Platyna
Z Wikipedii
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dane ogólne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nazwa, symbol, l.a.* | Platyna, Pt, 78 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Własności metaliczne | metal przejściowy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupa, okres, blok | 10 (VIIIB), 6, d | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość, twardość | 21090 kg/m3, 3,5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kolor | srebrzystobiały | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Własności atomowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 195,078 u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień atomowy (obl.) | 135 (177) pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień kowalencyjny | 128 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień van der Waalsa | 175 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Konfiguracja elektronowa | [Xe]4f145d96s1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
e- na poziom energetyczny | 2, 8, 18, 32, 17, 1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia | 2, 4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Własności kwasowe tlenków | średnio zasadowe | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Struktura krystaliczna | regularna ściennie centrowana |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Własności fizyczne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia | stały | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia | 2041 K (1768 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 4098 K (3825 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Objętość molowa | 9,09×10-3 m3/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciepło parowania | 510 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciepło topnienia | 19,6 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciśnienie pary nasyconej | 0,0312 Pa (2045 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość dźwięku | 2680 m/s (293,15K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pozostałe dane | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroujemność | 2,28(Pauling) 1,44 (Allred) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciepło właściwe | 130 J/(kg*K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność właściwa | 9,66×106 S/m | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność cieplna | 71,6 W/(m*K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I Potencjał jonizacyjny | 870 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II Potencjał jonizacyjny | 1791 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
III Potencjał jonizacyjny | 2800 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IV Potencjał jonizacyjny | 3900 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najbardziej stabilne izotopy* | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu |
Platyna (Pt, łac. platinum) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od hiszpańskiego słowa platina, zdrobnienia słowa oznaczającego srebro.
Platyna posiada 36 izotopów z zakresu mas 172-201. W naturalnym składzie izotopowym występują izotopy 190, 192, 194, 195, 196 i 198, z których 194, 195, 196 i 198 są trwałe i stanowią główną część składu.
Występuje w skorupie ziemskiej w ilościach 0,001 ppm, w postaci rudy oraz jako znieczyczenie rud niklu i miedzi.
Pierwiastek ten był znany w Ameryce jeszcze w czasach prekolumbijskich. Do Europy został sprowadzony w 1750 roku przez Hiszpanów, którzy sądzili, że jest to tylko odmiana srebra.
Najważniejsze związki platyny to kwas heksachloroplatynowy, chlorek platyny i wywodzące się z tych związków kompleksy metaloorganiczne, które są masowo wykorzystywane jako katalizatory wielu przemysłowo stosowanych reakcji chemicznych.
Znaczenie biologiczne: brak. Nietoksyczny i nierakotwórczy. Niektóre jego związki (fluorek platyny i pochodne) są wykorzystywane w chemioterapii do zwalczania niektórych rodzajów raka.
W postaci czystej jest to srebrzystobiały metal, kowalny i łatwo ciągliwy. Zaliczany do metali szlachetnych nie reaguje z wodą, powietrzem, większością kwasów i zasad. Reaguje tylko z wodą królewską, fluorowodorem i innymi tzw. superkwasami.
Używany jest w jubilerstwie, produkuje się z niego elementy urządzeń pomiarowych (np. jest składnikiem elektrod II rodzaju, m.in. w pH-metrach i w ogniwach paliwowych). Z platyny wykonuje się także rezystory stosowane do pomiaru temperatury (np. standardowe 100-omowe, tzw. Pt-100) ze względu na ich stabilność. Ze stopów platyny wykonuje się także niektóre typy termopar.