Sojaboon

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Magnoliophyta (Bedektzadigen)
Klasse:	Magnoliopsida (Tweezaadlobbigen)
Orde:	Fabales
Familie:	Fabaceae (Vlinderbloemenfamilie)
Geslacht:	Glycine

Soort

Glycine max

De sojaboon (Glycine max) is een peulvrucht die als grondstof dient voor veel sojaproducten. Soja bevat 18% vet en 43-49% eiwit. Sojaolie is de meest geconsumeerde plantaardige olie wereldwijd, en sojaschroot (ook: sojameel) is verreweg de belangrijkste bron van plantaardig eiwit voor veevoeders.

De meeste sojabonen zijn geel, maar er bestaan ook zwarte, bruine en groene varianten.

[bewerk] Geschiedenis

De sojaboon komt oorspronkelijk uit het Verre Oosten. Daar is het al duizenden jaren (de vroegste datering stamt het jaar 2838 voor Christus, uit het boek van 'Pen Ts'oa Kong Mu') een belangrijk bestanddeel van het voedselpakket, en werd vroeger in China zelfs beschouwd als een van de vijf heilige gewassen, naast rijst, tarwe, gerst en gierst.

[bewerk] Gebruik

In Oost- en Zuidoost-Azië wordt de sojaboon grotendeels voor menselijke consumptie gebruikt, onder meer in de vorm van tofoe, tempeh, sojasaus,sojamelk en sojaolie. In de westelijke wereld wordt het gewas hoofdzakelijk gebruikt voor de productie van plantaardige olie en veevoeder. De meeste soja -zo'n 90% van de Nederlandse invoer- wordt gebruikt voor veevoeder. Voor één kilo vlees(eiwit) is zo'n vijf kilo soja-eiwit nodig. Nederland is na China de grootste importeur van soja ter wereld. Vanuit Nederland wordt een groot deel van de Noordwest-Europese intensieve veehouderij (kippen, varkens, kalveren) van veevoeder voorzien.

[bewerk] Bestanddelen

Soja bevat lecithine. Dit is een stof die cholesterol in oplossing houdt (een zogenoemde emulgator). Hierdoor kan het hart- en vaatklachten verminderen. Ook bevat soja een grote hoeveelheid eiwitten. Hierdoor kan men bij overdadig sojagebruik dezelfde klachten krijgen als bij overdadig vleesgebruik. Daarnaast bevat soja vet.

[bewerk] Allergie

Sommige mensen kunnen allergisch reageren op de eiwitten in soja. Dit kan zich onder meer uiten in urticaria (bulten), die optreedt een dag na consumeren van de bonen. Gevaarlijker is de directe allergie, anafylactische shock, die onmiddellijke medische behandeling vereist.

[bewerk] Productie

Kaart van de tien landen met de grootste sojaproductie

Tot 1995 waren de Verenigde Staten de belangrijkste producent en exporteur van soja. Sinds 1995 breidt het soja-areaal in Zuid-Amerika zich sterk uit. Dit brengt ernstige sociale- en milieuproblemen met zich mee, zoals werkeloosheid, verminderde voedselzekerheid, onteigening van land, aantasting van inheemse- en natuurreservaten, ontbossing, erosie en watervervuiling door landbouwchemicaliën.

Daarnaast is de sojaboon vaak in opspraak vanwege genetische modificatie. Om die reden gebruiken Europese fabrikanten nauwelijks meer sojaolie in voedingsmiddelen. Veevoeder bevat echter wel hoge percentages genetisch gemodificeerde soja. Producten voor menselijke consumptie, zoals producten met het EKO-keurmerk en producten van Alpro, bevatten echter enkel niet-gemodificeerd soja. De niet-gemodificeerde sojabonen worden voor een groot deel geïmporteerd uit Brazilië. Gemodificeerde soja komt voornamelijk uit Argentinië.