Mustafa Kemal Atatürk

Mustafa Kemal Atatürk (Salonika, 1881 - Istanbul, 10 november 1938), geboren onder de naam Mustafa Kemal, was de grondlegger van het moderne Turkije

Hij begon zijn carrière in de cadettenschool, waar hij de bijnaam Kemal ('de perfecte') kreeg. Al snel klom de intelligente jongeman op tot generaal. Hij speelde een belangrijke rol in de Eerste Wereldoorlog. Daarvoor nog - in 1908- zette hij zich als prominent lid van de Jonge Turken af tegen sultan Abdulhamid II, toen die al te conservatieve hervormingen wilde doorvoeren. Abdulhamid werd vervangen door de meer pragmatische Mehmed V.

Maar Mustafa Kemals grote moment kwam toen hij met een deel van het leger in opstand kwam tegen zowel de geallieerde bezetters (Turkije had de kant van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije gekozen) als tegen de Ottomaanse sultan Mehmet VI Vahideddin die de gevolgen van de nederlaag accepteerde. In 1919 had Mustafa Kemal zijn reis begonnen naar Anatolië om mensen te vertellen dat Turkije onder bezet van Westerselanden is. In 23 april 1920 had hij het Turkse Parlement opgericht. Tussen 1919 en 1923 leidde hij zijn strijdkrachten naar de overwinning op de Europese troepen o.a. Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Italië, Frankrijk en Armenië die het hele Europese deel een groot deel van Anatolië hadden bezet. Hij versloeg hen en weigerde het vernederende Verdrag van Sèvres om te komen tot het voor hem meer acceptabele Verdrag van Lausanne.

Turkije werd een seculiere republiek met Mustafa Kemal als eerste president en partijvoorzitter van de CHP (Cumhuriyet Halk Partisi = Republikeinse VolksPartij) (1923-1938). Mustafa Kemal vormde het land om tot een moderne staat. Zijn politieke ideeën worden het kemalisme genoemd. Hij zorgde voor een nieuwe grondwet en maakte Ankara de nieuwe hoofdstad van Turkije. Ook voerde hij vergaande sociale en politieke hervormingen door. Zijn Grootste hervorming is Scheiding van kerk en staat. En hij voerde ook bijvoorbeeld familienamen in, gaf vrouwen meer rechten en liet het Arabische alfabet vervangen door het Latijnse.

Mustafa Kemal kreeg van het Turkse volk in 1934 de naam Atatürk, wat wil zeggen: vader der Turken. Na zijn dood werd hij opgevolgd door Ismet Inönü, die vanaf 1923 premier was geweest onder Atatürk en zijn beleid voortzette.

Hij overleed in 1938 op 57-jarige leeftijd aan levercirrose. Hij geniet in het hedendaagse Turkije nog steeds een haast mythische status. Zijn portret hangt nog steeds in ieder openbaar gebouw. Ook staat hij op de lira.