Wicipedia:Rhestr erthyglau sy'n angenrheidiol ym mhob iaith

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Gwelwch y drafodaeth, meta:List_of_articles_all_languages_should_have (yn Saesneg), a'r sianel IRC #wikilist.

Taflen Cynnwys 1 Bywgraffiadau 1.1 Cerddorion 1.2 Fforwyr 1.3 Dyfeiswyr a gwyddonwyr 1.4 Llenorion ac athronwyr 1.5 Arweinwyr a gwleidyddion hanesyddol 1.6 Arweinwyr a gwleidyddion cyfoes 1.7 Merched mewn hanes 1.8 Eraill 1.9 Terfysgwyr 2 Gwledydd a threfedigaethau 3 Bwyd ac amaeth 4 Diod 5 Daearyddiaeth 5.1 Ardaloedd eraill 5.2 Eraill 6 Dinasoedd 7 Arian 8 Hanes 9 Gwleidyddiaeth 10 Materion Dynol 11 Rhyngwladol 12 Crefydd 13 Diwylliant 14 Gwyddoniaeth 15 Iaith 16 Pensaernïaeth 17 Mathemateg 18 Anatomeg 19 Chwaraeon 20 Technoleg 21 Trychinebau 22 Lliwiau

[golygu] Bywgraffiadau

Tair brawddeg o leiaf ar 100 o unigolion hanesyddol pwysig

[golygu] Cerddorion

1. Johann Sebastian Bach
2. Ludwig van Beethoven
3. Antonín Dvořák
4. Fryderyk Chopin
5. Gustav Mahler
6. Claudio Monteverdi
7. Wolfgang Amadeus Mozart
8. Richard Wagner

[golygu] Fforwyr

1. Roald Amundsen
2. Willem Barentz
3. Jacques Cartier
4. Christopher Columbus
5. James Cook
6. Hernán Cortés
7. Francis Drake
8. Leif Ericsson
9. Vasco da Gama
10. Edmund Hillary
11. Tenzing Norgay
12. Ferdinand Magellan
13. Marco Polo
14. Abel Tasman
15. Zheng He
16. Vitus Bering

[golygu] Dyfeiswyr a gwyddonwyr

1. Archimedes
2. John Logie Baird
3. Carl Benz
4. Nicolaus Copernicus
5. Marie Curie (Maria Skłodowska-Curie)
6. Charles Darwin
7. Albert Einstein
8. Thomas Alva Edison
9. Enrico Fermi
10. Richard Feynman
11. Alexander Fleming
12. Henry Ford
13. Sigmund Freud
14. Kazimierz Funk
15. Galileo Galilei
16. Johann Gutenberg
17. Huygens
18. Edward Jenner
19. Johannes Kepler
20. John Maynard Keynes
21. Carolus Linnaeus
22. Ignacy Łukasiewicz
23. James Clerk Maxwell
24. Isaac Newton
25. Louis Pasteur
26. Leonardo da Vinci
27. y brodyr Wright
28. Buckminster Fuller
29. Ole Christensen Roemer
30. Tycho Brahe
31. Hans Christian Oersted
32. Niels Bohr
33. Alexander Graham Bell
34. Ernest Rutherford
35. Wilhelm Conrad Röntgen
36. Nikola Tesla

[golygu] Llenorion ac athronwyr

1. Aristotle
2. Awstin
3. Matsuo Basho
4. Dante Alighieri
5. Johann Wolfgang von Goethe
6. Herodotus
7. Hippocrates
8. Homer
9. Immanuel Kant
10. Lao Tzu
11. Li Po
12. Martin Luther
13. Rosa Luxemburg
14. Karl Marx
15. Murasaki Shikibu
16. George Orwell
17. Plato
18. Pythagoras
19. William Shakespeare
20. Adam Smith
21. Socrates
22. Sun Tzu
23. JRR Tolkien
24. Tu Fu
25. Thomas Aquinas
26. Fyrsil
27. Mary Wollstonecraft
28. Zeami
29. Conffiwsiws
30. Sima Qian

[golygu] Arweinwyr a gwleidyddion hanesyddol

1. Akbar Mawr
2. Alecsandr Mawr
3. Cesar Awgwstws
4. Otto von Bismarck
5. Simón Bolívar
6. Siarlymaen
7. Winston Churchill
8. Cleopatra
9. Iŵl Cesar
10. Franz Ferdinand
11. Mahatma Gandhi
12. Charles de Gaulle
13. Hammurabi
14. Hirohito, ymerawdwr Siapan
15. Adolf Hitler
16. Thomas Jefferson
17. Genghis Khan
18. Lenin
19. Abraham Lincoln
20. Napoléon Bonaparte
21. Nelson Mandela
22. Mao Zedong
23. Benito Mussolini
24. Kwame Nkrumah
25. Pedr Fawr (o Rwsia)
26. Pol Pot
27. Franklin Delano Roosevelt
28. Saladin
29. Shaka Zulu
30. Sitting Bull
31. Josef Stalin
32. Tamerlane
33. Leo Trotsky
34. Harry Truman
35. Brenhines Victoria
36. George Washington
37. Yr Ymerawdr Wilhelm II o'r Almaen
38. Qin Shihuang

[golygu] Arweinwyr a gwleidyddion cyfoes

1. Kofi Annan
2. Silvio Berlusconi
3. Tony Blair
4. George W. Bush
5. Jacques Chirac
6. Nelson Mandela
7. Michail Sergejewitsch Gorbatschow
8. Vladimir Putin
9. Gerhard Schröder

[golygu] Merched mewn hanes

1. Cleopatra
2. Hildegard von Bingen
3. Indira Gandhi
4. Sojourner Truth
5. Germaine Greer
6. Gro Harlem Brundtland
7. Sammu-ramat (Semiramis), Brenhines Asyria
8. Nefertiti
9. Catherine Fawr, Ymerawrwres Rwsia
10. Brenhines Elisabeth I o Loegr
11. Brenhines Victoria o'r Deyrnas Unedig
12. Brenhines Liliuokalani
13. Makeda, Brenhines Sheba (Ethiopia)
14. Kaahumanu
15. Joan o Arc
16. Rachel Carson
17. Marie Curie
18. Amelia Earhart
19. Emma Goldman
20. Mary Harris (Mother Jones)
21. Frida Kahlo
22. Helen Keller
23. Rosa Luxemburg
24. Golda Meir
25. Florence Nightingale
26. Rosa Parks
27. Cixi (Tse Hsi, Tz'u-hsi) (Ymerawdwres Weddw Tsieina, 1835 - 1908)
28. Eva Peron
29. Eleanor Roosevelt
30. Sappho
31. Harriet Tubman
32. Mary Wollstonecraft
33. Mary Dyer

[golygu] Eraill

1. Bill Gates
2. Steve Jobs
3. Martin Luther King

[golygu] Terfysgwyr

1. Gavrilo Princip
2. Osama bin Laden

[golygu] Gwledydd a threfedigaethau

Un frawddeg a'r tabl ar bob un o'r gwledydd a threfedigaethau ar y rhestr ganlynol (203 o erthyglau): Gwledydd y byd

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries

[golygu] Bwyd ac amaeth

1. Amaeth
2. Haidd
3. Bara
4. Caws
5. Siocled
6. Cotwm
7. Mêl
8. Ffrwyth
9. Indrawn
10. Ceirch
11. Tatws
12. Reis
13. Sorgwm
14. Soia
15. Tybaco
16. Llysieuyn
17. Gwenith

[golygu] Diod

1. Alcohol
   1. Cwrw
   2. Gwin
2. Coca-Cola
3. Coffi
4. Te
5. Dŵr

[golygu] Daearyddiaeth

Tair brawddeg o leiaf ar bob un o'r cyfandiroedd:

1. Affrica
2. Antarctica
3. Asia
4. Awstralia
5. Ewrop
6. Gogledd America
7. De America

[golygu] Ardaloedd eraill

1. America Ladin
2. Y Dwyrain Canol
3. Oceania

[golygu] Eraill

1. Alpau
2. Afon Amazonas
3. Andes
4. Cefnfor Arctig
5. Cefnfor Iwerydd
6. y Môr Baltig
7. Môr Du
8. Y Barriff Mawr
9. Llynnoedd Mawr
10. Himalaya
11. Cefnfor India
12. Y Môr Canoldir
13. Afon Mississippi
14. Rhaeadr Niagara
15. Afon Nîl
16. Môr y Gogledd
17. Cefnfor Tawel
18. Rocky Mountains
19. Sahara
20. Cefnfor y De
21. Llyn Tanganyika
22. Llyn Titicaca
23. Llyn Victoria
24. Llosgfynydd

[golygu] Dinasoedd

1. Beijing
2. Berlin
3. Hong Cong
4. Istanbul
5. Jeriwsalem
6. Llundain
7. Los Angeles
8. Mecca
9. Dinas Efrog Newydd
10. Paris
11. Rhufain
12. Shanghai
13. St Petersburg
14. Moscow
15. Tenochtitlán
16. Tokyo
17. Washington

[golygu] Arian

1. Doler yr Unol Daleithiau
2. Punt sterling
3. Euro
4. Yen

[golygu] Hanes

Pum brawddeg o leiaf ar:

1. Deinosor
2. Oes y Cerrig
3. Yr Oes Efydd
4. Sumer
5. Yr Aifft Hynafol
6. Yr Oes Haearn
7. Groeg Glasurol
8. Yr Ymerodraeth Rufeinig
9. Ymerodraeth Byzantium
10. Yr Oes Tywyll
11. Y Llychlynwyr
12. Crwsâd
13. Y Sgism Fawr
14. Y Pla
15. Dadeni Dysg
16. Darganfyddiad America
17. Y Chwilys Sbaenaidd
18. Ymerodraeth Rufeinig Sanctaidd
19. Rhyfel Cartref Lloegr
20. Yr Ymerodraeth Brydeinig
21. Caethwasiaeth
22. Yr Oleuedigaeth
23. Y Chwyldro Ffrengig
24. Chwyldro Diwydiannol
25. Rhyfel Cartref America
26. Yr Ymgiprys am Affrica
27. Rhyfel Byd Cyntaf
28. Chwyldro Rwsia
29. Rhyfel Cartref Rwsia
30. Rhyfel Cartref Sbaen
31. Ail Ryfel Byd
32. Holocost
33. Rhyfel Oer
34. Rhaglen Apollo
35. Rhyfel Fietnam
36. Apartheid

[golygu] Gwleidyddiaeth

1. Anarchiaeth
2. Cyfalafiaeth
3. Comiwnyddiaeth
4. Democratiaeth
5. Unbeniaeth
6. Ffasgaeth
7. Ffeministiaeth
8. Ffwndamentaliaeth
9. Globaleiddio
10. Imperialaeth
11. Rhyddfrydiaeth
12. Brenhiniaeth
13. Cenedlaetholdeb
14. Hiliaeth
15. Sosialaeth

[golygu] Materion Dynol

1. Erthylu
2. Rheolaeth cenhedlu
3. Y gosb eithaf
4. Gwrywgydiaeth
5. Hawliau dynol
6. Rhywiaeth

[golygu] Rhyngwladol

1. Y Gynghrair Arabaidd
2. Diplomydiaeth
3. Undeb Ewropeaidd
4. Rhyddid
5. IMF
6. NATO
7. Gwobr Nobel
8. Y Gêmau Olympaidd
9. OPEC
10. Y Groes Goch/Y Cilgant Coch
11. Cenhedloedd Unedig
    1. WHO
    2. UNICEF
    3. UNESCO

[golygu] Crefydd

Rhagarweiniad o bum brawddeg o leiaf ar y crefyddau canlynol:

1. Baha'i
   1. The Báb
   2. Bahá'u'lláh
2. Bwdhaeth
   1. Gautama Buddha
3. Cristnogaeth
   1. Iesu Grist
   2. Y Pab
   3. Eglwys
4. Conffwsiaeth
   1. Conffiwsiws
5. Hindŵaeth
6. Islam
   1. Ali ibn Abi Talib
   2. Muhammad
   3. Mosg
7. Jainiaeth
8. Iddewiaeth
   1. Moses
   2. Synagog
9. Shinto
10. Siciaeth
11. Ysbrydion
12. Taoaeth
13. Voodoo
14. Zoroastriaeth
    1. Zoroaster

A diffyg crefydd:

1. Agnosticiaeth
2. Anffyddiaeth
3. Dyneiddiaeth

[golygu] Diwylliant

Tair brawddeg o leiaf ar:

1. Celf
2. Dawns
3. Ffilm
   1. Charlie Chaplin
4. Hapchwarae
5. Gêmau
   1. Gwyddbwyll
   2. Go
   3. Mancala
   4. Drafftiau
   5. Tabler
   6. Chwarae cardiau
   7. Chwarae dis
6. Llenyddiaeth
   1. Llyfrau pwysig
      1. Y Beibl
      2. Don Quixote
      3. Epic of Gilgamesh
      4. Iliad
      5. Odyssey
      6. Hamlet
      7. Machiavelli's The Prince
      8. Qur'an
      9. Plato's Republic
      10. Thousand and One Nights
   2. Barddoniaeth
7. Cerddoriaeth
   1. Canu Pop
      1. ABBA
      2. Buddy Holly
      3. Elvis Presley
   2. Canu Roc
      1. Y Beatles
      2. Y Rolling Stones
   3. Canu Gwerin
   4. Art (Cerddoriaeth glasurol/Jazz)

[golygu] Gwyddoniaeth

1. Seryddiaeth
   1. Y Glec Fawr
   2. Comed
   3. Y Ddaear
   4. Galaeth
   5. Iau (planed)
   6. Mawrth (planed)
   7. Mercher (planed)
   8. Llwybr Llaethog
   9. Lleuad
   10. Neifion (planed)
   11. Plwto
   12. Sadwrn (planed)
   13. Seren
   14. Haul
   15. Wranws
   16. Gwener (planed)
2. Bioleg
   1. Anifail
      1. Arth
      2. Aderyn
      3. Camel
      4. Cath
      5. Buwch (Gwartheg)
      6. Ci
      7. Eryr
      8. Eliffant
      9. Pysgod
      10. Ceffyl
      11. Trychfilyn
      12. Llew
      13. Mamal
      14. Mamoth
      15. Mochyn
      16. Ymlusgiad
      17. Dafad
      18. Neidr
      19. Morfil
   2. Archaea
   3. Bacteriwm
   4. Esblygiad
   5. Ffwng
   6. Ffotosynthesis
   7. Planhigyn
      1. Blodyn
      2. Palmwydd
      3. Coeden
   8. Protist
3. Cemeg
   1. Tabl Cyfnodol
4. Ecoleg
5. Daeareg
   1. Ysgrifennu
6. Meddyginiaeth
   1. AIDS (Syndrom diffyg imiwnedd caffaeledig)
   2. Y geri marwol (Colera)
   3. Dysentri
   4. Y ffliw
   5. Malaria
   6. Y frech wen
7. Meteoroleg
   1. Cwmwl
   2. El Niño
   3. Cynhesu byd-eang
   4. Corwynt
   5. La Niña
   6. Glaw
8. Mwyn
   1. Copr
   2. Diemwnt
   3. Aur
   4. Haearn
   5. Halen
   6. Arian (elfen)
9. Ffiseg
   1. Atom
   2. Electron
   3. Ynni
   4. Moleciwl
   5. Niwtron
   6. Proton

[golygu] Iaith

1. Iaith
2. Tafodiaith
3. Gramadeg
4. Ieithyddiaeth
5. Ynganiad
6. Cystrawen
7. Gair
8. Cymraeg
9. Arabeg
10. Bengaleg
11. Saesneg
12. Esperanto
13. Ffrangeg
14. Almaeneg
15. Groeg
16. Hebraeg
17. Hindi
18. Cetshwa
19. Japaneg
20. Lladin
21. Rwsieg
22. Sansgrit
23. Sbaeneg
24. Tsieinëeg
25. Tamileg
26. Tyrceg
27. Swahili

[golygu] Pensaernïaeth

1. Argau
2. Bricsen (priddfaen)
3. Bwa
4. Camlas
5. Dôm
6. Hoelen
7. Pont
8. Saith rhyfeddod y byd
   1. Mur Mawr Tsieina
   2. Y Pyramidau
   3. Y Taj Mahal
9. Sment
10. Tŵr

[golygu] Mathemateg

1. Mathemateg
2. Algebra
3. Gwireb
4. Calcwlws

1. Integriad
2. Differol

1. Geometreg

1. Cylch

1. Pi

1. Sgwâr
2. Triongl

1. Group theory (theori grŵp?)
2. Rhesymeg Fathemategol
3. Prawf Mathemategol

1. Prawf trwy diddwythiad (proof by deduction)
2. Prawf trwy anwythiad (proof by induction)
3. Prawf trwy gwrthddywediad (proof by contradiction)

1. Rhif

1. Rhif cymhlyg
2. Cyfanrif
3. Rhif naturiol
4. Rhif cysefin
5. Rhif cymarebol

1. Anfeidredd
2. Set theory (theori set?)
3. Ystadegaeth
4. Trigonometreg

[golygu] Anatomeg

1. Dallineb
2. Ymennydd
3. Bron
4. Byddardod
5. System dreulio
6. Clust
7. Llygad
8. Calon
9. Coluddyn
10. Afu (iau)
11. Ysgyfant
12. Afiechyd meddyliol
13. Cala
14. Beichiogrwydd
15. Ysgerbwd
16. Fagina

[golygu] Chwaraeon

1. Pêl-fâs
2. Pêl fasged
3. Criced
4. Pêl-droed
5. Fformiwla 1

[golygu] Technoleg

1. Arfau
   1. Arf
   2. Arf niwclear
   3. Bwyell
   4. Ffrwydryn
   5. Gwn
   6. Powdwr gwn
2. Cyfathrebu
   1. Argraffu
   2. Radio
   3. Rhyngrwyd
   4. Teledu
   5. Teleffon
   6. Yr Wyddor
3. Cyfrifiaduron
   1. Linux
   2. Microsoft Windows
   3. MacOS
4. Cynhyrchu bwyd
   1. Aradr
   2. Cyllell
   3. Crochenwaith
   4. Dyfrhau
   5. Malu grawn
5. Harneisio ynni
   1. adnoddau adnewyddadwy
      1. Haul
      2. Dŵr
      3. Gwynt
      4. Tonnau
   2. adnoddau anadnewyddadwy
      1. Glo
      2. Nwy naturiol
      3. Petroliwm (Olew crai)
      4. Niwclear
   3. Motor tanio mewnol
   4. Peiriant ager
   5. Tân
   6. Trydan
6. Peirianneg
   1. Lever
   2. Chwerfan (pwli)
   3. Screw
   4. Wedge
   5. Olwyn
   6. Plân ar oleddf
7. Trafnidiaeth
   1. Awyren
   2. Beic
   3. Car
   4. Llong
   5. Trên
8. Arall
   1. Bathu arian
   2. Gwaith metel
   3. Gwydr
   4. Plastig

[golygu] Trychinebau

1. Eirlithriad (cwymp eira)
2. Daeargryn
3. Dilyw
4. Corwynt
5. Toddiad niwclear
6. Trowynt (tornado)
7. Teiffŵn
8. Echdoriad Llosgfynydd

[golygu] Lliwiau

1. Sbectrwm
2. Du
3. Gwyn
4. Coch
5. Melyn
6. Gwyrdd
7. Glas