Groen!
| Groen! | |
|---|---|
| partijvoorzitter | Vera Dua |
| fractieleider Vlaams Parlement | Jos Stassen |
| fractieleider Senaat | n.v.t. (geen verkozenen) |
| fractieleider Kamer | n.v.t. (geen verkozenen) |
| Voormalige namen | Agalev |
| Politieke ideologie | milieu |
| Europese fractie | EGP |
| Jongerenorganisatie | Jong Groen! |
| Website | www.groen.be |
Groen! is een Vlaamse, progressieve en groene politieke partij, die 6500 leden telt (2004). Tot 15 november 2003 heette de partij 'Agalev'. De partijvoorzitster en een van de belangrijkste boegbeelden is Vera Dua.
De vorige naam betekende Anders GAan LEVen, hoewel de partij begin jaren 80 aan het acroniem Agalev volgens de regels van inschrijving een betekenis moest toekennen waarbij alle letters voor een afzonderlijk woord staan; dat werd Anders Gaan Arbeiden, Leven En Vrijen: geïmproviseerd en niet geheel serieus, maar formeel correct.
De politieke partij Agalev werd opgericht in 1981 op basis van het gedachtegoed van de beweging Anders Gaan Leven van de jezuïet Luc Versteylen, die zelf nooit lid werd van de partij. Agalev hanteerde als basisbeginselen: ecologisch, vreedzaam en basisdemocratisch. Naast de partij bleef een beweging 'Anders Gaan Leven' actief met als sleutelbegrippen: stilte, soberheid en saamhorigheid.
Hoewel partij en beweging dezelfde wortels hebben, zijn zij zowel functioneel als inhoudelijk van elkaar verschillend. De partij is zowel organiek als inhoudelijk niet verbonden met de beweging
Pacifisme, sociale rechtvaardigheid en ecologie (duurzame ontwikkeling) zijn drie pijlers van het Groen!-programma. De partij noemt 'de kwaliteit van leven' de 'groene draad door haar programma'. Groen! is een zusterpartij van het Franstalige Ecolo.
De partij maakte deel uit van de paars-groene regering (socialisten, liberalen en groenen) onder premier Guy Verhofstadt. Bij de verkiezingen van 1999 behaalden de Vlaamse groenen 7,0% van de stemmen, een winst van 2,6% ten opzichte van de voorgaande verkiezingen van 1995. Vice-premier en minister van Volksgezondheid en Leefmilieu was tot eind augustus 2002 Magda Aelvoet. Zij trad af vanwege het regeringsbesluit tot wapenleveranties aan Nepal.
Bij de senaats- en parlementsverkiezingen van 2003 verloor de partij echter al haar zetels en strandde op 2,47%. Vanwege het verlies aan inkomsten als niet-parlementaire partij moest de partij een groot aantal medewerkers ontslaan.
Een aantal bekende gezichten (zoals het Antwerps boegbeeld Fauzaya Talhaoui en de toenmalige minister Ludo Sannen) stapten vóór de verkiezingen van 2004 over naar het kartel SP.a - Spirit.
Bij de verkiezingen van 2004 behaalde Groen! echter opnieuw scores die ruim boven de kiesdrempel uitstaken: 7,6% voor het Vlaamse, 9,8% voor het Brusselse en 8% voor het Europees Parlement. In Limburg slaagde de partij er echter niet in om de kiesdrempel te halen.
Vera Dua ging op zoek naar 280.000 kiezers en vond er zelfs 10 procent meer: 308.898 kiezers. Momenteel heeft Groen! zes zetels in het Vlaams Parlement, één in het Brusselse en één in het Europees Parlement. In het Europees Parlement zetelt ex-Volksunie Europarlementariër Bart Staes voor de Europese Federatie van Groene Partijen/Europese Vrije Alliantie; hij vormt daar met het Nederlandse GroenLinks een transnationale fractie.
[bewerk] Ministers in de federale regering tot de verkiezingen van 18 mei 2003
- Jef Tavernier (Volksgezondheid en Leefmilieu, verving Magda Aelvoet)
- Eddy Boutmans (Ontwikkelingssamenwerking)
[bewerk] Ministers in de Vlaamse regering
Van 1999 tot de verkiezingen van 2004 maakte Agalev/Groen! deel uit van de Vlaamse regering.
- Mieke Vogels (welzijn en ontwikkelingssamenwerking)
- Vera Dua (leefmilieu en landbouw)
Na de verkiezingsnederlaag van 18 mei 2003 namen Mieke Vogels en Vera Dua ontslag en werden ze vervangen door:
- Adelheid Byttebier (welzijn)
- Ludo Sannen (leefmilieu, landbouw en ontwikkelingssamenwerking)
Ludo Sannen werd, na zijn overstap naar het kartel SP.a-SPIRIT (eind 2003), in de Vlaamse regering vervangen door Jef Tavernier.
Agalev was de eerste Belgische partij die ernaar streefde met alleen vrouwelijke lijsttrekkers op te komen.
Dirk Holemans was een tijdlang 'politiek secretaris', als opvolger van Jos Geysels. De functie van politiek secretaris is door het congres van 15 november 2003 opgeheven en vervangen door die van 'algemene voorzitter'. Vera Dua is toen ook verkozen tot de eerste voorzitster.
[bewerk] Standpunten
Standpunten volgens Groen!s eigen manifest.
- Groen! staat voor een rechtvaardige, gastvrije maatschappij die solidair is met de zwakkeren en oog heeft voor de toekomstige generaties. Groen! wil een kwaliteitsvol leven voor iedereen en streeft naar een leefbare wereld door duurzame productie en consumptie.
- Groen! is een progressieve partij die vandaag groene keuzes maakt voor de toekomst. Want de toekomst bepalen we nu en daarom roepen we iedereen op om samen met ons te bouwen aan morgen.
- Groen! doet een oproep aan iedereen die z’n verantwoordelijkheid wil opnemen om te werken aan een leefbare toekomst en - waar nodig - dwars tegen de huidige ontwikkelingen in te gaan. Voor Groen! is kwaliteit van leven immers belangrijker dan meer consumptie.
- Groen! komt op voor een warme, verdraagzame en solidaire samenleving waarin iedereen zichzelf kan zijn, nu én later. Werk maken van een duurzame levensstijl, met respect voor de natuurlijke grenzen van onze planeet, is daarom essentieel.
- Groen! is er voor het veilig stellen van de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen.[1]
[bewerk] Geschiedenis van Groen!/Agalev
[bewerk] Ontstaan van de beweging Anders Gaan Leven (de jaren ’70)
Agalev was al een partij voor het dit zelf besefte. De politieke partij Agalev werd immers geboren in de schoot van de apolitieke Anders Gaan Leven-beweging. De eerste Agalev-mandatarissen werden zelfs verkozen voor het feitelijke oprichtingscongres. Vanaf de vroege jaren ’70 trachtte jezuïet-leraar Luc Versteylen zijn leerlingen aan het Borgerhoutse Xaveriuscollege warm te maken voor de zachte waarden in herlevings- en zelfverbeteringsgroepen rond de Brouwerij van Viersel. Van meet af aan is duidelijk dat Agalev méér wil dan opkomen voor natuurbehoud. Vanuit sociologisch standpunt sluit Agalev aan bij de postmaterialistische generatie: ze pleit voor samenhorigheid, toen nog stilte en soberheid genoemd, en andersglobalisering. Hoewel de beweging zich in de eerste jaren vooral tot de eigen leden richtte, werd al in 1971 een kleine uitgeverij op poten gezet. Daarbij passen de groenen hun eigen principes ook in de praktijk toe: het bescheiden propagandamateriaal wordt gedrukt op kringlooppapier. Vanaf 1973 treedt Anders Gaan Leven steeds meer naar buiten. Eén van de eerste initiatieven naar de buitenwereld toe zijn de Groene Fietsers en Red de Voorkempen. Bekende acties zijn de acties tegen het Duwvaartkanaal in 1973 en de ware volkshype Spaar Je Hectare. Daarvoor richten de meest geëngageerde leden binnen Anders Gaan Leven aktiegroepen op en beginnen zich beter te organiseren. De meer eco-filosofisch georiënteerde leden komen samen in dagelijkse doeningen en reflektiegroepen.
[bewerk] Oprichting van de politieke partij Agalev (1979)
De geboorte van de politieke partij Agalev volgt enkele jaren na die van haar franstalige tegenhanger Ecolo. In 1974 en 1976 neemt Anders Gaan Leven nog niet deel aan de verkiezingen in eigen naam, maar steunt ze welbepaalde kandidaten op de lijsten van traditionele partijen. Deze kandidaten beloven rekening te houden met de maatschappelijke verzuchtingen, maar vergeten volgens de groenen na de verkiezingen al snel hun beloften. Voor hen wordt het duidelijk: als ze hun eisen politiek willen verankeren, zullen ze het zelf moeten doen. Binnen de partij woedt op dat ogenblik nog volop het debat of Anders Gaan Leven een politieke partij moet worden of een maatschappelijke beweging blijven. Er is bijvoorbeeld heel wat weerstand vanuit de milieubeweging om zich politiek te bezoedelen. Maar de trein staat op de sporen en het vertrek is onafwendbaar. Vanaf 1979 dient Anders Gaan Leven op diverse plaatsen lijsten in onder de verkorte naam Agalev. De eerste resultaten zijn erg matig. Het Landelijke Beraad van Anders Gaan Leven richt daarom een Agalev Werkgroep op om mensen uit de nieuwe sociale bewegingen en mensen met politieke ervaring aan te trekken. Met succes, want bij de Europese verkiezingen van 1979 breken de groenen eindelijk door met 2,3 procent van de stemmen. Dit vertaalt zich vooralsnog niet in zetels, maar twee jaar later verdubbelen de groenen hun score. Bij de vervroegde verkiezingen van 1981 haalt Agalev meer dan vier procent van de stemmen binnen en heeft plots drie verkozenen in het nationale parlement en één provincieraadslid in Oost-Vlaanderen. Vooral de verkiezing van het provincieraadslid had een hoge symboolwaarde. Sinds 1932 is geen enkele niet-traditionele partij immers nog in een provincieraad geraakt. Socialisten en christen-democraten hopen hun graantje mee te pikken door groene programmapunten over te nemen en een deel van de kiezers te recupereren, maar slagen er niet in alle kiezers te overtuigen. Het onverhoopte succes van Agalev overtuigt de meeste groenen van de ingeslagen koers. Er wordt een partijstructuur op poten gezet. In maart 1982 houdt de partij in Tielrode haar stichtingscongres en in mei 1982 congresseert men in Hasselt over de beginselverklaringen. In oktober 1982 zijn er gemeenteraadsverkiezingen waar Agalev het alweer goed doet: op sommige plaatsen haalt Agalev meer dan 10 procent, grotendeels ten koste van de christen-democraten. De groenen zijn definitief gelanceerd. Vanaf dit ogenblik zijn er drie verkozenen die zich fulltime met de realisatie van het groene gedachtegoed kunnen bezig houden. Ze verzamelen een kleine professionele staf rondom zich. Agalev laat zich in die tijd vooral gelden als zweeppartij die de klassieke partijen het vuur aan de schenen wil leggen op het vlak van ecologische en sociale vraagstukken. De groenen geloven in de maakbaarheid van de maatschappij. Ze willen een einde stellen aan de ecologische roofbouw op onze planeet en de doorhol-economie en tegelijk de economische groeidrang ombuigen tot een duurzame economie, zowel in het westen als in de Derde Wereld. Anderzijds trachten ze de gemeenschapsgerichte zelfontplooiing en de basisdemocratie te bevorderen. De partij scoort in de beginjaren vooral goed met lokale kernafvalbetogingen, verzet tegen lineaire belastingen en concrete voorstellen rond afvalrecyclage. Voorts borrelen voortdurend ook nieuwe - meer theoretische - ideeën op uit de groene bron: ecotaksen, een basisinkomen voor allen, referenda rond democratisering van de Europese instellingen en allochtonenstemrecht. De keerzijde van deze dialoogcultuur is dat sommige discussies nooit beëindigd worden. De partijstructuur is niet aangepast om op korte termijn op een besluitvormingscultuur over te schakelen en aan het beleid deel te nemen.
[bewerk] Groei van Agalev (de jaren ’80)
In de tweede helft van de jaren ’80 bouwt Agalev verder aan haar programma en weet zich te profileren tijdens de massale betogingen tegen de kernwapens. Op milieuvlak zet de partij de toon met haar verzet tegen illegale stortingen op de Hoge Maey en tegen de aanleg van de LNGterminal te Zeebrugge. Volgens de groenen zijn de economische en ecologische risico’s te hoog. Verder pleit Agalev steeds volop voor een versterkte Europese samenwerking en geeft met het eerste Europese congres van de Groenen alvast het goede voorbeeld. Uit verkiezingsuitgaven blijkt dat groene kandidaten slechts een fractie uitgeven aan propagandamateriaal in vergelijking met de concurrenten. Personencultus staat dan ook haaks op de oorspronkelijke partijwaarden. De groenen halen eerder stemmen als team en met principiële argumenten. In het bijzonder de decumulregeling en rotatieplicht zijn belangrijke punten voor de groenen. De groene verkozenen engageren zich volgens deze regels ertoe om zo weinig mogelijk verschillende politieke mandaten te combineren en om geen enkel mandaat langer dan twee termijnen te bezetten. Bovendien doen de groenen niet mee aan het regionalisme van andere partijen. Ook politieke ‘carrièristen’ zijn bij Agalev aan het verkeerde adres: de verplichte partij-afdrachten van mandatarissen zijn dermate hoog en de combinatie van een mandaat met een voltijdse baan of een vrij beroep wordt zodanig ontmoedigd dat een flinke dosis offerbereidheid vereist is bij het volbrengen van een groen engagement. Leden uit allerlei organisaties uit het middenveld staan mee aan de wieg van Anders Gaan Leven: Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu, Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze, Amnesty International, Artsen zonder Grenzen, Oxfam, Vrouwenoverlegcomité, Elcker-Ik, Bond Van Vormings- en Ontwikkelingsorganisaties. Nochtans trachten de groenen nooit een eigen maatschappelijke zuil op te bouwen. Ze zijn immers ontstaan als reactie tegen de tekortkomingen van de traditionele verzuiling en willen niet hetzelfde pad op gaan. Daardoor positioneert Agalev zich als een typische links-libertaire, anti-autoritaire kaderpartij. Zo’n partij dankt zijn succes niet aan bureaucratische georchestreerde massa-acties zoals betogingen en stakingen, maar van kleine ludiek-provocerende, mediatieke prikacties. Kenmerkend zijn de kleine professionele staf die van onderuit aangestuurd wordt door lokale groepen, terwijl de inhoudelijke lijn wordt uitgezet door werkgroepen van vrijwilligers. Op ethisch vlak positioneert de partij zich als progressief met een groot zelfbeschikkingsrecht voor het individu. De groenen moeten bij de gemeenteraadsverkiezingen erg veel moeite doen om overal voltallige lijsten in te dienen met kandidaten die ook daadwerkelijk willen verkozen worden. Er komt zelfs een heuse witte vlekkenstrategie aan te pas om in elke gemeente een Agalev-groep te activeren. Rond 1985 schommelt het ledenaantal lang rond de 1.000. Door een actieve ledenzorg stijgt dit stelselmatig bij elke verkiezing tot een niveau van 2 à 3.000 omstreeks 1989 (in 2005 is dat ongeveer 6.500). Dat blijft weinig in vergelijking met het aantal groene kiezers, minder dan 1 procent. Bij de traditionele partijen bedraagt die ratio ongeveer 10 procent. Bovendien is de band met de kiezer vrij los en indirect. De groene kiezers en leden zijn méér dan gemiddeld kritisch. Agalev moet hen bij elke verkiezing opnieuw overtuigen en knokken voor elke stem. Rond de kern van Agalev-leden trachten de groenen meer sympathisanten te bereiken en de basis te verbreden. Hoewel die situatie perfect overeenkomt met vergelijkbare partijen in het buitenland en met de hele sector van de nieuwe sociale bewegingen bleef de ambitie toch op termijn uit te groeien tot een stabiele, middelgrote partij. Vanaf het begin bekleden vrouwen volop de belangrijkste plaatsen binnen de partij-organen en op de verkiezingslijsten. Die trend wordt verder gezet door vrijwillig en eerder dan de klassieke partijen het ritssysteem toe te passen. Binnen de partijraden leggen de groenen de lat voor zichzelf even hoog: overal moeten vrouwen en mannen evenveel vertegenwoordigd zijn. In dezelfde periode organiseren de jongeren zich apart als Jong-Agalev, allereerst onder de Leuvense studenten. Zij richten zich vooral op thema’s die jongeren en studenten wakker houden en proberen zo een nieuw publiek aan te spreken.
[bewerk] Het dipje van 1995
In de eerste helft van de jaren ’90 moet Agalev enkele bittere pillen slikken. Vanuit de oppositie steunt de partij de staatshervorming van de Sint-Michielsakkoorden. In ruil krijgen de groenen een taks op wegwerpdrankverpakkingen. In 1995 zijn er ook verkiezingen. De traditionele politieke partijen hebben te kampen met een negatieve sfeer van omkoperij omwille van de Agusta-affaire. Agalev trekt daarom met het thema propere handen naar de kiezer, maar die laatste geeft zijn stem liever aan de underdog, de gekwetste SP. Onverwacht verliest Agalev terrein. De groenen beseffen dat ze zich beter moeten organiseren als ze willen blijven opboksen tegen de traditionele partijen en de toenemende verrechtsing. Het sein voor de broodnodige professionalisering is gegeven: het personeel wordt efficiënter ingezet en de communicatie oogt moderner. De partij positioneert zich progressief, tegen onverdraagzaamheid. In het programma komen levenskwaliteit en solidariteit voorop te staan.
[bewerk] De regeringsdeelname (1999-2004)
De opeenvolgende crisissen in de landbouwindustrie en de voedselveiligheid geven Agalev in 1999 nog een duwtje in de rug. De partij haalt een historische score van meer dan 11 procent bij de federale, Vlaamse, Brusselse en Europese verkiezingen en respectievelijk vijftien, twaalf, één en twee zetels. Ecolo doet het even goed en de groenen worden uitgenodigd voor formatiegesprekken over de nieuwe federale en regionale regeringen. In juli schaart het congres zich achter regeringsdeelname, een gok die de partij bijna fataal zou worden. Agalev krijgt in de federale regering bevoegdheid over onder meer leefmilieu, volksgezondheid, dierenwelzijn, voedselveiligheid en ontwikkelingssamenwerking. In de Vlaamse regering zijn de groenen onder meer verantwoordelijk voor leefmilieu, landbouw, welzijn en gelijke kansen, en ook ontwikkelingssamenwerking. Op federaal niveau wordt beslist tot de uitstap uit de kernenergie, komt er een strengere wet op de verkeersveiligheid, wordt het voedselagentschap opgericht, wordt het huwelijk opengesteld, komt er een wet op de patiëntenrechten, komt er een antidiscriminatiewet, komt er een regularisatie van mensen zonder papieren en komt er eindelijk een wettelijke verankering van een groeipad naar de 0,7% voor ontwikkelingssamenwerking. Op Vlaams niveau wordt duurzame en biologische landbouw aangemoedigd, komt er een grote oppervlakte aan natuur- en bosgebied bij, komt er een akkoord met de zorgsector als antwoord op de witte woede, komen er maatregelen voor meer kwaliteit van leven (zoals tijdskrediet), komt er een versnelling in het milieubeleid (onder meer op het vlak van bodemsanering en duurzaam waterbeleid), komt er aandacht voor milieu en gezondheid, komen er nieuwe instrumenten voor mensen met een handicap (zoals het Persoonlijk Assistentie Budget, PAB).
[bewerk] De nederlaag van 2003
Het jaar 2003 is een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Agalev. De federale regeringsdeelname wordt onvoldoende bevonden door de kiezer en de partij zakt bij de federale verkiezingen van 18 mei overal onder de kiesdrempel van 5 procent. Ze haalt geen enkele zetel en verliest haar partijdotatie. Die neergang kan niet alleen verklaard worden door de dioxinebonus van 1999 en de groenen buigen deemoedig het hoofd. Ze beseffen dat ze hun focus te veel op symbooldossiers gelegd hebben en vaak slecht communiceerden. Maar Agalev krijgt weinig tijd om zich te herpakken: in 2004 staan er in Vlaanderen, Brussel en Europa alweer verkiezingen op het programma. De politieke leiding neemt de verantwoordelijkheid voor de nederlaag op zich en maakt plaats een nieuwe generatie. Jos Geysels geeft de fakkel door aan Dirk Holemans, Vlaams volksvertegenwoordiger voor Agalev. Maar die laatste kan de rust niet onmiddellijk herstellen. Agalev blijft in de Vlaamse regering, maar wisselt wel haar ministers. Enkele voormalige parlementsleden lopen over naar andere partijen. De achterblijvers putten dan weer moed uit het succes van andere groene partijen in Europa en de oprichting van de Europese Groene Partij.
[bewerk] Omvorming tot Groen! (2003)
Na een korte chaotische periode in de zomer van 2003 neemt Vera Dua het roer over van Dirk Holemans en brengt de rust terug in het groene kamp. De zware klap voor de groenen heeft nog meer gevolgen: honderden nieuwe leden melden zich aan. Intussen wordt er driftig getimmerd aan een nieuw inhoudelijk project. De sleutelwoorden van deze vernieuwde missie zijn solidariteit, langetermijn en grenzen. Om de vernieuwing volop duidelijk te maken voor de buitenwereld kiest men ook voor een nieuwe naam die meer gelijkenis vertoont met die van de andere Europese groene partijen, kortweg Groen!. Op het congres van november 2003 wordt het partij-jargon nog meer gemoderniseerd: Dua mag zich als eerste groene voorzitter laten noemen in plaats van politiek secretaris. Alle partij-organen worden grondig vernieuwd, de structuur gestroomlijnd en een nieuwe lading jongeren wordt klaargestoomd voor de opvolging. Voor het eerst mogen de groene verkiezingskandidaten ook persoonlijke affiches gebruiken. Ook enkele andere oude principes sneuvelen om efficiënter te kunnen werken. Desalniettemin blijft de uiteindelijke beslissingsmacht bij het ledencongres liggen: Groen! blijft de basisdemocratische kaart trekken en een actief vrijwilligersbeleid uitbouwen. Participatie en transparantie zijn geen loze begrippen bij de groenen.
[bewerk] De verkiezingen van 2004 en daarna
De campagne voor de verkiezingen van 13 juni is een van de belangrijkste ooit uit de geschiedenis van de groene partij. Zal Groen! zich kunnen herstellen na de zware klap van 2003? Zal Groen! zonder noemenswaardige financiële middelen een professionele campagne kunnen voeren? Zal er met andere woorden een groene partij blijven? En Groen! kiest voor een gerichte campagne. Met als inzet “Vera zoekt… 280.000 mensen” worden alle creatieve en weinig kostende middelen ingezet voor een dynamische campagne. Groen! spreekt haar kiezers rechtstreeks aan met de verkiezingsslogan “De bal ligt in uw kamp”. Het is een zeer spannende campagne, maar op de avond van de verkiezingen blijkt dat Groen! het gehaald heeft: voor het Vlaams Parlement haalt Groen! 7,6% van de stemmen, voor het Europees Parlement 7,99%. Na de verkiezingen beslist de partij om in de oppositie te gaan. In de periode na de verkiezingen van 2004 keert de rust een beetje weer in de partij. Ondanks het feit dat de financiële en personele gevolgen van de nederlaag van 2003 nog zwaar doorwegen, wordt er keihard gewerkt aan de versterking van de partij met het oog op de volgende jaren. Er wordt sterk geïnvesteerd in inhoud met congressen in 2005 en 2006. Ondertussen zijn de voorbereidingen volop bezig voor de lokale verkiezingen in oktober 2006 en de federale verkiezingen in het voorjaar van 2007. Er wordt verder intensief samengewerkt met de Europese Groene Partij.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
[bewerk] Noten
| Vertegenwoordigd in het federaal of een regionaal parlement: | |
| Nederlandstalig: CD&V | Groen! | N-VA | SP.a | Spirit | Vlaams Belang | VLD | Vivant | VLOTT | |
| Franstalig: CDF | cdH | Ecolo | FN | FDF | MR | PS | UF | |
| Duitstalig: CSP | Ecolo | PJU-PDB | PFF | SP | Vivant | |
| Voor partijen die niet in het parlement vertegenwoordigd zijn, provinciale partijen, lokale partijen en opgeheven partijen, zie de artikels Lijst van Vlaamse politieke partijen en Lijst van Franstalige politieke partijen in België. | |
