Oostende

Stad Oostende
ligging binnen het arrondissement Oostende in de provincie West-Vlaanderen
Wapen	Vlag

Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	West-Vlaanderen
Arrondissement	Oostende
Geografische ligging	51°13′NB 2°54′OL
Oppervlakte	37,72 km²
Bevolking (Bron: NIS)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	68.931 (01/01/2006) 48,07% 51,93% 1827 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–19 jaar 20–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2006) 17,83% 56,88% 25,29%
Buitenlanders	3,95% (01/07/2005)
Economie
Werkloosheidsgraad	13,23% (01/01/2006)
Gemiddeld inkomen	12.863 euro/inw. (2003)
Politiek
Burgemeester	Jean Vandecasteele (SP.A)
Bestuur	CD&V, SP.A
Zetels SP.a VLD CD&V Vlaams Belang Groen! Spirit	39 20 8 6 3 1 1
Deelgemeenten met postcode
Postcode	Deelgemeente
8400 8400 8400	Oostende Stene Zandvoorde
Overige info
Zonenummer	059
NIS-code	35013
Politiezone	Oostende
Webadres	www.oostende.be

Oostende is een stad in de Belgische provincie West-Vlaanderen, die ongeveer centraal langs de Vlaamse Kust ligt. Het is de grootste stad langs de kust, en een belangrijk toeristisch en economisch centrum. De stad heeft ook beschikking over een zee- en luchthaven.

[bewerk] Stadsprofiel

Het klein strand en het westerstaketsel - panoramisch zicht

[bewerk] Ligging

De stad ligt centraal langs de Belgische kust, op ongeveer 35 km van de Nederlandse grens en 30 km van de Franse grens. Oostende ligt in de duinen- en kuststreek. Ten westen van de havengeul is de kust bijna volledig volgebouwd. Het oostelijk deel paalt aan de zeereepduinen tussen Oostende en De Haan die, op het voormalig militair gebied na, onbebouwd zijn. Oorspronkelijk lag het op een eiland (Testerep) voor de Vlaamse kust, en was het het meest oostelijke dorp ervan (vandaar de naam). Aan de andere kant lag Westende en in het midden lag Middelkerke.

Oostende is een centrumstad met een historische stadskern, 19e eeuwse gordel en uitlopers langs de kustlijn. Typisch voor haar uitzicht zijn het kustfront van flatgebouwen, de dichtbebouwde binnenstad en grootschalige infrastructuren zoals zee- en luchthaven met dichtbij dichtbebouwde verkaveling. Oostende heeft een winkelcentrum dat regionaal vooral in trek is, veel scholen (vooral secundair en lager onderwijs) en recreatie. Oostende heeft acht wijken: Vuurtorenwijk, Zandvoorde, Stene, Conterdam, Mariakerke, Raversijde, Westerkwartier en Centrum. Oostende telt drie buurtwerken: Westerkwartier, Vuurtorenwijk en Oud-Hospitaal. In deze wijken proberen buurtwerkers de sociale samenhang te versterken van de meestal achtergestelde groepen. Daarnaast zijn er ook een aantal lokale dienstencentra die zich richten op ouderen en kansarmen.

[bewerk] Verkeer

Oostende is via de weg vlot te bereiken, door de ligging aan het eind van de autosnelweg A10. De stad bezit een internationale luchthaven en een zeehaven. Ze ligt bovendien aan het Kanaal Oostende-Gent en heeft belangrijke trein- en tramstations (kusttram).

[bewerk] Bevolking

Naar het aantal inwoners is Oostende in 2005 de 21ste grootste gemeente in België, met ongeveer 69.000 inwoners, een licht stijgend aantal, vooral in het stadscentrum. Oostende is een vergrijsde stad, met gemiddeld één op vier inwoners die ouder dan 65 jaar is. Het aantal geboorten is vooral in de randgemeenten stijgend. Het aantal vreemdelingen in Oostende is vrij laag (3%), en vooral uit de Europese Unie, maar met een enorme verscheidenheid aan nationaliteiten (±100).

Oostende is een SIF+-gemeente, met een hoog percentage kansarmen. De stad heeft een hoge werkloosheidsgraad, met een hoog percentage langdurig werkzoekenden. Een vierde van de Oostendse werklozen is jongere (18-25 jaar). Er is een actief beleid op vlak van drugpreventie in het kader van het Veiligheids - en Preventiecontract, met onder andere het Medisch-Sociaal Centrum (MSOC).

[bewerk] Politiek

Een coalitie van sp.a-SPIRIT en CD&V neemt sinds 1995 het bestuur waar. Jean Vandecasteele (sp.a) is de zesde burgemeester sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Burgemeesters van Oostende waren Jacques Montangie (lib.), Charles Janssens (lib.), Jean Van Iseghem (lib.), Amand Jacqueloot (lib.), Alfons Pieters (lib.), Auguste Liebaert (lib.), Eduouard Moreaux (lib.), Henri Serruys (lib.) (1944-1952), Louis Vandendriessche (lib.) (1952-1953), Adolphe Van Glabbeke (lib.) (1953-1959), Jan Piers (CVP) (1959-1980), Julien Goekint (CVP) (1980-1997) en Jean Vandecasteele (sp.a) (1997-).

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] De beginperiode

De eerste sporen van Oostende zijn te vinden in de 9de en 10de eeuw. Schaapherders en vissers leidden een eenvoudig leven in een kleine nederzetting langs de kust aan het oosteinde van het eiland Testerep. In 814 schonk Sire Gobrecht van Steeland het toenmalig nietig dorpje aan de abdij van Sint-Bertinus in Sint-Omaars. In 1267 kende Margaretha van Constantinopel stadsrechten toe aan Oostende, maar de stad had evenwel geen muren, vestingen of bolwerken. Op dat moment werd aan Oostende het voorrecht verleend een markthalle te exploiteren. Geleidelijk aan maakten de bewoners gebruik van hun bestuurlijke bevoegdheden om zich los te maken van de dominerende kasteelheren. Een schepencollege van rijke kooplieden, later ambachtslieden, met aan het hoofd de baljuw, stippelde het beleid uit. In 1284 sloot Oostende een verdrag met de vrijheer van Brugge om het kanaal Watergang te verbreden en bevaarbaar te maken.

[bewerk] Verhuizingen

Stormen en overstromingen dwingen Oostende te verhuizen. In 1372 werd de stad versterkt met palissades, maar voortdurende zware stormen en overstromingen verzwolgen uiteindelijk de stad. Er werd een nieuwe meer zuidelijk gelegen stad opgetrokken. In 1445 gaf Filips de Goede Oostende zijn toestemming om een haven aan te leggen. In 1447 werd de stad opnieuw overstroomd, met als gevolg dat de stad opnieuw voor een groot gedeelte verplaatst werd, verder van de zee af.

[bewerk] De Spaanse periode

In 1572 nam het stadsbestuur, wegens de voortdurende godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten, de beslissing een verdediging rond de stad op te werpen. Deze verdediging werd voltooid met toestemming en medewerking van de Hertog van Alva. De Oostendenaren gaven vrije toegang van hun haven aan protestanten uit Engeland en Noord-Ierland. Zo werd Oostende een protestants bolwerk in de katholieke Spaanse Nederlanden.

Als reactie werd op 4 juli 1601 Oostende aangevallen door de aartshertog Albrecht en aartshertogin Isabella. Oostende kon drie jaar stond houden, dit driejarige Beleg van Oostende duurde van 4 juli 1601 tot 22 september 1604. Het verhaal ging dat Isabella haar hemd niet zou uittrekken voordat Oostende zou vallen, vandaar het Isabellakleur. Oostende was totaal verwoest.

In 1698 werd een eerste scheepvaartmaatschappij opgericht, die tot doel had handel te drijven met Indië. De Spaanse Successieoorlog had ook zijn gevolgen voor Oostende. Toen de Franse en Spaanse troepen, na hun verlies in de slag van Ramilies op 23 mei 1706 zich terugtrokken in Oostende, werd de stad belegerd door de Engelse vloot, en opnieuw grotendeels verwoest. Op 6 juli 1706 gaf de belegerde stad zich over aan de Oostenrijkse keizer en zijn bondgenoten.

[bewerk] De Oostenrijkse periode

De scheepvaartmaatschappij die met Indië handel voerde, werd hierdoor pas in 1715 een succes. Op 11 augustus 1723 werd de Generale Keizerlijke en Koninklijke Indische Compagnie, beter gekend als de Oostendse Compagnie, gesticht. In maart 1724 vertrok de eerste koopvaardijvloot, die bestond uit drie schepen, de Arend, de Sint-Elisabeth en de Sint-Karel, onder koninklijke en keizerlijke vlag. Op korte tijd werd Oostende een belangrijke haven met invoer van Chinese en Indische koopwaar. Onder internationale druk werd de Oostendse Compagnie in 1727 geschorst en in 1731 opgeheven. Oostende wordt opnieuw een gewone vestingstad. In de late 17de eeuw en eerste helft van de 18de eeuw was Oostende een van de vestingsteden die deel uitmaakten van de Nederlandse vestingsbarrière in de Zuidelijke Nederlanden.

Op 24 november 1776 werd het eerste handelsdok door keizerin Maria-Theresia plechtig geopend. In 1781 vaardigde keizer Jozef II een decreet uit waardoor Oostende officieel een vrijhaven werd. Opnieuw kende de haven een zekere opbloei, onder andere door de neutraliteit van Oostenrijk in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. Na het Verdrag van Versailles op 20 januari 1783 begon de grote havenbedrijvigheid weer stilaan af te nemen.

[bewerk] De Franse periode

Tussen 1792 en 1815 stond de verdere uitbouw van de Oostendse haven op een laag pitje, onder meer vanwege Napoleon Bonaparte. Wel werden er onder het bestuur van Napoleon twee forten gebouwd ter verdediging van de haven: Fort Napoleon en het Fort Royal.

[bewerk] De Hollandse periode

Ook tijdens het korte Hollandse bewind (1815-1830) was vergroting van de haven niet mogelijk.

Sint-Petrus-en-Pauluskerk

[bewerk] De Belgische periode

Pas in 1830, onder impuls van de Belgische koning Leopold I, kon de Oostendse zeehaven verder uitgroeien. In 1838 had de inhuldiging van de spoorlijn Oostende-Brussel plaats en in 1846 werd de eerste postdienst Oostende-Dover ingelegd. In 1877 werd de eerste Oostendse vismijn gebouwd. Op 2 april 1884 kwam het eerste stoomvisserijschip — de Prima — Oostende binnenvaren. In 1914 waren er al 29 stoomvisserijschepen in Oostende.

In 1865 werd Oostende ontheven van haar functie als vesting door de toenmalige minister van oorlog baron Chazal. Spoedig werden de vestingmuren rond de stad gesloopt. Hierdoor zou Oostende op korte tijd sterk uitbreiden. Dankzij de inspanningen van de Belgische koning Leopold II bloeide Oostende in het begin van de twintigste eeuw als geen ander. De stad kreeg de bijnaam "Koningin der Badsteden". De mondaine koning bouwde een belle-epoque badstad met wereldfaam. De Kursaal uit 1852, het nieuwe theater uit 1905, het Koninklijk Paleis, de Koninklijke Gaanderijen, de Promenade, de Kiosk, het Stadstheater, het Leopoldpark, de Wellingtonrenbaan en de Stadsbibliotheek straalden haar bourgeois karakter uit.

Door de toegenomen haventrafiek was er een tekort aan kaaimuren ontstaan, daarom werd in de periode 1894-1914 de haven op ingrijpende wijze vernieuwd door aanpassing van de voorhaven en uitbouw van een nieuwe achterhaven, verbonden met de De Smet de Naeyerbruggen.

[bewerk] Het Duitse intermezzo

De twee wereldoorlogen luidden het einde in van Oostende als belle-epoquestad. De Duitsers plaatsten afweergeschutbatterijen langs het Fort Napoleon en in de duinen langs het duinenkerkje Onze-Lieve-Vrouw ter Duinenkerk, waarvan de toren half verwoest werd. De promenade werd zo goed als volledig verwoest in 1940-45 door de bommenregen van de Geallieerden op de Atlantikwall, de haven en de spoorwegen.

[bewerk] De naoorlogse periode

De opkomst van het massatoerisme en de immobiliënsector waren nog dramatischer dan de tweede wereldoorlog voor de afbraak van de belle-epoque architectuur. Oostende groeide dankzij het eendagstoerisme en de toename van de mobiliteit wel uit tot een bloeiende moderne badstad met bijna 70.000 inwoners; in het hoogseizoen kan dit aantal tot het tienvoudige oplopen. Veel van deze toeristen wensen een flat met zicht op zee. Het opdoeken van de RMT (Regie voor Maritiem Transport) heeft bovendien voor heel wat armoede gezorgd. Oostende wordt erkend als een kansarme gemeente (SIF+).

Tegen de millenniumwende besloot het stadsbestuur van Oostende om van de elitaire bijnaam "Koningin der Badsteden" af te stappen en zich te profileren als "Stad Aan Zee". Men wilde daarmee vooral aangeven dat Oostende aan de Belgische kust één van de enige "echte" steden zou zijn. Toeristisch en marketinggewijs was deze titel ook moderner dan de oubollig geworden koninginnennaam, hoewel deze naam een begrip is geworden en nog altijd vaak wordt gebruikt.

De lucht- en spoorhaven hebben de plaats van de zeehaven ingenomen op vlak van internationale verbindingen. In 2004 is de renovatie begonnen van het Casino-Kursaal. Het complex is afgewerkt in 2005. Het kursaal is nu een van de grootste evenementzalen in Oostende. Het biedt plaats aan meer dan 2000 mensen en achter het podium bevindt zich een glazen muur met zicht op zee. Bovenop het kursaal is een van de chicste restaurants van de stad gevestigd, met zicht op zee. Oostende is in 2006 ook opgefrist op vlak van wegen en overheidsgebouwen en toegankelijker dan ooit. Ook op cultureel vlak heeft de stad een aantal troeven. De Paulusfeesten zijn bekende zomerfeesten geworden. Het kleinschalig vriendenfeestje groeide uit tot een volwaardig festival. Ook Theater-Aan-Zee en Oostende voor Anker zijn internationale trekpleisters geworden.

[bewerk] Toerisme

Lange Nelle, de vuurtoren van Oostende

Als Stad Aan Zee richt Oostende zich momenteel vooral op de cultuurminnende Oostendenaar, de weekend-bezoeker uit het binnenland en de buitenlandse toerist. Het aantal overnachtingen is gestegen van 800.000 in 1992 tot 1.100.000 in 2003 (cijfers Provincie West-Vlaanderen).

Enkele culturele evenementen zijn Theater-aan-Zee, de Paulusfeesten, Sfeer in 't Park en Halloween. Oostende maakt zijn toeristisch aanbod bekend via een website. Het Bloemenuurwerk, de vistrap, Lange Nelle en het Casino zijn eveneens enkele van de trekpleisters.

[bewerk] Cultuur

[bewerk] Stadskern

Oostende heeft een toeristische en historische stadskern. Naast deze stadskern liggen enkele wijken die deel uitmaken van de 19e eeuwse stadsexpansie, met aaneengesloten panden met 19e eeuwse bel-etagewoningen. De historische stadskern werd volledig vernield gedurende het driejarig beleg van Oostende. Het nog bestaande (en gerestaureerd) Spaans huisje is in feite afkomstig uit de Oostenrijkse periode.

In en buiten de stadskern liggen een aantal beschermde monumenten zoals de Venetiaanse Gaanderijen en Koninklijke Gaanderijen, de Kiosk op het Wapenplein, De Smet de Naeyerbruggen, de Wellingtonrenbaan, de Drie Gapers, Fort Napoleon, Villa Maritza, de Edouard Musinstraat, het Staketsel, de Sint-Petrus-en-Pauluskerk, de Peperbusse, de Kapucijnenkerk, de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinenkerk, Sint-Annakerk en het Spaans huisje.

[bewerk] Maritieme cultuur

typische visserskledij - begin 20ste eeuw

Oostende heeft een maritiem verleden, waarvan de Mercator, de Amandine en het Noordzee-aquarium getuigen. In 1992 is het middeleeuwse vissersdorp Walraversijde opgegraven. Oostende heeft daarnaast een Week van de Zee, opendagen van de havenbedrijven, het project Oostende voor Anker, de vzw Maritieme Site Oostende, het Departement Zeevisserij van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaams Instituut voor de Zee ... De visserij is nog prominent aanwezig in de Vismijn en het Koninklijk Werk IBIS.

[bewerk] Musea & Galerijen

In Oostende zijn er een aantal grote musea (Provinciaal Museum voor Moderne Kunst (PMMK), Stedelijk Museum voor Schone Kunsten, Ensorhuis, Venetiaanse en Koninklijke Gaanderijen, Historisch museum De Plate, Domein Raversijde) en verschillende kleine galerijen.

[bewerk] Bibliotheek & Kunst

De Oostendse Stadsbibliotheek (1856-...), nu Openbare bibliotheek Kris Lambert, huist sinds 2000 in de nieuwe hoofdbibliotheek. Oostende heeft tevens een Stedelijk Conservatorium en Stedelijke Kunstacademie.

In 2007 moet de nieuwe cultuurtempel in het leegstaande Postgebouw aan de Serruyslaan een feit zijn. Het wordt een project naar het voorbeeld van de Gentse Vooruit.

[bewerk] Jeugd

Oostende telt een aantal jeugdhuizen (OHK, De Korre, Kim/K2 ...) en een openluchtcentrum (Duin en Zee). In de vakanties vinden projecten en/of festivals zoals Creatuur en het Appelblauwfestival plaats. Daarbuiten biedt Horizon Educatief vzw vorming- & natuursessies aan scholen en groeperingen in het openluchtcentrum.

Hangaar 1 en Carré Beach Oostende zijn ook grote trekpleisters aan de kust wat betreft fuiven. Ook slaan elk jaar de grote discotheken er hun tenten op met de beachparty's.

[bewerk] Bekende Oostendenaren

[bewerk] Entertainers

Lucy Loes, volkszangeres

Arno, zanger
Herr Seele, cartoonist, muzikant, pianostemmer
Kamagurka, cartoonist
Gunter Lamoot, stand-up comedian
Lucy Loes, volkszangeres
Iwein Scheer, herbergier en stichter van Paulusfeesten
Wendy Van Wanten, zangeres en presentatrice

[bewerk] Kunstenaars

Etienne Elias, schilder
James Ensor, schilder
August Michiels, beeldhouwer, keramist, schilder, etser
Charlotte Mutsaers, schrijfster-schilder
Constant Permeke, schilder
Raoul Servais, cineast
Gustaaf Sorel, schilder en tekenaar
Leon Spilliaert, schilder
Henri Storck, cineast
Jef van Tuerenhout, schilder

[bewerk] Politici

Auguste Beernaert, politicus, minister van staat, mensenrechtenactivist, nobelprijswinnaar voor de vrede en Belgisch premier (Katholieke Partij, nu CD&V)
Jean-Marie Dedecker, politicus (partijloos) en ex-coach nationaal judo-team
Julien Goekint, oud-burgemeester (CVP, nu CD&V)
Geert Lambert, voorzitter van spirit
Jan Piers, oud-burgemeester en minister (CVP, nu CD&V)
Adolphe Van Glabbeke, politicus en minister (Liberale Partij, nu VLD)
Johan Vande Lanotte, politicus, minister van staat, partijvoorzitter sp.a

[bewerk] Sporters

Rik Samaey, basketbalspeler
Robert Van de Walle, judoka
Stive Vermaut, wielrenner

[bewerk] Overige

Lilian Baels, tweede vrouw van koning Leopold III
Jean Bourgain, wiskundige
Jacob Bowens, kroniekschrijver
Werner Quintens, priester

[bewerk] Referentiewerken

Theuninck, J.M. & Vermaut C., Oostende, stad in zicht, Stadsbestuur Oostende, 2001.
Rabau, Werner, "Voor Koningin Geboren", Uitgeverij JMP Trends, 2000 ISBN 90-802539-7-9
Jonckheere, Karel, Oostende verteld", Uitgeverij Lannoo, 1970 ISBN 90-209-0354-3

[bewerk] Externe links

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Oostende op Wikimedia Commons.

Provincie West-Vlaanderen

België | Provincies | Gemeenten