Straatsburg

Straatsburg

Situering
Regio	Elzas
Departement	Bas-Rhin (67)
Arrondissement	Straatsburg-Stad
Kanton
Basisgegevens
Bevolking  - Totaal (1999)  - Dichtheid	264.115   3373,1  inw/km²
Oppervlakte	78,3 km²
Oppervlaktewater	km²
Hoogte	m boven zeeniveau
Geografische ligging	{{{lengte}}} {{{breedte}}}
Geografische ligging	48°35′N.B. 7°45′O.L.
Locatie van Straatsburg in Frankrijk
Overig
INSEE-code	67482
Postcode	67000
Netnummer
Aangrenzende gemeenten
Burgemeester
Website
bron: Frans bureau voor statistiek

Straatsburg (Frans: Strasbourg, Duits: Straßburg) is de hoofdstad van de regio Elzas in het noordoosten van Frankrijk. De stad telt ongeveer 264.000 inwoners en de agglomeratie 650.000 (1999). Straatsburg is tevens de hoofdstad van het departement Bas-Rhin. De stad ligt aan de rivier de Ill, het Rijn-Rhône- en het Rijn-Marne-kanaal, beschikt over een binnenhaven en is een centrum van de motor-, voedsel-, textiel- en machinebouwnijverheid.

Straatsburg is de zetel van de Raad van Europa en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Samen met de Belgische hoofdstad Brussel is het ook de zetel van het Europees Parlement.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Bezienswaardigheden en architectuur 3 Hoofdstad van Europa 4 Musea 5 Kunst en cultuur 6 Hoger onderwijs en bibliotheken 7 Vervoer 8 Geboren in Straatsburg 9 Externe links

[bewerk] Geschiedenis

Straatsburg werd onder de Romeinse keizer Augustus in 12 v. Chr. als Argentoratum ("stad bij de rivier") gesticht. Aanvankelijk was het een militair kamp van het Achtste Legioen nabij de Romeins-Germaanse grens (limes) die in dit gebied door de Rijn gevormd werd. Mettertijd ontstond ten westen van het kamp een burgernederzetting (canabae). Door de uitbreiding van het Romeinse Rijk verschoof de grens naar het oosten en werd Argentoratum een belangrijke havenstad aan de Rijn. Sedert de 4e eeuw n.Chr. was de stad bisschopszetel. In 451 bezetten en verwoestten de Hunnen de stad.

In 496 werd de stad ingelijfd bij het Frankische Rijk. In de 6e eeuw vestigen groepen Alemannen zich in het gebied dat snel gegermaniseerd wordt. De stad krijgt de Germaanse naam Straatsburg (in documenten verlatijnst tot Strateburgum, "vesting bij de straat"). In 842 wordt de Straatsburgse Eed in de stad afgelegd. Deze geldt als de oudste tekst in de Franse taal en als het eerste document dat van de verdeling van het Frankische Rijk in een Frans- en Duitstalig gebied getuigt. Door het Verdrag van Meerssen wordt Straatsburg in 870 Oost-Frankisch. Tussen 982 en 1262 slagen de bisschoppen erin de stad uit het hertogdom los te weken en onder de heerschappij van het bisdom te brengen. In 1015 ontstaat er een basiliek in romaanse stijl.

In de Middeleeuwen groeit Straatsburg uit tot een belangrijk economisch centrum en in 1262 wordt het vrijstad. Straatsburg wordt een centrum van de mystiek en later van het humanisme. De kathedraal van Straatsburg - voltooid in 1439 - met zijn 142 meter hoge toren geldt tot 1874 als het hoogste gebouw ter wereld. Vanaf 1482 kent de stad een standenbestuur.

In de 16e eeuw beleeft Straatsburg zijn bloeitijdperk als vrijstad. Tijdens de reformatie kiest Straatsburg de Lutheraanse kant. Maar op de Rijksdag van Augsburg sluit het zich niet aan bij de protestantse Confessio Augustana, maar legt het - samen met de steden Memmingen, Konstanz en Lindau - een eigen belijdenis, de zogenaamde Tetrapolitana, opgesteld door Martin Bucer en Capito.

In 1605 begint de Straatsburgse drukker en boekhandelaar Johann Carolus zijn tot dan toe handgeschreven nieuwsverzamelingen in druk uit te geven. Het nieuwsblad, dat onder de titel Relation verschijnt, geldt vandaag als de allereerste gedrukte krant.

Vanaf 1648 zijn de Franse koningen beschermheer van de Elzassische vrijsteden. Franse troepen bezetten de stad in september 1681, en in 1697 wordt Straatsburg ten gevolge van de Vrede van Rijswijk voorgoed bij Frankrijk ingelijfd. De stad, haar taal en haar cultuur blijven nog Duits, maar protestanten mogen geen overheidsbetrekkingen meer bekleden en de kathedraal wordt weer als rooms-katholiek godshuis in gebruik genomen.

In 1770 en 1771 studeert de bekendste Duitse dichter, Johann Wolfgang von Goethe, aan de Universiteit van Straatsburg. De stad is in dat dan één van de centra van de literaire Sturm und Drang-beweging, en dichters als Jakob Michael Reinhold Lenz en Johann Gottfried von Herder wonen er. Tijdens de Franse Revolutie op 25 april 1792 componeert Claude-Joseph Rouget de l'Isle in Straatsburg op een diner georganiseerd door burgemeester Frédéric de Dietrich, het nieuwe Franse volkslied, de Marseillaise. De stad wordt later ook toevluchtsoord voor Duitse revolutionairen onder wie de dichter Georg Büchner is.

Met de industrialisering in de 19e eeuw verdriedubbelt het inwonertal tot 150.000 inwoners. Na de Frans-Pruisische Oorlog van 1870-1871 moet Frankrijk Elzas-Lotharingen aan het nieuw gestichte Duitse Rijk afstaan. Straatsburg wordt vanaf 1870 door Pruisische troepen bezet. Later wordt het de hoofdstad van het rijksland ("Reichsland") Elzas-Lotharingen. Dit rijksland heeft een lagere status dan de Duitse deelstaten.

Naast Metz en Keulen wordt Straatsburg na 1871 als een van de belangrijkste Duitse vestingen in het westen versterkt, terwijl in de omgeving op strategische plaatsen forten verrijzen.

Na de Eerste Wereldoorlog moet Duitsland de stad door de Vrede van Versailles in 1919 weer aan Frankrijk afstaan. Overeenkomstig de 14 voorstellen van de Amerikaanse president Wilson vindt er in Elzas-Lotharingen geen referendum plaats. De stad is op dat moment nog overwegend Duitstalig, en er zijn ook Elzassische soldaten die in de oorlog loyaal aan Duitsland waren.

Tussen de Duitse inval in Polen op 1 september 1939 en de Frans-Britse oorlogsverklaring tegen het Duitse Rijk op 3 september 1939 wordt de stad, net als andere grenssteden en -dorpen, ontruimd. Afgezien van de soldaten in de kazernes blijft Straatsburg tien maanden lang een lege stad. In juni 1940 bezetten Duitse troepen Straatsburg totdat Franse troepen onder het bevel van generaal Lattre de Tassigny de stad in 1944 bevrijden.

Na de Tweede Wereldoorlog zette burgemeester Pierre Pflimlin zich in voor de verzoening met Duitsland, en werd Straatsburg een symbool van de vriendschapsbanden tussen de twee landen en de Europese samenwerking. Sinds 1948 is Straatsburg de zetel van de Raad van Europa.

In 2001 werd in Straatsburg het Internacia Junulara Kongreso gehouden.

[bewerk] Bezienswaardigheden en architectuur

De historische stadskern Île de la Cité tussen de twee armen van de kronkelende rivier de Ill, een zijrivier van de Rijn, is bewaard gebleven en is in 1988 door de UNESCO tot werelderfgoed verklaard. De romaans-gotische Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Straatsburg, gebouwd tussen 1176 en 1439, en in 1547 voorzien van haar beroemd astronomisch uurwerk, is het bekendste kenmerk van de stad. Het plein voor de kathedraal staat als beeldschoon bekend. Het wordt beheerst door de westfaçade van de kathedraal en is omringd door talloze ambachtsliedenhuizen in Alemannisch-Zuid-Duitse stijl met soms vier tot vijf verdiepingen. Kenmerkend zijn de steile daken die nog eens vier tot vijf verdiepingen herbergen. Het bekende Haus Kammerzell met zijn rijke versieringen staat aan de noordelijke kant van het plein.

Aan die oever van de Ill en zijn talrijke kanalen ligt de zogenaamde Looiersbuurt (Duits: Gerberviertel, Frans: La Petite France) met haar bekoorlijke vakwerkbouwstijl, dakkapellen en kleine straatjes.

De Temple neuf in de historische stadskern is in 1908 als de grootste protestantse kerk in Frankrijk gebouwd. Andere bekende gebouwen uit het Duitse keizertijdperk zijn het station en de universiteit van Straatsburg.

De Synagogue de la Paix (Vredesynagoge) verving in 1958 de oude, verwoeste synagoge.

[bewerk] Hoofdstad van Europa

Dankzij de tweetalige en biculturele geschiedenis is Straatsburg bij uitstek geschikt als een van de Europese hoofdsteden. Straatsburg is de zetel van de Raad van Europa, het Europees Parlement (samen met Brussel) en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Een deel van de Europarlementariërs wil graag af van de dubbele vestigingsplaats Brussel-Straatsburg, maar het is aan de Europese regeringen hierover een besluit te nemen.

Straatsburg huisvest ook een aantal Europese instellingen zoals het hoofdcommando van Eurocorps, het rekencentrum van de Europese politie Europol en het Europees Directoraat voor de Kwaliteit van Geneesmiddelen. Daarnaast is het ook de vestigingsplaats van de tweetalige Frans-Duitse culturele televisiezender ARTE.

[bewerk] Musea

• Het Musée des Beaux-Arts (Museum van Schone Kunsten) stelt schilderijen ten toon van oude meesters, maar ook van Gustav Klimt.
• Het Musée d'Alsace toont de volkskunst en ambachten van de Elzas.
• Het Musée de l'Art moderne et contemporaine (Museum van Moderne en Hedendaagse Kunst) met het kenmerkende paardenstandbeeld op het dak, is één van de bekendste Europese musea in zijn soort.
• Het Centre Tomi Ungerer toont de tekenkunst en het grafisch werk van de internationaal bekende kunstenaar uit de Elzas. Speelgoed, foto's en het familiearchief maken deel uit van de tentoonstelling.
• Le Vaisseau (Het Schip), geopend in 2005, is een centrum voor wetenschap en technologie voor kinderen en jongeren tussen drie en vijftien jaar.

[bewerk] Kunst en cultuur

• De Opéra national du Rhin beschikt over zijn eigen ballet en orkest, het Orchestre Philharmonique de Strasbourg.
• Het Théâtre de la Choucrouterie is het cabaret van Roger Siffer, dat sinds 1984 bestaat en in het gebouw van een oude zuurkoolfabriek gevestigd is. Die revues worden in twee zalen in Frans en Elzassisch opgevoerd.

[bewerk] Hoger onderwijs en bibliotheken

De Universiteit van Straatsburg is ook de zetel van de Franse Nationale School voor Administratie (École nationale d'administration). De wortels van de universiteit gaan terug naar het jaar 1538, toen Jacques Sturm het protestantse gymnasium stichtte. In 1556 kreeg het de status van academie, in 1621 die van universiteit en in 1631 werd het een koninklijke universiteit. Tijdens de Franse Revolutie werd de instelling gesloten en pas in 1870 heropend. In 1918 verving het Frans weer het Duits als voertaal. In de Tweede Wereldoorlog werd de universiteit naar Clermont-Ferrand verplaatst (tot 1945).

Samen met de universiteiten van Karlsruhe (Duitsland), Bazel (Zwitserland), Mulhouse (Frankrijk) en Freiburg im Breisgau (Duitsland) is de Universiteit van Straatsburg vandaag lid van de Europese Confederatie van Universiteiten aan de Opper-Rijn. Dit beschikt wegens het bijzondere godsdienstige statuut van de Elzas over twee godsdienstige faculteiten (rooms-katholiek en Protestants), die door de staat gesubsidieerd worden. Sinds de jaren 1970 is de universiteit verdeeld in drie instellingen: Université Louis Pasteur (Strasbourg I), Université Marc Bloch (Strasbourg II) en Université Robert Schuman (Strasbourg III).

De grootste openbare bibliotheken in Straatsburg zijn de Bibliothèque Nationale et Universitaire en de Bibliothèque Municipale (Stedelijke Bibliotheek).

[bewerk] Vervoer

Het openbaar vervoer in Straatsburg is uitbesteed aan CTS, een dochteronderneming van Transdev. Sinds 1994 maakt een ultramoderne tram deel uit van het openbare vervoer in de stad (zie Tram van Straatsburg). Thans worden er twee TGV-hogesnelheidslijnen gepland om Straatsburg met Parijs en Lyon te verbinden. De Franse snelweg A4 verbindt Straatsburg met Metz en Parijs.

Straatsburg beschikt over een internationale luchthaven in Entzheim, pakweg 20 kilometer ten zuidwesten van de stad.

[bewerk] Geboren in Straatsburg

• Marie Tussaud (7 december 1761), wassenbeeldenartiest
• Lodewijk I van Beieren (25 augustus 1786), koning van Beieren
• Charles de Foucauld (15 september 1858), Frans trappist en kluizenaar
• Jean Arp (16 september 1886), beeldhouwer
• Karl zu Leiningen (13 februari 1898), vorst van Leiningen
• Egbert von Frankenberg und Proschlitz (20 maart 1909), Oost-Duits politicus en militair
• Valerien Ismael (28 september 1975) voetballer

[bewerk] Externe links

• Website van de gemeente

{{{afb_links}}}	Steden in Frankrijk met meer dan 100.000 inwoners		{{{afb_groot}}}
Aix-en-Provence - Amiens - Angers - Argenteuil - Besançon - Bordeaux - Boulogne-Billancourt - Brest - Caen - Clermont-Ferrand - Dijon - Grenoble - Le Havre - Le Mans - Limoges - Lyon - Marseille - Metz - Montpellier - Mulhouse - Nancy - Nantes - Nice - Nîmes - Orléans - Parijs (Paris) - Perpignan - Reims - Rennes - Rijsel (Lille) - Rouen - Saint-Étienne - Straatsburg (Strasbourg) - Toulon - Toulouse - Tours - Villeurbanne