Feminisme
Het feminisme is een maatschappelijke en politieke stroming die de emancipatie van vrouwen nastreeft.
Vrouwen worden en werden op veel terreinen op een andere manier behandeld dan mannen, bijvoorbeeld op het gebied van opleiding, salaris, eigendom, recht op werk en inkomen, kiesrecht etc. Zo mochten bijvoorbeeld in het begin van de twintigste eeuw vrouwen niet studeren aan een universiteit. Aletta Jacobs was de eerste vrouw die in Nederland geneeskunde studeerde. Marie Popelin was in België de eerste vrouwelijke juriste, die geweigerd werd als advocate. Tot in de jaren 60 van de 20e eeuw mochten vrouwen vaak niet hun baan behouden als zij in het huwelijk traden (bijv. in overheidsdienst). In West-Europa is op dit gebied veel veranderd, terwijl in vele andere landen de rolverdeling tussen man en vrouw meer traditioneel is gebleven.
Inhoud |
[bewerk] Verdeling man-vrouw
| Politieke ideologieën |
|---|
|
Dit artikel is een deel van de |
|
|
|
|
| Portaal politiek· |
Gekeken naar de participatie in verschillende beroepsgroepen, is er thans in het westen geen gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen. Vrouwelijke studenten op universiteiten kiezen dan nog steeds voor de niet-exacte vakken zoals geneeskunde of psychologie, en niet voor de technische vakken zoals natuurkunde bijvoorbeeld. Ook andere beroepsgroepen, zoals kapper, verpleger, secretaresse en schoonmaker worden nog steeds vooral door vrouwen beoefend. Dit soort "vrouwelijke" beroepen worden minder gewaardeerd en slechter betaald dan soortgelijke functies die door mannen bekleed worden. Dit zou volgens sommigen te wijten zijn aan een nog steeds - doch meer verborgen - discriminatie van vrouwen. Meisjes wordt soms op middelbare scholen nog steeds verteld dat de exacte vakken wellicht te moeilijk voor ze zijn. Meisjes kiezen dan ook in meerderheid de profielen zonder bijvoorbeeld natuurkunde of scheikunde.
Het feminisme is als sterke maatschappelijke stroming tegen het eind van de twintigste eeuw echter vrijwel verdwenen, of beter gezegd, opgenomen in de hoofdstroom van de mensenrechten, zoals zij door de Verenigde Naties beschermd worden.
[bewerk] Drie golven feminisme
Het feminisme heeft in Nederland en België drie golven gekend:
- Eerste feministische golf: Aan het eind van de 19e eeuw werd vooral gestreden voor het vrouwenkiesrecht, met onder andere Wilhelmina Drucker in Nederland. In België stond Marie Popelin voor het burgerlijk feminisme, Emilie Claeys voor het socialistisch feminisme’’. Deze laatste richtte samen met Nellie van Kol de Hollandsch-Vlaamsche Vrouwenbond op.
- Tweede feministische golf: Vanaf de zestigerjaren van de 20e eeuw werd vooral gestreden voor de seksuele en financiële mogelijkheden voor vrouwen. De strijd voor het recht op abortus was bijvoorbeeld een speerpunt van de groep Dolle Mina (de naam verwijst naar Wilhelmina Drucker). De Nederlandse organisatie Man, Vrouw, Maatschappij streed vooral voor gelijkwaardige opleidingsmogelijkheden en salaris. In België kwamen het Vrouwenoverlegkomitee (VOK) en de Nationale Vrouwenraad in de aandacht, naast het grote succes van de "traditionele" vrouwenverenigingen (KAV, SVV, KVLV).
- Derde feministische golf: Momenteel (2006) is voorzichtig sprake van een derde feministische golf: enerzijds de strijd voor gelijke beloning voor gelijk werk, anderzijds ontstaan er feministische bewegingen onder migrantenvrouwen (Dolle Zina) die strijden tegen cultureel en/of religieus gemotiveerde achterstelling van vrouwen afkomstig uit bijvoorbeeld het Caribisch gebied, Somalië, Turkije en Marokko. Maar omgekeerd zijn er in het Westen ook stilaan wat jonge allochtone (vooral van islamitische afkomst) vrouwen in protest getreden tegen het vaak voorkomende vooroordeel dat ze systematisch zouden gediscrimineerd worden vanuit de familiale kring. Niet zelden wordt vanuit een "westerse" visie de conclusie getrokken dat ze onderdrukt worden, bij het willen manifesteren van hun identiteit. Vooral over de hoofddoek woedden en woeden er serieuze discussies. Opmerkelijk is dat, hoe heviger de discussie wordt, hoe sterker deze jonge vrouwen zich gaan manifesteren.
Het feminisme werd voor sommige personen een radicale levenswijze. Sommige vrouwen wezen elk contact met een man af, en werden bewust ongehuwde moeder. Anderen werden uit principe lesbisch en wilden niets van mannen weten. Dit radicalisme is inmiddels (2004) vrijwel verdwenen.
[bewerk] Resultaten
Voorbeelden van de resultaten van het feminisme zijn:
- Actief en passief kiesrecht voor mannen en vrouwen
- Het recht op gelijke beloning voor gelijk werk voor mannen en vrouwen
- Meer deelname van vrouwen in allerlei maatschappelijke organisaties, zoals politieke partijen, kerken en besturen.
- Recht op abortus, zwangerschapsverlof en bevallingsverlof (later uitgebreid tot ouderschapsverlof dat ook voor mannen beschikbaar is)
- Verbod op ontslag bij zwangerschap
- Verbod op verkrachting binnen het huwelijk
- Afschaffing van het woord "juffrouw" of "mejuffrouw". Vroeger werd dit gebruikt voor ongetrouwde vrouwen, tegenwoordig wordt elke vrouw "mevrouw" genoemd. De uitdrukking werd door de feministen als denigrerend gezien.
[bewerk] Relatie monotheïsme en patriarchaat
Door antropologen is vastgesteld dat het geslacht dat in de gangbare religie aan een opperwezen wordt toegedicht vaak connotaties heeft met dieper gewortelde tendensen in de samenleving qua dominantie van mannen of vrouwen via de machtscentra. Deze wijst dan respectievelijk in de richting van patriarchaat of matriarchaat, en kan een tegenhanger hebben in de overheersing van respectievelijk monotheïsme of polytheïsme. In matriarchale en pantheïstische kringen wordt (of werd) het concept Godin gezien als de vrouwelijke versie van of als analoog aan God in Abrahamistisch perspectief. Dit laatste wordt bijvoorbeeld door feministen en aanverwante strekkingen beschouwd als gebaseerd op een patriarchaal concept van dominantie, tot zelfs uitsluiting van vrouwelijke begrippen toe.
[bewerk] Feminisme in de Arabische-islamitische wereld
Ook binnen de Arabische-islamitische wereld ontstonden in de loop van de twintigste eeuw feministische bewegingen, veelal binnen het kader van de islam. Dit wordt wel moslimfeminisme genoemd (in tegenstelling tot seculier feminisme), hoewel veel van de actoren zelf bezwaar tegen deze term hebben. Schrijfsters als de Marokkaanse Fatima Mernissi en de Egyptische arts Nawal el Saadawi verzetten zich in hun werk tegen de "onderdrukking van de Arabische vrouw". In sommige moslimlanden worden als concessie enkele oude wetten en tradities voorzichtig losgelaten. In Marokko bijvoorbeeld werd eind 2003 een wet aangenomen die vrouwen meer rechten geeft bij echtscheiding en erfeniskwesties.
[bewerk] Bekende feministen
- Simone de Beauvoir
- Annie Besant
- Rosi Braidotti
- Serge Brisy
- Judith Butler
- Alexandra David-Néel
- Evelyn Fox Keller
- Donna Haraway
- Maria Montessori
- Eleanor Roosevelt
- Eleanor Smeal
- Joke Smit
- Alice Walker
- S. U. Zanne
[bewerk] Zie ook
- Feministische Filosofie
- Feministische kritiek op Jürgen Habermas
- Hebreeuwse godin
- Moedergodincultus
- Moslimfeminisme
- Táhirih
- Verdrag inzake de Uitbanning van alle Vormen van Discriminatie van Vrouwen
| Bron(nen): |
