Bizmut
Z Wikipedii
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
Dane ogólne | |||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nazwa, symbol, l.a.* | Bizmut, Bi, 83 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Własności metaliczne | metal | ||||||||||||||||||||||||||||||
Grupa, okres, blok | 15 (VA), 6, p | ||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość, twardość | 9780 kg/m3, 2,25 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Kolor | różowoszary | ||||||||||||||||||||||||||||||
Własności atomowe | |||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 208,98038 u | ||||||||||||||||||||||||||||||
Promień atomowy (obl.) | 160 (143) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
Promień kowalencyjny | 146 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
Promień van der Waalsa | bd | ||||||||||||||||||||||||||||||
Konfiguracja elektronowa | [Xe]4f145d106s26p3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
e- na poziom energetyczny | 2, 8, 18, 32, 18, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia | 3, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Własności kwasowe tlenków | średnio kwaśne | ||||||||||||||||||||||||||||||
Struktura krystaliczna | trójskośna | ||||||||||||||||||||||||||||||
Własności fizyczne | |||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia | stały | ||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia | 544 K (271 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 1837 K (1564 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
Objętość molowa | 21,31×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
Ciepło parowania | 104,8 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
Ciepło topnienia | 11,3 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
Ciśnienie pary nasyconej | 6,27×10-4 Pa (600 K) |
||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość dźwięku | 1790 m/s (293,15 K) |
||||||||||||||||||||||||||||||
Pozostałe dane | |||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroujemność | 2,02 (Pauling) 1,67 (Allred) |
||||||||||||||||||||||||||||||
Ciepło właściwe | 122 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność właściwa | 0,867×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność cieplna | 7,87 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
I Potencjał jonizacyjny | 703 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
II Potencjał jonizacyjny | 1610 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
III Potencjał jonizacyjny | 2466 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
IV Potencjał jonizacyjny | 4370 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
V Potencjał jonizacyjny | 5400 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
VI Potencjał jonizacyjny | 8520 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
Najbardziej stabilne izotopy* | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu |
Bizmut (Bi, łac. bismutum) - pierwiastek chemiczny, metal bloku p układu okresowego. Nazwa pochodzi od niemieckiego słowa Wismut.
Bizmut posiada 35 izotopów z przedziału mas 190-215. Trwały jest tylko izotop 209, który stanowi niemal 100% składu izotopowego bizmutu. Do niedawna sądzono, że ten pierwiastek nie rozpada się w ogóle. Dopiero w 2003 roku udało się stwierdzić, że półokres rozpadu tego izotopu wynosi 19*1018 lat[1]. Występują też jeszcze inne izotopy, np. 210 (ok. 50 ppm naturalnego składu izotopowego), który są radioaktywne.
Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,048 ppm w postaci trzech rud: bizmutynu (Bi2S3), bizmutytu ((BiO)2CO3) i ochry bizmutowej, które stanowią zwykle zanieczyszczenie rud ołowiu i miedzi. Rzadko występuje w postaci rodzimej (elementarnej).
Bizmut jest znany od XV wieku.
Podstawowe zastosowania bizmutu:
- Dodatek do stopów niskotopliwych (np. stop Wooda), w Niemczech także do produkcji stopów, z których odlewano czcionki drukarskie.
- Niektóre jego kompleksy karbonylkowe znalazły zastosowanie jako katalizatory metatezy węglowodorów.
- Ochra bizmutowa (Bi2O3) o barwie różowo-brązowej jest czasami stosowana jako barwnik w przemyśle kosmetycznym.
- Wykorzystuje się go do produkcji tworzyw sztucznych, farb.
- Stosuje się (np. w postaci zawiesiny) jako wypełnienie przy wykonywaniu zdjęć rentgenowskich.
- Leki Przeciwzapalne
- Katalizator w procesie polimeryzacji
- Włókno w bezpiecznikach elektrycznych
Znaczenie: Znaczenie biologiczne - brak. Występuje naturalnie w kościach i krwi (ok. 0,2 ppm) ale nie odgrywa tam żadnej roli. Jego sole i tlenki są nietoksyczne.
Właściwości:
- Czysty bizmut jest kruchym metalem o srebrnym połysku z różowymi refleksami.
- Nie reaguje z tlenem i wodą w warunkach normalnych.
- Rozpuszcza się w stężonym kwasie azotowym.