Grekio

El Vikipedio

Ĉi tiu artikolo estas pri la nuntempa Greka ŝtato. Vidu ankaŭ Antikva_Grekio.

Geografio > Eŭropo > Balkana Duoninsulo > Grekio

Bazaj informoj
Greka Respubliko Ελληνική Δημοκρατία

Nacia himno: Eleutheria i thanatos
Nacia devizo: {{{nacia devizo}}}

Ĉefa(j) lingvo(j)	greka
Ĉefurbo	Ateno (3.027 mil)
Religio(j)	Ortodoksismo
Areo % akvo	131,945 km² 0.8669%
Loĝantaro Loĝdenso	11,2 miliono (2005) 81/km²
Valuto	Euro (EUR)
Horzono	UTC +2 (en somero +3)
TTT \| Landkodo \| Tel.	.gr \| GR \| 30
Politiko
Politika sistemo	Demokratia respubliko
Ŝtatestro	prezidento Karolos Papoulias (ekde 1993)
Ĉefministro	Kostas Karamanlis
Nacia tago	225a de marto
Sendependeco	en 1829 de la Osmanida imperio
Esperanto-movado
Esperanto-asocio	{{{esperanto-asocio}}}

Grekio estas lando en Balkana duoninsulo, ankaŭ sur la centoj da insuloj de Egea, Ionia kaj Mediteranea maroj.

[redaktu] Bazaj informoj

Naturo: la plej granda insulo estas Kreto, la plej alta pinto monto Olimpo, Makedonio (2.917 m).
Urboj: Tesaloniko (706 mil), Patraso (155 mil), Iraklion (111 mil).
Adm. divido: 10 regionoj kaj 52 nomoj (provincoj).
Loĝantaro: 10.467 mil (1995), inter ili Grekoj - 97,6%.
Etnaj minoritatoj: Valaĥoj (ĉ. 140 000); Turkoj (ĉ. 60 000); Pomakoj (ĉ. 30 000); Albanoj; bulgardevenaj slavoj.
Eksporto: vesto, olivoleo, frukto, tabako, naftoproduktoj.
GNP: totala - 122 mlrd $; pokapa - 8.210$.
Monunuo: Eŭro EUR (= 100 leptoj: greke λεπτό [lepto], plurale λεπτά [lepta])
Organizoj: UNO (1945), NATO, EU

[redaktu] Historio

En 1829 Grekio akiris sendependecon de la Osmanida imperio, sed ĝin sekvis tuta vico de politikaj renversoj kaj militaj diktaturoj. Moderna demokratia respubliko formiĝis en 1975.

[redaktu] Heredaĵo

Apolona templo
Delfo
Atena Akropolo
Atona monto
insulo kaj urbo Rodoso
Olimpio
Kreto
helena civilizo

[redaktu] Grekaj epopeoj

Iliada
Odisea (VIII jc a.K.)

[redaktu] Esperanto en Grekio

EdE-G

La unua esperantisto en Grekio estis Em. Dragoumis en Ateno (1904). Favoraj artikoloj aperis en diversaj gazetoj, kiel "Akropolis", "Deltion" kaj "Psihiatria kaj Neŭrologia Revuo" de d-ro Simonidis Vlavianos, sed mem la movado ne ekfloris.

La movado komenciĝis en 1905 en la insulo Samos, (antaŭmilita Turkio). Pioniro estis d-ro A. Stamatiadis, kiu 8. dec. 1906 en la ĉefurbo Vathi fondis E-Societon (SES) kun 11 anoj. Kurson gvidis la fondinto-prez. por 24 personoj, ĉiuj troveblaj en la adresaro de Zamenhof; la plej malnova sub la n-ro 12.151. Aliaj kursoj funkciis en la komerca lernejo kaj en la mastruma lernejo por kna-binoj.

Stranga epizodo haltigis provizore la progreson. Malklera vilaĝano ŝerce persvadita de du advokatoj, ke E estas nur formo de framasonio, kiu sendube havas kontraŭreligian celon, sukcesis konvinki kelkajn fanatikulojn en la najbara vilaĝo, ke ili punu la malpiajn esperantistojn. 30-o da ili, armitaj per bastonegoj, forkegoj, kap-rompiloj kaj hakiloj iris rekte al la ejo de SES kaj trovinte neniun pro la trofrueco de la horo, kontentiĝis disrompi la kadron de Zamenhof-bildo kaj la bibliotekon, dispecigi la. librojn kaj difekti ĉiujn meblojn. Krome ili kria-dis, ke ili revenos mortigi la ersperantistojn, se ili daŭrigus kunveni en la ejo. La princo-reganto malpermesis la agadon de SES kun la preteksto, ke per la regula funkciado de SES la publika ordo estas malhelpita.

La nova princo-reganto 13 sept. 1907 denove permesis la societan ag-adon kaj SES tuj pliiĝis tiutempe, kalkulinte 235 anojn. La ateston pri studado akiris 90 E-istoj, inter ili la princino Heleno Kopasis, fondintino de Virina E Grupo. En jan. 1909 estis ekeldonita la gazeto Greklingva E-ano; pri kiu la samosa deputitaro decidis, ke ĝi fariĝu ŝtata kaj presita senpage en la princa presejo, kaj sur-portu sur ĝia unua paĝo la princlandan blazonon. Okazis leĝa decido ankaŭ pri la reprezentado oficiala de Samos ĉe la 5-a UK, kiun rolon plenumis Stamatiadis. La entuziasmon pro la sukcesoj bone esprimis gran-da E koncerto en la urba teatro. Venis ankoraŭ pli favora leĝo sub n-ro 2342 la 8 okt.1910, kiu E-n enkon-dukis kiel devigan fakon en ĉiujn lernejojn de Samos. Laŭ la Grek-lingva E-isto de dec. 1911 E estis instruata en 31 urboj kaj urbetoj de 50 geinstruistoj por 1740 gelernantoj.

La movado etendiĝis el Samos al la ĉirkaŭaj urboj kaj insuloj en Gre-kujo (kaj Turkujo). En Patras Paul Bünemann laboris por la antaŭenpuŝo de E, gvidante en 1909 du sukcesajn kursojn. En Etolikon de la provinco de Mesolonghi Georgo Sokos fondis grupetoj, en apr. 1909. En Arta D.G. Konstantopoulos fondis grupon sam-jare. Eta moviĝo estis observata en aliaj grekaj urboj, kiel en Pireo, (f-ino Mario Tsantas), Sira, Paksos, Volo, Lamia, Tripoliso kaj en la in-sulo Kreto, kie J. J. Serkedakis fon-dis societon.

En jul. 1925 Stamatiadis reveninta post longa restado el Konstantino-polo revigligis la dormintan SES en Samoso, aperigis dum unu jaro gaz-eton Samosa E-isto. De aŭg. 1926 Stamatiadis loĝis en Athen; kaj laŭ lia iniciato la ministro de instruado eldonis cirkuleron (n-ro.57.363, 28 okt. 1926.) pri la instruado de E en ĉiuj instruistaj lernejoj de elementa kaj mezgrada instruado; senpagajn kursojn gvidis la iniciatinto: La mi-nisteria cirkulero sub n-ro 65.8%, 7 nov. 1931 rilatas la daŭrigon de la instruado de E en la instruistaj lernejoj, en la gimnazioj kaj la peda-gogia altlernejo. Krome la ĉefdirek-toro de PTT aprobis la instruadon de E en siaj lernejoj, kaj mem Sta-matiadis gvidis la kursojn. En 1927 li gvidis 2 specialajn kursojn ankaŭ por 44 policistoj. En 1926 fondiĝis Helena E Asocio, la fondintoj estis: Klisthenis Filaretos, Aristovoulis Zan-nos, d-ro Stamatiadis, V. Nikolaidis Mihaelo Manousos, Aleksandro Eŭs-tathianos, Konstanteno Stekos, Milti-ado Mangivas, s-ino Roksano M. Ma-nouso, s-ino Pantelaki, Petro Duzinas. Post Athen kun siaj 7 E Asocioj (Atena Studenta E Grupo, fond. en 1928, E-ista Akademio, Helena Virina E Ligo ambaŭ fond. en 1929) E atin-gis en Saloniki sub la tiama gvidado de Johano Spatharis pli da progresoj, ol en ĉiuj aliaj urboj. (Sukcesoj en PTT, Universitato kaj en la ĉirkaŭ-urboj.) Aliaj lokoj, kie estas mova-do. Pireo, Halkis; Akrata; Stavrou-polis (Ĉiam Antaŭen), Kavalla, Alek-sandroupolis, Edeasa, Drama, Serras, Johannina, Florina, Mitileno (insulo), Kreto (Heraklion; Rethimno), Ksilo-kastro (La Sincereco), Kitkis, Kakovatos (Olimpio) kaj fine Andricaina kaj Patraso kaj 4 E-Grupoj en la in-sulo Cyprus per la zorgoj kaj perdis-tancaj E-kursoj de Stamatiadis.

HEA en 1931 eksiĝis el K. R. kaj ne plu kunlaboras kun ICK.

[redaktu] Vidu ankaŭ

	EŬROPA UNIO (EU)
Aŭstrio • Belgio • Ĉeĥio • Danio • Estonio • Finnlando • Francio • Germanio • Grekio • Hispanio • Hungario • Italio • Kipro • Latvio • Litovio • Luksemburgio • Malto • Nederlando • Pollando • Portugalio • Respubliko de Irlando • Slovakio • Slovenio • Svedio • Unuiĝinta Reĝlando (Britio)
Aliĝontaj
Bulgario • Kroatio • Respubliko de Makedonio • Rumanio • Turkio

	NORD-ATLANTIKA ALIANCO (NATO)
Belgio • Britio • Bulgario • Ĉeĥio • Danio • Estonio • Francio • Germanio • Grekio • Hispanio • Hungario • Islando • Italio • Kanado • Latvio • Litovio • Luksemburgo • Nederlando • Norvegio • Pollando • Portugalio • Rumanio • Slovakio • Slovenio • Turkio • Usono

Ŝtatoj en Eŭropo
Albanio \| Andoro \| Aŭstrio \| Belorusio \| Belgio \| Bosnio kaj Hercegovino \| Bulgario \| Ĉeĥio \| Danio \| Estonio \| Finnlando \| Francio \| Germanio \| Grekio \| Hispanio \| Hungario \| Islando \| Italio \| Kroatio \| Latvio \| Liĥtenŝtejno \| Litovio \| Luksemburgio \| Malto \| Moldavio \| Monako \| Montenegro \| Nederlando \| Norvegio \| Pollando \| Portugalio \| Respubliko de Irlando \| Respubliko de Makedonio \| Rumanio \| Rusio \| San-Marino \| Serbio \| Slovakio \| Slovenio \| Svedio \| Svislando \| Turkio \| Unuiĝinta Reĝolando (Britio) \| Ukrainio \| Vatikanurbo
Dependaj teritorioj: Ferooj \| Ĝibraltaro