Feminizm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Feminizm |
|
Feminizm çeşitli toplumsal teoriler, politik hareketler ve ahlaki felsefeler bütünüdür. Bazı versiyonları geçmiş ve şimdiki toplumsal ilişkilere karşı eleştireldir. Çoğu toplumsal cinsiyet (gender) ve cinselliğe (sexuality) ilişkin toplumsal inşa olduğuna inandıkları unsurları analiz etmeye odaklanmıştır. Yine çoğu feminist cinsiyet eşitsizliği ve kadın hakları, ilgileri ve kadın sorunlarını araştırmaya odaklanmıştır.
Feminist teori toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin doğasını anlamayı amaçlar ve toplumsal cinsiyet politikaları, iktidar ilişkileri ve cinsellik üzerine odaklaşır. Feminist hareket içinde kadın ve erkeğin eşitliğini savunan gruplar olduğu gibi kadının biyolojik ve duygusal olarak erkeğe üstün ve erkeğin "tamamlanmamış kadın" olduğunu savunan daha radikal gruplar da yer almaktadır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Feminizmin Kökeni
Modern anlamda bir felsefe ve bir hareket olarak feminizmin kökeni kadının eğitimi hakkını savunan Lady Mary Wortley Montagu ve Marquis de Condorcet gibi özgür düşünürlerin de içinde yer aldığı Aydınlanma dönemine götürülmektedir. Kadınlar için ilk bilimsel topluluk Hollanda Cumhuriyetinin güneyinde yer alan bir şehir olan Middelburg'de 1785 tarihinde kurulmuştur. İngiliz kadın yazar Mary Wollstonecraft'ın feminist olarak adlandırılabilen A Vindication of the Rights of Woman (Kadın Haklarının Müdafaası) (1792) adlı eseri bu konuda ilk çalışmalardan biridir. Feminizm 19.yüzyılda kadınlarda adaletsiz davranıldığına ilişkin inanç arttıkça organize bir hareket haline geldi. Feminist hareketin kökleri ilerlemeci hareket özellikle de 19.yüzyıldaki reform hareketi içinde yer almaktadır. Harekete féminisme adını veren kişi ütopyacı sosyalist Charles Fourier'dir(1837). Forier, 1808 gibi erken bir tarihte kadın haklarının genişletilmesini tüm tüm toplumsal ilerlemenin genel prensibi olduğunu öne sürmüştür. İlk kadın hakları toplantısı New York, Seneca Falls'da 1848 yılında yapılmıştır. 1869 yılında John Stuart Mill The Subjection of Women (Kadınların Köleleştirilmesi) kitabını yayınlamıştır. Adı geçen kitabında Mill, "bir cinsin diğer bir cinse hakimiyeti yanlış....ve....insanoğlunun gelişmesinin önündeki en büyük engellerden biridir.." demiştir.
Pek çok ülke 20.yüzyılın ilk yıllarında özellikle de I.Dünya Savaşı'nın son yıllarında kadınlara oy hakkını tanımıştır.
[değiştir] Çeşitli Formlara Bürünen Feminizm
Feminist teori içindeki cinsiyet, cinsiyet farklılıkları, cinsellik gibi terimler ve kadıngibi holistik terimler tartışma konusu olmuş hatta bazı feministler feminizmin herkesin kendisini %100 feminist olarak tanımladığı bir ideoloji olmadığını ileri sürmüşlerdir. Bu sebeple feminizmin alt türleri oluşmuştur. İlk dönem feministleri genellikle ilk-dalga feministleri 1960 sonrasındaki feministler ikinci-dalga feministleri olarak isimlendirilmiştir. Bazıları yeni kuşak feministleri üçüncü-dalga feminizmi içinde görmektedir.
Farklı tür feminizmlerden bazıları:
- Eşitlikçi Formlar:
- Eşitlikçi Feminizm - Önde gelen feminist liderleri de içeren çoğunluk bunun feminizmin gerçek bir formu oldmadığını öne sürmektedir.
- Bireyci Feminizm - (Libertarian Feminizm olarak da bilinir) Yukarıdakiyle aynıdır.
- Liberal Feminizm
- Kadın Merkezli (Gynocentric) Formlar:
- Kültürel Feminizm
- Cinsiyet Feminizmi
- Pop Feminizm
- Radikal Feminizm
- Baskının Ataerkillikten Kaynaklandığını Kabul Edenler:
- Anarko-Feminizm
- Radikal Feminizm
- Fransız Feminizm
- Seks Radikal Feminizm
- Baskının Kapitalizmden Kaynaklandığını Kabul Edenler:
- Marksist Feminizm
- Sosyalist Feminizm
- Ayırımcı (Segregationalist):
- Lezbiyen Feminizm (Lezbiyen Ayrıkçılığı/Lesbian separatism) )
- Ayrılıkçı Feminizm/Seperatist Feminizm
- Afrikan-Amerikan
- Siyah Feminizm / Black Feminism
- Kadıncılık/Womanism
- Batı-Dışı :
- Üçüncü Dünya Feminizm
- Sömürge Sonrası Feminizm
ALT TÜRLER
- Ekofeminizm
- Fransız Feminizmi
- Radikal Feminizm
- Liberal Feminizm
- Lezbiyen Feminizm
- Marksist Feminizm
- Sosyalist Feminizm
- Pop Feminizm
- İslamcı Feminizm
- Ruhsal Feminizm
- Maddi Feminizm
- Postmodern Feminizm
- Varoluşçu Feminizm
- Pro-seks Feminizm(seksüel açıdan liberal feminizm, seks-pozitif feminizm diye de bilinir)
- Post-Kolonyal Feminizm
- Amazon Feminizm
- Kültürel Feminizm
- Anarko-Feminizm
- Üçüncü Dalga Feminizm
- Kadınizm/Kadıncılık (Womanism)
[değiştir] Feminizmin Etkisi
Sivil Haklar Üzerindeki Etkisi
Feminizmin batı toplumlarında kadınlara oy hakkı, daha eşit ücret, "hata aranmayan" boşanma hakkı, çocukları babalarından uzak tutma hakkı, güvenli kürtaj elde etme hakkı, kadınların kendilerini tecavüzle suçladıkları erkeklerden uzak tutma hakkı, Amerika'da herhangi bir üniversiteye kabul edilme hakkı gibi hakların yürürlüğü koyulmasında büyük etkisi olmuştur.
Din Üzerindeki Etkisi
Feminizmin dinin çeşitli yönleri üzerinde büyük etkisi olmuştur. Protestanlığın liberal kollarında kadın din günümüzde din adamı olabilmektedir ve reform içindeki muhafazakar ve yeniden yapılanmacı Yahudilikte kadın, rabbi ve cantor olabilmektedir. Bu Hristiyan ve Yahudi gruplarında kadın gittikçe daha fazla iktidar sahibi olup erkekle eşit duruma gelmekte, bakış açıları inanca ait yeni ifadelerin ortaya çıkmasına sebebiyet vermektedir. İslam ülkelerinde de çoğu kadın alim her iki cins tarafından kendilerine yöneltilen İslamiyetle ilişkili soruları Arap televizyonlarında yanıtlamaktadırlar. İçinde bulunduğumuz günlerde İslam ülkelerinde kadınların imamlık sorunu tartışılmakta, müftü yardımcısı (Türkiye) olabilmektedir.
Feminizm aynı zamanda yeni dini formların doğuşunda da önemli bir role sahiptir. Neopagan dinler özellikle Tanrıça ruhsallığının önemini vurgulamaya meyil göstermekte ve kadına ve kutsal dişiye yönelik geleneksel dinlerin düşmanca tutumlarını sorgulamaktadırlar. Dianik Cadılık (Dianic Wicca) kaynağı radikal feminizmde olan bir dindir.
[değiştir] Göz At
[değiştir] Dış Bağlantılar
[değiştir] Türkçe Bağlantılar
- Gerçek Feminist
- Anarşizm Olarak Feminizm
- Devrimci Kadın Feminizm
- Feminizmin Kökenleri
- Kadın Gerçeği
- Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi
- Pazartesi Dergisi
[değiştir] Yabancı Bağlantılar
- Approaches To Feminist Philosophy
- Free On-line Books
- E-Texts of Pro-feminist Men
- E-Texts of Feminist Foremothers
- Feminist.com
- Andrea Dworkin-Online Books
[değiştir] Dinler ve Feminizm
- Feminist Theology
- Feminist Theology and Jewish-Christian Dialogue
- Dr.Asma Barlas
- Christianity or Feminism?
- CBMW-Biblical Manhood and Womanhood
- Evangelical Feminist Claims and Biblical Answers
- The Christian Feminist an Oxymoron
- Jewish Feminism Resources
- İslamcı Feminizm