Frans

Zie Frans (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Frans.

Frans (Français)
Gesproken in:	Frankrijk, België, Luxemburg, delen van Zwitserland, grote delen van Afrika, Québec, Haïti, Zuid-Oost-Azië, Franse koloniën
Sprekers:	87 miljoen moedertaalsprekers, 190 miljoen totaal
Rang:	15 (moedertaal), 5 (totaal)
Taalfamilie	Indo-Europees Italisch Romaans Italo-Westers Gallo-Iberisch Gallo-Romaans Oïl Frans
Dialecten:	Waals Picardisch Zwitsers-Frans Québécois etc.
Creoolse talen:	Haïti-Creools (Kreyòl Ayisyen) Lanc-Patuá Seychellois Louisiana-Creools (Kreyol Lwiziyen) etc.
Alfabet:	Latijns
Officiële status
Officieel in:	Frankrijk en overzeese gebiedsdelen, Algerije, België, Benin, Burkina Faso, Burundi, Cambodja, Canada, Centraal-Afrikaanse Republiek, Comoren, Congo-Brazzaville, Congo-Kinshasa, Djibouti, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Guinee, Ivoorkust, Kameroen, Laos, Luxemburg, Madagaskar, Mali, Marokko, Mauritanië, Monaco, Niger, Senegal, Seychellen, Tsjaad, Togo, Tunesië, Vanuatu, Vietnam en Zwitserland. Ook Europese Unie, Italië (Valle d'Aosta), Verenigde Naties en Verenigde Staten (Louisiana).
Taalorganisatie:	Académie française (Frankrijk) Office québécois de la langue française (Québec)
Taalcodes
ISO 639-1: fr ISO 639-2(B): fre/fra SIL: fra

Het Frans behoort tot de Romaanse talen en heeft zich zoals al deze talen ontwikkeld uit het Latijn. Het Frans wijkt echter op een groot aantal punten van de andere Romaanse talen af. Ten eerste kent het Frans een verregaande afslijting van morfologische uitgangen. Ten tweede heeft het Frans een groot aantal brekingen en klankmutaties, die al in het Oudfrans optraden en in het Middelfrans nog verder zijn geëvolueerd. Ten derde heeft het een licht Keltisch substraat (terug te vinden in een woord als quatre-vingt, "tachtig", letterlijk "vier-twintig"; in de Keltische talen telt men in twintigtallen) en een vrij ingrijpend Germaans, vooral Frankisch, superstraat, dat zich onder meer uit in de dubbele ontkenningen ne ... pas, ne ... rien, ne ... personne enz.

Inhoud 1 Plaatsbepaling en indeling 2 Verbreiding 3 Geschiedenis 4 Vervoegingen 5 Woordvolgorde 6 Zie ook

[bewerk] Plaatsbepaling en indeling

Het Frans zoals wij dat kennen is de gecultiveerde versie van het Francien, de streektaal van de Île de France. Dit behoort tot de Oïl-groep van de Gallo-Romaanse talen. Hoewel het Standaardfrans de streektalen van Frankrijk grotendeels verdrongen heeft onderscheidt men nog altijd een aantal meer of minder verwante zusjes van het Frans. Het overzicht laat zich als volgt samenstellen:

• Gallo-Romaanse talen
  • Oïl-talen:
    • Waals
    • Picardisch
    • Normandisch
    • Gallo
    • Francien, met het Frans als standaardvorm
    • Champenois
    • Bourgondisch
    • Lotharings
    • Poitevin-Saintognais
  • Oc-talen
    • Provençaals
    • Gasconisch
    • Languedocien (in enge zin)
    • Limousijns
    • Niçois
  • Francoprovençaals (overgangstaal tussen oïl- en oc-varianten)

In Frankrijk worden de meeste van deze talen nog steeds als dialecten beschouwd. Bovendien kijkt men erop neer en wordt het gebruik ervan ontmoedigd. In de laatste jaren is de houding tegenover deze talen evenwel duidelijk versoepeld.

[bewerk] Verbreiding

Het Frans wordt gesproken door ongeveer 72 miljoen mensen als hun moedertaal en door zeker 50 miljoen mensen als 's lands tweede taal. Het wordt gesproken door 53 miljoen mensen in Frankrijk, 6 miljoen mensen in Canada (Québec), 4 miljoen in België en 1,3 miljoen in Zwitserland. En door vele mensen meer die het Frans als een internationale taal gebruiken. Met name in Afrika en wat minder in Zuidoost-Azië heeft het Frans een grote rol als cultuurtaal, omdat de bevolking ofwel meerdere volkstalen spreekt ofwel een taal die weinig gecultiveerd is; hier geldt het Frans dus als neutrale factor voor de elite. Het is in veel van die landen een officiële taal, vaak de enige, en het is een van de officiële talen van de Verenigde Naties.

Het Frans wordt in 45 landen en territoria gesproken. In minimaal vijf van die gebieden (Frankrijk, Frans-Polynesië, Monaco, Nieuw-Caledonië en Saint-Pierre en Miquelon) is dit zelfs de meest gesproken taal. Daarnaast is het Frans een belangrijke immigrantentaal in elf andere landen.

Het Frans is nog steeds, ondanks de opkomst van het Engels, een belangrijke taal in het diplomatieke verkeer. Tot in de eerste helft van de 20e eeuw was het de belangrijkste internationale taal; dit vind je onder andere terug in het gebruik van Franse termen in de posterijen.

[bewerk] Geschiedenis

Er zijn geschriften terug te vinden van het Frans uit de 9e eeuw na Christus. Het oudste document in het Frans zijn de Eden van Straatsburg, die blijkbaar door het gewone volk begrepen moesten worden. Het Frans als taal leefde echt op in de 12 eeuw maar de Gouden Eeuw van het Frans was tijdens de 17e eeuw, vooral door de literaire werken van Corneille, Racine en Molière. Men deelt het Frans in in het Oudfrans (ongeveer tot de dertiende eeuw), het Middelfrans (tot de zestiende eeuw) en het Nieuwfrans. De moderne Franse spelling stamt, net als de Engelse, grotendeels uit het einde van de Middeleeuwen; omdat de uitspraak sindsdien is veranderd is de schrijfwijze verre van fonetisch meer. Ze vertelt ons dan ook meer over de situatie in de Middeleeuwen, toen alle eindletters nog werden uitgesproken (filles klonk dus zoals het geschreven werd), de ai en de oi nog wijde tweeklanken waren en de ou meer als oow klonk (evenals de Middelnederlandse oe in boec!).

De meeste "Franse" teksten tot aan de veertiende eeuw zijn gesteld in de zuidelijke dialecten, het Occitaans dus.

[bewerk] Vervoegingen

Het Frans kent meer werkwoordstijden dan het Nederlands . Hieronder staat de vervoeging van de onregelmatige Franse werkwoorden être (zijn) en avoir (hebben).

Infinitief	enkelvoud tegenwoordige tijd (présent de l'indicatif)			meervoud tegenwoordige tijd (présent de l'indicatif)			verleden (passé composé)	toekomende tijd (futur simple) enkelvoud			toekomende tijd (futur simple) meervoud
	1e persoon	2e persoon	3e persoon	1e persoon	2e persoon	3e persoon	1e,2e,3e persoon	1e persoon	2e persoon	3e persoon	1e persoon	2e persoon	3e persoon
être	je suis	tu es	il/elle/on est	nous sommes	vous êtes	ils/elles sont	j'ai, tu as, enz. été	je serai	tu seras	il/elle/on sera	nous serons	vous serez	ils seront
avoir	j'ai	tu as	il/elle/on a	nous avons	vous avez	ils/elles ont	j'ai, tu as, enz. eu	j' aurai	tu auras	il/elle/on aura	nous aurons	vous aurez	ils auront

[bewerk] Woordvolgorde

• Onderwerp
• Ontkenning (ne ...)
• Wederkerend voornaamwoord
• Meewerkend voorwerp: me, te, nous, vous
• Lijdend voorwerp
• Meewerkend voorwerp: lui, leur
• y en/of en
• Infinitief
• Ontkenning (... pas, rien, personne, jamais etc.)
• Voltooid deelwoord

[bewerk] Zie ook

• Cajun-Frans
• Lijst van Franse spreekwoorden
• Lijst van Franse woorden en uitdrukkingen in de Nederlandse taal
• Frans in Nederland

Wikibooks heeft een cursus over dit onderwerp: Cursus Frans (in opbouw)

Voor woordenboekinformatie, zie de pagina Frans op WikiWoordenboek

Zie de Franse editie van Wikipedia

• (en) Frans voor reizigers - Uitspraak, woorden en zinnen, en links gerelateerd aan de Franse taal
• Kennis van het Frans in België, Nederland en de rest van de Europese Unie

Indo-Europese talen > Kentum-talen > Italische en Romaanse talen >
Romaanse talen:	Italische talen:
Aragonees | Aroemeens | Arpitaans | Asturisch (Leonees - Mirandees) | Catalaans | Corsicaans | Dalmatisch | Frans | Galicisch | Gascoons (Aranees) | Istriotisch | Istro-Roemeens | Italiaans | Ladino | Mozarabisch | Napolitaans | Occitaans | Portugees | Retoromaans (Ladinisch - Friulisch) | Roemeens | Sardisch | Spaans | Venetiaans	Faliskisch | Latijn | Oskisch | Umbrisch | Zuid-Piceens