VN Zeerechtverdrag

United Nations Convention on the Law of the Sea

Open voor ondertekening

10 december 1982 in Montego Bay (Jamaica)

Datum van in werking treden

16 november 1994^[1]

Voorwaarden voor in werking treden

60 ratificaties

Partijen

149^[2]

Het VN Zeerechtverdrag (United Nations Convention on Law of the Sea (UNCLOS, ook Law of the Sea of LOS) is een verdrag van de Verenigde Naties. Het werd vooraf gegaan door drie conventies. Het is de meest recente ontwikkeling in het internationaal recht met betrekking tot de zeeën. Het verdrag maakte het mogelijk om wereldwijd het gebruik van natuurlijke hulpbronnen en het voorkomen van milieuverontreiniging te regelen.

[bewerk] Achtergrond

Het verdrag was nodig door de zwakte van het voorgaande Mare Liberum concept, daterend uit de 17e eeuw: nationale rechten beperkten zich tot een gebied dat zich uitstrekte vanaf de kustlijn, normaal gesproken drie zeemijlen (5,5 km), afkomstig van de kanonsschot afstand ontwikkeld door Cornelis van Bijnkershoek. Al het water buiten deze grenzen werd als internationale wateren beschouwd - vrij voor alle staten, maar bij geen staat behorend.

In de loop van de 20e eeuw wilden veel landen deze grenzen verleggen vanwege natuurlijke hulpbronnen, visgronden en om milieubescherming uit te kunnen oefenen op zee. Om deze reden werd door de Volkenbond een conferentie gehouden in 1930 in Den Haag, maar dit leidde niet tot een overeenkomst. Eén land dat het mare liberum principe overtrad, was de Verenigde Staten toen in 1945 president Truman eenzijdig het beheer van de natuurlijke hulpbronnen het hele continentaal plat liet bestrijken. Andere landen volgden snel. Tussen 1946 en 1950 breidden Argentinië, Chili, Peru en Ecuador hun soevereine rechten uit tot 200 zeemijl (370 km) - om de Humboldt-stroom visgronden te beschermen. Andere landen breiden hun territoriale wateren uit tot 12 zeemijlen (22 km). Tegen 1967 gebruikten nog slechts 25 landen de oorspronkelijke grens van 3 zeemijlen, 66 landen hadden een 12-mijls territoriale grens en acht hadden een 200-mijls grens.

[bewerk] De eerste conferentie (UNCLOS I)

In 1956 hield de Verenigde Naties de eerste conferentie (Conference on the Law of the Sea (“UNCLOS I”)) in Genève, Zwitserland. UNCLOS I resulteerde in 1958 in vier verdragen:

Conventie over de territoriale wateren en de aangrenzende zone, in werking getreden op 10 september 1964
Conventie over het continentale plat, in werking getreden op 10 juni 1964
Conventie over de internationale wateren, in werking getreden op 30 september 1962
Conventie over visserij en het behoud van levende voedselbronnen in internationale wateren, in werking getreden op 20 maart 1966

Hoewel UNCLOS I als een succes werd beschouwd, liet het de belangrijke vraag over de breedte van de territoriale wateren open.

[bewerk] De tweede conferentie (UNCLOS II)

In 1960 werd dit opgevolgd door UNCLOS II, maar deze conferentie leidde niet tot internationale overeenkomsten.

[bewerk] De derde conferentie (UNCLOS III)

Zeegebieden in internationaal recht

Het punt van de verschillende territoriale aanspraken werd naar voren gebracht in de VN in 1967 door Arvid Pardo en vanaf 1973 werd de Third United Nations Conference on the Law of the Sea gehouden in New York om een nieuw verdrag te schrijven. De conferentie duurde tot 1982 en meer dan 160 landen namen deel. De conferentie werd gehouden in consensus in plaats van stemmen bij meerderheid, om te voorkomen dat groepsvorming van bepaalde landen de onderhandelingen zouden beïnvloeden. De conventie trad op 14 november 1994 in werking, een jaar nadat de zestigste staat, Guyana, had getekend.

De conventie bevat een aantal bepalingen. De belangrijkste onderwerpen waren het bepalen van de grenzen, navigatie, de status van archipels, recht van doorgang, exclusieve economische zones (EEZ), continentaal plat jurisdictie, diepzeeboringen, het exploitatie regime, bescherming van het mariene milieu, wetenschappelijk onderzoek en de regeling van geschillen.

De conventie bracht de grens van territoriale wateren op 12 mijl (22 km). In dit gebied is de kuststaat vrij om wetten uit te vaardigen, gebruik te regelen en elke hulpbron te gebruiken. Schepen werd het recht gegeven van "onschuldige passage" door elk territoriaal water, waarbij strategische zeestraten militaire schepen recht van doorgang hebben en in een staat mogen zijn die illegaal is in territoriale wateren. Buiten de 12 mijl is nog 12 mijl verder, oftewel 24 mijl van de basislijn, de "aansluitende zone", waarin een land de wet kan afdwingen met betrekking tot bijvoorbeeld smokkel of illegale immigratie.

De exclusieve economische zones (EEZ) verlegden de exploitatierechten van kuststaten tot 200 mijl uit de kust, waaronder alle natuurlijke hulpbronnen. De EEZ werden geïntroduceerd om de toenemende verhitte conflicten te stoppen over visrechten, hoewel olie ook belangrijk werd. Het succes van het eerste offshore olieplatform in de Golf van Mexico werd al gauw herhaald in andere delen van de wereld, zodat het tegen 1970 technisch mogelijk was om te boren in een waterdiepte van 4000 meter.

De conventie definieert archipelstaten in deel IV, waarin ook staat beschreven hoe een dergelijk land zijn territoriale grenzen kan trekken. Een basislijn wordt getrokken tussen de buitenste punten van de buitenste eilanden. Alle wateren binnen deze lijn worden archipelwateren genoemd en worden beschouwd als grondgebied van het land.

Naast het definiëren van de zones, schept de conventie ook verplichtingen om het mariene milieu te beschermen en het beschermen van de vrijheid om wetenschappelijk onderzoek te doen op open zee. Het schept ook een innovatief wettelijk beleid om het exploiteren van natuurlijke hulpbronnen in de zeebodem te regelen buiten de nationale jurisdictie, met behulp van de Internationale Autoriteit voor de zeebodem.

Geheel door land omgeven landen hebben het recht van doorgang van en naar de zee, zonder dat het vervoer door doorgangslanden belast wordt.