Wolfgang Amadeus Mozart

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Mục từ Mozart dẫn đến bài này. Xin đọc về các nghĩa khác tại Mozart (định hướng).

Wolfgang Amadeus Mozart (27 tháng 1, 1756 – 5 tháng 12, 1791) là một trong những nhà soạn nhạc nổi tiếng, quan trọng, và có nhiều ảnh hưởng nhất trong ngành nhạc cổ điển châu Âu. Các tác phẩm của ông được xem là điểm cao trong các lĩnh vực nhạc pianô, nhạc phòng, nhạc giao hưởng, nhạc tôn giáo và ôpêra. Tuy đặc điểm nhạc của ông bị một số người chê trong đời ông, ông đã được nhiều nhà soạn nhạc sau này ngưỡng mộ và các tác phẩm của ông đã trở thành một phần quan trọng trong nhiều cuộc hoà nhạc.

Mục lục 1 Tiểu sử 1.1 Thời thơ ấu 1.2 Sự nghiệp 2 Biên niên sử 3 Âm thanh 4 Liên kết ngoài

[sửa] Tiểu sử

Wolfgang Amadeus Mozart

[sửa] Thời thơ ấu

Wolfgang Amadeus Mozart sinh ngày 27 tháng giêng, 1756, tại Salzburg, Thánh chế La Mã (nay Áo). Leopold Mozart, một nhạc sĩ vĩ cầm và cũng là một giáo viên, đã đích thân giáo dục con trai của ông. Wolfgang không phải cắp sách đến trường; thay vào đó cậu được học tại nhà với cha và chị gái của cậu. Âm nhạc là môn học chính. Tuy nhiên, cậu bé Mozart vẫn được học toán, môn học cậu rất thích, và các môn khác như La tinh, tiếng Pháp, tiếng Ý và một ít tiếng Anh. Cậu cũng đọc rất nhiều văn học kịch nghệ, đó là chất liệu mà cậu sẽ dùng để viết ôpêra sau này.

Wolfgang không thích chơi những trò chơi trẻ con bình thường, trừ phi có liên quan tới âm nhạc. Cậu bắt đầu soạn nhạc cho đàn phím từ lúc bốn hoặc năm tuổi, viết những bản nhạc hòa tấu khi cậu lên sáu. Những bản sônat cho đàn vĩ cầm được xuất bản khi cậu lên tám. Thật ra có thể nói rằng Mozart đã khởi đầu sự nghiệp âm nhạc trước thời gian cậu lên năm và tiếp diễn cho đến ngày qua đời, ngót ba mươi năm âm nhạc.

Học vấn của Mozart phát triển sau những chuyến du lịch, được xem như những cột mốc trong cuộc đời cậu. Khi cậu lên sáu, Wolfgang và người chị, lớn hơn cậu năm tuổi và cũng một thần đồng âm nhạc, cùng đi với cha của họ đến München. Cuối năm đó họ chơi nhạc cho Hoàng hậu của Wien. Gia đình Mozart nổi danh khắp những nơi cậu đến, và Wolfgang, với tài năng sớm phát triển của cậu, đã chinh phục mọi người. Quan trọng hơn, Mozart đã có cho cơ hội để nghe thấy âm nhạc thịnh hành trong các thành phố này. Mozart đã gặp những nhạc sĩ khác và bắt đầu thành hình quan điểm về sự nghiệp của họ.

Mozart có ký ức chi tiết âm nhạc phi thường, ông có thể hợp nhất tinh hoa âm nhạc khác nhau của quốc gia này với quốc gia khác vào trong tác phẩm của mình. Tại Luân Đôn, Mozart gặp Johann Christian Bach, con trai của nhạc gia vĩ đại Johann Sebastian Bach, Christian bị gây ấn tượng, đã trở thành người dẫn dắt nhạc sĩ Mozart trẻ và quan tâm theo dõi sự nghiệp của cậu. Trở về nước, Mozart nghiên cứu tổng phổ âm nhạc của J. C. Bach, và ảnh hưởng của Bach được phản chiếu trong tác phẩm của Mozart vào thời gian ấy.

[sửa] Sự nghiệp

Khoảng cuối năm 1769, năng khiếu âm nhạc sớm phát triển của Mozart đã bắt đầu bộc phát, tuy mới chỉ lên mười ba, cậu bắt đầu sự nghiệp sáng tác một cách nghiêm túc. Đức Tổng giám mục tại Salzburg đã chấp nhận Mozart như một nhạc trưởng, bằng cách cấp một khoản thu nhập cho cậu. Hai cha con Mozart đã thực hiện ba chuyến viễn du sang Ý để công diễn, họ đã được công nhận và gây được sự chú ý đến sự nghiệp của cậu trong giới quý tộc ở đó. Tại Milano Mozart được ủy nhiệm để viết ôpêra, vở Mitridate, do chính Mozart chỉ huy, đã được tán thưởng nồng nhiệt. Trở về Salzburg, Mozart biên soạn một loạt symphony và nhạc phụng tự cho Giáo hội.

Việc trở về Salzburg của Wolfgang vào 1773 là một trong những cột mốc, lúc ấy có một sự bùng nổ sáng tác khác thường, và một sự chuyển tiếp ra khỏi ảnh hưởng âm nhạc Ý để thiên về phong cách âm nhạc Đức, được đại diện bởi Joseph Haydn.

Vị Tổng giám mục mới, Ngài Hieronymus, Bá tước Colloredo, không mấy hài lòng với tần suất yêu cầu của Mozart. Về phần Mozart, khi thấy mức sống của Salzburg bị leo thang, nhưng sự yêu chuộng nghệ thuật thì xuống dốc đáng đau buồn, lúc ấy, mối quan hệ của Mozart với Bá tước Colloredo ngày càng trở nên gay gắt.

Cuối cùng, vào tháng 8 năm 1777, ở tuổi hai mươi mốt, Wolfgang xin từ nhiệm, và Bá tước Colloredo đã đồng ý. Thời gian này, Leopold quyết định rằng ông phải còn ở lại phục vụ nhà thờ. Cho nên Wolfgang cùng mẹ đã chuyển đi München rồi đến Mannheim.

Trong những thành phố này, Mozart có cơ hội để trình diễn với một số những nhạc sĩ tinh tế nhất Châu Âu, nhưng không có việc làm lâu dài nào.

Tuy vậy, Mozart đã lưu lại Mannheim một ít lâu. Anh đã phải lòng một ca sĩ mười sáu tuổi vừa tài năng vừa xinh đẹp, tiểu thư Aloysia Weber. Wolfgang đã làm kinh hoảng người cha, khiến ông ấy phải ra sức thuyết phục con trai chuyển tới Paris.

Tại Paris, Mozart biên soạn giáo trình âm nhạc, tiếp xúc các nhà xuất bản, viết bất cứ cái gì anh có thể bán hoặc trình diễn - những bản sônat cho đàn viôlông và đàn phím, một công-xéc-tô cho sáo và thụ cầm, những bản biến tấu đàn phím, và symphony Paris của anh. Nhưng thành phố này tỏ ra là sự chán nản khác. Mozart tiếp tục đánh vật với khoản tài chính eo hẹp và lại bị đè nặng thêm bằng cái chết của người mẹ. Buồn bã và miễn cưỡng, anh trở về Salzburg quê cha, mang theo nợ nần, nhưng tin tưởng rằng viễn cảnh của mình sẽ sáng sủa hơn. Người yêu của anh, tiểu thư Aloysia, trong thời gian ấy đã chuyển đi với gia đình tới Wien, nơi mà người ta muốn cô ấy kết hôn với một diễn viên kiêm họa sĩ tài tử, Joseph Lange.

Khi nhận nhiệm vụ nhạc trưởng và đệm đại phong cầm cho nhà thờ lớn, Mozart cảm thấy những nhiệm vụ đó quá tẻ nhạt. Vào 1781 anh tới München để diễn ôpêra, vở Idomeneo, một thành công rực rỡ. Sau đó, được tòa Tổng giám mục triệu hồi về Wien, Mozart đã tìm thấy một công việc có uy tín. Nhưng mối quan hệ căng thẳng giữa vị giáo sĩ và nhạc sĩ đã khiến Mozart cuối cùng đã tự rút lui vào tháng 6 năm đó.

Có lẽ trong những tháng kế tiếp Mozart đã gặp Haydn lần thứ nhất, người nhạc sĩ này đang viếng thăm Wien. Tình bằng hữu phát triển đã mang lại ảnh hưởng cho tốt công việc của cả hai nhạc sĩ về sau. Mozart, trong thời gian ấy, đã cư ngụ với gia đình Weber, và rồi, vào năm 1782, kết hôn với tiểu thư Constanze, em gái của Aloysia, mặc dù gặp sự phản đối mạnh mẽ của cha ruột. Từ đó, có một sự lãnh đạm giữa Wolfgang và cha của anh mà không bao giờ hàn gắn được. Trong những vấn đề tài chánh, cả Wolfgang lẫn Constanze đều không thận trọng. Họ đã sớm rơi vào tình trạng khó khăn.

Không có khả năng để giữ một sự chỉ định lâu dài, Mozart lại soạn giáo trình và viết nhạc để kiếm tiền. Vì muốn được nêu danh như một người chơi pianô, ông viết nhiều những công-xéc-tô pianô tuyệt vời cho chính mình.

Một thời gian sau, ông đạt được kết quả đáng kể. Thành công vang dội sau vở ôpêra Le nozze di Figaro (Đám cưới Figaro), Mozart du lịch tới Praha, nơi ông được ủy nhiệm viết một ôpêra mới. Hợp tác với văn hào Lorenzo da Ponte, trong năm 1787, Mozart hoàn thành vở Don Giovanni. Đa số nọi người khen ngợi, nhưng có nhiều ý kiến cho rằng âm nhạc của ông ngày càng khó tiếp cận hơn. Phong thái âm nhạc nhẹ nhàng trước đây của ông đang biến mất dần; nhạc công và thính giả có nhiều lời than phiền là ngày càng khó cảm thụ hơn.

Mười năm cuối đời của Mozart là một thời kỳ dài của cả sự đau khổ do tài chính kiệt quệ, lẫn sức mạnh sáng tạo khác thường. Ba bản symphony cuối cùng, được viết trong vòng sáu tuần lễ vào năm 1788 đã không bao giờ được trình tấu lúc sinh thời của ông. Tổng cộng, những năm này ông đã sáng tác những hơn hai trăm tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau.

Năm 1791 Mozart gặp khó khăn trong việc soạn nhạc cho vở ôpêra Die Zauberflöte (Cây sáo thần), khi hợp tác với văn hào Emanuel Schikaneder.

Công việc bị gián đoạn trong tháng 7 vì một chuyến viếng thăm của nhân vật lạ mặt huyền bí đã đưa ra đề nghị hậu hĩnh cho tác phẩm Requiem. Tâm hồn bị chấn động với đề tài này vì cảm nghiệm sự suy tàn do sức khoẻ cạn kiệt, Mozart trở nên bị ám ảnh với nhạc đề lễ mồ dành cho sự ra đi của chính mình. Có nhiều giả thuyết cố lý giải rằng ai có thể đã ủy nhiệm một công việc như vậy. Một nhà sáng tác nào đó muốn sử dụng tác phẩm với tên của họ? Một người bạn già cố gắng bí mật giúp đỡ Mozart về mặt tài chính?

Tháng 9, tác phẩm Die Zauberflöte được hoàn thành và trình diễn. Mozart viết tiếp Requiem, nhưng không thể hoàn thành nó. Thần chết đến viếng vào ngày 5 tháng mười hai. Hôm sau, bạn bè đến tham dự tang lễ ngoài trời; Constanze không đủ sức để có mặt. Sau đó, giữa một cơn bão dữ dội, thi hài được chuyên chở không có người đưa tiễn tới một đất thánh bên ngoài cổng thành phố, trong phần mộ của người nghèo vô danh, Mozart yên giấc ngàn thu.

[sửa] Biên niên sử

Năm	Tuổi	Sự kiện trong đời	Sự kiện trong sự nghiệp	Sự kiện lịch sử
1756	0	Sinh tại Salzburg, 27 tháng 1.		Cuộc Chiến tranh Bảy năm bắt đầu.
1758	2			Domenico Scarlatti và Johann Stamitz qua đời.
1759	3	Bắt đầu chơi clavier.		George Frederick Handel qua đời.
1760	4	Bắt đầu những bài học với cha, ông Leopold.		George III lên ngôi vua tại Anh.
1761	5		Biên soạn những khúc nhạc đầu tiên.
1762	6	Bắt đầu những chuyến viễn du, du lịch tới München và Wien và xuất hiện đầu tiên như một thần đồng.	Viết những khúc nhạc cho đàn phím đầu tiên, bốn minuet và một allegro, K.1-5 (Xem: Chỉ số K).
1763	7	Viết cho những buổi hòa nhạc ở Đức, Pháp và Hà Lan.	Biên soạn những khúc nhạc đầu tiên cho vĩ cầm, K.6-8.
1764	8	Tiếp tục du lịch sang Luân Đôn. Gặp Johann Christian Bach và chơi nhạc cho George III.	Biên soạn những bản nhạc hòa tấu đầu tiên, K.16 và 19.
1765	9	Lưu lại Luân Đôn cho đến mùa thu. Trở về lại lục địa, bị nhiễm bệnh sốt phát ban.
1766	10	Sau những buổi hòa nhạc tại Versailles, Genève và München, quay về Salzburg. Cuộc hành trình đầu tiên đã kéo dài gần ba năm rưỡi.
1767	11	Tĩnh dưỡng một năm tại Salzburg sau cơn bệnh đậu mùa.	Biên soạn loạt đầu tiên những concerto cho dương cầm, K.37, 39 và 41.	George Philipp Telemann qua đời.
1768	12	Chơi nhạc cho Hoàng hậu Maria Theresa tại Wien.	Viết nhạc cho các vở opera La finta semplice và Bastien and Bastienne.
1769	13	Du lịch tới Ý với cha. Thành công rực rỡ tại Verona.	Biên soạn những bộ lễ đầu tiên và một số giao hưởng.	Napoleon Bonaparte ra đời.
1770	14	Trọn năm này lưu diễn trong những thành phố lớn của Ý.	Viết tứ tấu đàn dây đầu tiên, K.80, và opera Mitridate trình diễn được 21 lần.	Ludwig van Beethoven ra đời.
1771	15	Trở về Salzburg một thời gian ngắn và lần nữa du lịch tới Ý.	Viết opera Ascanio in Alba.
1772	16	Hieronymus von Colloredo làm Tổng giám mục Salzburg.	Viết opera Lucio Silla.
1773	17	Không thành công khi nhận sự chỉ định nhiệm vụ ở giáo đường Maria Theresa.	Tiếp tục viết tứ tấu đàn dây và divertimenti.	Tác phẩm Faust của Goethe xuất bản.
1774	18	Hầu hết năm ở tại Salzburg. Tháng 12 du lịch tới München.	Soạn bộ lễ cung Fa, K.192.
1775	19	Trọn năm ở tại Salzburg.	Viết năm concerto cho vĩ cầm.
1776	20	Ở tại Salzburg. Mối quan hệ với Đức Tổng giám mục Colloredo xấu đi.	Viết serenade Haffner, K.250 và concerto cho ba dương cầm, K.242.	Hoa Kỳ tuyên bố độc lập.
1777	21	Cùng mẹ chuyển đến Paris. Dừng chân tại Mannheim, gặp và yêu Aloysia Weber.	Viết concerto cho dương cầm cung Eb, K.271.
1778	22	Chia tay Aloysia ở Mannheim và lên đến Paris. Mẹ của Mozart ngã bệnh và qua đời. Quay về Salzburg, đến thăm Aloysia tại München, nhưng nàng khước từ chàng.	Viết giao hưởng Paris, số 31 cung D, K.297.	Voltaire và Jean-Jacques Rousseau qua đời.
1779	23	Trở thành nhạc sĩ đại phong cầm cho Đức Tổng giám mục Colloredo tại Salzburg.	Viết Sinfonia Concertante for Violin and Viola, K.364.
1780	24	Ở Salzburg cho đến hết năm khi du lịch tới München. Aloysia Weber kết hôn với Joseph Lange.	Viết opera Idomeneo và bộ lễ cung C, K.317.	Maria Theresa mất, Joseph II kế vị.
1781	25	Ngưng phục vụ Tổng giám mục Colloredo và chuyển đến Wien. Hứa hôn với em gái của Aloysia, tiểu thư Constanze. Gặp Joseph Haydn.	Bắt đầu viết vở opera Die Entführung aus dem Serail.	Quyển Kritik der reinen Vernunft của Emmanuel Kant xuất bản.
1782	26	Viết cho những buổi hòa nhạc của Wien. Kết hôn với Constanze.	Viết giao hưởng Haffner, K.385; và các concerto cho dương cầm, K. 413, K.415; tứ tấu đàn dây số 14, K.387, Tuyển tập dành cho Haydn đầu tiên.	Johann Christian Bach qua đời.
1783	27	Cái chết của đứa con trai đầu lòng. Đưa Constanze về Salzburg để cho nàng làm quen với cha và chị gái, nhưng Leopold không cảm thông.	Viết dang dở bộ lễ cung Cm, K.427; hoàn thành giao hưởng Linz, số 36, K.425, và tứ tấu đàn dây khác dành cho Haydn, K.428.
1784	28	Sinh con trai, Karl Thomas.	Biên soạn một loạt concerto cho dương cầm, K.440, K.450, K.451, K.453, K.459.
1785	29		Bắt đầu hợp tác với da Ponte viết vở opera Đám cưới Figaro. Hoàn thành bộ tứ tấu đàn dây và concerto cho dương cầm cho Haydn, K.466, K.467, K.482.
1786	30	Con trai thứ ba sinh và chết.	Viết concerto cho dương cầm cung C, K.503.	Frederick Đại đế qua đời.
1787	31	Trong chuyến viếng thăm Praha được mời viết một vở opera. Được Beethoven 17 tuổi viếng thăm khi đến Wien. Ông Leopold qua đời. Sinh con gái nhưng chết lúc sáu tháng tuổi.	Viết opera Don Giovanni và Eine kleine Nachtmusik.
1788	32	Vở Don Giovanni thành công vang dội ở Wien.	Ba giao hưởng cuối cùng: số 39 cung Eb, K.543; số 40 Cung Gm, K.550; Jupiter, số 41 cung C, K.551.
1789	33	Du lịch tới Berlin. Chơi các tác phẩm organ của Bach. Đứa con gái khác được sinh ra và chết.	Bắt đầu viết vở opera Cosi fan tutte.	Cách mạng Pháp bùng nổ với việc phá ngục Bastille.
1790	34	Nợ nần lút đầu, chuyển đi Mainz, Mannheim, München và Frankfurt am Main, nhưng chuyến đi bất lợi. Sức khỏe suy sụp.
1791	35	Người lạ mặt ủy nhiệm viết Requiem (Cầu hồn). Praha mời viết một opera cho lễ đăng quang của Leopold II. Người bạn, Schikaneder, hỏi về hoàn thành của tác phẩm "Die Zauberflöte". Qua đời ngày 5 tháng 12.	Những vở opera được hoàn thành và trình diễn: La clemenza di Tito (6 tháng 9) và Die Zauberflöte (30 tháng 9). Bộ lễ Requiem không hoàn thành.

[sửa] Âm thanh

KV 331, thanh 13 đến thanh 15	KV 364	Tríc từ Ein Muskalischer Spaß showing his experiment of multitonality, KV 522	Trang cuối của Requiem
KV 545 phần mở đầu	K626 Requiem

[sửa] Liên kết ngoài

• Nhạc của Mozart
• The last (and best) portrait of Mozart Chứng cớ sinh trắc hình của Edlinger từ khoảng 1790 là chân dung của Mozart
• Các văn bản do Mozart viết (kể cả các lá thư ông đã viết), được Gutenberg xuất bản
• Free recordings of Vesperae de Dominica by the MIT choir
• Mozart and pauses
• Compact Mozart biography - at mozartones.com
• The Mozart Project – the life, times and music of Wolfgang Amadeus Mozart
• Mozart's Scores by Mutopia Project
• Wolfgang Amadeus Mozart, from Classical Music Pages
• Free Mozart piano sheet music in PDF format.
• Mozart Forum Thăm dò thế giới nhạc cổ điển (1770-1827), gồm có nhạc, nhân vật, và các thành tích của Mozart và những người đương thời.
• Mozart - Kraus Một trang tưởng nhớ W.A.Mozart (1756-1791) and J.M.Kraus (1756-1792), và một số liên kết khác