Wolfgang Amadeus Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburg, 27 januari 1756 – Wenen, 5 december 1791), eigenlijk Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart, was een componist, pianist, en dirigent van klassieke muziek.

W.A. Mozart wordt algemeen beschouwd als een muzikaal wonderkind (hoewel hij pas als rijpe tiener zijn betere werk begon te componeren) en één van de allergrootste componisten. Zijn werk heeft veel invloed gehad op latere componisten, met name Ludwig van Beethoven en Johannes Brahms.

Levensloop

Jeugd en reizen

Mozart werd op 27 januari 1756 geboren in Salzburg. Op 5-jarige leeftijd trad hij aan de universiteit van Salzburg op als danser in het Latijnse muziekdrama 'Sigismundus Hungariae Rex' van Johann Ernst Eberlin. In juni 1763 maakt de familie Mozart een grote rondreis in Europa die meer dan drie jaar zou duren. In september doen ze onder meer Luik, Tienen en Leuven aan. In oktober arriveren ze te Brussel waar ze hopen op een recital in de aanwezigheid van landvoogd Karel Alexander van Lotharingen (broer van keizer Frans I Stefan). De landvoogd is echter meer geïnteresseerd in de jacht dan in muziek en stelt het geduld van vader Leopold zwaar op de proef. Uiteindelijk vertrekt de familie naar Parijs waar een concert wordt gegeven voor koning Lodewijk XV. Het is daar dat Mozarts muziek voor het eerst gepubliceerd wordt. Via de oversteek naar Dover gaat het in april 1764 richting Londen waar ze ontvangen worden door koning George III. Tijdens hun verblijf aldaar ontmoet de jonge Wolfgang Johann Christian Bach, bijgenaamd de "Londense Bach". In augustus keert de hele familie terug naar het vasteland. Ze overnachten in Gent en reizen verder naar Antwerpen waar de jonge Mozart het orgel in de Onze-Lieve-Vrouwkathedraal bespeelt. Per trekschuit varen ze van Rotterdam naar Den Haag. Daar worden Wolfgang en zijn zus Nannerl allebei ernstig ziek en het duurt verschillende weken voor ze voldoende hersteld zijn om recitals te geven. In maart 1766 wonen de Mozarts de plechtige inhuldiging bij van stadhouder Willem V in Den Haag, in 1768. Voor de gelegenheid componeert Mozart er een reeks variaties op het Wilhelmus (KV 25). In mei is de familie opnieuw in Parijs vanwaar ze via onder meer München naar Salzburg terugkeren.

In 1769 wordt Mozart benoemd tot onbezoldigd concertmeester aan het hof van aartsbisschop Hieronymus von Colloredo van Salzburg. Vanaf dan reizen vader en zoon Mozart samen en treedt Wolfgang solo op. Op 11 april hoort de jonge Mozart in de Sint-Pietersbasiliek het beroemde en aartsmoeilijke Miserere van Gregorio Allegri en weet de compositie nadien feilloos op papier te zetten. In juli 1770 ontvangt hij in Rome uit handen van de paus de Orde van de Gulden Spoor. Kort daarna begint hij te werken aan zijn opera seria Mitridate, Rè di Ponto (KV 87) die in december in première gaat in het Teatro Ducal in Milaan. De opera oogst er veel succes. Op 5 januari 1771 behaalt hij het diploma van de Accademia Filarmonica in Verona nadat hij eerder al een soortgelijk getuigschrift had ontvangen van de Accademia te Bologna (10 oktober 1770). In januari 1773 componeert Mozart het motet Exsultate, jubilate (KV 165) voor de castraatzanger Venanzio Rauzzini.

De reislust van de componist is de oorzaak van diens ontslag als concertmeester in Salzburg in 1777. Zoon Wolfgang vertrekt met moeder Maria Anna Pertl, richting Parijs, in de hoop aldaar een aanstelling te krijgen voor zoonlief. Eerst houden ze halt in München. Zonder succes reizen ze verder naar Leopolds familie in Augsburg. In oktober ontmoet Mozart hier zijn nichtje Maria Anna Thekla ('das Bäsle'), hetgeen aanleiding geeft tot een pikante correspondentie tussen beiden, die latere biografen in verlegenheid heeft gebracht. Tijdens hun verblijf in Mannheim wordt hij door vader Fridolin Weber uitgenodigd. Terwijl moeder op hem wacht, geeft hij bij de familie Weber gratis zanglessen aan de oudste van vijf dochters Aloysia, op wie hij verliefd wordt. Zijzelf heeft nauwelijks zangervaring, maar bezit een wondermooie stem, aldus Wolfgang. Na een boze brief van Leopold Mozart, reist hij samen met zijn moeder tot in Parijs. Tijdens hun verblijf bij baron Grimm in de lichtstad brengt de moeder haar dagen door in een slecht geluchte, kille en vuile kamer. Ze voelt zich eenzaam en wordt ziek. Mozart verdient nauwelijks geld, maar wordt overal uitgenodigd om 'gratis' te spelen. In deze periode schrijft Mozart zijn balletmuziek "Les Petits Riens" (KV 299b) en de bekende "Parijse" symfonie in D groot (KV 297). De symfonie beleeft haar triomfantelijke openbare première tijdens de zogenaamde Concerts Spirituels op 18 juni. Op 3 juli 1778, na een wekenlange ziekte, sterft Mozarts moeder. Na een verblijf van zes maanden in Parijs keert Mozart, alleen, naar München terug. Daar biedt de familie Weber, die kort daarvoor Mannheim had verlaten, hem onderdak. Aloysia negeert Mozarts avances. Dat moment beseft Wolfgang dat het nooit iets zal worden tussen hun beiden. Op aandringen van vader Leopold keert Mozart uiteindelijk naar Salzburg terug waar hij voor een salaris van 450 gulden opnieuw wordt aangesteld aan het bisschoppelijk hof. Zijn taken zijn divers: musiceren, het knapenkoor onderrichten en zowel geestelijke als wereldlijke muziek componeren. In januari 1780 gaat zijn opera Idomeneo (KV 366) in première in het Residenz Theater te München, bijgewoond door vader Leopold en zus Nannerl.

Wenen

In zijn geboortestad Salzburg voelt Mozart zich echter weinig gewaardeerd. Het ongenoegen en de ergernis stapelen zich op. Het komt tenslotte tot een uitbarsting waarbij de componist op staande voet ontslagen wordt tijdens een bezoek aan het hof van Jozef II in Wenen (1781). Door graaf Arco wordt hij letterlijk de deur uit getrapt. Hij reist naar Wenen en vindt er onderdak bij de familie Weber (intussen verhuisd van Mannheim via München naar Wenen), waar hij ditmaal verliefd wordt op de tweede dochter, de zangeres Constanze. De gevoelens zijn wederzijds. Vader Leopold is boos dat Wolfgang bij de Webers verblijft, en ziet hierin een tweede poging van mevrouw Weber (intussen weduwe) om haar dochters uit te huwelijken. Hij schrijft Wolfgang onmiddellijk zijn bevelen op te volgen en uit de buurt van de Webers te blijven. Muzikaal gaat het hem inmiddels voor de wind: de uitvoering op 16 juli 1782 van het Singspiel Die Entführung aus dem Serail (KV 384) in het Weense Burgtheater is een eclatant succes. In dezelfde maand componeert Mozart zijn "Haffner"-symfonie in D groot (KV 385). Mozarts gevoelens voor Constanze worden serieuzer. De smeekbedes kunnen Leopold echter niet vermurwen zodat uiteindelijk, zonder vaderlijke zegen, Mozart op 4 augustus 1782 huwt met Constanze in de Stephansdom te Wenen. Leopolds schriftelijke toestemming arriveert uiteindelijk nadat het huwelijk al voltrokken was. Het zijn voor Mozart persoonlijk gelukkige jaren: hij geeft muzieklessen en zijn concerten worden door het publiek gesmaakt. De muziekuitgever Artaria overweegt zijn composities uit te geven en voor het eerst wordt er in een muziektijdschrift (Magazin der Musik) over een van zijn concerten geschreven. In de lente van 1783 werd zijn eerste zoon, Raimund Leopold, geboren die echter een paar weken later overlijdt.

In oktober 1783 wordt het (onvoltooide) meesterwerk, de Mis in c-klein (KV 427) in Salzburg opgevoerd. Constanze zingt er een van de sopraanpartijen. Tijdens de terugtocht naar Wenen wordt halt gehouden in Linz, waar Mozart een nieuwe symfonie in C-groot componeert (KV 425). In februari 1784 begint hij met het aanleggen van een chronologische catalogus van zijn werk, de Verzeichnüss, die hij tot zijn dood nauwgezet bijhoudt. Op 21 september 1784 ziet zijn tweede zoon, Carl Thomas het levenslicht. Drie maanden later treedt Mozart toe als lid van de vrijmetselaarsloge 'Zur Wohlthätigkeit'. Enige tijd later ontmoet hij de componist Joseph Haydn, die hoog opgaf van Mozarts muzikale kwaliteiten. Die bewondering is wederzijds: Mozart zou later zes in die tijd gecomponeerde strijkkwartetten (KV 387, 421, 428, 458, 464 en 465) aan Haydn opdragen. In april 1785, een maand na de eerste uitvoering van Mozarts oratorium Davidde penitente (KV 469), meldt ook vader Leopold zich aan bij de vrijmetselaars, op aandringen van Wolfgang. Kort daarna schrijft Mozart zijn bekende 'Maurerische Trauermusik' in c-klein (KV 477) ter nagedachtenis van twee overleden logebroeders.

In februari 1786 vindt op het Schloss Schönbrunn in aanwezigheid van keizer Jozef II een bijzondere wedstrijd plaats: Mozarts 'Der Schauspieldirektor' (KV 486) en Salieri's 'Prima la musica, e poi le parole' dingen er om de eerste prijs. Salieri wint, Mozart krijgt de troostprijs van 50 dukaten. In april speelt Mozart zijn nieuwe (en thans bekendste) pianoconcerto in c-klein (KV 491), een werk dat door Ludwig van Beethoven bewonderd werd en waarvoor hij cadenzen schreef. Op 1 mei van hetzelfde jaar vindt in het Burgtheater te Wenen de eerste uitvoering plaats van de opera buffa 'Le nozze di Figaro' (KV 492). Het libretto is van de hand van Lorenzo da Ponte die zich daarvoor baseerde op het Franse, door Jozef II verboden, toneelstuk 'Le mariage de Figaro' van Beaumarchais. Ook in Praag wordt 'Figaro' enthousiast onthaald. Mozart, vergezeld van zijn vrouw Constanze, reist in januari 1787 naar de stad om er persoonlijk een opvoering van de opera te dirigeren. Tijdens zijn verblijf aldaar beleeft de 'Praagse' symfonie in D-groot (KV 504) haar première. Dit artistieke succes komt slechts een paar weken na de dood van hun derde zoon, Johann Thomas Leopold, die stierf in november 1786, amper een maand oud.

In 1787 begeeft Ludwig van Beethoven zich naar Wenen om les te krijgen van Mozart. Van een persoonlijke ontmoeting tussen beide componisten is echter niets bekend. Op 28 mei sterft vader Leopold Mozart. In het najaar zijn de Mozarts opnieuw te Praag waar de opera 'Don Giovanni' wordt opgevoerd op 29 oktober. Voor het libretto had Mozart andermaal kunnen rekenen op het vakmanschap van Da Ponte. In december van dat jaar krijgt Wolfgang een aanstelling als kamermusicus aan het hof van keizer Jozef II, alweer tegen een mager salaris dat niet volstaat om zijn schulden te voldoen. De opera Don Giovanni wordt in Wenen maar matig geapprecieerd. Op 29 juni 1788 sterft zijn zes maanden oude dochtertje Theresia. In november 1789 overlijdt zijn tweede dochtertje, Anna, vrijwel direct na de geboorte.

Op 26 januari 1790 -- een dag voor Mozarts vierendertigste verjaardag -- vindt in Wenen met veel bijval de eerste uitvoering plaats van de opera Così fan tutte (KV 588). Dit is de derde (en laatste) Mozart-opera waarvoor Da Ponte het libretto schreef. Maar in 1790 sterft Jozef II (13 maart 1741 – 20 februari 1790), keizer van het Heilige Roomse Rijk (van 1765 tot 1790). Hij wordt opgevolgd door Leopold II die niet zo in muziek is geïntereseerd als zijn voorganger.

Op 4 maart 1791 geeft Mozart zijn laatste publieke optreden als componist en pianovirtuoos met een uitvoering van het pianoconcert in Bes-groot, KV 595. In zijn streven uiteindelijk kapelmeester te worden solliciteert hij met succes voor het baantje als onbetaald assistent van de kapelmeester van de Stephansdom in Wenen. Tijdens de zomer legt hij zich toe op de werken van Georg Friedrich Händel, waarvan hij bewerkingen maakt (o.a. Alexander's Feast en Ode for St. Cecilia's Day). Op 26 juli wordt Mozarts vierde zoon, Franz Xaver Wolfgang, geboren die later een bescheiden carrière zal maken als componist onder de naam van zijn vader (Wolfgang Mozart junior).

Ziekte en dood

Mozart oogst in Wenen in oktober en november 1791 veel succes met zijn opera Die Zauberflöte (KV 620) gecomponeerd voor het gezelschap van Emanuel Schikaneder. Hoewel hij uitgeput is door het vele werk aanvaardt hij niettemin nog een geheime opdracht van graaf Walsegg zu Stupagg: een Requiem in d-klein (KV 626). Achtervolgd door wanen en depressies overlijdt hij ten slotte in de vroege ochtend van 5 december 1791, een halve dag na een door hemzelf op zijn ziekbed meegezongen repetitie van het onvoltooide 'Requiem', op 35-jarige leeftijd. Mozart krijgt een eenvoudige uitvaart en wordt begraven op de begraafplaats St. Marx te Wenen. De precieze locatie van zijn laatste rustplaats is niet bekend: de doodgraver kon zich achteraf niet meer herinneren waar hij begraven was.

Kinderen

Op 4 augustus 1782 trouwt hij met Constanze Weber (5 januari 1762 - 6 maart 1842), ze krijgen 6 kinderen van wie er slechts 2 volwassen worden.

• Raimund Leopold (17 juni 1783 - 19 augustus 1783)

• Carl Thomas (21 september 1784 - 1858)

• Johann Thomas Leopold (1786-1786)

• Theresia Constanzia Adelheid Friedericke Maria Anna (1787-1788)

• Anna Maria (1789-1789)

• Franz Xaver Wolfgang (26 juli 1791 - 29 juli 1844)

Geldzorgen

Mozart werd bijna zijn hele leven gekweld door geldzorgen en was zeer vatbaar voor ziektes, waarvan de laatste hem uiteindelijk heeft geveld. Mozarts geldzorgen kwamen niet zozeer doordat hij echt arm was, maar meer doordat hij noodzakelijkerwijs een dure levensstijl had.

Vanwege zijn snel ontdekte muzikale hoogbegaafdheid werd Mozart - samen met zijn zus - al vroeg door zijn vader voor de grootste hoven van de toenmalige Europese leiders gebracht, om alzo een centje bij te verdienen voor de familie. Zij ontvingen zowel geld als zaken (allerhande 'mooie' voorwerpen zoals snuifdozen, medailles). Tijdens zijn laatste levensjaren, ten tijde van Le Nozze di Figaro en Die Zauberflöte, verdiende hij omgerekend zo'n 75.000 euro per jaar. Zijn levensstijl echter (een eigen fortepiano laten meezeulen naar een optreden of naar de opera, een eigen paard (later weer verkocht), twee kinderen op verschillende kostscholen, een vrouw die om gezondheidsredenen gaat kuren, een dienstmeid voor het huishouden, diverse gepaste kledij om voor 'hoge' gasten te mogen optreden, lidmaatschap van de vrijmetselarij, reizen, ...) kostten meer dan hij bezat. Na zijn dood heeft Michael Puchberg van Constanze Weber nooit één cent teruggevraagd van al het achterstallige. Zijzelf heeft na zijn dood echter vele werken proberen te verzilveren als inkomen. Na haar huwelijk met de oud-ambassadeur Von Nissen hebben zij samen een Mozart-biografie uitgegeven.

De Köchel-Verzeichnis en andere catalogi

Mozart heeft een groot aantal composities nagelaten die gerangschikt zijn in de numerieke Köchel-Verzeichnis (KV). Deze lijst is genoemd naar de Oostenrijkse botanicus en muziekliefhebber Ludwig Alois Ferdinand Ritter von Köchel (1800-1877). Een handzame samenvatting van Mozarts oeuvre werd in 1951 uitgegeven onder de titel Der kleine Köchel.

Een onschatbare bron is de Verzeichnüss, wat staat voor Verzeichnüss aller meiner Werke (1784-1791), een overzicht dat de componist zelf bijhield. Op de rechterpagina noteerde Mozart de openingsmaten van elk nieuw werk (de incipit) en voegde op de linkerpagina verdere gegevens toe zoals datum, titel, voorgeschreven instrumenten, opdrachten, enzovoort. Deze catalogus wordt in de British Library bewaard.

Ook wordt soms het systeem van de AMA (Alte Mozart-Ausgabe) en de NMA (Neue Mozart-Ausgabe) gehanteerd. Dit geeft de plaats aan van een compositie in een van de boekdelen van het verzamelde werk.

Opera's

Titel	KV	voltooid in	onderwerp	opmerking
Die Schuldigkeit des erstes Gebotes	KV35	1767		Alleen het eerste deel is van Mozart. De andere delen zijn van Michael Haydn en Anton Adlgasser
Apollo et Hyacinthus	KV38	1767		Tekst van Rufinus Widl
Bastien und Bastienne	KV50	1768		Tekst is een parodie op de 'Devin du village' van Jean-Jacques Rousseau
La finta semplice	KV51	1768		Tekst van Marco Coltellini
Mitridate	KV87	1770		Tekst van V.A. Cigna-Santi (gebaseerd op Racine)
Ascanio in Alba	KV111	1771		Voor het huwelijk van aartshertog Ferdinand van Oostenrijk met prinses Maria Ricciarda van Modena
La Betulia Liberata	KV118	1771	Judith en Holofernes	Oratorium. Tekst van Pietro Metastasio
Il sogno di Scipione	KV126	1772		Tekst van Pietro Metastasio
Lucio Silla	KV135	1772		Tekst van Giovanni da Camera (bewerkt door Pietro Metastasio)
Thamos, König in Ägypten	KV345	1773, 1775		Koren en tussenspelen bij het toneelstuk van Tobias Ph. von Gebler
La finta giardiniera	KV196	1774		Tekst van Ranieri Calzabigi
Il rè pastore	KV208	1775		Tekst van Pietro Metastasio
Zaide	KV344	1779		Onvoltooid. Tekst van Joh. A. Schachtner
Idomeneo	KV366	1780		Ook bewerkt door Frank Groothof. Tekst van Giambattista Varesco
Die Entführung aus dem Serail	KV384	1782		Tekst van Christoph F. Bretzner (bewerkt door Stephanie junior)
L'oca del Cairo	KV422			Onvoltooid. Tekst van Giambattista Varesco
Lo sposo deluso	KV430			Onvoltooid
Der Schauspieldirektor	KV486	1786		Tekst van Stephanie junior. Geschreven voor wedstrijd die Salieri won
Le nozze di Figaro	KV492	1786		Tekst Lorenzo da Ponte
Don Giovanni	KV527	1787	Een vrouwengek	Ook bewerkt door Frank Groothof. Tekst Lorenzo da Ponte
Così fan tutte	KV588	1789		Tekst Lorenzo da Ponte
Die Zauberflöte	KV620	1791	de vrijmetselarij	Ook bewerkt door Frank Groothof. Tekst Emanuel Schikaneder
La clemenza di Tito	KV621	1791		Recitatieven waarschijnlijk van Franz Xaver Süssmayr. Tekst van Pietro Metastasio (bewerkt door Caterino Mazzola)

Concerten

• Vioolconcerten

Mozart heeft vijf vioolconcerten geschreven die zijn voltooid in een tijdspanne van twee jaar. Het gaat respectievelijk om het Vioolconcert in Bes-groot (nr. 1, KV 207), het concert in D-groot (nr. 2, KV 211), het concert in G-groot (nr. 3, KV 216), het concert in D-groot (nr. 4, KV 218) en het concert in A-groot (nr. 5, KV 219). Recent onderzoek heeft de ontstaansdatum van Vioolconcert nr. 1 verschoven van 1775 naar 1773, waarmee het meteen de status heeft verworven van Mozarts allereerste oorspronkelijke soloconcert. Van de vijf werken worden nr. 3 en nr. 5 het meest uitgevoerd.

• Pianoconcerten

• Hoornconcerten

• Sinfonia concertante

• Andere

Symfonieën

Mozarts eerste symfonieën dateren van 1764 en werden in Londen gecomponeerd. Deze jeugdwerken zijn gemodelleerd naar de voorbeelden van Johann Christian Bach en Karl Friedrich Abel. In de periode december 1771 - zomer 1774 schrijft Mozart 17 symfonieën, zeer verschillend van vorm en met zowel Italiaanse als 'Salzburgse' en Mannheimer invloeden. Tot deze groep behoort de zogenaamde "kleine" Symfonie in g-klein (nr. 25, KV 183), met kenmerkende Sturm und Drang-elementen. De bekende "Parijse" Symfonie in D-groot (nr. 31, KV 297), die opent met de door de Parijzenaars fel gesmaakte 'coup d'archet', dateert van vijf jaar later (juni 1778). Toen zijn Salzburgse vriend Siegmund Haffner in de adelstand werd verheven, componeerde Mozart de "Haffner" symfonie in D-groot (nr. 35, KV 385). Aan de drie laatste en bekendste symfonieën gaat de "Praagse" symfonie in D-groot vooraf (nr. 38, KV 504). Het werk opent met een donker, opstandig adagio dat herinnert aan de opera Don Giovanni die omstreeks die tijd gereed kwam. De reeks symfonieën die Mozarts bijdrage in dit genre afsluit wordt gerekend tot de hoogtepunten van deze muziekvorm. De meer pastorale Symfonie in Es-groot (nr. 39, KV 543), wordt gevolgd door de "grote" Symfonie in g-klein (nr. 40, KV 440), een van de bekendste werken uit de westerse muziek. De magistrale "Jupiter"-symfonie in C-groot (nr. 41, KV 551) combineert een classicistische stijl met streng en inventief contrapunt. Deze drie symfonieën, die onderling erg verschillen in stijl en karakter, werden in nog geen twee maanden tijd op papier gezet (zomer 1788).

Strijkkwartetten

Mozart schreef in totaal 25 strijkkwartetten die in diverse perioden ingedeeld kunnen worden. De Milanese kwartetten ontstonden tijdens zijn reizen naar Milaan, Bolzano en Verona en werden gecomponeerd tussen eind 1772 en begin 1773 (KV 155-160). Ze bestaan elk uit drie delen. Een nieuwe reeks van zes kwartetten volgde in het najaar van 1773 (KV 168-173). Ze ontstonden te Wenen en tellen ditmaal vier delen (zoals de kwartetten van Joseph Haydn). In de finale van het eerste (KV 168) en het laatste kwartet (KV 173) in deze reeks gebruikt Mozart voor het eerst de fugavorm buiten zijn kerkelijke composities.

Het hoogtepunt van Mozarts bijdrage in dit genre zijn de zes kwartetten opgedragen aan Joseph Haydn (KV 387, 421, 428, 458, 464 en 465). Deze cyclus is het resultaat van een lang componeerproces, ongewoon voor Mozart. Bekende werken in deze serie zijn het Jagd-Quartett (KV 458) en het Dissonanzen-Quartett (KV 465), zo genoemd naar de zeer modern aandoende dissonanten in de openingsmaten.

Mozarts laatste drie kwartetten dragen de naam Pruisische kwartetten en zijn opgedragen aan de koning van Pruisen, Frederik Willem II (KV 575, 589 en 590) die zelf cello speelde.

Pianosonates

Mozart was zelf een uitstekend pianist en heeft 17 pianosonates nagelaten. Deze zijn geschreven tussen 1777 en 1789. Later zijn er nog twee sonates aan toegevoegd, gebaseerd op afzonderlijke delen. Deze twee laatste sonates zijn enkele van de meest bekende.

We kunnen stellen dat Mozart twee soorten pianosonates heeft geschreven: tot en met de 11e sonate werkt hij tamelijk sober en Klassiek, vanaf de twaalfde wordt het duidelijk dat de Romantiek er begint door te komen: er komt ook plaats voor meer dissonante akkoorden (zoals de dominant-none).

Vooral de elfde sonate is erg bekend. Het was één van Mozarts lievelingssonates. Het eerste deel, een Andante con Varazioni (grazioso), klinkt bij alle muziekliefhebbers ongetwijfeld bekend in de oren. Maar vooral het derde deel is bekend, en dan spreken we over het beroemde Rondo Alla Turca.

Mozarts sonates zijn over het algemeen driedelig, al kunnen we hier en daar een tweedelige sonate ontdekken (bv. de 19e). Het eerste deel is meestal een Allegro, daarna volgt vaak een Adagio, en als derde deel wordt dikwijls het rondo gebruikt, al is het Allegretto ook populair. De klassieke vorm voor een sonate dus.

Requiem

In de zomer van 1791 werd Mozart door een onbekende man benaderd die een Requiem wilde bestellen. De reden en zijn identiteit wilde de man niet bekend maken. Later bleek de mysterieuze man (Franz Anton Leitgeb) in opdracht te handelen van graaf Franz von Walsegg-Stuppach. Deze graaf had de gewoonte van tijd tot tijd stukken te bestellen om deze vervolgens over te schrijven en als zijn eigen werk uit te geven. Graaf Von Walsegg-Stuppach wilde van Mozart een dodenmis ter nagedachtenis van zijn overleden echtgenote.

Op het moment dat Mozart de opdracht aannam, had hij al te kampen met gezondheidsproblemen. Door een aantal andere werkzaamheden (waaronder aan Die Zauberflöte) kon hij pas aan het requiem beginnen toen zijn gezondheidstoestand nog verder was verslechterd. Voor zijn dood gaf hij Franz Xaver Süssmayr aanwijzingen over hoe de nog niet afgewerkte delen dienden te worden ingevuld. Hoewel Constanze zich na het overlijden van Mozart in eerste instantie tot anderen wendde, was het uiteindelijk deze Süssmayr die het werk heeft voltooid zoals we het nu kennen. Of hij daarbij gebruik heeft kunnen maken van schetsen van Mozarts hand is nog steeds een onderwerp van discussie.

Diversen

Mozart noemde zichzelf bij voorkeur Amadè/Amadé (soms geïtalianiseerd tot Amadeo). Slechts drie keer gebruikte hij in een brief de naam Amadeus, maar dan louter om humoristische redenen ('Amadeus Wolfgangus Mozartus'). Af en toe ondertekende hij ook met het Duitse equivalent Gottlieb. Amadè/Amadeo/Amadeus en Gottlieb zijn vertalingen van zijn Griekse doopnaam Theophilus.

Op de Oostenrijkse munt van 1 euro prijkt de beeltenis van Mozart.

De film 'Amadeus'

Peter Shaffer schreef in 1980 een toneelstuk over Mozart, getiteld Amadeus. Een bioscoopfilm met dezelfde titel werd geregisseerd door Milos Forman en verscheen in 1984. Van de hand van Wolfgang Hildesheimer (om maar één van zijn biografen te noemen) verscheen in 1977 een complete biografie.

Beschrijving:

De film 'Amadeus' triomfeerde in 1984 als winnaar van acht Oscars, waaronder die voor de categorieën beste film (een productie van Saul Zaentz), beste acteur (F. Murray Abraham), beste regisseur (Milos Forman) en beste bewerkt scenario (Peter Shaffer). Synopsis: We schrijven 1781 en Antonio Salieri (Abraham) is werkzaam als de hofcomponist van keizer Jozef II. Wanneer Mozart (Tom Hulce, genomineerd voor een Oscar) aan het hof arriveert, moet een verbijsterde Salieri constateren dat de goddelijke muzikale inspiratie waar hij zelf naar zoekt, werd geschonken aan een losbandige jongeman. Verblind door jaloezie besluit hij Mozart met alle mogelijke middelen ten gronde te richten. Ondanks de vele biografische onnauwkeurigheden is de film visueel bijzonder geslaagd.

Mozartjaren

Ter herdenking van Mozarts 200^ste sterfdag werd 1991 uitgeroepen tot internationaal Mozartjaar. Ook 2006 is uitgeroepen tot internationaal Mozartjaar, deze keer omdat het 250 jaar geleden is dat Mozart werd geboren. Op de eerste dag van dit nieuwe Mozart-jaar werd het Klarinetconcert in A (KV 622) door de luisteraars van de Britse Classic FM-zender gekozen tot zijn allerbeste compositie.

Bibliografie

H.C. Robbins Landon, Wolfgang Amadeus Mozart, volledig overzicht van zijn leven en muziek, 2001, uitg. van Tirion Uitgevers, Baarn (vertaling uit Engels uitg. Thames and Hudson, London, 1990)

Zie ook

• Opera's
• Cadenzas from the A Clarinet Concerto - Clariperu Transcripties van Sabine Meyer, Eric Hoeprich, Charles Neidich, etc. (Spaans)
• Mozart's Musical Diary, British Library
• Dossier Mozart, Koninklijke Bibliotheek
• Volledige partituren Mozart (Neue Mozart Ausgabe), Internationale Stiftung Mozarteum Salzburg