Yunanistan

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yunanistan Cumhuriyeti
Ελληνική Δημοκρατία
(Elliniki Dimokratia)

Resmi dil	Yunanca
Başkent	Atina
En büyük kent	Atina
Devlet başkanı	Karolos Papoulias
Başbakan	Kostas Karamanlis
Yüzölçümü  - Toplam  - Su %'si	Ülkeler arasında 94'üncü 131.940 km² %0,86
Nüfus  - Toplam (2004)  - Nüfus yoğunluğu	Ülkeler arasında 72'nci 10.665.989 82/km²
Bağımsızlık  - İlan edilişi  - Tanınması	Osmanlı İmparatorluğu'undan 25 Mart 1821 1829
Para birimi	Avro (Euro) (€)¹
Saat dilimi  - Yaz saati uygulamasında	EET (UTC+2) EEST (UTC+3)
Ulusal marş	"Özgürlük marşı (Yunan Ulusal Marşı)"
İnternet alan adı	.gr
Uluslararası arama kodu	30
(1) 2001'den önce: Yunan drahmisi.

Yunanistan Cumhuriyeti (Yunanca: Ελληνική Δημοκρατία) ya da kısaca Yunanistan Güneydoğu Avrupa(Balkanlar)'da bir ülke. Avrupa Birliği ve NATO üyesi Yunanistan, Türkiye'nin batı komşusudur.

Yunanistan adı antik İyonya'nın (bugünkü İzmir, Aydın, Manisa bölgesi) Arapça ve Farsça söyleniş şeklinden gelir.

Orta Çağ'da Bizans ve sonra Osmanlı dönemlerinde Romalı anlamına gelen Rum adı kullanıldı. Bu isim bugün daha çok Kıbrıs'nın güneyi, Istanbul ve Ege'deki Yunan asıllı halkı ifade etmek için kullanılmakta, Yunanistan'da yaşayanlara Yunanlı denilmektedir. Yunan ise Yunanistan'a ait anlamındaki sıfattır (Yunan malı, Yunan rakısı, Yunan adaları).

Ülke Yunanca'da Hellas, Avrupa dillerinde Grek, Greece vs. şeklinde, İlyada Destanı'nda da Akha'ların ülkesi olarak adlandırılır.

Konu başlıkları 1 İsim 2 Tarih 3 Coğrafya 4 İdari yapı 5 Etnik Yapısı 5.1 Periferiler 5.2 Nomos 5.3 Harita

[değiştir] İsim

Hellen" sözcüğü Yunan mitolojisinde bir kahramanın adıdır. Tarihte Hellen sıfatı, çeşitli etnik topluluklar için kullanılmıştır. Hellen sözcüğü ilk olarak Makedonya Kralı Büyük İskender’in Persler üzerine yaptığı Asya Seferi sonunda Hellen uygarlığı kurmasıyla başlamıştır.Bu sefer sonunda Anadolu, Mezopotamya, Mısır, İran ve Kuzey Hindistan topraklarını ele geçiren İskender, doğu ve batı(yunan) kültürlerini sentezleyerek Hellen kültürünün oluşumunu sağlamıştır.Bu olaylar meydana gelirken Yunanlılar, Hellen imparatorluğu içinde dağınık halde yaşıyorlardı.Yunanlılar ticari ve kültürel ilişkiler içine girdikleri çeşitli halklarla bu dağınıklığı bozup birlik oluşturmak istediler. Birliğin oluşmasında halkların lehçe farklarına rağmen Yunanca konuşmaları da önemli bir etken olmuştur.Yunanlılar, kendilerine ırk birliğini açığa vuran "Hellen" adını vermeden önce, başka ırktan olanları ve başka dil konuşanları "Barbares" (Barbarlar) olarak göstermişlerdir.Bu şekilde kendileriyle yabancılar arasında bir sınır çizip; kendi ırksal topluluklarını kurarak,Hellen sözcüğünün oluşumunu sağlamışlardır. “Grek” deyimine tarihsel açıdan bakıldığında Yunanlıların Akdenizde koloniler kurması bunda büyük etken olmuştur. O zamanlarda Yunan kolonilerinden biri de İtalya yarımadasındaki Kime’dir. Kime Eğriboz adasında yaşayan Halkisli’ler tarafından kurulmuştur fakat bu şehrn kurulmasında Eğriboz adasının karşı kıyılarındaki Gralar yardımcı olmuştur. Bunun sonucunda bu kavmin adı İtalya'da biraz değiştirilmek suretiyle "Graikus" (Graecus) şeklini almış, sonraları Latinler tarafından tüm Hellen kavmini gösteren kolektif bir sözcük olarak kullanılmıştır "Grek" deyimine Latince sözlük anlamından bakıldığında da, "hırsız, hilekar" anlamına gelmektedir. Aynı zamanda da Fransızca Larousse 'da da aynı anlam yazılıdır.Bu anlam Yunanlılar tarafından Yunan ruhunu yaraladığı için,II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Yunan hükümetinin başvurusu üzerine "Grek" kelimesinde düzeltme yapılıp “Hellen” sıfatını kendilerine layık görmüşlerdir. "İyonya", Yunanistan'daki Dor istilası karşısında Anadolu kıyılarına göç etmek zorunda kalan ve Batı Anadolu'da on iki büyük site kuran halkın kendilerine verdikleri isimdir. İyonlar bir süre bağımsız kaldıktan sonra Anadolu’nun halklarından olan Lidyalılara boyun eğmişleridir.Daha sonra doğudan gelen Pers işgalerine yenilen Lidya’nın Pers egemenliğine girmesiyle İyonlarda Pers egemenliğine girmiştir. .Daha sonra bu “iyon” adı giderek yayılmaya başladı.Tevrat'ta Yavan, Asur yazıtlarında Yavnai, Pers yazılı belgelerinde Yauna olarak gösterilmiştir. Buna göre; Doğudan gelen ve önce Batı Anadolu'yu -dolayısıyla İyonya'yı- ele geçiren Persler, Ege'deki düşmanlarına "Yauna" adını vermişlerdir. Bu ad zamanla bugünkü Yunanistan halkını da içene alacak şekilde genelleşmiştir. Türkler de, yanlış da olsa bu adı kullanmışlardır ve günümüzde de kullanılmaktadır. Eskiden Roma İmparatorluğunda; Doğu Roma’da yaşayan Yunanlılara “Rom” denirdi. Fakat daha sonra sözcük değişerek “Rum” halini almış ve bir süre sonra da Türkiye’de Anadolu’da yaşayan Yunanlılara denilmiştir ve günümüzde de denilmektedir.

[değiştir] Tarih

Yunanistan'ın ilk sakinlerine sıklıkla Pelasgi, yani "deniz halkı" denirdi. Yarımadanın bu sakinleri kuzeyden göçen işgalcilerin etkisi ile güneye kaçtılar. Birbiri ardı sıra gelen işgallerle güney kıyılarına ve Ege Adaları'na yayıldılar. MÖ 3200 civarında bölgeye yeni gelenler birlikte zamanla Yunancaya dönüşen bir Hint-Avrupa dili getirdiler.

Antik Yunanistan (Greek: Yunan=Ίωνες) M.Ö. 2. yy.'da da Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetine girerek ortadan kalktı. Roma İmparatorluğu'nun 4.yüzyılda bölünmesiyle de 1821'e kadar Doğu Roma ve Osmanlı İmparatorluklarının başkenti olan Konstantinopolis / İstanbul tarafından yönetildi. Antik kültürler ve politeist dinler bu dönemlerde yerini Ortadoğu kaynaklı dinler olan Ortodoks Hıristiyanlığa, 13.-14. yüzyıllardan sonra da Müslümanlığa bıraktı.

Osmanlı döneminde 14.yüzyılda nüfusun çoğunluğunun hıristiyan olmasına karşın, 19 yy.'a gelindiğinde 600 sene süren devşirme uygulaması sonucunda hıristiyanların oranı, %30'un altına inmişti.

Yeni Yunan Krallığı 19. yy. imparatorluklarının, Osmanlı hıristiyanları sayesinde nüfuz edinme politikası çerçevesinde kuruldu.

Günümüzdeki modern Yunanistan, 1821'de Osmanlı Devleti'nin İngiltere, Fransa ve Rusya karşısında aldığı yenilgiler sonucu, bu imparatorlukların koruma bölgesi olarak, İstanbul'un idaresinden koparılan Mora yarımadası ve Atina'dan ibaret küçük bir bölgede 'Yunan Kırallığı' adı altında kuruldu.

1821'de Atina'ya giren ilk ingiliz ve fransız üst düzey subayları gördükleri manzara karşısında hayrete düştüler: Akropolis'te pek çok cami durmaktaydı, ve Avrupa'nın kökeni sayılan Yunalılar, birbirlerine 'efendi' diye hitab ediyor, büyük oranda da türkçe konuşuyorlardı. Kıyafetleri doğu giysileriydi, müslümanlara çok benziyorlardı. 600 yüzyıllık müslümanlık döneminin izleri çok belirgindi.

Daha sonraki yıllarda ingiliz ve fransız yöneticiler, onlar açısından bu kabul edilemez durumu, Rumların doğuya olan benzerliğini, doğu düşmanlığına dönüştürmeyi başardılar.

Daha sonraki yıllarda İstanbul, savaş yenilgileri neticesinde, savaş galibi imparatorlukların baskılarıyla, Atina'ya şu bölgeleri vermeye mecbur kaldı:

1877-78 Rus harbi yenilgisi, verilen bölge: Tesalya, Orta Yunanistan

1912-13, Balkan Savaşları, verilen bölge: Selanik, Girit, Midilli, Sisam adaları

1918, 1. Dünya Savaşı yenilgisi, verilen bölge : Batı Trakya

1918'de galip devletler günümüzdeki Türkiye'nin batı yarısını Yunanistan, doğu yarısını da Ermenistan ilan etmek istiyorlardı. Başkent İstanbul olacak, ismi tekrar Konstantinopolis'e dönecekti. Ancak planları gerçekleşmedi.

1946'da, İtalya'nın 1912'de Osmanlı'dan aldığı 12 adanın, İngiltere'nin olmasıyla, bu adalar da Atina yönetimine geçtiğinde, Atina yönetimi 1821-1946 arasındaki 125 senede, hep savaş galibi emperyal devletlerin yanında yer alarak, İstanbul aleyhine, topraklarının yüzölçümünü yaklaşık 10 misline çıkarmayı başarmıştı.

[değiştir] Coğrafya

Bir yarımada üzerine kurulu olan Yunanistan, doğuda Türkiye, kuzeyde Bulgaristan ve Makedonya Cumhuriyeti, kuzeybatıda ise Arnavutluk ile komşudur. Batısında İyon Denizi, güneyinde Akdeniz, doğusunda ise Ege Denizi ile çevrili olan Yunanistan, Ege Denizi'ndeki birçok adanın çoğuna sahiptir.

[değiştir] İdari yapı

Yunanistan idari bakımdan toplam 13 Periferi'ye (vilayete) ve bunların içinde kaymakamlıklara (nomos) ayrılmıştır:

[değiştir] Etnik Yapısı

Halkın büyük çoğunluğunu etnik Yunanlılar oluşturur. Yunanlılar büyük bir çoğunlukla Hıristiyan Ortodoksdur. Başlıca azınlıklar Müslüman olan Türkler, Arnavutlar Pomaklar (Müslüman Bulgarlar) ve Hıristiyan Ortodoks bir Slav halkı olan Makedonyalılardır.

[değiştir] Periferiler

Ana madde: Yunanistan'ın coğrafi bölgeleri

1. (Αττική) Attika
2. (Στερεά Ελλάδα) Orta Yunanistan
3. (Κεντρική Μακεδονία) Orta Makedonya
4. (Κρήτη) Girit
5. (Ανατολική Μακεδονία και Θράκη) Doğu Makedonya ve Trakya
6. (Ήπειρος) Epir
7. (Ιόνια Νησιά) İyonya Adaları
8. (Βόρειο Αιγαίο) Kuzey Ege
9. (Πελοπόννησος) Mora
10. (Νότιο Αιγαίο) Güney Ege
11. (Θεσσαλία) Tesalya
12. (Δυτικής Ελλάδας) Batı Yunanistan
13. (Δυτική Μακεδονία)Batı Makedonya

[değiştir] Nomos

(haritadaki 1 numaralı bölge Attika Periferisi'nin 4 nomos'una denk gelmektedir. Bunlar;)

1. (Αθήνα) Atina
1. ( Ανατολικής Αττικής) Doğu Attika
1. (Πειραιάς) Pire
1. (Δυτικής Αττικής) Batı Attika

2. (Εύβοια) Eğriboz
3. Evrytania
4. Phocis
5. Phthiotis
6. Boeotia
7. Halkidikya
8. Imathia
9. Kilkis
10. Pella
11. Pieria
12. (Σέρρες) Serez
13. (Θεσσαλονίκη) Selanik
14. (Χανιά) Hanya
15. (Ηράκλειο) Kandiye
16. (Λασίθι) Laşit
17. (Ρέθυμνο) Resmo
18. (Δράμα) Dırama
19. Meriç
20. Kavala
21. Rodop
22. İskeçe
23. Arta
24. Yanya
25. Preveze
26. Thesprotia
27. Korfu
28. Kefalonya
29. Lefkada
30. Zakynthos
31. Sakız
32. Midilli
33. Sisam
34. Arkadya
35. Argolis
36. Korent
37. Lakonya
38. Mesinya
39. Cyclades
40. Oniki Adalar
41. Kardiça
42. Larisa
43. Magnezya
44. Tırhala
45. Achaea
46. Aetolia-Acarnania
47. Elis
48. Florina
49. Grevena
50. Kesriye
51. Kozani

(a) Aynoroz (özerk bölgedir)

[değiştir] Harita

• Yunanistan