Volksrepubliek China
| 中华人民共和国 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó |
|||
|
|||
|
|
|||
| Basisgegevens | |||
| Officiële landstaal: | Mandarijn en andere Chinese talen | ||
| Hoofdstad: | Peking | ||
| Regeringsvorm: | Volksrepubliek | ||
| Religie: | Boeddhisme 8%, Taoïsme 1-2%, Christelijk 3-4%, Moslim 1-2% | ||
| Oppervlakte: | 9.596.960 km² (2,8%water) | ||
| Inwoners: | 1,316 miljard (129 / km²) | ||
| Overige | |||
| Volkslied: | Mars van de vrijwilligers | ||
| Munteenheid: | Renminbi (CNY) |
||
| UTC: | +8 | ||
| Nationale feestdag: | Verjaardag van het ontstaan van de Volksrepubliek China, 1 oktober (1949) | ||
| Web | Code | Tel. | .cn | CHI | 86 | ||
China (中国, in Mandarijn: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó: het centrale verenigde land van glorieuze mensen), officieel de Volksrepubliek China, is een land in Oost-Azië.
Als men spreekt van Continentaal China, dan bedoelt men het vaste land van China, zonder Hongkong en Macau.
Met een bevolking van 1,3 miljard is het qua inwoners het grootste land (voor India) en met oppervlakte van circa 9,6 miljoen vierkante kilometer is het land derde qua oppervlakte (na Rusland en Canada).
Voor alle artikelen met betrekking tot China op de Nederlandstalige Wikipedia zie China van A tot Z
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Hoofdartikel: Geschiedenis van ChinaChina is een van de vroegste centra van beschaving en wordt vrij vroeg in de wereldgeschiedenis een groot verenigd land met een geavanceerde cultuur op het vlak van kunst en wetenschap.
Juist op het ogenblik dat in Europa de aandacht voor Aziatische culturen toenam, stagneerde de cultuurgroei in China. Europa begon Azië te beconcurreren op het vlak van wetenschap en technologie. Uiteindelijk dwong het imperialisme van Europa China in een defensieve positie.
Het einde van de Tweede Wereldoorlog bracht geen vrede in China: het land verviel in de Chinese burgeroorlog tussen communisten en de Kwomintang. Deze burgeroorlog werd in 1949 door de communisten gewonnen. Sindsdien is China een communistische staat.
[bewerk] Demografie
[bewerk] Bevolking
Bij het begin van de 20e eeuw telde China 400 miljoen inwoners; dat aantal is nu verdrievoudigd [1].
China telt nu in totaal 1,3 miljard inwoners en is daarmee de natie met de grootste bevolking van de wereld. Ongeveer 20% van de wereldbevolking komt dan ook uit China. De bevolking van China bestaat uit 56 verschillende bevolkingsgroepen met ieder een eigen cultuur en levenswijze.
De bevolking van de Volksrepubliek China bestaat voor circa 92% uit Han-Chinezen (genoemd naar de Han-dynastie). Zij zijn taalkundig homogeen in het noorden, waar zij Mandarijn spreken (de basis van de nationale taal van China), terwijl in het zuiden Kantonees, Wu, Hakka, en veel andere dialecten worden gesproken (alleen al in de provincie Fujian worden 108 dialecten gesproken). De geschreven taal is universeel; de Chinese ideografen (of karakters) zijn gemeenschappelijk voor alle dialecten, de uitspraak is echter verschillend.
De overheid heeft 56 officiële etnische groepen van de Volksrepubliek China onderscheiden. De niet-Han groepen vertegenwoordigen slechts ongeveer 8% van de bevolking, maar de binnenlandse gebieden waarin zij leven vormen meer dan de helft van het totale gebied van het land. De grootste niet-Han minderheden zijn:
- Zhuang, een Thais-sprekende bevolkingsgroep, vooral in de provincie Guangxi;
- Hui (moslims), die voornamelijk in Ningxia wonen;
- Oeigoeren, die hoofdzakelijk in Xinjiang wonen;
- Yi (Lolo), die op de grenzen van Sichuan en Yunnan leven;
- Tibetanen, die zich in Tibet en Qinghai hebben geconcentreerd;
- Miao, die algemeen in de bergachtige gebieden van Zuid-China zijn verspreid;
- de Mongolen, voornamelijk wonend in de Mongoolse steppen; en de
- Koreanen, die in Mantsjoerije wonen.
[bewerk] Taal
In China worden er meerdere talen en dialecten gesproken. Mandarijn chinees wordt het meest gesproken. Cantonees komt het meeste voor in zuidelijk China. Andere talen zijn onder andere Hakka en Tibetaans. Zie ook: Chinese talen.
[bewerk] Godsdienst
De grondwet van de Volksrepubliek China voorziet in godsdienstige vrijheid, maar godsdienstbeoefening wordt niet aangemoedigd. China heeft vijf officieel door de staat erkende godsdiensten: boeddhisme, taoïsme, islam, protestantisme en katholicisme.
Traditioneel werden het confucianisme, het boeddhisme, taoïsme en de voorvaderverering uitgeoefend. Deze godsdiensten hebben een heropleving ervaren. De islam wordt voornamelijk in het westen beoefend. Er is ook een kleine maar groeiende christelijke minderheid. De laatste jaren zijn er vele confrontaties tussen de Chinese overheid en godsdienstige groepen, vnl. christenen, geweest. Enkele niet-geregistreerde christelijke kerken (Ondergrondse Rooms-Katholieke Kerk in China) en traditionele sektes zijn verboden, sommige leiders van dergelijke groepen zijn veroordeeld tot de dood. Voor de grote minderheid van katholieke Chinezen werd in 1957 de staatskerk 'Chinese Katholieke Patriottische Vereniging' opgericht, tijdens de Culturele Revolutie werd deze communistisch gecontrolleerde organisatie echter ook verboden, tot eind jaren '70. Orthodox-islamitische praktijken (vnl. in Westelijk China) zijn afgeraden of onderdrukt uit vrees dat zij een voedselbodem voor separatisten uit de moslim-minderheid zouden zijn. In 1999 verbood de overheid de Falun Gong (groep van de boeddhistische wet). Vele Falun Gong-aanhangers werden vervolgd en opgesloten en vermoord.
[bewerk] Bestuurlijke indeling
Zie ook: Provincies van ChinaChina bestaat uit 22 provincies (zie Provincies van China).
China bestaat uit vijf autonome gebieden:
- het autonome gebied in Tibet ( Bezet in 1949, autonome regio sinds 1965 )
- het autonome gebied van Binnen-Mongolië
- het autonome gebied van Ningxia Hui
- het autonome gebied van Guangxi Zhuang
- het autonome gebied van Xinjiang Uygur
Het land verdeelt zich officieel in 23 provincies, Taiwan wordt namelijk beschouwd als de 23e provincie. Hongkong werd in 1997 een speciaal bestuurlijk gebied van China en Macao bereikte deze status in 1999.
[bewerk] Geografie
[bewerk] Grenzen
China heeft een kustlijn van 6400 km die grenst aan de Gele Zee, de Oost-Chinese Zee en de Zuid-Chinese Zee.
Het is in het oosten verder begrensd door Rusland en Noord-Korea, in het noorden door Rusland en Mongolië, in het westen door Tadzjikistan, Kirgizië, Kazachstan, Pakistan en Afghanistan, en in het zuiden door India, Nepal, Bhutan, Myanmar, Laos en Vietnam.
[bewerk] Geografische indeling
China kan in de volgende geografische gebieden worden onderverdeeld:
- het Tibetaans plateau (3660 m hoog), begrensd in het noorden door het Kunlun-bergsysteem
- de Tarim- en Dzungariaanse bassins van Xinjiang;
- het Binnen-Mongoolse land;
- de oostelijke hooglanden en de centrale vlakte van Mantsjoerije; en
- hetgeen traditioneel China wordt genoemd. Dit laatste gebied, waar bijna vier vijfde van de bevolking van het land woont, valt uiteen in drie subgebieden:
- Noord-China, dat in het zuiden begrensd is door het Qingling-gebergte;
- Centraal-China, dat door de rivier Jangtsekiang van water wordt voorzien;
- Zuid-China omvat het plateau van Yunnan en Guizhou en de valleien van Xi.
[bewerk] Steden
De hoofdstad van China is Peking(ook Beijing genoemd).
China bestaat uit vijf overheid-gecontroleerde gemeenten:
- Peking (Beijing)
- Tsjoengking
- Sjanghai
- Tianjin
- Kanton
Sjanghai is met 16 miljoen inwoners de grootste stad van het land en is tevens de derde grootste van de wereld (na Tokio en Mexico-stad).
Hong Kong is een bijzondere bestuursregio van China en behoort sinds 1997 weer tot China.
Zie ook:
[bewerk] Andere steden
[bewerk] Bezienswaardigheden
Zie ook:
[bewerk] Politiek
Zie ook: Politiek in China[bewerk] Staatkundig
Zie Bestuur en staatsinrichting van de Volksrepubliek China voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
China is een éénpartijstaat met absolute macht die bij de Communistische Partij van China ligt. De wetgevende macht is het Nationaal Volkscongres, bestaande uit afgevaardigden die voor termijnen van vijf jaar worden gekozen. Het congres beslist over de nationale economische strategie en kan de grondwet van China veranderen. Het volgt normaal gesproken de richtlijnen van de Communistische partij. China heeft een premier, die regeringshoofd is, en een president, die staatshoofd is. China is in de jaren '70 begonnen een modern rechtssysteem in het werk te stellen.
- President: Hu Jintao
- Premier: Wen Jiabao
- Affilliaties: APEC
Zie tevens Communistische Partij van China en Socialisme met Chinese karakteristieken.
[bewerk] Staatsinrichting
China is een volksrepubliek, en het politieke klimaat heeft zeer sterke trekjes van het communisme. De staatsmacht is verdeeld in drieën: de partij, de staat en het leger. De grondslagen van de Chinese staatsinrichting zijn vastgelegd in de grondwet van 1982. Belangrijke wijzigingen in die grondwet vonden in 1993 plaats toen de zinsnede "dictatuur van het proletariaat" werd vervangen door "dictatuur van het volk" en het begrip "socialistische markteconomie" werd geïntroduceerd.
Het nationale parlement van China draagt de naam Nationaal Volkscongres. De ca. 3000 leden worden om de vijf jaar gekozen en het congres komt ten minste één maal per jaar bijeen. De afgevaardigden worden gekozen door de provincies, de zelfbesturende gebieden ("Autonome Regio's") en andere besturen. Het Nationaal Volkscongres ziet toe op de naleving van de grondwet, het kan de oorlog verklaren, maar ook een vredesverdrag bekrachtigen, het moet haar goedkeuring geven aan het economisch beleid van de regering en moet de jaarlijkse staatsbegroting goedkeuren. Het Volkscongres kiest een uit 150 personen bestaand Permanente Comité van het Nationaal Volkscongres, dat tussen de zittingen van het Nationaal Volkscongres in, de taken van dit Nationaal Volkscongres waarneemt. Het Permanente Comité kent uitgebreide bevoegdheden en kan o.a. het kabinet (Staatsraad) ontbinden, buitenlandse verdragen ontbinden en onjuiste beslissingen van provinciale raden terugdraaien. De voorzitter van het Permanente Comité van het Nationale Volkscongres is een vrij machtig persoon en in sommige opzichten lijkt zijn functie op dat van en plaatsvervangend staatshoofd. (Bron: Encarta '98)
Het staatshoofd van China is de president (Zhuxi) (vroeger "voorzitter (Zhuxi) van de Volksrepubliek China" genaamd, verg. Mao Zedong). Tijdens de tweede helft van de jaren '70, na de Culturele Revolutie en de dood van Mao, was het ambt van president vacant. Nadien werd het in 1978 hersteld. Het presidentsambt op zich is niet echt machtig, maar nadat het in 1993 door Jiang Zemin werd gecombineerd met het partijleiderschap van de communistische partij, steeg de aanzien van het ambt. Ook de huidige president, Hu Jintao combineert het presidentschap van de volksrepubliek met dat van secretaris-generaal van de CCP. De president wordt door het Nationaal Volkscongres gekozen.
De Staatsraad is het kabinet van de Volksrepubliek China. De voorzitter van het kabinet is de premier. Huidige premier is Wen Jiabao. Zitting in de staatsraad hebben: de premier, de vice-premiers, de ministers en de ministers die aan het hoofd van commissies staan (zoals de Staatsplanningscommissie). De Staatsraad wordt door het Nationaal Volkscongres gekozen, welke ook bevoegd is het kabinet te ontbinden.
[bewerk] Staatsinrichting op provinciaal niveau
China kent volgens de grondwet 5 Autonome Regio's. De regio's zijn reeds in 1949 in het leven geroepen. Deze Autonome Regio's zijn reeds genoemd onder het kopje "Geografie". De autonomie is betrekkelijk en besluiten genomen door de autonome regeringen kunnen worden gecorrigeerd of worden teruggedraaid door het Permanente Comité van het Nationaal Volkscongres. Deze Autonome Regio's zijn onafscheidbare delen van China. Hongkong kent een status aparte, iets wat Taiwan (in de ogen van de Chinese overheid een afvallige provincie) ook wordt aangeboden door de Chinese overheid mocht het zich vrijwillig weer bij China aansluiten. (Bron: Encarta '98)
[bewerk] Politieke partijen
De machtigste partij van de Volksrepubliek China is de Chinese Communistische Partij (CCP). De partij telt 63 miljoen leden. De partij domineert en controleert de Chinese maatschappij.
De organen van de CCP:
- Het partijcongres, het machtigste orgaan van de partij dat éénmaal per 5 jaar bijeenkomt;
- Het door het partijcongres gekozen Centraal Comité dat zelden bijeenkomt en het Politburo dat eveneens zelden vergadert;
- Het Secretariaat dat bestaat uit de secretarissen van het Centraal Comité en dat o.a. over de promoties en degradaties van partijleden en de partijorganen controleert;
- Het machtige, uit de leden van het Politburo gekozen Permanente Comité van de Chinese Communistische Partij. Dit orgaan is hét machtsorgaan van China en komt wekelijks bijeen;
- De Centrale Militaire Commissie. Omdat de militairen zo'n belangrijke rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van de volksrepubliek in 1949, hebben zij een eigen invloedrijke commissie in de partij. De Centrale Militaire Commissie is naast het Permanente Comité het machtigste orgaan van de CCP.
Naast de Chinese Communistische Partij telt de Volksrepubliek China nog acht partijen:
- Revolutionaire Comité van de Guomindang
- Chinese Democratische Liga
- Chinese Democratische Vereniging voor de Nationale Opbouw
- Chinese Vereniging voor het Promoten van de Democratie
- Chinese Boeren- en Arbeiderspartij
- Chinese Zhi Gong Dang
- Jiusan Sociëteit
- Democratische Liga voor Taiwanees Zelfbestuur
De Chinese Democratische Partij is illegaal, maar wel actief.
In Hongkong zijn nog tal van andere partijen actief. Deze partijen zijn erkend door de Chinese overheid en alszodanig legaal.
[bewerk] Economie
Hoewel China nog een land in ontwikkeling is met een vrij laag inkomen per hoofd van de bevolking, heeft het een enorme economische groei ervaren sinds de jaren '70. Dit is voor een groot deel het resultaat van een economisch liberaliseringsbeleid. Het BBP is tussen 1978 en 1998 met 400% gestegen en de buitenlandse investering groeiden enorm tijdens de jaren '90. De uitdaging van China in de 21e eeuw zal zijn het hoogst gecentraliseerd politiek systeem met een steeds gedecentraliseerder economisch systeem in evenwicht te brengen.
De landbouw is veruit de belangrijkste sector: meer dan de helft van de Chinezen werkt in deze sector. Toch beperkt de landbouwgrond zich tot circa 10% van het totale Chinese landoppervlak, mede als gevolg van het ruwe, hoge terrein en grote dorre gebieden, vooral in het westen en noorden. Sinds de jaren '70 heeft China de landbouw gedecollectiviseerd, hetgeen een enorme productiegroei heeft opgeleverd. Zelfs met deze verbeteringen vertegenwoordigt de landbouw slechts 20% van het bruto nationaal product van de natie. Ondanks aanvankelijke stijging van de inkomens van landbouwers in de vroege jaren '80 hebben de belastingen en de prijzen het landbouwberoep minder aantrekkelijk gemaakt.
China is de grootste rijst- en tarweteler van de wereld en een belangrijke producent van sorghum, gierst, gerst, pinda's, graan, sojabonen en aardappels. China is verder de grootste producent van katoen en tabak en is een belangrijke producent van oliezaad, zijde, thee, ramee, jute, hennep, suikerriet en suikerbieten.
China is één van de belangrijkste mineraal-producerende landen van de wereld. De steenkool is het overvloedigste mineraal (China is de grootste steenkoolproducent van de wereld). Belangrijke uitvoermineralen van China zijn wolframiet, antimonium, tin, magnesium, molybdeen, kwik, mangaan, bariet en zout. Zie ook Mijnbouw in China.
In China zijn Speciaal Economische Zones opgericht, waar meer vrijheid van handel is.
[bewerk] Klimaat
China heeft een divers klimaat, gaande van warm-gematigd klimaat in het zuiden tot specifieke gebergte- en woestijnklimaten in het noorden en oosten. In het algemeen is het er nat in de zomer en droog in de winter. Er zijn grote regionale verschillen tussen de hooglanden van Tibet waar zich een eeuwige sneeuw (E-klimaat) bevindt, de woestijn (B-klimaat) en de steppen van Xinjiang en Binnen-Mongolië en in het vasteland van China. Het noorden van China is algemeen droger dan het midden en het zuiden van het land.
[bewerk] Naamsoorsprong
De Nederlandse woorden China en Sino- stammen uit de Chinese woorden 秦 (qin1) of Qin-dynastie. Ze worden via verschillende talen langs de Zijderoute naar Europa overgedragen.
Tijdens de Chinees-Japanse oorlogen, werd China "Shina" (支那) genoemd wat een Japans scheldwoord was voor China. In het Chinees wordt 支那 enkel gebruikt om te verwijzen naar de andere gebieden die door Japan werden ingenomen zoals "Indochina" (印度支那).
Zhōng guó (中国) betekent 'Het Rijk van het Midden'.
[bewerk] Eten en drinken
Thee speelt in heel China een belangrijke rol. Thee heeft veel positieve eigenschappen voor de gezondheid. In Peking bevinden zich veel theehuizen, waar verschillende soorten thee kunnen worden gedronken, op de traditionele manier bereid.
In Peking worden de gerechten bereid volgens de Mandarijnse keuken. Pekingeend is een lokaal beroemd gerecht, dat inmiddels over de gehele wereld in Chinese restaurants kan worden gegeten. Een ander bekend gerecht is het Manhan Quanxi ("Mantsjoe-Han-chinees banket"), wat een traditioneel banket is van de Mantsjoekeizers van de Qing-dynastie; ook tegenwoordig blijft het copieus (en zeer prijzig).
Er zijn diverse regionale variaties.
Zie ook:
[bewerk] Zie ook
- China (doorverwijspagina)
- Taiwan
- Nan Chao
- Opiumoorlog
- Tijdlijn van de Chinese geschiedenis
[bewerk] Personen
- Zheng He, een Chinese ontdekkingsreiziger
- keizerin-weduwe Cixi
- Zhang Zhidong
- Sun Yat-sen
- generalissimo Chiang Kai-shek
- Zhang Xueliang, langst vastgehouden politieke gevangene ter wereld
- Wu Chien-Shiung, Chinees-Amerikaans natuurkundige
- Zhou Enlai
- Mao Zedong
- Deng Xiaoping
- Jiang Zemin
- Hu Jintao
[bewerk] Cultuur
- Chinese literatuur
- Chinese muziek
- Chinese film
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Externe links
- Links naar feiten en cijfers over China
- Wikitravel China (Engels)
- Chinese space program (Engels)
| Bron(nen): |
| {{{afb_links}}} | Bestuurlijke indeling Volksrepubliek China |  |
{{{afb_groot}}} | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||
| Landen in Azië |
|---|
|
Afghanistan - Armenië - Azerbeidzjan - Bahrein - Bangladesh - Bhutan - Brunei - Cambodja - China - Cyprus - Egypte - Filipijnen - Georgië - India - Indonesië - Irak - Iran - Israël - Japan - Jemen - Jordanië - Kazachstan - Kirgizië - Koeweit - Laos - Libanon - Maldiven - Maleisië - Mongolië - Myanmar - Nepal - Noord-Korea - Oezbekistan - Oman - Oost-Timor - Pakistan - Qatar - Rusland - Saoedi-Arabië - Singapore - Sri Lanka - Syrië - Tadzjikistan - Taiwan - Thailand - Turkije - Turkmenistan - Verenigde Arabische Emiraten - Vietnam - Zuid-Korea |
