Mercator (schip)
 De Mercator op zee, geëscorteerd door een Sea King helikopter |
|
| Carrière |  |
|---|---|
| Werf: | Ramage and Ferguson Ltd, Leith, Schotland |
| Kiellegging: | |
| Tewaterlating: | 1932 |
| In de vaart genomen: | 5 september 1932 |
| Status: | Museumschip |
| Algemene kenmerken | |
| Deplacement: | |
| Tonnage: | 778,86 brt |
| Lengte: | 78,40 m |
| Breedte: | 11,09 m |
| Diepgang: | 4,50 m |
| Voortstuwing en vermogen: | Fokkenmast (voor):39 m (vierkant getuigd) Middenmast: 41 m (dwars getuigd) |
| Snelheid: | 13 knopen (24 km/u) |
| Eigenaar: | Belgische Staat |
| Type: | Brigantijn, opleidingsschip |
| Bemanning: | 150 |
De driemaster Mercator ligt voor anker in de jachthaven van Oostende, tussen het station en het stadhuis. Het is ondertussen wellicht het bekendste schip van België, met elk jaar vele duizenden bezoekers.
Inhoud |
[bewerk] Bouw
Deze brigantijn is ontworpen door de poolreiziger Adrien de Gerlache (1866-1934), als opleidingsschip voor de koopvaardijvloot. Het werd in Leith, Schotland gebouwd en te water gelaten in 1932. Op 5 september 1932 vertrok de Mercator op de eerste reis. Het vertoonde aanvankelijk enkele bouwtechnische problemen, die later opgelost werden. Het werd tevens gebruikt om voor wetenschappelijke waarnemingen.
[bewerk] Opleidingsschepen
De Mercator was de laatste in een reeks van vijf Belgische opleidingsschepen :
- Comte de Smet de Naeyer : 1905-1906
- Comte de Smet de Naeyer II : 1907-1932
- R.C. Rickmers : 1907-1908
- L'Avenir : 1908-1932
- Mercator : 1932-1960
[bewerk] Wachten
De wachten op het schip werden uitgevoerd door 3 ploegen van 20 man. De wacht op de brug bestond uit één officier en 3 cadetten. De twee andere wachten, onder leiding van een officier, stonden klaar voor de zeilmaneuvers. De wachten van telkens 4 uur waren als volgt ingedeeld :
- de eerste wacht : 20-24 u
- hondenwacht : 00 - 04 u
- dagwacht : 04 - 08 u
- voormiddagwacht : 08-12 u
- namiddagwacht : 12-16 u
- platvoetwacht : 16-20 u
[bewerk] Geschiedenis
Behalve een schoolschip, was de Mercator varende ambassadeur op wereldtentoonstellingen en plechtigheden en nam deel aan races, waarvan het de race Oslo-Oostende won.
Op de zevende reis (3 oktober 1934 - 21 mei 1935) bracht de Mercator twee Moai (reuzenbeelden) mee van het Paaseiland. Het was een zware opgave om deze zware beelden aan boord te krijgen van de Mercator, die voor anker lag op 250 m voor de kust van het eiland.
Op de negende reis (14 oktober 1935 - 4 mei 1936) bracht de Mercator het stoffelijk overschot van Pater Damiaan terug. Dit was overgebracht door het Amerikaanse schip Republic van Honolulu naar Christchurch, waar de Mercator voor anker lag. De operatiekamer aan boord deed dienst als rouwkapel. De plechtige ontvangst in Antwerpen gebeurde in bijzijn van koning Leopold III en kardinaal Van Roey.
[bewerk] Tweede Wereldoorlog
Juist voor de WO II uitbrak, was de Mercator op de 20ste reis vertrokken naar Belgisch Congo met de opdracht het opstellen van hydrografische kaarten van de Congolese kust. Het schip werd echter in 1943 opgeëist door de Britse Admiraliteit. Het voer onder Britse vlag en werd gebruikt als basis (Submarine Depot Ship) voor Britse duikboten.
Het beschadigde schip werd in juli 1945 weer overgedragen aan België en werd in 1947 hersteld in Gent.
Tussen 1951 en 1960 werd de Mercator dan verder gebruikt als opleidingsschip en nam ook deel aan drie zeilraces.
In totaal verrichtte de Mercator 54 reizen. De laatste reis was naar Lissabon. Daarna werd het schip in 1960 uit de vaart genomen.
In al die tijd heeft de Mercator slechts twee gezagvoerders gekend, namelijk R. Van de Sande (Haacht 11 november 1893 - Antwerpen 30 november 1969) opgevolgd in 1955 door Roger Ghys (25 oktober 1923 - ). Deze laatste was zelf cadet geweest aan boord van de Mercator
[bewerk] Museumschip
Vanaf 1961 is het schip ingericht als museumschip, en vanaf 1964, naar aanleiding van de feestelijkheden rond 1000 jaar Oostende, ligt het in de jachthaven voor het stadhuis van Oostende. Het schip maakt dan nog enkele trips, o.a. naar Antwerpen, maar ligt sinds 1965 bijna ononderbroken in Oostende. Het schip werd door het Vlaams Gewest als beschermd monument verklaard op 24 september 1996 en volledig gerestaureerd tussen 1999 en 2000.
[bewerk] Referenties
- De Vos Alex - Mercator: geschiedenis van de Belgische schoolschepen. Antwerpen, 1993
- Ghys, Roger - Het schoolschip Mercator. Open Monumentendag Oostende, 1994, p. 2-6
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Mercator (ship) op Wikimedia Commons. |
