Pollando

El Vikipedio

Pollando (en pola: Polska) estas lando en centra Eŭropo. Ĝi konsistas de 16 administrataj dividoj nomata vojevodioj: (Dolnośląskie, Kujawsko-Pomorskie, Łódzkie, Lubelskie, Lubuskie, Małopolskie, Mazowieckie, Opolskie, Podkarpackie, Podlaskie, Pomorskie, Śląskie, Świętokrzyskie, Warmińsko-Mazurskie, Wielkopolskie, Zachodniopomorskie).

Pola respubliko

Nacia devizo: nenio (1)

Oficiala ŝtatnomo

Rzeczpospolita Polska (Pollanda Respubliko)

Nacia lingvo

Pola

Ĉefurbo

Varsovio

Ŝtatprezidento

Lech Kaczyński (je 2005)

Ministroprezidanto

Jarosław Kaczyński (je 2006)

Administra divido

16 vojevodioj (vidu karta)

Politika sistemo

demokratio

Areo

312.685 km²

Loĝantaro

38.641.000 (2003)

Loĝantara denso

123,5 homoj per km²

Ŝtatfondo

1918

Valuto

Novaj Pola zloto (złoty) (PLN)

Tempozono

UTC+1

Nacia himno

Mazurek Dąbrowskiego

Landkodo de aŭtomobilo

Interretkodo

.pl

Internacia Telefonnumero

+48

Tutnacia Esperanto-asocio

http://www.esperanto.pl/index.php

La 5 plej grandaj urboj

Urbo

Loĝantaro de urbo

1) Varsovio

2.269.000

2) Lodzo

848.000

3) Krakovo

740.000

4) Vroclavo

637.000

5) Poznań

575.000

(1) Iam oni erare pensas, ke komenco de pola himno:

'Dum vivos ni Polland' ankoraŭ ne perditas.' aŭ frazo 'Dio, honoro, patrujo' estas nacia devizo.

[redaktu] Historio

Listo de reĝoj de Pollando, Pola-bolŝevika milito, Jozefo Pilsudski, Jozefo Bem, Jerzy Popieluszko, Władysław Gomułka, Wojciech Jaruzelski

De 1947 Pollandon regis komunismo. En 1989 post demokratiaj elektoj en la administradon de la lando venis laborista partio Solidareco sub gvido de Lech Wałęsa

Heredaĵo: koncentrejo en Oświęcim, nacia parko Białowieża, historia centro de Krakovo, malnova urbo de Varsovio, industria komplekso Nova Huta.

Historio de Esperanto en Pollando

Pollando estas lando en la mezo de Eŭropo; ĝi havas areon de 312.685 km², kaj loĝantaron de 39.633.912 (en 2001). Norde de Pollando estas la Balta maro, Rusio (regiono de Kaliningrado), kaj Litovio; oriente estas Belorusio kaj Ukrainio; sude estas Slovakio kaj Ĉeĥio; kaj okcidente estas Germanio.

Polska, la nomo de la lando en la pola, devenas de vorto signifanta "kampo" aŭ "maldensejo." En la norda parto de Pollando estas malaltejoj kaj lagoj; en la meza parto estas grandaj ebenaĵoj kaj malprofundaj riveraj valoj; kaj en la suda estas altejoj kaj montaroj.

La poloj estas okcidentslava popolo. Post la jaro (?) poloj konstruis urbetojn en la nuntempa Pollando. En 966 Princo Mieszko enloĝis la unuan bone konatan historie polan ĉefurbon ĉe Gniezno, apud Poznan. En 966 je la 4-a de aprilo, Mieszko la 1-a, filo de Lech, kiu estis la filo de Ziemowit, agnoskis la katolikismon kiel la ŝtatan religion per edzidĝo al la Ĉeha kaj Romkatolika princino Dobrawa kaj per tiu geedziĝo oficiale akceptis la romkatolikismon. Lia Filo Bolesław la 1-a (Boleslavo la Valianta) akceptis reĝan kronon de la romkatolika papo kaj oficiala kapo de la Roma Imperio de tiuj tempoj. Iĝinte tiel oficiale laŭ la romkatolika eklezio la unua suverena reĝo de la suverena Regno de Pollando enkadre de la Sankta Roma Imperio li mortis la saman jaron en 1025.

Koperniko, granda astronomo, naskiĝis en Toruno (Thorn) en 1473. En la jaro 1683, Jan Sobieski venkis la turkan armeon ĉe Vieno, Aŭstrio.

De 1795 ĝis 1918 la tuta Pollando estis dividita inter Prusio, Aŭstrio kaj Rusio. Sed malgraŭ tio la poloj ĉiam konservis sian nacian lingvon. En 1859 en Bjalistoko naskiĝis L. L. Zamenhof. Li iniciatis la Lingvon Internacian Esperanto, por parte eviti lingvajn kaj naciajn konfliktojn, kaj en 1887 li eldonis la unuajn librojn pri tiu ĉi lingvo.

En 1916 Pollando fariĝis, kiel reĝolando sed sub germana regado, formale sendependa de Rusio. Nur je la 11-a de novembro 1918 Pollando sendependiĝis.

La ĉefurbo de Pollando estas Varsovio (2.269.000 loĝantoj) ĉe la proksimuma mezo de la fluo de rivero Vistulo (pole Wisła [VISŭa]). Aliaj urboj estas Katowice (344.100), Lodzo (1.055.000), Krakovo ĉe la komenca fluo de Vistulo (857,000), Poznań (590.000) kaj Gdańsk (364.000).

[redaktu] Mapo de Pollando

Mapo de Pollando kun la limoj de la distriktoj (vojevodioj):

Varmio-Mazurio (Warmińsko-Mazurskie) [1]
Grandpolio (Wielkopolskie) [2]
Sanktakrucio (Świętokrzyskie) [3]
Antaŭkarpatio (Podkarpackie) [4]
Malgrandopolio (Małopolskie) [5]
Kujavio-Pomerio (Kujawsko-Pomorskie) [6]
Lubuŝio (Lubuskie) [7]
Lodzio (Łódzkie) [8]
Lublinio (Lubelskie) [9]
Mazovio (Mazowieckie) [10]
Malsupra Silezio (Dolnośląskie) [11]
Opolio (Opolskie) [12]
Podlasio (Podlaskie) [13]
Pomerio (Pomorskie) [14]
Silezio (Śląskie) [15]
Okcidentopomerio (Zachodniopomorskie) [16]

[redaktu] Alia informo

Kredantoj: katolikoj.
Malneta Enlanda Produkto: totala - 139 mlrd $; pokapa - 2.790 $.
Eksporto: kupro, karbo, aŭtomobiloj, ŝuoj.
Organizoj: UNO (1945), NATO (1999), EU (2004).

[redaktu] Memorindaĵoj

Warszawa	Warszawa	Warszawa	Warszawa
Warszawa	Warszawa	Warszawa	Kraków
Kraków	Kraków	Kraków	Kraków
Kraków	Kraków	Kraków	Kraków
Kraków	Gdańsk	Gdańsk	Gdańsk
Gdańsk	Gdańsk	Wrocław	Wrocław
Wrocław	Wrocław	Toruń	Toruń
Poznań	Poznań	Lublin	Bydgoszcz
Rogalin	Puławy	Książ	Pszczyna
Częstochowa	Kielce	Zamość	Baranów Sandomierski
Janowiec	Nowy Wiśnicz	Ogrodzeniec	Rzeszów
Malbork	Frombork	Golub-Dobrzyń	Kwidzyn
Moszna	Tatry