Hy Lạp

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Ελληνική Δημοκρατία
Ellinikí Dimokratía

(Quốc kỳ) (Quốc huy)
Khẩu hiệu quốc gia: Ελευθερία ή Θάνατος (Tiếng Hy Lạp: "Tự do hay Chết")
Quốc ca: Ύμνος εις την Ελευθερίαν (Imnos is tin Eleftherian)
Thủ đô	Athena (Αθήνα) 38°0′N 23°43′E
Thành phố lớn nhất	Athena
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Hy Lạp
Chính phủ Tổng thống Thủ tướng	Cộng hòa Károlos Papoúlias Kóstas Karamanlís
Độc lập Tuyên bố Công nhận	Từ Đế quốc Ottoman 25 tháng 3, 1821 1892
Diện tích  • Tổng số  • Nước (%)	131.940 km² (hạng 94) 0,86%
Dân số  • Ước lượng  • Thống kê dân số 2004  • Mật độ	(hạng 70) 10.665.989 82 người/km²
HDI (2005)	0,912 (hạng 24) – cao
GDP (2005)  • Tổng số (PPP)  • Trên đầu người (PPP)	230,684 tỉ Mỹ kim (hạng 28) 22.000 Mỹ kim (hạng 25)
Đơn vị tiền tệ	Euro¹ (€, EUR)
Múi giờ  • Quy ước giờ mùa hè	EET (UTC+2) EEST (UTC+3)
Tên miền Internet	.gr
Mã số điện thoại	+30
¹ Trước 2001 là Drachma Hy Lạp

Cộng hòa Hy Lạp (hay Hi Lạp) là một quốc gia có lịch sử lâu đời ở châu Âu. Ngôn ngữ chính thức là tiếng Hy Lạp.

Hy Lạp lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam ngày 15 tháng 4 năm 1975.

Năm 2003, Hy Lạp được bầu làm thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc nhiệm kỳ 2004-2006.

[sửa] Địa lý

Đọc bài chính: Địa lý Hy Lạp

Hy Lạp nằm tại cực đông nam của châu Âu, tận cùng bán đảo Balkan. Lục địa châu Á khổng lồ nằm ở phía đông Hy Lạp; còn về phía nam, qua bên kia Địa Trung Hải, là châu Phi.

Biển cả bao bọc hầu như toàn bộ Hy Lạp. Thực tế là không có một vùng đất nào ở Hy Lạp cách biển xa quá 100 km. Đất nước này lại tiếp giáp với biển Aegaeum ở phía đông, với Địa Trung Hải ở phía nam và biển Ionia ở phía tây. Về phía bắc, Hy Lạp có chung đường biên giới với Albania, với Macedonia (thuộc Nam Tư cũ) và với Bulgaria. Người láng giềng gần nhất qua biển Aegaeum là Thổ Nhĩ Kỳ về phía đông. Hy Lạp có hơn 15.000 km đường bờ biển và đường biên giới dài 1.160 km về phía bắc.

Ba phần tư đất đai Hy Lạp là núi non gồ ghề hiểm trở. Dãy Pindus chạy từ Macedonia và Albania ở phía bắc, băng qua vùng đông bắc, kéo xuống miền trung rồi toả xuống Peloponnesus ở miền nam. Một phần dãy núi chạy ra tới tận đảo Crete.

Các vùng đất thấp của Hy Lạp chỉ chiếm khoảng 25% diện tích Hy Lạp. Đó là các đồng bằng duyên hải nằm chen giữa núi và biển, các thung lũng và các khe núi có thể trồng trọt, và những vùng châu thổ của các con sông; chủ yếu ở miền đông Thessaly, miền trung Macedonia và Thrace.

Ngoài vùng đất liền chính nằm trên bán đảo Balkan, Hy Lạp còn có gần 3000 hòn đảo. Trong số đó chỉ có khoảng 1200 đảo có người sinh sống, còn những đảo khác thực ra chỉ là những mỏm đá nhô lên khỏi mặt nước.

Những hòn đảo của Hy Lạp nằm rải rác từ biển Ionia đến biển Aegaeum. Những đảo trên biển Ionia gồm có Kérkira, Levkás, Kefallinía, Zákinthos và nhiều đảo nhỏ khác. Trên biển Aegaeum có nhiều đảo hơn - bao gồm Samothráki, Límnos và Lésvos ở phía bắc; quần đảo Spoades ở phía tây; quần đảo Cyclades ở giữa và Sámos, Rhodes cùng quần đảo Dodecanese ở đông nam. Crete, đảo lớn nhất Hy Lạp nằm trên cửa ngõ biển Aegaeum.

Hy Lạp có rất ít sông hồ. Do địa hình núi non dốc đứng nên tàu thuyền không thể đi lại trên các con sông này. Nhiều con sông nhỏ thậm chí còn cạn hết nước vào mùa hè. Những con sông quan trọng nhất là Akhelóos, Piniós, Axios và Strimón. Các hồ Ioánnia, Katorías và Préspa là những hồ lớn nhất đất nước, nằm ở vùng cực bắc.

Hy Lạp có cùng một kiểu khí hậu với các nước Địa Trung Hải như Ý và Tây Ban Nha. Nhưng độ cao với sự bao bọc của biển cả đã dẫn đến sự hình thành những vùng khí hậu khác nhau. Khí hậu Hy Lạp nhìn chung có thể phân chia thành 3 loại: khí hậu Địa Trung Hải, khí hậu núi cao và khí hậu ôn đới. Miền nam Hy Lạp có khí hậu Địa Trung Hải, với mùa đông ẩm ướt, ấm áp trong khi mùa hè lại khô và nóng. Nhiệt độ trung bình thường khá cao, dù rằng vào mùa đông, một số vùng - chẳng hạn như Athena - có thể có tuyết rơi. Ở các vùng bờ biển phía nam như đảo Crete khí hậu rất ấm áp, người ta có thể tắm biển suốt quanh năm, và đôi khi nhiệt độ vùng này lên tới 32°C. Kiểu khí hậu núi cao thường gặp ở những vùng có nhiều núi non như Epirus, Thessaly, trung Hy Lạp, phía tây Macedonia và những vùng ở miền trung Peloponessus (như Achaea, Arkadia). Còn kiểu khí hậu ôn đới thì phổ biến ở những vùng miền trung và đông Macedonia, Thrace với khí hậu lạnh, ẩm vào mùa đông và nóng khô vào mùa hè.

Rừng chiếm khoảng 50% diện tích Hy Lạp với nhiều loài thực vật hấp dẫn và đa dạng. Những loại cây thường gặp nhất là tulip, nguyệt quế, cỏ chân ngỗng, hoa giấy, dâm bụt, nhài, minosa, trúc đào, anh túc, hoa anh thảo, cỏ xạ hương, hoa huệ xạ... Ở những phía bắc và các vùng cao, linh sam và thông đen mọc san sát thành rừng, phủ kín núi non. Sồi và hạt dẻ mọc ở những vùng thấp hơn. Thông, tiêu huyền và cây dương mọc trên các sườn núi hay những vùng bờ biển.

Các loài động vật hoang dã gặp nhiều nhất ở các vùng rừng rậm, nhất là ở phía bắc. Trong đó phải kể đến gấu nâu, linh miêu, sơn dương, hươu, cáo, lửng, chồn. Xa xuống phía nam có chó rừng, cáo, dê rừng và nhím. Vào mùa đông, các loài chim phương bắc cũng di cư đến Hy Lạp, thường gặp hơn cả là chim hét, gà gô, bồ nông, diều hâu, cò và cu gáy. Giới sinh vật ở biển cũng rất phong phú. Một loại sò gọi là sò gai tiết ra chất màu tía mà hàng ngàn năm trước được dùng để nhuộm áo cho các bậc quyền quý. Các loài bạch tuộc và mực sống dọc bờ biển, có những kích thước rất khác nhau. Ở những vùng biển ấm có thêm hải cẩu, rùa biển, cá voi và cá heo.

[sửa] Dân cư

Đọc bài chính:Dân cư Hi Lạp

Hy Lạp là một đất nước mà dân cư hầu như đồng chủng. Đa số là người Hy Lạp, hay người Hellen. Trong số 2% còn lại là người Thổ Nhĩ Kỳ, người Vlach, người Slav, người Albania, người Do Thái và người Digan.

Theo như các số liệu đã chỉ ra vào tháng 1 năm 2003, dân số Hy Lạp vào khoảng 11 triệu người. Trong đó, gần 60% dân số sống ở thành thị, số còn lại sống ở nông thôn và 20% vẫn làm nghề nông để sinh sống. Hai thành phố đông dân nhất của Hy Lạp là Athena và Thessaloniki. Dân số của Athena là gần 5 triệu trong khi ở Thessaloniki dân số chỉ vào khoảng hơn 1 triệu. Mặc dù dân số Hy Lạp vẫn tiếp tục tăng, nhưng những dự đoán gần đây cho thấy có thể Hy Lạp sẽ phải đối mặt với các vấn đề dân số trong tương lai. Vào năm 2002, lần đầu tiên trong lịch sử Hy Lạp hiện đại, tỉ lệ tử đã vượt trội hơn tỉ lệ sinh.

Hiện nay ở Hy Lạp có trên 1 triệu người nhập cư đang sinh sống, 65% trong số đó đến từ Albania. Một số lượng đông đảo người Albania di cư đến Hy Lạp kể từ khi chủ nghĩa cộng sản sụp đổ ở Albania đã trở thành một sự tranh cãi ở Hy Lạp. Một phần thiểu số người Albania thường xuyên bị vướng vào những hoạt động phạm tội và bị đưa ra công khai, kết quả là những người Albania thường hay bị bêu xấu và đối mặt với nạn phân biệt đối xử tại Hy Lạp. Nhưng ngày nay hầu hết mọi người đều thừa nhận sự đóng góp của họ cho nền kinh tế của nước này. Ngoài người Albania, người Gruzia, Bulgaria, Serbia, Romania cũng di cư đến Hy Lạp. Các số liệu thống kê về người nhập cư hiện nay chưa thể cho kết quả chính xác, vì người ta chưa biết rõ số lượng người nhập cư bất hợp pháp đang sống tại nước này.

Từ cuối thế kỷ 19 cho đến khi kết thúc Thế chiến thứ hai, một số lượng đông đảo người Hy Lạp đã di cư sang Hoa Kỳ, Canada và Australia. Người dân di cư vì thiếu đất canh tác, vì chiến tranh và đói nghèo. Gần đây, nhất là từ khi Hy Lạp gia nhập Liên minh châu Âu, người Hy Lạp đã di cư sang nhiều nước Tây Âu, đặc biệt là Đức và Bỉ. Hầu hết ra đi để tìm kiếm việc làm tại các nước công nghiệp phát triển.

[sửa] Những nhóm thiểu số

Cấu thành sắc tộc ở Hy Lạp không phải lúc nào cũng giống nhau. Trong thời kỳ Hy Lạp bị Thổ Nhĩ Kỳ đô hộ, nhiều sắc dân từ khắp mọi miền trong Đế quốc Ottoman cũng như châu Âu đã kéo đến định cư tại Hy Lạp. Tuy nhiên, sau khi giành độc lập, người gốc Hy Lạp lại dần dần chiếm ưu thế.

Đại đa số người Hy Lạp gốc Thổ sống ở Thrace, tỉnh đông bắc Hy Lạp giáp Thổ Nhĩ Kỳ. Trong nhiều làng mạc ở đây người Thổ chiếm đa số, và chính quyền đại phương do những chức sắc Hồi giáo điều hành. Vùng này vẫn là quê hương của người Thổ với số dân khoảng 100.000 người. Dù rằng mâu thuẫn giữa người Hy Lạp và người Thổ vẫn còn, nhất là vấn đề đảo Síp (tiếng Anh: Cyprus), nhưng cư dân ở đây vẫn chung sống hoà bình với nhau.

Vlach là cái tên mà người dân quê Hy Lạp dùng để chỉ những người chăn cừu. Vì người Aromani và Koutsovlach sống bằng nghề chăn cừu, nên họ được gọi là người Vlach. Người Vlach có số lượng khoảng 10.000 người, họ theo Giáo hội Chính thống giáo Hy Lạp.

Người Slav có hai nhóm: nhóm Slav gốc Macedonia và nhóm Pomak gốc Thrace. Cộng đồng người Slav ước có khoảng 60.000 người.

Nhiều người Albania đến sống ở Hy Lạp từ thế kỷ 14. Ngày nay thì phần đông người Albania đã coi mình là người Hy Lạp và theo Giáo hội Chính thống giáo Hy Lạp.

Người Do Thái có mặt ở Hy Lạp từ hơn 2000 năm. Vào thế kỷ 13, người Do Thái từ các nước Ý, Pháp, Đức, Ba Lan đã di cư đến Hy Lạp và sống tại vùng Thessaloniki. Tuy nhiên cuộc di cư lớn nhất diễn ra vào thế kỷ 15, khi người Do Thái bị Toà án dị giáo Tây Ban Nha trục xuất. Khoảng thế kỷ 16, ở thành phố Salonica phía bắc Hy Lạp tồn tại một trong những cộng đồng người Do Thái lớn nhất thế giới. Trong Thế chiến thứ hai, khi Hy Lạp bị Đức Quốc xã chiếm đóng, 86% người Do Thái gốc Hy Lạp đã bị giết và chỉ một phần nhỏ còn sống sót, hầu hết đã di cư đến Israel. Dân số Do Thái giảm từ 76.000 người trước Thế chiến thứ hai xuống còn chưa đến 16.000 người khi chiến tranh kết thúc, còn hiện nay ước có khoảng 4.500 người. Ngày nay, người Do thái ở Hy Lạp chủ yếu sống bằng nghề buôn bán hoặc các nghề nghiệp chuyên môn khác. Ở đảo Crete, người Do Thái đóng vai trò quan trọng trong nền mậu dịch thương mại tại đây. Tuy nhiên thì Thessaloniki vẫn là trung tâm chính của đời sống trí thức và thương mại của người Do Thái.

Các nước châu Âu
Albania | Andorra | Áo | Azerbaijan1 | Ba Lan | Belarus | Bỉ | Bosna và Hercegovina | Bồ Đào Nha | Bulgaria | Croatia | Cộng hòa Séc | Đan Mạch | Đức | Estonia | Hà Lan | Hy Lạp | Hungary | Iceland | Ireland | Kypros (Síp)2 | Latvia | Liechtenstein | Litva | Luxembourg | Macedonia | Malta | Moldova | Monaco | Montenegro | Na Uy | Nga1 | Phần Lan | Pháp | Romania | San Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Tây Ban Nha | Thổ Nhĩ Kỳ1 | Thụy Điển | Thụy Sỹ | Ukraina | Thành Vatican (Toà Thánh) | Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland | Ý
Các lãnh thổ phụ thuộc: Akrotiri2 | Dhekelia2 | Quần đảo Faroe | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Đảo Man | Svalbard
1. Nước nằm một phần ở châu Á. 2. Về địa lý thì ở châu Á, nhưng được coi là châu Âu vì các lý do văn hoá và lịch sử.

Liên Minh Châu Âu
Áo | Ba Lan | Bỉ | Bồ Đào Nha | Cộng hòa Séc | Đan Mạch | Đức | Estonia | Hà Lan | Hungary | Hy Lạp | Ireland | Kypros (Síp) | Latvia | Litva | Luxembourg | Malta | Phần Lan | Pháp | Slovakia | Slovenia | Tây Ban Nha | Thụy Điển | Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland | Ý

Các thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc
5 thành viên thường trực
Hoa Kỳ - Nga - Pháp - Trung Quốc - Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland
Các thành viên sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào 31 tháng 12, 2006
Argentina - Đan Mạch - Hy Lạp - Nhật Bản - Tanzania
Các thành viên sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào 31 tháng 12, 2007
CH Congo - Ghana - Peru - Qatar - Slovakia