Katoen
|
Katoen is een zachte vezel die uit de opperhuid (epidermis) van de zaden van de katoenplant groeit en is eencellig. De vezel wordt doorgaans tot een draad gesponnen, en wordt dan gebruikt om zachte, luchtdoorlatende textiel van te maken.
Katoen is een zeer waardevol gewas, omdat slechts ongeveer 10% van het ruwe gewicht bij de verwerking verloren gaat. Als sporen van was, eiwit, en dergelijke worden verwijderd, blijft een natuurlijke polymeer van zuivere cellulose over. Deze cellulose is gerangschikt op een manier die katoen unieke eigenschappen geeft op het gebied van sterkte, duurzaamheid, en absorptie. Elke vezel is samengesteld uit twintig tot dertig laagjes cellulose die keurig om elkaar heen gedraaid zijn. Wanneer de katoenbol (zaaddoos) wordt geopend, drogen de vezels tot gedraaide platte lintvormige draden die met elkaar zijn verbonden. Deze vorm is ideaal voor het spinnen tot een fijn garen.
De katoenindustrie leunt zwaar op chemische producten als kunstmest en insecticide, waardoor de teelt niet erg milieuvriendelijk is. Sommige landbouwers schakelen over op een meer organische productiemethode, en producten van organische katoen zijn tegenwoordig al beschikbaar.
[bewerk] Geschiedenis
Katoen wordt in gebieden met een tropisch klimaat al duizenden jaren gebruikt om zeer fijn lichtgewicht doek te maken. Onderzoekers beweren dat Egyptenaren in 12.000 voor Christus al katoen hadden, en hebben sporen van katoen gevonden in Mexicaanse grotten (katoenen doek en fragmenten van vezels die met veren en bont waren verweven) die ongeveer 7000 jaar oud waren.
Maar de oudste geschreven bron heeft betrekking op Indische katoen. Katoen wordt in India al meer dan drieduizend jaar verbouwd, en er wordt naar verwezen in de Veda's die waarschijnlijk rond 3000 v. Chr. zijn geschreven. Duizend jaar later schreef de grote Griekse historicus Herodotus over Indische katoen: "Er zijn daar bomen die in het wild groeien, en het fruit daarvan is een wol die mooier en beter is dan die van schapen. De Indiërs maken hun kleren van deze boomwol."
De Indische katoenindustrie raakte in verval ten tijde van de Britse industriële revolutie. De uitvinding van de Spinning Jenny (1764) en de spinmachine van Richard Arkwright (1769) maakten goedkope massaproductie in het Verenigde Koninkrijk mogelijk. De productiecapaciteit werd verder verbeterd toen Eli Whitney in 1793 een machine uitvond die de katoenvezel snel kon scheiden van de zaaddozen en de vaak kleverige zaden.
Tegenwoordig wordt katoen geproduceerd in alle delen van de wereld waarbij katoenplanten worden gebruikt die selectief zijn gekweekt zodat elke plant meer vezel opbrengt. In 2002 werd katoen geteeld op 33 miljoen hectare landbouwgrond. Dit leverde 21,3 miljoen ton ruwe katoen op, met een waarde van 20 miljard dollar.
[bewerk] Genetische manipulatie
De productie van katoen is sterk afhankelijk van pesticiden. Om deze afhankelijkheid te verminderen is genetisch gemanipuleerde katoen ontwikkeld. Deze wordt inmiddels wereldwijd verbouwd. Beweerd wordt dat bij genetisch gemanipuleerde katoen tot 80% minder pesticide kan worden gebruikt, vergeleken met gewone katoen. Volgens de International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications (ISAAA) is genetisch gemanipuleerde katoen wereldwijd aangeplant, op een oppervlakte van in totaal 6,7 miljoen hectare (in 2002). Dit is 20% van het totale gebied dat wereldwijd voor de katoenteelt wordt gebruikt. In 2003 bestond 73% van de in de Verenigde Staten geteelde katoen uit genetisch gemanipuleerde katoen. De introductie van genetisch gemanipuleerde katoen liep in Australië uit op een commerciële ramp. De opbrengsten waren veel lager dan voorspeld, en er ontstond kruisbestuiving met andere soorten katoenplanten wat potentieel veel juridische problemen voor nietsvermoedende landbouwers kan veroorzaken. Nochtans leidde de introductie van een tweede soort van genetisch gemanipuleerde katoen ertoe dat in 2003 15% van de Australische katoen genetisch gemanipuleerd was, terwijl wordt verwacht dat in 2004 80% van de Australische katoen genetisch gemanipuleerd zal zijn. De originele variëteit zal dan worden verboden.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Cotton op Wikimedia Commons. |
|
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie cotton van Wikimedia Commons. |
