Libië
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Grote Arabische Libische Socialistische Staat van de Volksmassa's of kortweg Libië (Arabisch: ليبيا Lībiyyā) is een Arabisch land in Noord-Afrika. Het land grenst in het westen aan Tunesië en Algerije, in het oosten aan Egypte, in het zuiden aan Niger en Tsjaad, in het zuidoosten aan Soedan in het noorden aan de Middellandse Zee. Het land ligt daarmee ten zuiden van Italië en Griekenland.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Libische koninkrijken onderhielden al contact met het Griekenland van de Oudheid en het kustgebied werd onder Romeins gezag gebracht. Dat de kustzone in de eerste eeuwen van onze jaartelling veel graan en andere gewassen produceerde blijkt uit schitterende Romeinse steden waarvan de ruïnes in Leptis Magna nog getuigen.
In de nadagen van het Romeinse Rijk werd het gebied vanuit Byzantium geregeerd. In de zevende eeuw veroverden de Arabieren de Libische gewesten en brachten de islam mee. In de Middeleeuwen breidde het Ottomaanse Rijk zijn invloed uit tot Libië. Formeel bleef nog eeuwenlang de pasja van Tripolitania de heerser in het gebied, maar een Turkse gouverneur bepaalde meestal de gang van zaken. Totdat in 1835 De Porte gebruik maakte van interne Libische twisten en het land onder direct Ottomaans bestuur plaatste.
In 1911 werd Libië inzet van een oorlog tussen het Osmaanse Rijk en Italië. In 1912 werd het Verdrag van Ouchy getekend, waarbij de Turken de Italiaanse soevereiniteit erkenden.
Aangemoedigd door Mussolini arriveerden in oktober 1938 20.000 Italiaanse landverhuizers, om in het woestijnland een bestaan als landbouwer op te bouwen. Deze "ventimilli" vormden in de beleving van de fascisten de voorhoede van wat in de jaren zestig moest zijn uitgegroeid tot een kernbevolking van 500.000 mensen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog verdreef het Britse leger de Italianen en hun Duitse bondgenoten uit het land. De provincies Tripolitania en Cyrenaica in het oosten kwamen onder Brits militair bestuur, terwijl in het westen Fezzan onder Frans militair bestuur viel. Dit ging door onder een mandaat van de Verenigde Naties (VN) tot 1950.
In december 1949 stuurde de Verenigde Naties de ondersecretaris-generaal Adriaan Pelt als Commissaris-vertegenwoordiger naar Libië. Hij moest de weg bereiden voor onafhankelijkheid. Het lukte hem binnen de gestelde termijn van twee jaar om met de verschillende stammen overeenstemming te bereiken over de stichting van een federaal koninkrijk. Op 24 december 1951 werd Libië een onafhankelijk koninkrijk met Mohammed Idris al Senussi als koning.
Op 1 september 1969 vond een staatsgreep plaats onder leiding van kolonel Muammar Ghadaffi. Deze vestigde een nationalistische en pan-Arabische dictatuur met een islamitische inslag. De oliewinning werd genationaliseerd en de Engelse en Amerikaanse ingenieurs moesten het land verlaten. Ook de afstammelingen van de ventimilli moesten hals over kop vertrekken.
Gedurende de jaren '80 raakte het land in verschillende conflicten met buurlanden en met verschillende westerse landen, waaronder de Verenigde Staten. Het conflict kwam tot een hoogtepunt in april 1987 toen de Amerikaanse marine de hoofdstad Tripoli bombardeerde, als vergelding voor de "vermeende rol in het terrorisme".
In 1988 ontplofte een Boeing 747 boven het Schotse dorpje Lockerbie. Men vermoedde dat de bom afkomstig was uit Libië. In 1992 kondigde de VN economische sancties af, omdat Libië weigerde verdachten uit te leveren.
In 1999 vond op de Nederlandse Vliegbasis Soesterberg onder Schots recht dan alsnog een rechtszaak plaats, waarbij de verdachten berecht werden.
Op 12 september 2003 heeft de Verenigde Naties de sancties tegen Libië beëindigd. Het beëindigen van de sancties was een gevolg van het feit dat Libië het dragen van de verantwoordelijkheid voor de ramp accepteerde en $ 2,7 miljard aan de nabestaanden van de ramp betaalde.
[bewerk] Geografie
De hoofdstad is Tripoli, een havenstad in het noordwesten, aan de Middellandse Zee. In 2003 telde het land ongeveer 5,5 miljoen inwoners. Een groot deel van het grondgebied in het zuiden van het land is onderdeel van de Sahara. Het land kent geen meren of andere wateren van betekenis: van de 1.759.540 vierkante kilometer grondgebied is alles land. Men werkt echter aan een project om water dat zich onder de Sahara bevindt in een soort kunstmatige rivier om te zetten die steden aan de kust van water kan voorzien. In het noorden aan de zee heeft het land een Middellands Zeeklimaat, zuidelijker heerst een droog woestijnklimaat. Vandaar dat de belangrijkste steden bijna allemaal aan de noordkust liggen.
[bewerk] Toerisme
Mede door de vermoedelijke rol die het land speelde bij het sponsoren van terrorisme heeft het land tientallen jaren nauwelijks toerisme gekend. De laatste jaren probeert men echter het toerisme te stimuleren en bijvoorbeeld Japanse en westerse toeristen te trekken. Het land heeft onder andere indrukwekkende archeologische bezienswaardig
[bewerk] Provincies (Arabisch: Baladiyat) en regio's
Libië is onderverdeeld in 34 gemeentes. Lange tijd is Libië onderverdeeld geweest in 24 provincies. Wat de beste vertaling van het Arabische woord baladiya in het Nederlands is, gemeente, regio of provincie, kan ter discussie staan, in ieder geval zijn de gebieden qua oppervlakte gemiddeld groter dan Nederland of België.
[bewerk] Staatsinrichting
De Libische staatsvorm is van een compleet andere opzet dan in andere republieken. Ghadaffi zegt dat Libië een "zuivere socialistische staat" is, het is echter zo dat de formele overheidsinstituten hier en daar vaag gedefinieerd zijn. Ghadaffi zelf is officieel niet president of premier van het land, maar beschrijft zichzelf als een soort "gids" die het Libische volk helpt het socialisme te realiseren. Libië heeft een semi-grondwet en de wetten van het land zijn afgeleid van het socialisme, de islamitische wet, de sharia en van Ghadaffi's "Groene Boekje" van politieke filosofie. Libië is formeel een naar het socialisme gevormde staat.
In de praktijk kan Libië gezien worden als een dictatuur, met Muammar Ghadaffi (Gids van de Revolutie) aan het hoofd die decreten uitvaardigt, met hulp van een kleine kliek van militaire en politieke ambtenaren. Libië is beschuldigd van grootschalige schendingen van de mensenrechten en door de overheid gesponsord terrorisme.
De huidige grondwet dateert van 1976. Een systeem van volkscongressen structureert de beraadslagingen, waaraan iedere Libische burger vanaf 18 jaar deel aan kan nemen. Ieder volkscongres kent als uitvoerende raad een volkscomité (een soort ministerie) dat verantwoording aflegt aan hun volkscongres. De voorzitters van de volkscomité hebben zitting in een Algemeen Volkscomité, een soort ministerraad. De Secretaris-generaal van het Algemeen Volkscomité fungeert als premier. Er is scheiding aangebracht tussen de uitvoerende en de wetgevende macht (Trias Politica).
De volksvertegenwoordiging (dat dus onder andere uit de volkscongressen bestaat) kent ook een Algemeen Volkscongres (27.000 leden), het parlement. De Secretaris-generaal van het Algemeen Volkscongres fungeert als formeel staatshoofd.
Politieke partijen zijn, met uitzondering van de door Ghadaffi geleide Arabische Socialistische Unie (formeel geen politieke partij), verboden.
[bewerk] Godsdienst
97% Van de bevolking hangt de soennitische islam aan, wat tevens de staatsgodsdienst is. De regering van Ghadaffi baseert zich op de islamitische wetgeving, de Sharia.
In de woestijn en in de oase's hebben de Sanoesijja-orde en de Sanusi-orde nog veel aanhang. Leden van het (voormalige) Libische koningshuis hangen de Sanusi-variant van de islam aan.
Er zijn circa 40.000 protestanten en rooms-katholieken, begin 2005.
[bewerk] Zie ook
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Libya van Wikimedia Commons. |
|
|
 |
|---|---|
|
Algerije | Bahrein | Comoren | Djibouti | Egypte | Irak | Jemen | Jordanië | Koeweit | Libanon | Libië | Marokko | Mauritanië |
|
| Landen in Afrika |
|---|
|
Algerije | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Centraal-Afrikaanse Republiek | Comoren | Congo-Brazzaville | Congo-Kinshasa | Djibouti | Egypte | Equatoriaal-Guinea | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkust | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Mauritanië | Mauritius | Marokko | Mozambique | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Rwanda | Sao Tomé en Principe | Senegal | Seychellen | Sierra Leone | Somalië | Soedan | Swaziland | Tanzania | Tsjaad | Togo | Tunesië | Zambia | Zimbabwe | Zuid-Afrika |
| Overige gebieden: Mayotte | Réunion | Sint Helena | Westelijke Sahara |
Categorieën: Libië | Land
