Ludwig van Beethoven
 |
|
|
Ludwig van Beethoven (Bonn, 16 december 1770 – Wenen, 26 maart 1827) was een Duitse componist.
Inhoud |
[bewerk] Leven en werk
Beethoven was de zoon van een Rijnlandse zanger. Zijn grootvader Lodewijk van Beethoven kwam uit Mechelen en vestigde zich later in Bonn. Deze afkomst verklaart het Nederlandse voorvoegsel van in zijn naam. Beethovens vader trachtte van hem een wonderkind te maken. Een moeilijke jeugd maakte hem tot een somber en wantrouwend mens; dit werd nog verergerd door zijn oorkwaal die begon in 1801 en die uiteindelijk leidde tot volledige doofheid. Dit verhinderde hem echter niet om door te blijven componeren en dirigeren. Hij werd een van de beroemdste componisten aller tijden.
Beethoven nam in Bonn in 1779 lessen bij Neefe. In 1787 ondernam hij een reis naar Wenen om bij Wolfgang Amadeus Mozart les te nemen, maar waarschijnlijk hebben de twee elkaar nooit ontmoet. Beethoven moest namelijk hals over kop terug naar Bonn, omdat zijn moeder op sterven lag. Tussen 1792 en 1794, terwijl hij zich inmiddels definitief in Wenen gevestigd had, nam hij lessen bij Joseph Haydn, maar tussen de twee heeft het nooit echt geboterd. Haydn was verbaasd over de 'woede' in Beethovens muziek en deed zelfs een poging om een van zijn eerste pianotrio's niet te publiceren... Beethoven vond dat hij te weinig leerde van Haydn en stopte na enkele jaren met de lessen.
In 1802 schreef hij het 'Heiligenstädter Testament', een testament voor zijn twee broers, Carl en Johann, waarin hij zijn hart uitstortte over zijn toenemende doofheid. Hij schreef onder andere dat hij als doof musicus eigenlijk niet meer wilde leven, maar hij voelde een plicht in zich om toch in leven te blijven, om zodoende de wereld van zijn composities te laten genieten. Rond 1819 was Beethoven totaal doof, maar hij bleef tot zijn dood componeren.
Op muzikaal gebied was Beethoven, samen met Carl Maria von Weber en Franz Schubert, een belangrijke schakel tussen enerzijds Barok en Classicisme, en Romantiek anderzijds. Met zijn syncopen (accenten op zwakke maatdelen), zijn aan de Mannheimer Schule ontleende (subito) piano's en fortes, en plotselinge harmoniewisselingen heeft hij een heel eigen stijl gecreëerd. Hij heeft zich meer artistieke vrijheden in de muziek gepermitteerd, wat de uitdrukkingskracht van de muziek vergrootte.
Zijn bekendste werken zijn:
- 9 symfonieën, waarvan de laatste met 4 zangsolisten en koor, met het slotkoor Ode an die Freude op tekst van Schiller.
- 32 pianosonates
- 33 variaties op een wals van Anton Diabelli voor piano solo, en diverse andere variatiereeksen
- een groot aantal korte pianostukken (waaronder Bagatellen, enkele Fantasieën en oerversies van delen uit sonates)
- 7 concerten voor solo-instrumenten en orkest: 5 pianoconcerten 1 vioolconcert en 1 concert voor viool, cello en piano (NB Het vioolconcert heeft Beethoven later succesvol bewerkt tot zesde pianoconcert)
- 2 romances voor viool en orkest
- 10 vioolsonates
- 5 cellosonates
- 7 pianotrio's
- 16 strijkkwartetten
- werken voor harmonie (Militair Marsch (1816), Ecossaise (1810), Marsch - Zapfenstreich (1809), Polonaise (1810), Zwei Märsche in F (1809), Wellingtons Sieg oder die Schlacht bei Vittoria (1813))
- ouvertures: onder andere Coriolanus, Egmont en Leonore (I, II en III)
- 1 opera: Fidelio (NB voorafgegaan door twee eerdere versies van dezelfde opera, onder de naam Leonore)
- diverse oratoria, waaronder Christus am Ölberge
- liederen, waaronder An die ferne Geliebte, Adelaïde en An die Hoffnung
[bewerk] Muzikale stijl en nalatenschap
Typerend voor Beethoven is zijn indertijd vernieuwende toepassing van een monothematische vorm, vooral vanaf de vijfde symfonie.
Beethovens hoogste ideaal was een synthese te bereiken van de klassieke sonatevorm en de barokke variatievorm, hetgeen hij uiteindelijk pas in zijn relatief onbekende late werken, ondanks zijn doofheid, wist te realiseren.
Beethoven heeft de hele negentiende eeuw overheerst met zijn muziek. Geen componist heeft zich aan zijn invloed kunnen onttrekken, geen componist heeft iets kunnen schrijven zonder zich rekenschap te geven van de dominantie van Beethoven. Dat geldt voor Mendelssohn, Berlioz, Schumann, Wagner en talloze anderen. Zelfs Brahms heeft het bijna niet aangedurfd symfonieën te schrijven omdat hij werd geïntimideerd door de persoonlijkheid van Beethoven. In dat opzicht is Beethoven een der invloedrijkste personen uit de westerse muziekgeschiedenis geweest.
[bewerk] Luisteren
- Mutopia heeft midi-files en bladmuziek voor diverse stukken van Beethoven.
- Classic Cat - The Beethoven mp3 directory biedt een groot aantal links naar Beethoven mp3 files op het internet.
- Piano Society - Beethoven - Een korte biografie en veel opnames van Beethovens pianowerken (in het Engels).
- Alle pianosonates gespeeld door Artur Pizarro
[bewerk] Laatste woorden
Er is, zoals bij vele beroemdheden, uitgebreid gespeculeerd over Beethovens laatste woorden. Compleet doof, ernstig ziek en zelfs niet meer in staat om te componeren, schijnt hij te hebben gezegd:
Plaudite, amici, comedia finita est. (Applaudisseert, mijn vrienden, de voorstelling is voorbij.)
Een andere versie van Beethovens laatste woorden wil dat hij, een paar maanden voor zijn dood, enkele flessen wijn uit zijn geboortestreek liet komen. Deze arriveerden enkele dagen voor zijn dood. Beethoven, vrijwel nergens meer toe in staat, moest geholpen worden de wijn via een lepel te drinken. Er werd wat van de wijn gemorst, waarop Beethoven zei: "Mijn God, dat is zonde van die mooie wijn."
Of het allemaal waar is, valt te betwijfelen.
[bewerk] Trivia
Zijn derde symfonie had Beethoven oorspronkelijk opgedragen aan Napoleon Bonaparte. Toen deze zichzelf echter tot keizer had gekroond, scheurde Beethoven het titelblad van zijn partituur woest kapot, en veranderde de opdracht in "Sinfonia Eroica, composta per festeggiare il sovvenire di un grand' Uomo" (Heroische symfonie, gecomponeerd om de herinnering te vieren aan een groot Man).
Beethoven veranderde kort voor zijn dood de finale van een van de laatste strijkkwartetten. De oude finale kreeg een nieuw opusnummer en vierde triomfen onder de naam "Grosse Fuge".
Beethoven wilde al direct aan het begin van zijn carrière een, destijds al beroemd gedicht van Schiller, de "Ode an die Freude", op muziek zetten. Eerste plannen dateren uit 1794. De negende symfonie, waarin zijn plan eindelijk uitgewerkt wordt, verschijnt pas rond 1823!
1808 was financieel geen goed jaar voor Beethoven. In december van dat jaar organiseerde hij een "Academie", een concert, de enige gelegenheid dat jaar waar hij voldoende geld aan overhield. Het concert duurde meer dan vier uur en werd in een ijskoude kerk gehouden. Het is zo bekend geworden omdat Beethoven veel nieuwe werken in première bracht, die tegenwoordig nog erg beroemd zijn. Artistiek viel het concert echter tegen. Musici speelden wisselvallig, zodat enkele composities zelfs onderbroken moesten worden, en het uithoudingsvermogen van de bezoekers werd flink op de proef gesteld. Dit roemruchte concert wordt tegenwoordig soms nog herhaald.
Beroemd is ook Beethovens brief aan de "Unsterbliche Geliebte". Beethoven stort in deze brief zijn hart uit bij een vrouw waar hij hevig verliefd op is. Na twee eeuwen is echter nog steeds niet bekend wie die mysterieuze vrouw is.
[bewerk] Bibliografie
- Herman Baeten, De negen symfonieën van Beethoven"", Luistergids voor melomanen, Uitg. Alamire, Peer, België, 1994.
- Kinsky G., Das Werk Beethovens: Thematisch-bibliografisches Verzeichnis seiner sämtlichen volendeten Kompositionen, uitgegeven door H.Halm, München, Duisburg, 1955.
[bewerk] Externe links
- (en) Ludwig van Beethoven
- (de) (en) Heiligenstädter Testament
- (en) Unheard Beethoven
- (de) De autograaf van de Negende Symfonie
- (de) (en) Beethoven-Haus, Bonn
