Italia

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Repubblica Italiana
República Italiana

Lema: Non ten

Lingua oficial

Italiano (+ Alemán e Ladino no Tirol do Sur, e Francés no Valle d'Aosta.)

Capital

Roma

Maior cidade

Roma

Presidente

Giorgio Napolitano

Primeiro-ministro

Romano Prodi

Área
- Total
- % auga

69º maior
301,230 km²
2.4%

Poboación

- Total (2002)
- Densidade

22º máis poboado

57 715 625
196/km²

Unificación

17 de Marzo de 1861

Moeda

Euro¹ (EUR), moedas de euro italianas

Fuso horario

UTC +1

Hino nacional

Fratelli d'Italia

TLD (Internet)

.IT

Código telefónico

(1) Antes de 1999: Lira

Italia é un país europeo, que ocupa case a totalidade da Península Itálica, máis as illas de Sardeña e Sicilia. Limitada ao norte por Suíza e Austria, ao leste por Eslovenia, o Mar Adriático (a través do cal contacta tamén con Croacia e Serbia e Montenegro (antiga Iugoslavia) e con Albania) e o Mar Xónico, que a separa de Grecia, ao sur polo Mar Mediterráneo (incluindo a Canle de Malta que separa Sicilia de Malta), polo Mar Tirreno e polo Mar de Liguria (ambos os dous separando o territorio peninsular das illas da Sicilia e Sardeña e da illa francesa de Córsega) e ao oeste por Francia. Italia inclúe tamén dous enclaves independentes: a República de San Marino e o Vaticano. Capital: Roma.

A fundación do moderno Estado italiano data da Unificación, completada no 1870.

[editar] Historia

Ver artigo principal: Historia de Italia.

O nome Italia vén da Roma antiga. Os romanos chamaban ao sur da península italiana de Italia, que significa "terra de bois" ou "terra de pastos".

Italia influenciou bastante o desenvolvimento cultural e social de toda a Europa mediterránea, e sobre toda a cultura europea. Importantes culturas e civilizacións existiron desde tempos prehistóricos, tales como a civilización etrusca, que dominaron esta parte do mundo durante séculos, e especialmente o Imperio Romano, que estendeu os seus limites sobre a maior parte do continente europeo, o norte da África e o Oriente Medio.

Despois da caída do Imperio Romano do Ocidente en 476, a provincia italiana foi gobernada por unha serie de reis bárbaros, ata o século VI, cando os Estados Papais foron creados, coa capital en Roma, baixo o comando da Igrexa católica En 776, a Lombardía foi conquistada por Carlos Magno, que foi coroado emperador da Lombardía e do Sacro Imperio Romano Xermánico en 800, polo Papa León III.

A partir do século X, as cidades do norte da actual Italia pasaron a ficar máis independentes entre si, tornandose centros económicos e políticos importantes. Elas tornaríanse cidades-estados, ao longo da Idade Media e do Renacemento, e exercerían grande influencia sobre o panorama cultural e económico do continente europeo. San Marino é un remanescente desas cidades-estados.

A Italia tornouse unha nación unida en 17 de marzo de 1861, cando a maior parte das cidades-estados foron unidas sobre o comando do Rei Vítor Emanuel II, do Piemonte. Os arquitectos da Unificación italiana foron o Conde de Cavour, o ministro-xefe de Vitor Emanuel, e Giuseppe Garibaldi, un xeneral e heroe italiano. Roma ficaría baixo o comando do Papado por máis unha década ata 20 de setembro de 1870. O Vaticano é un país independente, un enclave totalmente cercado pola cidade de Roma, e un remanescente dos antigos Estados Papais.

O goberno ditatorial de Benito Mussolini, en 1922, culminou cunha alianza coa Alemaña e mailo Xapón, e a consecuente formación do Eixo, que levaría á derrota italiana na Segunda Guerra Mundial. En 2 de xuño de 1946, un referendo resultou na abolición da monarquía, e a instalación dunha república, que culminou coa adoción dunha nova constitución en 1 de xaneiro de 1948.

A Italia foi un membro fundador da OTAN, fundada en 4 de abril de 1949, e da Unión Europea, creada entre 1952 e 1958. En 14 de decembro de 1955, a Italia tornouse un membro da Organización das Nacións Unidas. O país, desde entón, xuntouse á crescente unificación económica e política da Europa Ocidental. Un exemplo disto foi a introdución do Euro como moeda oficial do país, en 1999, substituíndo a antiga Lira italiana.

[editar] Política

Ver artigo principal: Política de Italia.

A Constitución italiana de 1948 estableceu un Parlamento bicameral, que consiste nunha Cámera dos Deputados (Camera dei Deputati) e dun Senado (Senato della Repubblica) ben como un sistema xudiciario; e un sistema executivo composto dun Consello de Ministros (Consiglio dei ministri), liderado polo primeiro-ministro (Presidente del consiglio dei ministri). O presidente da república (Presidente della Repubblica) é eleito para mandatos de 7 anos de duración polo Parlamento, xuntamente cun certo número de delegados rexionais. O presidente escolle o primeiro-ministro, e este propón os outros ministros, que son aprobados polo presidente. O Consello de Ministros precisan ter apoio (Ficucia - confianza) de ambas as casas do parlamento.

Os deputados son eleitos directamente pola poboación. Dacordo coa lexislación italiana de 1993, a Italia ten membros únicos de cada distrito do país, para 75% dos postos no parlamento. Os outros 25% dos postos parlamentares son distribuídos regularmente. A Cámara dos Deputados posúe oficialmente 630 membros (mais, de feito, son apenas 619 despois das eleccións italianas de 2001). O Senado é composto por 315 senadores, electos polo voto popular, ben como ex-presidentes e outras persoas (non máis que cinco), indicadas polo presidente da república, de acordo con provisións constitucionais especiais. Ambas as Cámeras de deputados e o Senado son electos para un mandato de no máximo cinco anos de duración, mais poden ser disolvidas antes ao termo do mandato. As leis poden ser creadas na Cámara de deputados ou no Senado, e para seren aprobadas, precisan da maioría en ambas as Cámeras.

O sistema xudicial italiano está baseado nas leis romanas, modificadas polo Código Napoleónico e outros estatutos adicionados posteriomente. Hai tamén unha corte constitucional (Corte Costitucionale), unha innovación despois da Segunda Guerra Mundial.

[editar] Subdivisións

Mapa de Italia

Artigo principal: Subdivisións de Italia

A Italia está dividida en Rexións, Provincias e Cidades. As Rexións son as maiores divisións, cada rexión posúe unha capital rexional. Por expemplo: A Toscana é unha Rexión e a súa capital é Florencia. Cada Rexión está dividida tamén en pequenas provincias, cada unha delas tamén cunha capital.

Rexións da Italia: Italia está dividida en 20 Rexións. Segue abaixo (do Norte ó Sur) as rexións e as súas respectivas capitais:

Valle d'Aosta: Aosta
Piemonte: Torino (Turín)
Lombardía: Milano (Milán)
Trentino-Tirol do Sur: Trento, Bolzano-Bozen (Bolzán)
Friuli-Venezia Giulia: Trieste
Véneto: Venezia (Veneza)
Liguria: Genova
Emilia Romana: Bologna (Boloña)
Toscana: Firenze (Florenza)
Marche: Ancona
Umbría: Perugia
Lazio: Roma
Abruzzo: L'Aquila
Campania: Napoli (Nápoles)
Molise: Campobasso
Puglia: Bari
Basilicata: Potenza
Calabria: Catanzaro
Sicilia: Palermo
Sardeña: Cagliari

[editar] Xeografía

Ver artigo principal:Xeografía da Italia

A maior parte da Italia está localizada na Península Itálica, no continente europeo, e onde dous enclaves independentes están localizados: a República de San Marino e mailo Vaticano. As illas de Sicilia e Sardeña tamén fan parte da Italia.

A Italia limita ao norte con Suíza e con Austria, ó leste coa Eslovenia, co Mar Adriático (a través do cal contacta tamén coa Croacia, Serbia e Montenegro (antiga Xugoslavia), Albania, e co Mar Xónico, que a separa da Grecia. Italia limita a sur co Mar Mediterráneo (incluindo o Canle de Malta que separa a Sicilia de Malta), co Mar Tirreno e co Mar da Liguria (ambos separando o territorio peninsular das illas da Sicilia e Sardeña e da illa francesa da Córsega). Finalmente, a Italia limitase ao oeste coa Francia.

O terreo italiano é bastante accidentado, cos Apeninos formando o esqueleto central da península. O punto máis alto de Italia é o Mont Blanc, cos seus 4,810 metros, mais dous volcáns están máis asociados co país: o Monte Etna, na Sicilia, e o Monte Vesubio, preto de Nápoles.

[editar] Economía

Ver artigo principal : Economía da Italia

A Italia ten unha economía industrial diversificada cunha renda total e per-capita máis ou menos igual ao da Francia ou do Reino Unido. Esta economía capitalista permanece dividida entre un norte industrialmente desenvolvido, dominado por empresas privadas, e un sur agrícola e menos desenvolvido, cunha taxa de desemprego do 20%. Por comparación cos viciños da Europa Ocidental, ten un grande número de Pequenas e Medias Empresas PMEs. A maior parte das materias-primas necesarias á industria e máis do 75% da enerxía son importadas.

Durante a última década, a Italia seguiu unha política fiscal apertada a fín de comprir os criterios da Unión Económica e Monetaria e beneficiou de taxas de xuros e de inflación máis baixas, levando á adesión ao Euro desde o inicio, en 1999.

O desenvolvemento económico de Italia ten vindo a atrasarse en relación aos seus socios da UE, e o actual goberno puxo en práctica numerosas reformas de curto prazo destinadas a aumentar a competitividade e o crecimento a longo prazo da economía. A pesar diso, ten andado devagar na implementación de reformas estruturais consideradas necesarias polos economistas neoliberais, como a diminución dos impostos, a flexibilización das leis que rexe o mercado de traballo e a reforma do sistema de pensións por causa do abrandamento económico en curso e da oposición dos sindicatos.

Lista de empresas italianas

[editar] Demografía

Ver artigo principal: Demografía da Italia.

A Italia é un país altamente urbanizado. As maiores cidades do país son Roma, Milán e Nápoles, cada unha con máis dun millón de habitantes. A densidade poboacional italiana é unha das máis altas da Europa, con 197 hab/km².

A Italia posúe unha taxa moi baixa de crecemento poboacional anual, unha das máis baixas do continente, unha consecuencia de menos fillos por familia. Familias que viven no sur predominantemente agrícola posúen máis fillos do que familias que viven no norte industrializado.

Cerca de 98% da poboación italiana son descendentes de italianos. Minorías inclúen alemáns que viven na rexión de Trentino-Alto Adige, e eslovenos, que viven na rexión de Trieste, ben como descendentes de franceses, que viven na rexión de Val D'Aosta.

Commons ten máis imaxes sobre:

Italia

[editar] Cultura

Artigo principal: Cultura de Italia

**Feriados**
Data	Nome en galego	Nome local	Observacións
1 de xaneiro	Ano novo	Capodanno
6 de xaneiro	Epifanía	Epifania
Variable	Páscoa	Pasqua
25 de abril	Dia da Liberación	Festa della Liberazione	Comemora a liberación da Italia do rexime fascista de Mussolini e do rexime nazista de Hitler.
1 de maio	Dia do traballador	Festa del Lavoro
2 de xuño	Dia da República	Festa della Repubblica	Comemora a implementación da República
15 de agosto	Asunción da Virxe	Asunzione della B.V. Maria
1 de novembro	Tódolos Santos	Ognisanti
8 de decembro	Inmaculada Concepción	Immacolata Concezione
25 de nadal	Nadal	Natale
26 de decembro	Santo Estevo	Santo Stefano	Primeiro mártire cristián

Unión Europea
Alemaña \| Austria \| Bélxica \| Chequia \| Chipre \| Dinamarca \| Eslovaquia \| Eslovenia \| España \| Estonia \| Finlandia \| Francia \| Grecia \| Hungría \| Irlanda \| Italia \| Letonia \| Lituania \| Luxemburgo \| Malta \| Países Baixos \| Polonia \| Portugal \| Reino Unido \| Suecia
Membros despois de 1 de xaneiro de 2007:
Bulgaria \| Romanía
Países candidatos:
Croacia \| Macedonia \| Turquía

Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN)
Alemaña \| Bélxica \| Bulgaria \| Canadá \| Chequia \| Dinamarca \| Eslovaquia \| Eslovenia \| España \| Estados Unidos \| Estonia \| Francia \| Grecia \| Hungría \| Islandia \| Italia \| Letonia \| Lituania \| Luxemburgo \| Noruega \| Países Baixos \| Polonia \| Portugal \| Reino Unido \| Romanía \| Turquía