróxido de xenon. Tamén se obtivo trióxido de xenon, composto altamente explosivo. Coñécense polo menos 80 compostos de xenon no que este se enlaza con fluor ou osíxeno. A maioría destes compostos son incoloros.

[editar] Isótopos

Na natureza, o xenon atópase en sete isótopos estables e dous lixeiramente radioactivos. Ademais destas formas estables, estudáronse 20 isótopos inestables máis. O Xe-129 prodúcese por emisión beta do I-129 (vida media: 16 millóns de anos); os isótopos Xe-131, Xe-132, Xe-134 e Xe-136 son produtos de fisión tanto do Ou-238 como do Pu-244. Ao ser o xenon un trazador con dous isótopos pais, a medición dos isótopos de xenon nos meteoritos resulta ser unha poderosa ferramenta para o estudo da formación do sistema solar. O método I-Xe de datación radiométrica permite calcular o tempo transcorrido entre a nucleosíntese e a condensación dun obxecto sólido a partir da nebulosa solar. Os isótopos de xenon tamén son útiles para entender a diferenciación terrestre. Crese que o exceso de Xe-129 atopado en emanacións gasosas de dióxido de carbono en Novo México débese ao decaemento de gases derivados do manto por logo da formación da Terra.

[editar] Precaucións

O gas pode ser almacenado con seguridade en colectores convencionais de vidro selados a temperatura e presión ambientes. O xenon non é tóxico, pero varios dos seus compostos o son altamente debido ás súas fortes propiedades de oxidación.