Radon (pierwiastek)

*Wyjaśnienie skrótów:
l.a.=liczba atomowa
wyst.=występowanie w przyrodzie,
o.p.r.=okres połowicznego rozpadu,
s.r.=sposób rozpadu,
e.r.=energia rozpadu,
p.r.=produkt rozpadu,
w.e.=wychwyt elektronu

Chemia > Pierwiastek chemiczny > H – He – Li – Be – B – C – N – O – F – Ne – Na – Mg – Al – Si – P – S – Cl – Ar – K – Ca – Sc – Ti – V – Cr – Mn – Fe – Co – Ni – Cu – Zn – Ga – Ge – As – Se – Br – Kr – Rb – Sr – Y – Zr – Nb – Mo – Tc – Ru – Rh – Pd – Ag – Cd – In – Sn – Sb – Te – I – Xe – Cs – Ba – La – Ce – Pr – Nd – Pm – Sm – Eu – Gd – Tb – Dy – Ho – Er – Tm – Yb – Lu – Hf – Ta – W – Re – Os – Ir – Pt – Au – Hg – Tl – Pb – Bi – Po – At – Rn – Fr – Ra – Ac – Th – Pa – U – Np – Pu – Am – Cm – Bk – Cf – Es – Fm – Md – No – Lr – Rf – Db – Sg – Bh – Hs – Mt – Ds – Rg – Uub – Uut – Uuq – Uup – Uuh – Uus – Uuo - Uue - Ubn - Ubb

Radon (Rn, łac. radon) - pierwiastek chemiczny z grupy gazów szlachetnych w układzie okresowym.

Został odkryty w 1900 roku przez Friedricha Dorna. Nazwa pochodzi od radu. W początkowym okresie po odkryciu, był nazywany Niton (symbol Nt), dopiero po roku 1923 otrzymał swoją aktualną nazwę.

Znanych jest 27 izotopów radonu, które powstają w wyniku rozpadu szeregu promieniotwórczego uranu ²³⁸U, ²³⁵U i toru ²³²Th. Większość izotopów tego szeregu ma bardzo krótki okres połowicznego rozpadu (poniżej 1 godziny). Wyjątkiem są trzy izotopy radonu: ²²²Rn - 3,8 doby, ²¹¹Rn - 14,7 godziny i ²¹⁰Rn - 2,5 godziny. Najbardziej niebezpiecznym dla środowiska jest ²²²Rn, który dzięki długiemu okresowi półrozpadu ma możliwość migracji i gromadzenia się. Stanowi on 80% wszystkich izotopów radonu.

Radon w czasie rozpadu emituje promieniowanie alfa i w mniejszym stopniu beta o małej przenikliwości ale o dużej zdolności jonizującej (wysoka energia, duża masa cząstki).

[edytuj] Radon a zdrowie

Obserwuje się niekorzystny wpływ radonu na zdrowie, szkodliwe efekty działania radonu polegają na uszkadzaniu struktury chemicznej kwasu DNA przez wysokoenergetyczne, krótkotrwałe produkty rozpadu radonu ²²²Rn, co wywołuje rozwój komórek rakowych. Powoduje to np. zachorowania na raka płuc wśród górników. W wielu krajach wprowadzono normy określające dopuszczające stężenia radonu w powietrzu, w pomieszczeniach i wodach pitnych np. w Czechach norma ta wynosi 200 Bq/m³.

W obszarach, w których na skutek budowy geologicznej występuje wysokie lub średnie zagrożenie emanacjami radonowymi wykonanie pomiarów emisji radonu powinno być obowiązkowe. W Polsce obszarami najbardziej zagrożonymi emanacjami radonowymi są Sudety, w których występują złoża uranu i toru masywów granitoidowych i skał metamorficznych o wysokich zawartościach uranu i toru.

Górnośląskie Zagłębie Węglowe jest również obszarem potencjalnie najbardziej zagrożonym emanacjami radonowymi. W osadach karbonu, silnie pociętych uskokami, pokłady węgla zawierają podwyższone koncentracje uranu, a przez to podwyższone stężenia radonu. Na obecność radonu wskazywać mogą pośrednio znaczne ilości radu w wodach kopalnianych zrzucanych do zlewni Wisły i Odry.