Rondo (dicht- en muziekvorm)
Een rondo (ook: rondeau of rondeel) is een uit de Middeleeuwen afkomstige vers- en muziekvorm, die als muziekvorm, maar dan gewijzigd, gedurende de geschiedenis behouden bleef en tot en met de romantiek gebruikt werd.
Het Middeleeuwse rondeau (uitgesproken als: 'rondó') had acht regels met een ingewikkeld rijmstelsel:
- A1
- B1
- A2
- A1
- A3
- B2
- A1
- B1
De eerste, vierde en zevende regel waren identiek en hetzelfde gold voor de tweede en de laatste regel. Op muziek gezet waren er twee melodische regels A en B die zich dus als ABAAABAB herhaalden.
Een goed voorbeeld van een rondeau uit de Nederlandse literatuur (en muziek) is het Egidiuslied.
Een ander voorbeeld van Anthonis de Roovere:
- Die door de wereldt sal gheraken,
Die moet connen huylen metten honden.
Ende moet oock connen diverssche spraken,
Die door de wereldt sal gheraken.
Hier waerheyt segghen en ghinder missaecken,
Vooren salven ende achter wonden.
Die door de wereldt sal gheraken,
Die moet connen huylen metten honden.
In de rondovorm vanaf de 18e eeuwse klassieke muziek, keert steeds het hoofdthema, het zogenaamde rondothema, als een soort refrein terug. De tussenliggende delen, met andere thema's, noemt men dan ook de coupletten. Men onderscheidt het Frans Rondo en het uitgebreide Weense Rondo.
Een voorbeeld van een Weens rondo is het slotdeel van de 2e pianosonate van Ludwig van Beethoven. Een ander karakteristiek voorbeeld is het slotdeel van de pianosonate in Bes groot KV 333 van Wolfgang Amadeus Mozart.
