Rijst

Rijst
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Magnoliophyta (Bedektzadigen) Klasse: Liliopsida (Eenzaadlobbigen) Orde: Poales Familie: Poaceae (Grassenfamilie) Geslacht: Oryza
Soort
Oryza sativa
Oude rijstvariëteiten: A) Lang, dunne korrel met purperen kafjes. (B) Rondkorrelige rijst met witte kafjes. (C) Pluimen van rijst met goudgele kafjes (voorgrond) en rijst met purperen bladeren (achtergrond). (D) Lange onkruidrijst met bleke bladeren en zilverwitte kafjes.

Rijst (Oryza sativa) is net als alle granen en maïs een grassoort. Rijst is het belangrijkste voedsel voor een groot deel van de wereldbevolking, vooral in de warmere streken. Zie grassen voor meer over het succes van deze schijnbaar bescheiden plantenfamilie.

In de subtropen wordt de ondersoort O. sativa Japonica verbouwd, terwijl in de tropen de ondersoort O. sativa Indica de overhand heeft. China is grootste producent en consument van rijst, Thailand de grootste exporteur.

In oktober 2003 werd door de BBC [1] bekendgemaakt dat de oudste rijst die door boeren gecultiveerd werd is ontdekt in Zuid-Korea. Radioactieve dateringsmethoden zijn gebruikt om te bepalen dat de 59 gebrande rijstkorrels dateren uit de periode van 12.000 tot 13.000 jaar voor Christus. Dit is ruim 3000 jaar ouder dan de rijstkorrels ontdekt langs de Gele rivier en de Yangtze in China. De rijstkorrels zijn gevonden tijdens opgravingen door Lee Yung-jo en Woo Jong-yoon tussen 1997 en 2001 in de Zuid-Koreaanse provincie Noord-Chungcheong.

In Amerika en Suriname worden overwegend rijstrassen verbouwd die een lange korrel geven. In Nederland wordt overwegend langkorrelige rijst gegeten. In Azië worden veel meer rijstrassen verbouwd die een korte korrel geven.

In Japan wordt een apart soort sake-rijst verbouwd voor het maken van de hogere kwaliteiten Sake. Deze rijst met een lange korrel wordt meer dan 1 meter hoog, heeft een zwaar oor en wordt handmatig geoogst.

Afhankelijk van de soort zetmeel in de korrel is er gewone rijst en kleefrijst. Kleefrijst bevat veel meer amylopectine dan gewone rijst, die meer amylose bevat.

Er zijn rassen die geschikt zijn voor de zogenaamde natte rijstverbouw en rassen die geschikt zijn voor de droge rijstverbouw. Bij de natte rijstverbouw worden de velden onder water gezet. De voornaamste functie van het onder water zetten is onkruidbestrijding.

In Afrika komt een andere rijst soort voor de Oryza glabberima. Deze soort die goed bestand is tegen ziekten en plagen en door zijn snelle vegetatieve ontwikkeling onkruid bestrijdt wordt al eeuwen lang in o.a. Guinea, Guinee-Bissau, Sierra Leone en Senegal gegeten. Recentelijk heeft het WARDA - het Afrikaans onderzoekscentrum voor rijst - rijstrassen geïntroduceerd die voortgekomen zijn uit kruisingen tussen Oryza sativa Japonica en Oryza glabberima. Deze rassen heten NERICA - New Rice for Africa.

Langkorrelige rijst

Rijstveld

Een zeeschip wordt geladen met rijst in de haven van Nieuw-Nickerie, de hoofdstad van het Surinaamse rijstdistrict

Ongepelde rijst

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Oryza sativa op Wikimedia Commons.

{{{afb_links}}}	Graansoorten	{{{afb_rechts}}}
Gerst – Gierst – Haver – Maïs – Rogge – Sorghum – Tarwe – Triticale – Rijst – Spelt – Teff