Vrijmetselarij
De vrijmetselarij of maçonnerie is enerzijds een levensfilosofie van broederschap, die de mens aan zichzelf laat werken, zodat deze hoe langer hoe meer kan gaan betekenen voor het geheel. Anderzijds is het de internationaal verbreide broederschap van vrijmetselaars of maçons.
De besloten bijeenkomsten van de vrijmetselarij vinden plaats in een werkplaats, ook loge genoemd. Hoewel dit cijfer uiterst speculatief is, zouden wereldwijd zo'n 5 miljoen mensen lid zijn van loges. Vrijmetselaars proberen antwoorden te vinden op de vragen wat mensen en volken verenigt en zij trachten weg te nemen wat de geesten en gemoederen verdeelt.
De vrijmetselarij was oorspronkelijk uitsluitend toegankelijk voor mannen, maar tegenwoordig bestaan er ook enkele gemengde en exclusief vrouwelijke loges.
[bewerk] Geschiedenis
- Zie hoofdartikel : Geschiedenis van de vrijmetselarij
De geschiedenis van de vrijmetselarij objectief beschrijven is niet eenvoudig. Dit komt doordat de voorgeschiedenis van de vrijmetselarij bijzonder speculatief is. Slechts vanaf het begin van de 18e eeuw, en in elk geval vanaf 1717 kan met enige objectiviteit de geschiedenis van de vrijmetselarij worden geschetst.
Op het einde van de 17e eeuw en het begin van de 18e eeuw ontstaan in Engeland en Schotland een aantal verenigingen, die uitsluitend toegankelijk zijn voor mannen, die regelmatig samenkomen om te vergaderen. Deze vergaderingen hebben enerzijds een sociaal en gezellig karakter. Anderzijds hebben deze vergaderingen een inhoudelijk of filosofisch karakter. Men komt samen rond een bepaald inhoudelijk thema. Burgers en notabelen hebben veel tijd en geld en wensen zich te profileren en te ontplooien.
Deze samenkomsten worden tevens gekoppeld aan vormelijke elementen. De vrijmetselarij gebruikt vormen die semantisch verwijzen naar de architecten en bouwvakkerssymboliek, zoals die in de middeleeuwen was gegroeid. Dit noemt men speculatieve vrijmetselarij. Terzelfdertijd overigens waren gelijkaardige verenigingen actief rond andere symbolische thema's, bijvoorbeeld tabak. Deze bestaan vandaag de dag niet meer, of zijn veel minder bekend.
Of deze speculatieve vrijmetselarij in continuïteit staat met de daadwerkelijke middeleeuwse metselaarsloges is niet bewezen. Hierover bestaan weinig of geen documenten, die dit afdoende aantonen. Speculaties zijn troef. Aldus kan men niet met zekerheid stellen dat de speculatieve vrijmetselarij werkelijk afstamt van de operatieve vrijmetselarij.
Op 24 juni 1717 besloten vier van dergelijke vrijmetselaarsloges, die allen in Londen hun werkterrein hadden, zich te verenigen in een overkoepelende organisatie, de Grand Lodge of London. Hierbij speelde de vrijmetselaar John Theophilus Desaguliers een belangrijke rol. Enkele jaren later worden de regels dan ook geüniformiseerd en gecodificeerd. De vrijmetselarij wint aan succes, en groeit gestadig.
James Anderson stelt in 1723 de grondregels vast in zijn boek The Constitutions of Freemasonry. Deze grondregels zijn gebaseerd op de zogenaamde Old Charges en zijn compilatie van oude constituties en regels van operatieve loges. De constitutie was aldus een versmelting van de Gotische Constitutie uit 1390, de Cooke-constitutie uit 1410, de Nigo Jones-constitutie uit 1607 en de Wood-constitutie uit 1610. Deze zijn razendsnel de bijbel van de vrijmetselarij geworden. Nu kan de verspreiding van de vrijmetselarij over Engeland (1717), Ierland (1725), Schotland (1736), de Britse kolonies en het Europese continent beginnen. Deze laatste begint in Frankrijk (1726) en de Nederlanden.
In Frankrijk ontstaat de vrijmetselarij onder invloed van Charles Radclyffe te Parijs in 1726. De Franse obediëntie, de Grand Orient de France, werd onafhankelijk van de Engelse Grootloge onder het grootmeesterschap van Hertog d’Antin.
Ook in de Nederlanden schiet de vrijmetselarij wortel in de tweede helft van de 18e eeuw. Ze verspreidt zich van Noord tot Zuid.
Reeds in de eerste helft van de 18e eeuw veroordeelt de Rooms-Katholieke Kerk de vrijmetselarij. Zij verbood aan de katholieken om lid te worden van de vrijmetselarij, op straffe van excommunicatie. Dit was het begin van een onafgebroken twist tussen de vrijmetselarij en de katholieke kerk, die tot op heden bestaat.
[bewerk] Inhoudelijk benadering: wezenskenmerken
- Zie afzonderlijk artikelen : Beginselen van de vrijmetselarij en Vrijmetselarij en de Katholieke Kerk
[bewerk] Doelstellingen
De vrijmetselarij is een wereldomvattende humanistische initiatiegemeenschap. Ze verenigt mensen van alle sociale achtergronden en opleidingsniveaus, van alle talen en culturen, van alle rassen en standen en werkt aan de geestelijke en ethische vervolmaking van haar leden. Ze gelooft hartstochtelijk in de maakbaarheid van de samenleving.
Naar buiten bestaat de belangrijkste opgave van een vrijmetselaar uit charitatieve arbeid en het nastreven van kennis en verlichting. Met behulp van ceremonieën en ritualen, tradities enz. initieert de organisatie haar leden in een levensfilosofie die gebaseerd is op vijf grondidealen: Vrijheid, Gelijkheid, Broederlijkheid, Tolerantie en Menselijkheid. Hierdoor plaatst de vrijmetselaar de mens in het centrum, en tot centrale maatstaf der dingen.
Door zijn eed is een vrijmetselaar gebonden aan zijn zwijgplicht m.b.t. het reilen en zeilen van de vrijmetselarij en van andere vrijmetselaars. Wat in een loge gezegd wordt, moet binnen de muren blijven. Dit is een voorwaarde voor een volledig vrije en ongebonden uitwisseling van ideeën en meningen, zonder angst voor repercussies.
De vrijmetselarij is een universeel genootschap dat de broederlijkheid onder alle mensen, de vervolmaking van de mens en de vooruitgang of evolutie van de mensheid beoogt. Zij steunt hiertoe op het symbolisme van het bouwen, waarvan zij de specifieke taal heeft ontleend; zij is van essentieel initiatieke aard, wat haar in staat stelt de mens te doen veranderen en te verbeteren; zij geeft aan ieder de mogelijkheid om tot meer kennis te komen, om te leren leren, om te leren aanvoelen, om te leren delen met anderen, om te leren luisteren, zij het in alle discretie en met het volste respect voor ieders leertempo. Aangezien zij noch een kerk, noch een school is, hangt de vrijmetselarij geen enkele doctrine aan en kent zij geen dogma’s. Zij wil verdraagzaamheid en wederzijds respect verdedigen.
[bewerk] Richtlijnen
Hieruit volgen een aantal logische richtlijnen die essentieel onderdeel uitmaken van de vrijmetselarij.
- Alle mensen zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk, en deel van de algemene broederschap der mensen.
- Iedere mens heeft het recht zelfstandig op zoek te gaan naar (zijn) waarheid.
- Iedere mens dient met toewijding te werken aan het welzijn van de gehele gemeenschap.
- Iedere mens is verantwoordelijk voor zijn eigen doen en laten.
- Vrijmetselaars streven naar ontwikkeling van al die eigenschappen van geest en gemoed, die de mens en de mensheid kunnen opvoeren naar een hoger geestelijk en zedelijk niveau.
- Vrijmetselaars streven naar de veelzijdige en harmonische ontwikkeling van de mens en de mensheid.
- Hoewel de vrijmetselarij geen religie is wordt men -- tenminste in de Angelsaksische traditie en de door haar geïnspireerde ordes -- wel verondersteld in een of ander opperwezen te geloven. Men kan Christen, Moslim, Hindoe of iets anders zijn, maar geen atheïst. Men betitelt het opperwezen als de Opperbouwmeester van het Heelal.
[bewerk] Kenmerken
Typische kenmerken van de vrijmetselarij zijn:
- het beoefenen van de initiatieke arbeid en het gebruiken van een op symboliek berustende werkwijze,
- een religieuze grondhouding die bovenstaande arbeid ondersteunt en voedt, vooral betreffende het mysterie van het leven zelf,
- het streven naar lotsverbetering van de mens op alle gebieden,
- het verdedigen van de gewetensvrijheid, de vrijheid van denken en de vrije meningsuiting,
- het streven naar harmonische betrekkingen onder alle mensen door te pogen tegengestelde inzichten met elkaar te verzoenen,
- het afwijzen van dogma's,
- de vrijmetselaar werkt aan zichzelf, niet aan een ander.
[bewerk] Vormelijke benadering: structuur en werking
[bewerk] Loges
Het begrip loge is meerduidig. Meer bepaald een vrijmetselaarsloge kan volgende betekenissen hebben:
- Een loge is in de materiële betekenis van het woord een tastbare, afgesloten ruimte waar vrijmetselaars samen komen om de vrijmetselarij te beoefenen. Zij komen samen in een logetempel. Die wordt ook wel eens werkplaats of Bauhütte genoemd. Een logetempel is een gebouw, of een afgesloten ruimte, waar de vrijmetselaars samenkomen om hun ceremonies uit te voeren. Deze tempelruimte is altijd rechthoekig. Elke loge telt een voorzittend meester, een secretaris en een redenaar. Deze zitten aan het hoofdeinde, die gesitueerd is aan de oostzijde van de tempelruimte. De leden zitten langs de linker- en rechterkant in rijen naast elkaar, aan de noord- en aan de zuidzijde. Deze zetelen onder toezicht van een eerste en tweede opziener. Verder zijn er nog enkele bestuursfuncties, zoals penningmeester, aalmoezenier, ceremoniemeester, en een aantal andere dignitarissen die in specifieke rituelen een bijzondere rol spelen. Alle vrijmetselaars dragen een schootsvel en witte handschoenen, als teken van hun lidmaatschap van de vrijmetselarij. Afhankelijk van hun graad is dit schootsvel eenvoudig of overdadig versierd. Ook schouderlinten, kraaglinten, juwelen en andere parafernalia worden gedragen door de vrijmetselaars, afhankelijk van hun graad en hun functie.
- Een loge is in de symbolische betekenis van het woord de idealistische broedergemeenschap die vrijmetselaars met elkaar vormen in tijd en ruimte.
- Een loge is in de organisatorische zin van het woord de basiscel waaromheen de vrijmetselarij structureel is opgebouwd. Het is de plaatselijke afdeling van een overkoepelend organisme, of obediëntie genoemd.
De vrijmetselaars die elkaar vinden in een loge hebben diverse sociale en maatschappelijke achtergronden. Ook beroepsmatig is een veelvoud van categorieën vertegenwoordigd. Toch zijn academici, leerkrachten, filosofen en kunstenaars en beoefenaars van vrije beroepen oververtegenwoordigd. Er bestaan zelfs loges waarvan de leden allen tot dezelfde beroepscategorie behoren. Een klassiek voorbeeld zijn militaire loges, die uitsluitend uit militairen bestaan. In België bestaan er ook enkele studentenloges aan de Université Libre de Bruxelles, voor universitaire studenten.
In de hogere gradenvrijmetselarij wordt soms de benaming loge gebruikt, alhoewel er ook andere benamingen zijn zoals priorij, kapittel, enz.
De vrijmetselarij is als organisatie democratisch, maar ook sterk hiërarchisch georganiseerd. Ieder lid kan zijn stem laten horen, maar via de geëigende kanalen en structuren.
[bewerk] Obediënties
Individuele loges groeperen zich met andere loges en vormen hierdoor een zelfstandige rechtsmacht. Dit is een overkoepelende vereniging van vrijmetselaarsloges.
Deze koepels worden obediënties genoemd, voor wat de blauwe vrijmetselarij betreft die met de drie symbolische graden werkt, of korpsen of kapittels, voor wat de rode vrijmetselarij betreft die met hogere gradensystemen werken.
De overkoepelende verenigingen van loges worden in het geval van obediënties meestal met de particuliere benaming Grootloge of Grootoosten aangeduid , en in het geval van korpsen of kapittels met de benaming Opperraad of Grootkapittel aangeduid.
De obediënties zijn tegenwoordig volgens nationale grenzen georganiseerd, hoewel er nog steeds veel obediënties bestaan met loges buiten de landsgrenzen. Bijvoorbeeld ingeval van landen die een belangrijk koloniaal verleden kennen. Zo heeft de Grand Lodge of Scotland twee werkplaatsen in België, heeft het Grootoosten van België werkplaatsen in Burundi en heeft het Grootoosten der Nederlanden werkplaatsen in Suriname, de Nederlandse Antillen, Zimbabwe en Aruba. Het Grootoosten van Luxemburg heeft onder andere werkplaatsen in Nederland, België en Luxemburg.
De korpsen kennen een veel grotere graad van internationale organisatie dan de obediënties. Eén van de uitzonderingen op de algemene regel vormt de Internationale Gemengde Vrijmetselaarsorde Le Droit Humain, die vanaf haar oprichting een internationale obediëntie geweest is en bovendien werkt van de eerste tot en met de drieëndertigste graad, en aldus als obediëntie en als korps functioneert.
Alle obediënties en korpsen zijn zelfstandige en onafhankelijke organismen en erkennen geen hoger gezag dan zichzelf. Er is echter wel intensief onderling internationaal en nationaal contact.
Tussen loges en obediënties van de symbolische graden en loges en korpsen van de hogere graden bestaat er geen structureel of formeel verband. Het zijn in principe gescheiden werelden.
[bewerk] Graden
Een maçonnieke graad verwijst naar de lidmaatschapscategorie waar de vrijmetselaar toe behoort en het niveau van inwijding. Het overgaan van de ene graad van inwijding naar de andere graad van inwijding wordt filiatie genoemd.
[bewerk] Drie basisgraden : blauwe vrijmetselarij
De klassieke vrijmetselarij, zoals ze zich vanuit Engeland verspreid heeft over de ganse aarde werkt via een drievoudig gradensysteem. Dit gradenstelsel bestaat uit leerling, gezel en meester. De eerste twee graden zijn reeds aanwezig in 1717. De meestergraad wordt slechts een vrijwaardige graad vanaf 1728.
Deze drie graden worden ook wel eens de symbolische graden genoemd, en de vrijmetselarij die hiermee werkt wordt ook wel een blauwe vrijmetselarij, Engelse vrijmetselarij of Craft masonry genoemd. In principe werken vandaag de dag de obediënties enkel met de drie basisgraden, en niet met hogere gradensystemen. Doorheen deze drie graden groeit men stelselmatig tot volwaardig vrijmetselaar.
Men begint, ingevolge de bouwsymboliek zoals die in de vrijmetselarij gebruikt wordt en waaraan zij ook de naam vrijmetselarij ontleent, als leerling, wordt daarna gepromoveerd tot gezel en tenslotte verheven tot meester. Deze opvolging is een logische volgorde en niet gebonden aan objectieve of getoetste criteria. Over elke verhoging in graad van elke vrijmetselaar wordt door de leden van de loge gestemd.
Een meester-vrijmetselaar kan, indien hij dit wenst, naast zijn lidmaatschap van de blauwe graden zich ook laten initiëren in één van de andere werkwijzen, de zogenaamde hogere graden of zijgraden, die respectievelijk ook wel filosofische graden of vervolgpaden of -obediënties genoemd worden.
[bewerk] Hogere graden: rode, zwarte, witte en groene vrijmetselarij
Naast de drie graden van de blauwe vrijmetselarij wordt er ook geopereerd in hogere graden of filosofische graden, die allen een zelfstandig meervoudig gradensysteem uitmaken. Deze beginnen waar de blauwe vrijmetselarij ophoudt. Het aantal graden varieert van loge tot loge en van korps tot korps.
Deze graden voegen in wezen niets nieuws toe aan de volwaardig ingewijde meestervrijmetselaar. Het biedt hen enkel de mogelijkheid verschillende elementen uit de inwijding van de drie symbolische graden te verdiepen, om zodoende tot een verbreding van de kennis.
Er bestaat een zeer grote diversiteit aan verschillende hogere gradensystemen. Deze diversiteit is cultureel en regionaal bepaald. Maar elk hogere gradensysteem focust in zijn verschillende graden op dezelfde inwijdingselementen die reeds gekend zijn uit de symbolische graden. Enkel de benadering en de klemtoon verschilt van hogere gradensysteem tot hogere graden systeem.
Vrijmetselaars die zich willen uitleven in deze veelgekleurde vrijmetselarij moeten eerst meester zijn in de blauwe vrijmetselarij. Zeker niet alle vrijmetselaars die tot de blauwe vrijmetselarij behoren zetten de stap naar de rode vrijmetselarij.
Er bestaan twee grote systemen van hogere gradenvrijmetselarij, die, volledig doorlopen, alle inwijdingselementen zal verdiepen. Dit zijn de Schotse Ritus enerzijds, en de Amerikaanse Ritus anderzijds. Daarnaast bestaan er vele kleine hogere gradensystemen, die slechts één, of enkele inwijdingselementen verdiepen.
Voorbeelden van hogere gradensystemen zijn:
- Klassiek zijn de 30 hogere graden van de Aloude en Aangenomen Schotse Ritus (A.A.S.R.) - waarvan de 4e tot 18e graad rode vrijmetselarij, de 19e tot 30e graad zwarte vrijmetselarij en de 31e en 33e graad de [[witte vrijmetselarij]' wordt genoemd.
- De hogere Royal Archgraad.
- De hogere graad die verleend wordt in Merkmeesterloges.
- De drie hogere graden van de Gerectificeerde Schotse Ritus ook wel groene vrijmetselarij genoemd.
- De 99 hogere graden van de Oude en Primitieve Ritus Memphis-Misraïm.
Bijna alle loges en obediënties maken een scherp onderscheid tussen basisgraden en hogere graden, onafhankelijk van het feit of ze regulier of irregulier zijn. Hierop zijn maar enkele uitzonderingen, zoals de irreguliere Internationale Gemengde Vrijmetselaarsorde Le Droit Humain of de irreguliere Orde van Memphis-Misraïm. Er is dus geen automatische doorstroming van de hoogste basisgraad naar de laagste hogere graad.
[bewerk] Ritus
[bewerk] Beschrijving
De vrijmetselarij maakt bij haar werking gebruik een specifieke ritus. Dat is een modelceremonieel die het verloop van de plechtige handelingen beschrijft die in de loge worden uitgevoerd. Door het gebruik van een ritus wordt de inhoud van de handeling benadrukt en in de verf gezet. Vormelijk dragen deze meestal zeer oude ritussen in wezenlijke mate bij tot het decorum van een plechtigheid.
Voor elke gebeurtenis in het vrijmetselaarsleven bestaat er zo een plechtige handeling, bijvoorbeeld de verhoging van graad, de aanstelling van een grootmeester, de oprichting van een loge enzovoort. Iedere vrijmetselaarsloge beoefent een zestal basisrituelen m.b.t. de basisgraden van de vrijmetselarij:
- opening van de logewerkzaamheden (in elk van de drie graden)
- sluiting van de logewerkzaamheden (in elk van de drie graden)
- inwijding in de leerlinggraad
- bevordering tot gezel
- verheffing tot meester
- aanstelling van het bestuur, voorzittend meester en officieren genoemd.
Hieraan kunnen nog een aantal gelegenheidsrituelen worden toegevoegd, naargelang de gelegenheid zoals:
- de consecratie van een nieuwe loge
- zomer- en wintersolstitium
- lente- en herfstequinox
Het geheel van al deze aparte ceremoniën voor alle handelingen die in het leven van een vrijmetselaarsloge voorkomen wordt een ritus genoemd. Alhoewel alle riten dezelfde historische basis hebben, zijn er toch grote verschillen gegroeid in de loop van de tijd.
Bij de keuze van een ritus zijn verschillende elementen belangrijk: de herkomst, de inhoudelijke thema's, culturele en filosofische achtergronden, de regulariteit en de irregulariteit, de kleding, de attributen van de broeders, de gebruikte ornamenten, de aankleding van de tempel en ga zo maar door. Het gebruik van de ritus is een universeel gegeven in de vrijmetselarij. Men kan het dus goed vergelijken met liturgie.
Net zoals in de katholieke Kerk bestaat er een verscheidenheid aan riten. Deze is historisch gegroeid. Volgens de maçonnieke ritenspecialist Jean-Marie Ragon zijn er niet minder dan 52 verschillende riten die worden gehanteerd, en een onnoembaar aantal regionale variaties
De belangrijkste ritus voor het verlenen van de drie basisgraden zijn de Emulationritus of Engelse Ritus voor de reguliere vrijmetselarij en de Franse Moderne Ritus voor de irreguliere vrijmetselarij. In de hogere gradenvrijmetselarij is de Aloude en Aangenomen Schotse Ritus of Schotse Ritus de meest verbreide ritus. Minder frequent voorkomend, maar toch nog regelmatig gebruikt is de Gerectificeerde Schotse Ritus of de Ritus van Memphis-Misraïm.
[bewerk] Overzicht
Hieronder volgen enkele voorbeelden van vrijmetselaarsriten naar ontstaansdatum:
- XXXX : de Franse Ritus of Moderne Ritus (3 basisgraden + 4 hogere graden + toegevoegde ritualen)
- XXXX : de Duitse Ritus of Johannes Ritus of (3 basisgraden + 8 hogere graden + toegevoegde ritualen)
- 1744 : de Koninklijk Gewelf Ritus of Royal Arch Rite (1 hoge graad + toegevoegde ritualen)
- 1756 : de Stricte Observantie Ritus
- 1770 : de Gerectificeerde Schotse Ritus (3 basisgraden + toegevoegde ritualen)
- 1775 : de Rite des Philalèthes
- 1786 : de Schotse Ritus of Aloude en Aangenomen Schotse Ritus of (3 basisgraden + 30 hogere graden + toegevoegde ritualen)
- 1788 : de Rite van Memphis (90 graden in totaal)
- 1813 : de Engelse Ritus of Emulation Ritus (3 basisgraden + toegevoegde ritualen)
- 1815 : de Rite van Misraïm (95 graden in totaal)
- XXXX : de Amerikaanse Ritus of York Ritus (4 + 3 + 3 hogere graden + toegevoegde ritualen)
- XXXX : de Zweedse Ritus (3 basisgraden + 8 hogere graden + toegevoegde ritualen)
- 1881 : de Oude en Primitieve Ritus Memphis-Misraïm (3 basisgraden + 30 graden van de Schotse Ritus + 66 hogere graden + toegevoegde ritualen)
Voor een overzicht van vrijmetselaarsriten zie Categorie:Vrijmetselaarsritus
[bewerk] Regulariteit
Het begrip regulariteit is omstreden binnen de bonte wereld van de vrijmetselarij. Er bestaat grote discussie, zowel op hoofdlijnen als op details.
[bewerk] Reguliere vrijmetselarij
Onder reguliere vrijmetselarij wordt verstaan de georganiseerde vrijmetselarij die haar oorsprong vindt in het ontstaan, beginselen, werking en structuur van de eerste grootloge in Engeland in 1717 en die zich baseert op de traditionele beginselen van de vrijmetselarij.
Vereist daarvoor is het exclusief masculiene karakter van de loge, de aanwezigheid van een bijbel (of ander heilig boek), passer en winkelhaak en dat de loge opgericht is vanuit een reguliere loge. Ook de erkenning van het bestaan van een Opperbouwmeester van het Heelal vanuit een deïstische overtuiging behoort hiertoe. Een belangrijk kenmerk van de reguliere vrijmetselarij is verder, dat deze niet direct religieus of politiek actief is op maatschappelijk terrein. Zij respecteert ook expliciet de wetten van het land. Mochten deze landelijke wetten tegen de vrijmetselaarsbeginselen indruisen dan heffen deze loges zich op. In de regel wordt per land slechts één reguliere obediëntie erkend.
De reguliere obediënties in de gehele wereld, erkennen elkaar over en weer. Toch gaat er een zeer groot feitelijk gezag uit van een erkenning door de United Grand Lodge of England (U.G.L.E.). Verder gaat er ook een groot gezag uit van de Grand Lodge of Scotland (G.L.S.) en de Grand Lodge of Ireland (G.L.I.). Als deze Britse obediënties een andere obediëntie als regulier erkend, zullen alle andere reguliere obediënties de facto volgen. Na de Tweede Wereldoorlog is dit gezag een beetje verminderd. Vanaf dan zullen ook de Noord-Amerikaanse obediënties delen in dit ongeschreven gezag.
Het is een goed gebruik dat leden bij alle aangesloten loges welkom zijn om te visiteren, ofwel om bij elkaar op bezoek te gaan. Dat geldt dus voor alle reguliere loges over de gehele wereld.
Hoewel de regimoere vrijmetselarij religieus is, wordt daar echter geen concrete invulling aan gegeven. Het is een motivatie die niet nader gemotiveerd wordt maar door symbolen en rituelen tot uitdrukking wordt gebracht. Op deze manier kan ieder lid zijn eigen religieuze invulling daarin projecteren.
Zo kan bijvoorbeeld het symbool van de Opperbouwmeester des Heelals (OBDH) geïnterpreteerd worden als God, Allah, JHWH, Tao, Atman of Brahman. Zelfs een atheïst of agnost kan er de levende krachten van de natuur in zien. Over de grenzen van deze interpretatie bestaan verschillen van land tot land. In Scandinavische landen bijvoorbeeld is het lidmaatschap van een reguliere loge slechts toegestaan, als de betrokkene belijdend christen is en lid van de christelijke kerk.
De Bijbel kan bijvoorbeeld als symbool gezien worden voor het religieus richten van de gedachte of de aanwezigheid van een wijsheidsbron of iets anders. De interpretatie daarvan is willekeurig voor iedere vrijmetselaar, net zoals voor ieder ander symbool.
In Nederland is de reguliere vrijmetselarij toonaangevend, net zoals in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, Noord-Europa en alle voormalige koloniale gebieden van deze landen. Vooral in protestantse cultuurgebieden staat de reguliere vrijmetselarij sterk.
[bewerk] Irreguliere vrijmetselarij
De irreguliere vrijmetselarij bestaat uit loges of obediënties die om één of andere reden niet regulier zijn, of blijven. Indien een loge of obediëntie één van de beginselen van de vrijmetselarij niet aanvaardt, is dit voldoende om irregulier te zijn, of te worden.
Historisch werd het erkennen en aanroepen van de Opperbouwmeester van het Heelal en de aanwezigheid van de Bijbel in landen en culturen die sterk katholiek geïnspireerd zijn, een problematisch gegeven. De Rooms-Katholieke Kerk wijst de vrijmetselarij integraal af, en dat heeft in het Zuiden van continentaal Europa tot een radicalisering onder de vrijmetselaars geleid. Dit heeft geleid tot een uitgesproken vrijzinnigheid, waar geen plaats meer was voor verwijzingen naar een persoonlijke God of Christelijke waarden.
Ook werd het exclusief mannelijke karakter van de loges ter sprake gebracht, onder invloed van een sterke toename van het verlichtingsdenken.
Het verbaast dan ook niet dat de nationale obediëntie van Frankrijk, het Grand Orient de France (G.O.d.F.), in het laatste kwart van de 19e eeuw elke verwijzing naar de Opperbouwmeester van het Heelal en Christelijke beginselen uit haar werking en statuten heeft geschrapt. Hierdoor verloor deze obediëntie haar erkenning als reguliere obediëntie. Sedertdien is deze irreguliere vorm van vrijmetselarij verder gegroeid, en is ze sterk vertegenwoordigd in België, Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië, voormalige koloniale gebieden van deze landen en Zuid-Amerika. Vooral in katholieke cultuurgebieden staat de irreguliere vrijmetselarij sterk.
Ook het verbod op vrouwelijke leden in de loges heeft tot een structurele breuk met de reguliere vrijmetselarij geleid. In 1893 onstond dan ook de Internationale Gemengde Vrijmetselaarsorde Le Droit Humain, een koepel van gemengde vrijmetselaarsloges, die afdelingen heeft in een groot aantal landen, waaronder Nederland. Het grootste aantal leden en werkplaatsen telt ze echter in Frankrijk en België. Gemengde loges en obediënties zijn altijd irregulier. In het Engels wordt dit Co-Freemasonry en in het Frans Maçonnerie Mixte genoemd.
[bewerk] Personele benadering: inwijding en geheimhouding
Een lid van een vrijmetselaarsloge wordt vrijmetselaar genoemd. Niet iedereen kan zomaar lid worden van een loge. Niet alleen moet men persoonlijk gemotiveerd zijn om vrijmetselaar te worden, ook moet je aanvaard worden door de aanwezige leden.
Eenmaal men lid is begint de opleiding, die in stadia verloopt, graden genoemd. Door middel van een inwijdingsproces maakt de vrijmetselaar zich de beginselen van de vrijmetselarij in stijgende mate eigen.
De vrijmetselarij laat geen niet-vrijmetselaars toe op haar activiteiten en beoefent deze steeds in afgeslotenheid. De identiteit van de leden wordt naar de buitenwereld geheim gehouden. Maar ook de inhoudelijke gebruiken en riten worden geheim gehouden voor het grote publiek.
[bewerk] Lidmaatschap
In principe dient diegene die lid wil worden van de vrijmetselarij, zelf het initiatief te nemen door zich aan te melden bij een loge. Dit als uitdrukking van het vrijmetselaarsbeginsel Op u komt het aan. Dit is dus in tegenstelling tot het dwangmatig overtuigen of doen bekeren van iemand tot een geloof.
In de meeste landen, voornamelijk gebieden waar de reguliere vrijmetselarij sterk staat zoals Nederland, zal men dus niet voor het lidmaatschap worden uitgenodigd, zoals vaak wordt gedacht. Het aanmelden kan bij een loge via de secretaris van die loge of via een ander lid. Voorwaarde is dat het aspirant-lid de Ordegrondwet ondertekent. In Nederland dient iedere loge als vereniging met rechtspersoonlijkheid te zijn ingeschreven in het register van de Kamer van Koophandel. Tevens worden er regelmatig openbare bijeenkomsten georganiseerd voor belangstellenden. In tegenstelling tot de vrijmetselarij in België, lijkt er in Nederland meer openheid te zijn. Zo worden op de website van het Grootoosten van Nederland de telefoonnummers en e-mailadressen van al hun loges in Nederland vermeld. Bij sommige loges kan men daar zelfs de agenda en de namen en adressen van sommige leden vermeld zien. Het staat de leden vrij om zich als lid bekend te maken of niet. Het zal duidelijk zijn dat de namen van hun leden niet zomaar door de loges bekend mogen worden gemaakt. Tegenwoordig beroept de vrijmetselarij zich hierbij op de privacy en wet persoonsregistratie, maar van oudsher is het lidmaatschap geheim en bepaalt de vrijmetselaar zelf of hij dit publiekelijk bekend maakt. Dat in Nederland een aspirant lid zichzelf aanmeldt betekent nog niet dat vrijmetselaars zelf niet actief betrokken zouden zijn bij het zoeken naar aspirant kandidaten. Het grootste deel van de leden is bekend geraakt met de vrijmetselarij door familie, vrienden en kennissen.
In België kan dit echter in de praktijk moeilijk , aangezien er van bijna geen enkele vrijmetselaarsloge adressen, telefoonnummers, e-mailadressen, verslagen of namen van voorzitters of secretarissen gepubliceerd worden en er ook geen vrij toegankelijke zittingen bestaan. Bij slechts enkele schaarse loges is contact mogelijk via een website. Daarom wordt er bewust uitgekeken door leden naar potentiële kandidaten, worden zij doorgelicht en worden deze daarna benaderd. In de voorwaarden van de Grootloge van België staat te lezen: Als voorwaarde geldt reeds eeuwenlang dat een kandidaat een vrij man is van goede naam. Hiermee bedoelen ze dat de kandidaat iemand is die zich bewust is van zijn eigen beperkingen daar waar het gaat om het kennen van waarheid en niet gehinderd wordt door (geloofs)dogma's. Dit laatste is een verwijzing naar sommige dogmatische interpretaties van geopenbaarde religies zoals we die kennen in het protestants en katholiek christendom, jodendom en de islam. Dogmatische opvattingen passen niet in de irreguliere vrijmetselarij als zij de harmonie met andersdenkenden in de weg staat.
Eenmaal met in aanmerking komt voor het lidmaatschap duurt de periode tot uiteindelijke toelating nog verschillende maanden, 3 tot 6 maanden, waarbij verschillende ontmoetingen plaatsvinden met vrijmetselaars van de betreffende loge. Meester-Vrijmetselaars zelf stemmen uiteindelijk wie wel en wie niet kan toetreden. In dit opzicht verschilt de situatie in Nederland niet van die in België.
Aan het lidmaatschap is een lidmaatschapsgeld of contributie verbonden.
[bewerk] Inwijding
De opname in de Orde gaat door middel van zogenoemde inwijding. Over deze inwijdingen wordt niets naar buiten gebracht. De inwijding heeft een bijzonder karakter. De inwijdeling ondergaat een veranderingsproces, waarin hij evolueert van een buitenstaander naar een medestander.
Bij het begin van de inwijding moet de nieuweling zijn zakken leegmaken. Tijdens de bijeenkomst wordt er een collecte gehouden en dan blijkt dat de leerling geen geld bij zich heeft. Hij mag dan de portemonnee van een ander lenen. Daartegenover staat dat de leerling in de toekomst zijn oudere broeder wellicht eens een wederdienst kan bewijzen. Op die manier leert men de nieuweling dat vrijmetselaars elkaar wederzijds behulpzaam zijn.
[bewerk] Geheimhouding
De geheimzinnigheid is een tweesnijdend zwaard. Enerzijds geeft ze de vrijmetselarij een grote aantrekkingskracht. Men is wel nieuwsgierig naar wat daar allemaal gebeurt. Anderzijds hebben veel regerende vorsten of regeringen ook een grote achterdocht getoond. Worden daar geen subversieve plannen gesmeed om het staatsgezag te ondermijnen? Sommige vorsten hebben dit opgelost door zelf lid te worden. Om elke druk van buitenaf te vermijden wordt het lidmaatschap dan ook geheim gehouden.
Ook in de buitenwereld leeft al snel het idee van een groep invloedrijke lieden die elkaar de hand boven het hoofd houden. Er zijn ook zeker vele historische voorbeelden van loges waarbij dit gebeurde. Er zijn ook gezelschappen die hun vereniging naar het model van een loge inrichten en zichzelf dan als vrijmetselaarsloge presenteren. Dat geeft verwarring.
In anti-maçonnieke geschriften, zoals van de hand van Leo Taxil, wordt de vrijmetselarij verweten een organisatie te zijn, die in het geheim tracht de staatsmacht te verwerven, of de transformatie van de samenleving wil bewerkstelligen op weg naar één grote wereldregering. Ook wordt in deze geschriften de vrijmetselarij verweten in het geheim Satan te aanbidden.
De vrijmetselarij zelf ontkent steevast over geheime kennis te beschikken, die voorbehouden wordt voor de leden. Wel vinden zij dat de unieke belevenis van het vrijmetselaar zijn onbegrijpbaar is voor buitenstaanders, en daarom altijd geheimzinnig zal zijn. De geheimhouding wordt ook vooropgesteld, opdat de leden vrijelijk met elkaar kunnen discussiëren, zonder dat de inhoud van gesprekken naar buiten komt. Enkel deze omstandigheden bieden de vrijmetselaar de zekerheid in volle vrijheid te kunnen praten.
In België heeft onderzoeksjournalist Jan Puype in april 2005 het voorstel gedaan om politici en ambtenaren te verplichten, bekend te maken of ze tot geheime genootschappen zoals de Loge behoren. Toen de Britse Labour Party uit het Verenigd Koninkrijk een dergelijk voorstel deed in het Europees Parlement werden ze door politici van bevriende socialistische partijen uit het Zuiden van Europa teruggefloten.
In 2006 bestaat de Nederlandse vrijmetselarij 250 jaar. Zij is daarmee de oudste Nederlandse vereniging met rechtspersoonlijkheid. Dit jubileum zal gepaard gaan met veel publiciteit en media-aandacht zodat een tipje van de sluier van geheimzinnigheid opgelicht zal worden.
[bewerk] Vrijmetselarij en de kunst
In 'Oorlog en Vrede' beschrijft Tolstoj de inwijding van de hoofdpersoon Pierre. De vermelde rituelen lopen redelijk evenwijdig met de rituelen die in de huidige loges worden opgevoerd. Alleen zijn er van land tot land verschillen. Bovendien werden de rituelen in de loop der tijden vereenvoudigd zonder dat de essentie verloren ging. Ook zijn individuele loges tot op zekere hoogte vrij hun rituelen net even anders op te voeren.
Ook de bekende componist Wolfgang Amadeus Mozart was een vrijmetselaar en tevens lid van een loge. Zijn opera Die Zauberflöte is doordrenkt van maçonnieke ideeën ("maçon" is Frans voor "metselaar"), en beschrijft enkele inwijdingsrites. Ook de spreuk "sei standhaft, duldsam, und verschwiegen" is een letterlijk citaat uit deze rituelen.
In het vrijheidsbeeld zijn enkele symbolen van de vrijmetselarij verwerkt. Zij is het geesteskind van de beeldhouwer Frédéric Bartholdi en de beroemde architect Gustave Eiffel, beiden Vrijmetselaar.
De Tjechische kunstenaar Alfons Mucha, bekend van zijn Jugendstilschilderingen met symbolistische invloeden, en de Spaanse architect Gaudí, bekend vanwege zijn uiterst eigenzinnige architectuur, waren eveneens vrijmetselaar.
De vormgeving van het Amerikaanse dollarbiljet is doordrenkt van maçonnieke symbolen.
Het Brusselse Justitiepaleis van de architect Joseph Poelaert, op het moment van de bouw het grootste overheidsgebouw ter wereld, is rijk aan vrijmetselaarssymboliek.
Voor een overzicht van voorbeelden van vrijmetselaarskunst zie Categorie:Vrijmetselaarskunst
[bewerk] Vrijmetselarij en de politiek
De invloed van de vrijmetselarij op de wetgevende en uitvoerende macht hangt af van land tot land.
[bewerk] België
De invloed van de irreguliere vrijmetselarij op de Belgische politiek, vanaf de 19e eeuw tot op heden is onloochenbaar.
Historische voorbeelden van de invloed van de Belgische vrijmetselarij op het politieke reilen en zeilen zijn o.a.:
- De oprichting, structurering en verspreiding van de liberale partij over het ganse land door vrijmetselaarskrachten in 1846 leidde tot een liberale verkiezingsoverwinning in 1847. Het unionisme behoorde definitief tot het verleden en de liberalen bleven ononderbroken aan de macht tot 1884. Vele Belgische premiers kwamen tussen 12 augustus 1847 tot en met 16 juni 1884 van onverdacht liberalen huize, Charles Rogier (G.O.B.), Henri de Brouckère en Walthère Frère-Orban (G.O.B.). Het moet dan ook niet verbazen dat de tegenstellingen tussen liberalen en katholieken weer de kop op opstaken. De onderwijspolitiek was een grote bron van onrust, met rond 1880 weer het oplaaien van de eerste schoolstrijd.
- De tweede schoolstrijd onder de vrijzinnige regering-Van Acker IV bestaande uit socialisten en liberalen vond plaats tussen 23 april 1954 en 26 juni 1958. Premier Achille Van Acker (BSP-G.O.B.) werd vanuit de vrijmetselarij gestuurd om het vrije onderwijs financieel te discrimineren. Ook nu leidde de dogmatische anti-katholieke scherpslijperij tot een grote verkiezingsnederlaag.
- De invoering van het algemeen meervoudig stemrecht in 1893, de invoering van de burgerlijke begrafenis, het algemeen enkelvoudig stemrecht, het vrouwenstemrecht na de Tweede Wereldoorlog, de invoering van de echtscheiding, de legalisering van crematie, de legalisering van abortus door de vrijmetselaars Roger Lallemand (PS-G.O.B.) en Lucienne Herman-Michielsens (PVV), het legaliseren van euthanasie en het homohuwelijk en de homo-adoptie zijn enkele andere historische voorbeelden hiervan.
Actuele voorbeelden van de invloed op de Belgische politiek zijn er te over:
- Van de 15 ministers en 3 staatssecretarissen, die de paarsgroene regering-Verhofstadt I van liberalen, socialisten en groenen vormden, is het lidmaatschap van minstens 11 excellenties in één van de Belgische vrijmetselaarsobediënties algemeen bekend. Het procentuele aandeel van vrijmetselaars in de paarse regering-Verhofstadt II van liberalen en socialisten is gelijkaardig. De vorming van deze vrijzinnige regeringen werd dan ook voorbereid in de vrijmetselaarsloges en obediënties ten lande. Karel De Gucht (VLD-G.O.B.), Steve Stevaert (SPa-G.O.B.), , Elio Di Rupo (PS-G.O.B.), Louis Michel (MR-G.O.B.) en Laurette Onkelinx (PS-D.H.), zijn allemaal actief vrijmetselaar.
- In een vraaggesprek met De Morgen op 23 januari 2005 legde voormalig grootmeester Goris (G.O.B.) enkele politieke uitspraken af m.b.t. het Vlaams Blok, waaruit zeer duidelijk de ideologische gedrevenheid van zijn vrijmetselaarsobediëntie blijkt: Maar het Grootoosten van België heeft de strijd tegen het Vlaams Blok als een van zijn voorname doelstellingen gesteld. Iedere broeder moet het als zijn taak zien om daartegen te vechten in zijn eigen sociale of professionele situatie. Dezelfde stelling had Goris eerder al vertolkt in het weekblad Knack, in de editie 26 mei 2004. Op de vraag of nagevraagd wordt op welke partij de kandidaatlogebroeder stemt, wordt negatief geantwoord. Op de bijvraag wat de reactie is als een kandidaat zegt dat hij voor het Vlaams Blok stemt, antwoordt Goris: Dan nemen wij meteen afscheid. Het maatschappelijk concept van het Vlaams Blok is zo tegenstrijdig aan de principes waar wij voor staan, dat die partij te allen prijze bekampt moet worden.
- Wijlen Piet van Brabant (R.G.L.B.) beschreef in het februarinummer 2005 van het tijdschrift Volksbelang hoe de uitdrijving uit de VLD van een groot aantal rechts-liberalen werd georganiseerd, die de dogmatische uitsluiting door de VLD van het Vlaams Belang aan de kaak stelden. Van Brabant stelde: De genadeslag volgde in de statutaire commissie. Maar dan was het kalf reeds verdronken. Voordien had de vierschaar al het pleit beslecht. Karel De Gucht (G.O.B.) had het op tv gemeld en alle kranten hadden besloten: Coveliers was afgeschreven. Zo onderging Coveliers hetzelfde lot als wijlen Ward Beysen, Leo Govaerts, Anke Vandermeersch e.a. In De Standaard van 12 oktober 2006 werd hieraan aandacht besteed, n.a.v. het ontslag van Jean-Marie De Decker uit de VLD, enkele dagen later gevolgd door Boudewijn Bouckaert.
[bewerk] Nederland
Net als in het door het rooms-katholicisme gedomineerde België komen de Nederlandse vrijmetselaars voornamlijk uit de burgerij, de intelligentsia, de academische wereld, het bedrijfsleven en de politiek. Maar de vrijmetselarij in het door protestantisme gedomineerde Nederland is in wezen steeds regulier geweest. En deze vorm van vrijmetselarij heeft zich minder radicaal verzet tegen de gevestigde waarden en normen, die reeds historisch veel liberaler ingekleurd waren
In 1913 werd voor het eerst de vrijmetselarij beticht van rechtstreeks ingrijpen in de Nederlandse samenleving door politieke tussenkomst. Toen het kabinet-Heemskerk viel werd de vrijmetselarij door katholieke leden van de Tweede Kamer beticht van hieraan te hebben meegewerkt. Het kabinet Heemskerk was een christelijk Nederlands kabinet dat regeerde van 12 februari 1908 tot en met 29 augustus 1913. Het is, met 2025 dagen, tot op heden het langstzittende kabinet ooit. De liberaal en vrijmetselaar Fr. Lieftinck gaf in de Tweede Kamer toe dat vrijmetselaars het manoeuvre van drie liberale partijen niet ongenegen waren, en van harte gesteund hebben.
Van toen af aan reageerde de vrijmetselaar publiekelijk op religieuze aanvallen vanuit de samenleving. Toch is haar politieke invloed reeël, zij het minder uitgesproken en publiekelijk. Zo hebben Nederlandse vrijmetselaars in de Eerste en Tweede Kamer meegewerkt aan de verdere liberalisering van de Nederlandse grondwet en wetten.
[bewerk] Luxemburg
Luxemburg volgt grotendeels het Belgische voorbeeld van grote vrijmetselaarsinmenging in de politiek.
[bewerk] Vrijmetselarij en de magistratuur
De invloed van de vrijmetselarij op de rechterlijke macht in België is groot. Dat magistraten deel uitmaken van deze geheime organisaties is algemeen bekend. Uit een overzicht van nieuwe leden van bijvoorbeeld loge La Flandre in Brugge blijkt dat in 1981 8 magistraten lid waren, of 6,8% van het totale aantal leden, wat opmerkelijk hoger is dan het percentage magistraten in de samenleving.
In een interview van het weekblad Trends van 25 september 2003 werd gemeld dat iets minder dan 15% van de vrijmetselaars patroons zijn uit de bedrijfswereld. Zij verkeren er in het gezelschap van magistraten en andere overheidsambtenaren.
Waar het de magistratuur betreft worden steeds meer vragen gesteld bij de eventuele beïnvloeding van onpartijdige rechtspraak door de loge. Auteur m.b.t. de vrijmetselaar Andries Van den Abeele schreef hieromtrent: Is het passend dat magistraten, van wie een veel grotere reserve en onafhankelijkheid mag worden verwacht dan van andere burgers, deel uitmaken van een genootschap dat niet alleen het geheim van het lidmaatschap voorop stelt maar tevens een zeer sterke broederband smeedt door middel van ceremonies en eedformules die psychologisch toch niet zonder invloed kunnen zijn?. De problematiek is zeer acuut. In de procedure die voor de Raad van State gevoerd wordt tegen het Vlaams Belang wierpen de advocaten van deze partij in september 2006 de wraking op van alle rechters die eventueel lid zouden zijn van de loge. Het Vlaams Belang stelde expliciet dat, gelet op de greep van de loges op sommige universiteiten, het geen vertrouwen heeft in de onpartijdigheid van rechters Roger Stevens (vroeger assistent VUB), rechter Geert Debersaques (professor VUB), rechter Philippe Quertainmont (professor ULB), rechter Michel Leroy (docent ULB), en rechter Pierre Vandernoot (wetenschappelijk medewerker ULB), en rechters die lid zijn van een loge die behoort tot het Grootoosten van België, een obediëntie die er bij monde van haar voormalig grootmeester Jacky Goris publiekelijk voor uitkomt de partij met alle middelen te willen bestrijden.
In zijn recente boek schrijft rechter Jan Beirens uit Gent onomwonden dat hij het slachtoffer werd van complotten binnen de loge. Beirens werd in een jaren aanslepende juridische strijd door diverse tuchtinstanties afgezet, maar uiteindelijk in zijn functie als magistraat hersteld.
Maar ook vele advocaten zijn vrijmetselaar. Zo was Hippolyte Metdepenningen tevense stafhouder van de balie van Brussel. Willem Veroughstraete was kamervoorzitter van het Arbeidshof te Brussel.
[bewerk] Vrijmetselarij en het onderwijs
De invloed van de vrijmetselarij op de academische wereld is onloochenbaar. De invloed aan bepaalde universiteiten, de UG, de VUB en de ULB zijn bekend als bastions van de Loge. Deze laatste twee zijn opgericht door vrijmetselaars vanuit de vrijmetselarij. Vele professoren en academisch personeel zijn of waren vrijmetselaar, bijvoorbeeld Leo Apostel (G.L.B.), Sylvain Loccuffier (G.O.B.), Els Witte (D.H.), Herman Balthasar (G.O.B.), Georges Patfoort, Rudy Doom, Helmut Gaus (G.L.B.), Koen Raes, Marc Van Montagu, Paul Van Praag, Jenny Van Roelen (D.H.), Marcel Van Spaandonck, Ger Schmook jr., Guy Schrans, Rik Gysselsen, Yvette Merchiers en Jules Bordet. Ook Yannich De Clercq, voormalig regeringscommissaris voor de UG was vrijmetselaar.
In het weekblad Knack van 9 juli 2003 verklaarde prof. dr. Jaap Kruithof, emeritus van de Universiteit Gent, hieromtrent: Ze verdelen samen de postjes. Ook de gewezen VUB-rector en vrijmetselaar Rik Van Aerschot (R.G.L.B.) erkende dat leden van de loge bevoordeeld worden bij kandidaturen voor academische betrekkingen. In Knack van 9 juli 2003 zegt hij: Als er twee kandidaten even sterk zijn en één is van de loge, dan kies je die. Dat is toch alleen maar menselijk?
Maar de invloed beperkt zich niet alleen tot het hogere onderwijs. Zo was hoofdinspecteur van het lager onderwijs Georges Baert vrijmetselaar.
[bewerk] Vrijmetselarij en de media
Ook de macht en de invloed van de vrijmetselarij in de media is bijzonder groot. Oud voorzitter Adriaan Verhulst en oud gedelegeerd bestuurder van de VRT, Tony Mary, is een vrijmetselaar, evenals oud-directielid Aimé Van Hecke, Herman Verheyden en voormalig directeur van de wereldomroep Jacques Van der Sichel, evenals Pierre Boons (G.O.B.) en Christiane Lepère (G.O.B.), oud administrateurs generaal van de RTBF, net als VRT-boegbeeld Siegfried Bracke.
Vast staat dat Bracke in zijn talkshow bij de verkiezingen van 1999 onverwacht grote aandacht schonk aan de toen nog totaal onbekende Freya Van Den Bossche en haar zo politiek lanceerde. Volgens sommigen bewees Bracke zo een dienst aan de bekende logebroeder Luc Van den Bossche, vader van Freya.
Vele journalisten schrijven in kranten en weekbladen, bijvoorbeeld Jean-Claude Broché (Le Soir-G.O.B.), Paul Danblon (Le Soir), Dirk Sterckx (VRT), Flip Voets (VRT), Frans Strielemans (De Nieuwe Gazet), Walter de Bock (De Morgen), Frank De Keyser (Het Laatste Nieuws), Piet van Brabant (Het Laatste Nieuws-R.G.L.B.), Luc Van der Kelen (Het Laatste Nieuws), Frank Schlömer (De Morgen), Jean Guy (Le Peuple), Guy Freiermuth, Wout Pittoors, Georges Van Hout en Dirk De Prins. Ook persfotograaf Herman Selleslags is vrijmetselaar.
[bewerk] Loges en obediënties
In de Lage Landen is de vrijmetselarij actief in Nederland, België en Luxemburg. De vrijmetselarij in België is numeriek meer dan dubbel zo groot als de vrijmetselarij in Nederland. In regel is de Nederlandse vrijmetselarij regulier, en de Belgische en de Luxemburgse vrijmetselarij irregulier.
Voor een gedetailleerd overzicht van de actuele situatie per land, zie:
Voor een gedetailleerd overzicht van de historische situatie per land, zie:
- Vrijmetselarij in België onder Oostenrijks bewind
- Vrijmetselarij in België onder het Frans bewind
- Vrijmetselarij in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Verder is de vrijmetselarij ook actief in de omringende landen, zie:
- Vrijmetselarij op de Britse Eilanden
- Vrijmetselarij in Frankrijk
- Vrijmetselarij in Duitsland
- Vrijmetselarij in Noord-Amerika
[bewerk] Zie ook
- Beginselen van de vrijmetselarij
- Anti-vrijmetselarij
- Para-vrijmetselarij
- Gemengde vrijmetselarij
- Prince Hall-vrijmetselarij
[bewerk] Literatuur
[bewerk] Nederlandstalig
Volgende werken in het Nederlands zijn o.a. verschenen:
- Van Loo, P.J., Geschiedenis van de Orde der Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden, Den Haag, 1967
- Croiset Van Uchelen, B., Pott, P.H., Hanrath, J., De beoefening der Koninklijke Kunst in Nederland - Een cultuurgeschiedkundige platenatlas der vrijmetselarij in Nederland, Den Haag, 1971
- Dierickx, Michel, De vrijmetselarij, De Nederlandse Boekhandel, Antwerpen, 1972 ISBN 90-2899-696-6
- De Schampheleire, Hugo, Witte Els, Borne, Fernand, Bibliografische bijdrage tot de geschiedenis der Belgische vrijmetselarij 1798-1855, Brussel, 1973
- De Schampheleire, Hugo, Geschiedenis van de Belgische vrijmetselarij sinds 1830 - 150 jaar Grootoosten in België, 3 delen, I. 1830-1914, II. 1914-1983, III Thematische benadering, Uitgeverij GOB, Brussel, 1986
- Van den Abeele, Andries, In Brugge onder de Acacia - de vrijmetselaarsloge 'La Parfaite Egalité' (1765-1774) en haar leden, Brugge, 1987
- Huysseune, Michel, Vrijmetselarij, mythe en realiteit. Auteur: Michel Huysseune. Uitgeverij EPO-Studieking Vrij Onderzoek, 1988, ISBN 90-6445-954-1
- Van Brabant, Piet, De Vrijmetselaars: reguliere loges in België, Uitgeverij Hadewijch, Antwerpen-Baarn, 1990 ISBN 90-5240-058-X
- Van den Abeele, Andries, De kinderen van Hiram, Roularte Books, Zellik, 1991 ISBN 90-7241-175-7
- Trigonum Coronatum VZW, De kinderen van de weduwe, Roularta Books, Zellik, 1992 ISBN 9054660015
- Apostel, Leo, Vrijmetselarij, Uitgeverij Hadewijch, Antwerpen, 1992 ISBN 9052401438
- Pieyens, René, De meester-vrijmetselaar, Fonds Marcel Heymans, Brussel, 1993
- Van Praet, Piet, Van tempelier tot vrijmetselaar - symbolen lezen, bron tot initiatie, Roularta Books, Zellik, 1993, ISBN 90-5466-056-2
- Van de Sande, Anton, e.a., Een stille leerschool van deugd en goede zeden - Vrijmetselarij in Nederland in de 18e en 19e eeuw, Uitgeverij Verloren, Hilversum, 1993, ISBN 90-6550-510-5
- Van Brabant, Piet, Lexicon van de Loge, handboek voor vrijmetselaars, Uitgeverij Hadewijch, 1993 ISBN 90-5240-191-8
- Garden, Erwin C.D.: Vrijmetselarij in woord en beeld, Antwerpen, Uitgeverij Parsifal, 1994 ISBN 90-6458-116-9
- Pieyens, René, Het vrije denken, hoeksteen van de vrijmetselarij, Fonds Marcel Hofmans, Brussel, 1995
- Pieyens, René, 25 instructies t.b.v. de reizende gezel, Fonds Marcel Hofmans, Brussel, 1995
- Poma, Karel, Actie Vrijmetselaren - een politieke benadering van de moderne vrijmetselarij, Roularta Books, Zellik, 1995 ISBN 90-5466-185-2
- Van Brabant, Piet, In het hart van de Loge: Riten, symbolen en inwijdingen, Uitgeverij Hadewijch, 1995 ISBN 90-5240-323-6
- Pieyens, René, Het rijke maçonnieke leven, deel 1 De gewone arbeid, Fonds Marcel Hofmans, Brussel, 1997
- Pieyens, René, Het rijke maçonnieke leven, deel 2 De koninklijke kunst, Fonds Marcel Hofmans, Brussel, 1999
- Van de Sande, Anton, Vrijmetselarij in de Lage Landen, Walburg Pers, Zutphen, 2001 ISBN 90-5730-159-8
- Pieyens, René, Het rijke maçonnieke leven, deel 3 De universele vrijmetselarij, Fonds Marcel Hofmans, Brussel, 2001
- Van Brabant, Piet, De christelijke wortels van de vrijmetselarij, Uitgeverij Houtekiet, 2001 ISBN 90-5240-626-X
- Tyssens, Jeffrey, Van wijsheid met vreugde gepaard, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, Gent, 2003
- Van Brabant, Piet, De vrijmetselarij in Nederland en Vlaanderen, Uitgeverij Houtekiet, 2003 ISBN 90-5240-714-2
- Wijne, Johan, De werkelijkheid achter een geheim - De methode van de Vrijmetselarij als zingeving van het bestaan, Fama Fraternitatis ISBN 90-7203-206-3
- Pieyens, René, Encyclopedie van de blauwe vrijmetselarij, 2e uitgave, Fonds Marcel Hofmans, Brussel, 2004
- Puype, Jan, De elite van België, Uitgeverij Van Halewyck, Leuven, 2004 ISBN 90-5617-507-6
- Thys, K.: "De Oude Plichten" aan de Schelde, Sint-Niklaas, Schelfhout, 2005, ISBN 90-9019154-2
- Van Brabant, Piet, De spiritualiteit van de Vrijmetselaar, Uitgeverij Houtekiet, 2006 ISBN 90-5240-889-0
- Kirk MacNulty, W., Vrijmetselarij - Symbolen, geheimen, betekenis, Altamira-Becht, Haarlem, 2006 ISBN 90-6963-735-9
- Gardner, Laurence, In de schaduw van Salomon - Een zoektocht naar de oorsprong van vrijmetselarij, Tirion, 2006 ISBN 90-4390-833-9
- Thys, K., Hiram aan de Schelde, Antwerpen, Uitgeverij De Vries-Brouwers, 2006
[bewerk] Franstalig
Volgende werken in het Frans zijn o.a. verschenen:
- Duchaine, Paul, La franc-maçonnerie belge au XVIIIe siècle, Bruxelles, 1911
- Van Der Schelden, Betrand, La franc-maçonnerie belge sous le régime autrichien 1721-1794, Louvain, 1923
- Clement, F., Histoire de la franc-maçonnerie belge au XIXe siècle, Bruxelles, 1949
- Le Droit Humain, Histoire de la fédération belge du Droit Humain, I, Editions Droit Humain, Bruxelles, 1982
- Cordier, Adolphe, Histoire de l’ordre maçonnique en Belgique, Bruxelles, 1854, heruitgave Editions Memo et Codec, Bruxelles, 1983
- Le Droit Humain, Histoire de la fédération belge du Droit Humain, II, Editions Droit Humain, Bruxelles, 1984
- Ligou, Daniel, Dictionnaire de la Franc-Masonnerie, Presses Universitaires de France, Paris, 1998
- Lemaire, Jacques, La Franc-Maçonnerie en Belgique - les Loges symbolique, Editions Maçonniques de France, Encyclopédie Maçonnique, Paris, 2000, ISBN 29-0384-664-2
- Gaudart, M, Lamant, H., Hoffmeister, K., Dictionnaire des Franc-Maçons européens, Dualpha Editions, 2005, ISBN 29-1546-113-9
[bewerk] Engelstalig
Volgende werken in het Engels zijn o.a. verschenen:
- Hamill, John, The Craft - a history of English freemasonry, Crucible, London, 1986
- Hall, Manley P., The Secret Teachings of all Ages - a History of Freemasonry and Hermetic orders
[bewerk] Duitstalig
Volgende werken in het Duits zijn o.a. verschenen:
- Lenning, C, Encyclopädie Der Freimaurerei: Nebst Nachrichten Über Die Damit In Wirklicher Oder Vorgeblicher Beziehung Stehenden Geheimen Verbindungen, In Alphabetischer Ordnung ..., 3 delen, Leipzig, 1822–1828
- Endler, Renate, Schwarze, Elisabeth, Die Freimaurerbestände im Geheimen Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, Berlin, 1994
- Dosch, Reinhold, Deutsches Freimaurerlexikon, Bonn, 1999, ISBN 3-930139-15-4
- Serkov, Andrej, Enzyklopädie Russische Freimaurerei 1731-2000, Moskau, 2001
- Lennhoff, Eugen, Posner, Oskar, Binder, Dieter A., Internationales Freimaurerlexikon - Überarbeitete und erweiterte Neuauflage der Ausgabe von 1932, München, 2003, ISBN 3-7766-2161-3
- Minder, Robert A., Freimaurer Politiker Lexikon von Salvador Allende bis Saad Zaghlul Pascha, StudienVerlag Edition zum rauhen Stein, 2004, ISBN 3-7065-1909-7
[bewerk] Externe links
- Achtergrondinformatie over de vrijmetselarij Paul M. Bessel
- Universitaire webstek over vrijmetselarij Universiteit van Bradford - Verenigd Koninkrijk
| {{{afb_links}}} | Vrijmetselarij in Nederland |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
basisgraden hogere graden |
|||
| {{{afb_links}}} | Vrijmetselarij in België |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
basisgraden hogere graden |
|||
| {{{afb_links}}} | Vrijmetselarij in Luxemburg |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
basisgraden hogere graden |
|||
| {{{afb_links}}} | Vrijmetselarij in Duitsland |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
basisgraden hogere graden |
|||
