Đức

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Đức (định hướng).

Bundesrepublik Deutschland

(Quốc kỳ) (Quốc huy)
Khẩu hiệu quốc gia: Einigkeit und Recht und Freiheit (Tiếng Đức: "Đoàn kết và Công lý và Tự do")
Quốc ca: Das Lied der Deutschen (Khổ 3)
Thủ đô	Berlin 52°31′N 13°24′E
Thành phố lớn nhất	Berlin
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Đức¹
Chính phủ Tổng thống Thủ tướng	Cộng hòa liên bang Horst Köhler Angela Merkel (Dân chủ Thiên chúa giáo)
Thành lập Thánh chế La Mã Đế chế Đức Cộng hòa Weimar Cộng hòa Liên bang Đức Cộng hòa Dân chủ Đức Tái Thống nhất	843 18 tháng 1, 1871 9 tháng 11, 1918 23 tháng 5, 1949 7 tháng 10, 1949 3 tháng 10, 1990
Diện tích  • Tổng số  • Nước (%)	357.050 km² (hạng 61) 2,416%
Dân số  • Ước lượng năm 2005  • Thống kê dân số  • Mật độ	82.443.000 (hạng 14) 230 người/km² (hạng 34)
HDI (2003)	0,930 (hạng 20) – cao
GDP (2005)  • Tổng số (PPP)  • Trên đầu người (PPP)	2.498 tỉ USD (hạng 5) 30.150 USD (hạng 17)
Đơn vị tiền tệ	Euro² (€, EUR)
Múi giờ  • Quy ước giờ mùa hè	CET (UTC+1) CEST (UTC+2)
Tên miền Internet	.de
Mã số điện thoại	+49
Biển số xe quốc tế: D ¹ Nhiều ngôn ngữ được công nhận dưới Hiến chương Âu Châu về Ngôn ngữ Miền và Thiểu số ² Trước 2002 là Mark Đức

Cộng hoà Liên bang Đức (tiếng Đức: Bundesrepublik Deutschland) là một quốc gia liên bang nằm trong Trung Âu và có chung đường biên giới với các nước Đan Mạch (phía bắc), Ba Lan và Séc (phía đông), Áo và Thụy Sĩ (phía nam), Pháp, Luxembourg, Bỉ và Hà Lan (phía tây). Ở phía bắc, Đức nằm giáp ranh với biển Baltic và Bắc Hải.

Thủ đô và trụ sở của chính phủ Đức nằm tại Berlin nhưng đa số nhân viên của các bộ và nhiều cơ quan liên bang ở tại Bonn, là thủ đô liên bang trước đây (hiện nay là thành phố liên bang). Hệ thống chính trị được tổ chức theo lối liên bang và dân chủ nghị viện: theo điều 20 của Hiến pháp, nước Đức là một quốc gia liên bang dân chủ và xã hội và là một quốc gia pháp quyền. Quốc gia liên bang này bao gồm 16 bang độc lập. Nước Đức với dân số hơn 82 triệu là quốc gia có dân số lớn thứ nhì của châu Âu sau Nga. Đức là một trong những thành viên sáng lập của Liên minh châu Âu và là nước đông dân nhất trong khối này. Cộng hòa Liên bang Đức là thành viên của Liên Hiệp Quốc từ 18 tháng 9 năm 1973. Ngoài ra Đức còn là thành viên trong khối NATO và G8.

Đức lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam ngày 23 tháng 9 năm 1975.

Mục lục 1 Địa lý 1.1 Vị trí 1.2 Điểm trung tâm và các điểm ngoài cùng của Đức 1.3 Phong cảnh 1.4 Địa chất 1.5 Sông nước 1.6 Núi và vùng thấp 1.7 Đảo 1.8 Khí hậu 1.9 Đất và sử dụng đất 2 Hệ thực vật và hệ động vật 2.1 Hệ thực vật 2.2 Hệ động vật 3 Chính trị 3.1 Hệ thống hành chính 3.2 Các bang và các thành phố 3.3 Đảng phái 3.4 Ngoại giao 3.5 Quân sự 4 Lịch sử 4.1 Thời tiền sử và Cổ đại 4.2 Cuộc di dân và thời gian đầu của thời kỳ Trung cổ 4.3 Thánh chế La Mã (962-1806) 4.4 Con đường đi đến quốc gia dân tộc Đức (1806-1871) 4.5 Đế quốc Đức (1871–1918) 4.6 Cộng hòa Weimar (1919-1933) 4.7 Đức Quốc xã 4.8 Đồng minh chiếm đóng (1945-1949) 4.9 Chia cắt và tái thống nhất (1949-1990) 4.10 Từ Cộng hòa Bonn đến Cộng hòa Berlin (từ 1990 đến nay) 5 Dân cư 5.1 Dân số 5.2 Ngôn ngữ 5.3 Tôn giáo 6 Kinh tế 6.1 Thương mại 6.2 Nông nghiệp 6.3 Công nghiệp 6.4 Dịch vụ 7 Giao thông 8 Văn hóa và xã hội 8.1 Giáo dục 8.2 Văn học 8.3 Âm nhạc 8.4 Hội họa 8.5 Khoa học 8.6 Những ngày lễ 8.7 Thể thao 8.8 Du lịch 8.9 Ẩm thực 9 Liên kết ngoài

[sửa] Địa lý

[sửa] Vị trí

Nước Đức nằm trong Trung Âu, giữa 47°16′15″ và 55°03′33″ vĩ độ bắc và 5°52′01″ và 15°02′37″ kinh độ đông. Về phía bắc Đức có ranh giới với Đan Mạch (có chiều dài 67 km), về phía đông-bắc là Ba Lan (442 km), về phía đông là Séc 811 km), về phía đông nam là Áo (815 km không kể ranh giới trên hồ Bodensee), về phía nam là Thụy Sĩ (316 km, với biên giới của lãnh thổ bên ngoài (tiếng Anh: exclave) Büsingen nhưng không kể ranh giới trên hồ Bodensee), về phía tây nam là Pháp (448 km), về phía tây là Luxembourg (135 km) và Bỉ (156 km) và về phía tây bắc là Hà Lan (567 km). Chiều dài ranh giới tổng cộng là 3.757 km. (Nguồn: [1]). Trong khi ở phía Tây-Bắc bờ biển của biển Bắc và ở phía Đông-Bắc là biển Baltic tạo thành biên giới quốc gia tự nhiên thì về phía Nam nước Đức là một phần của dãy núi Alpen.

Lãnh thổ bên ngoài duy nhất của Đức là Büsingen nằm trong vùng thượng lưu sông Rhein thuộc về huyện Konstanz của bang Baden-Württemberg. Büsingen có diện tích là 7,62 km² và được bao bọc hoàn toàn bởi 3 bang là Schaffhausen, Thurgau và Zürich. Ngoài ra còn có Kleinwalsertal thuộc Áo và nếu bằng đường bộ hay bằng đường thủy thì chỉ xuyên qua lãnh thổ quốc gia Đức mới có thể đến được.

[sửa] Điểm trung tâm và các điểm ngoài cùng của Đức

Theo Sách thống kê hằng năm Đức (Statistisches Jahrbuch Deutschland – thời điểm năm 2000) điểm trung tâm về địa lý của Đức nằm trong làng Niederdorla thuộc bang Thüringen, giữa đoạn đường từ Erfurt đến Göttingen, trên 51°09´54´´ vĩ độ bắc và 10°27´19´´ kinh độ đông.

Điểm cực bắc của Đức nằm trên bán đảo Elenbogen thuộc đảo Sylt, điểm cực bắc trên đất liền của quốc gia nằm trên bờ biển tây của bang Schleswig-Holstein tại Rickelsbüller Koog, điểm cực nam là Haldenwanger Eck nằm về phía Nam của Oberstdorf (Bayern) trên núi Alpen. Từ Ellenbogen đến Haldenwanger Eck là khoảng 886 km (đường chim bay).

Điểm cực tây của Đức nằm trong bang Nordrhein-Westfalen, không xa Isenbruch (là địa danh cực tây của quốc gia), điểm cực đông nằm giữa Neißeaue-Deschka (làng cực đông của quốc gia) và Neißeaue-Zentendorf trong một vòng cung của sông Neiße. Từ Isenbruch đến vòng cung này của sông Neiße gần Zentendorf là tròn 636 km (đường chim bay).

[sửa] Phong cảnh

Phong cảnh thay đổi đặc biệt là theo hướng từ Bắc vào Nam vì địa thế có chiều hướng cao hơn và dốc hơn về phía Nam. Phần miền Bắc của nước Đức, vùng đồng bằng Bắc Đức, là một vùng đồng bằng mà phần lớn được tạo thành từ thời kỳ Băng hà, kế tiếp vào đó về phía nam là vùng đồi núi có rừng ở trung tâm và các phần đất miền Nam của Đức. Đặc biệt là tại bang Bayern nhưng cũng ở tại bang Baden-Württemberg phong cảnh này chuyển tiếp đến vùng Alpenvorland Bắc tương đối cao, vùng mà sau đấy lại chuyển tiếp đến vùng núi cao của dãy núi Alpen.

[sửa] Địa chất

Nước Đức đa dạng về địa chất. Trong khi các phong cảnh mang dấu ấu của thời kỳ Băng hà, các vùng đất thấp và các lưu vực sông chỉ thành hình từ niên đại Phân đại đệ tam thì vùng đồi núi trung bình có niên đại lâu đời hơn rất nhiều.

Các vùng đồi núi đã bị xói mòn, thí dụ như vùng Rừng Đen (Schwarzwald), đã hình thành từ thời Đại Cổ sinh và được cấu thành chủ yếu từ loại đá xâm nhập (tiếng Anh: plutonic rock) như đá gơnai và granite. Vùng Rheinisches Schiefergebirge cũng có niên đại tương tự, được thành hình trong kỷ Silur và kỷ Devon. Tại ranh giới về phía Bắc của vùng này còn có các thành hệ từ kỷ Than đá, nằm trong đó là trữ lượng than đá lớn của vùng Ruhr.

Phong cảnh miền Nam nước Đức phần lớn phát xuất từ những phát triển trong kỷ Đại Trung Sinh: trong khi Pfalz, Thüringen, nhiều phần của Bayern và Sachsen được tạo thành về mặt địa chất trong kỷ Trias thì vùng Schwäbische Alb và Fränkische Alb chạy ngang qua miền Nam nước Đức là kết quả của việc đáy biển nâng lên trong kỷ Juras. Các vùng được nhắc đến đầu tiên có sa thạch, các vùng sau có đá vôi là những thành hệ địa chất chiếm ưu thế.

Hoạt tính núi lửa không được quan sát thấy tại Đức. Tuy vậy trong một số vùng vẫn có đá núi lửa xuất phát từ hoạt động núi lửa trước đây, đặc biệt là trong Vulkaneifel và trên Vogelsberg trong bang Hessen. Động đất với hậu quả nặng nề trên thực tế là cũng không có vì nước Đức nằm hoàn toàn trên mảng Âu Á. Mặc dầu vậy Vết nứt gãy Rhein (Rheingraben) trong bang Nordrhein-Westfalen được xếp vào vùng nguy hiểm động đất trung bình, kéo dài đến các nước láng giềng Bỉ và Hà Lan (đọc vùng động đất Kölner Bucht).

[sửa] Sông nước

Nước Đức giáp biển Bắc tại các bang Niedersachsen và Schleswig-Holstein. Đây là một biển nằm trên thềm lục địa thuộc Đại Tây Dương. Cùng với eo biển Manche, vùng phía nam của biển Bắc là vùng biển có mật độ giao thông cao nhất thế giới. Các bang Mecklenburg-Vorpommern và Schleswig-Holstein nằm cạnh biển Baltic, là một biển nội địa được nối liền với biển Bắc qua eo biển Skagerrak. Độ thay đổi thủy triều ở biển Baltic ít hơn ở biển Bắc rất nhiều.

Những sông chính là các sông Rhein, Donau, Elbe, Oder, Weser và Ems. Dài nhất trong các sông này là sông Donau (tiếng Anh: Danube). Với 2.845 km từ nơi giao lưu của hai sông Brigach và Breg và là nguồn của sông Donau tại Donaueschingen hay với 2.888 km từ nguồn của sông Breg tại vùng ranh của Rừng Đen (Schwazwald) sông Donau là sông dài thứ nhì trong châu Âu sau sông Volga. Thế nhưng chỉ một phần nhỏ của toàn bộ đoạn đường của sông Donau là chảy qua Đức (47 km). Sông Donau đổ ra biển Đen.

Tất cả những sông Đức khác chảy ra biển Bắc hay biển Baltic. Đường phân thủy châu Âu qua nước Đức chạy về phía Đông của vùng đồng bằng thượng lưu sông Rhein trên chỏm núi chính của vùng Rừng Đen. Trong những sông này sông Rhein chính là con sông có đoạn đường dài nhất trong nước Đức. Trong số 1.320 km đường sông có 865 km nằm trong nước Đức. Thêm vào đó sông này còn có một vai trò tạo cá tính riêng cho người Đức, được kết tụ từ lịch sử và nhiều thần thoại cũng như truyền thuyết. Chức năng kinh tế của con sông này cũng rất quan trọng: sông Rhein là một trong những đường thủy có mật độ giao thông nhiều nhất châu Âu.

Sông Elbe bắt nguồn từ Riesengebirge (tiếng Séc: Krkonoše) tại biên giới của Séc và Ba Lan và đổ ra biển Bắc tại Cuxhaven sau khoản 1.165 km, trong đó là 725 km nằm trong nước Đức. Đã có thời gian sông này là một trong những sông bị ô nhiễm chất độc hại nhiều nhất châu Âu, nhưng trong thời gian gần đây chất lượng nước đã tốt hơn rõ rệt.

Nguồn sông Oder nằm tại Beskiden (tiếng Séc: Beskydy) của Séc. Sau vài ki lô mét sông Oder chảy sang Ba Lan và trung lưu của nó chạy qua Schlesien (tiếng Ba Lan: Śląsk, tiếng Séc: Slezsko). Hạ lưu sông này tạo thành biên giới Đức-Ba Lan để rồi lại đổ vào vùng nước đông Stettin trong lãnh thổ Ba Lan. Qua eo biển Świna dòng sông này chảy qua giữa các đảo Usedom và Wollin đổ vào biển Baltic.

Các hồ trong nước Đức phần lớn thành hình sau khi thời kỳ Băng hà chấm dứt. Do vậy mà đa số các hồ lớn nằm trong các vùng đã từng bị băng tuyết bao phủ hay vùng đất cạnh trước đó, đặc biệt là tại Mecklenburg và Alpenvorland. Hồ lớn nhất có phần thuộc Đức là Bodensee, hồ cũng là biên giới của Áo và Thụy Sĩ. Hồ lớn nhất hoàn toàn thuộc về lãnh thổ quốc gia của Đức là Müritz.

[sửa] Núi và vùng thấp

Núi Alpen là dãy núi cao duy nhất mà một phần thuộc về nước Đức.Tại đấy là ngọn Zugspitze (2.962 m), ngọn núi cao nhất Đức. Vùng núi với độ cao trung bình có khuynh hướng cao dần và rộng ra từ Bắc xuống Nam. Ngọn núi cao nhất ở đấy là Feldberg trong vùng Rừng Đen (Schwarzwald) với 1.493 m, kế tiếp là Arber Lớn (Große Arber) trong Rừng Bayern (Bayerischer Wald) với 1.456 m. Ngoài ra, có các ngọn núi trên 1.000 m là các vùng Erzgebirge, Fichtelgebirge, Schwäbische Alb và trường hợp đặc biệt là Harz bị cô lập hẳn như là vùng đồi núi ở về phía Bắc nhiều nhất trong các vùng đồi núi của nước Đức với ngọn Brocken nhô cao đến 1.142 m. Về phía bắc của đợt đồi núi này chỉ còn một vài thành hệ địa chất cao hơn 100 m, trong số đó có Hagelberg trong Fläming với 200 m là ngọn cao nhất.

Địa điểm thấp nhất vẫn còn có thể đi được của Đức nằm dưới mực nước biển 3,54 m trong một vùng trũng gần Neuendorf-Sachsenbande trong Wilstermarsch (bang Schlewig-Holstein). Cũng nằm trong bang này là điểm thấp nhất với 39,10 m dưới mực nước biển nằm ở đáy của hồ Hemmelsdorf về phía bắc-đông bắc của Lübeck. Điểm nhân tạo thấp nhất với 293 m dưới mực nước biển nằm ở đáy của mỏ lộ thiên Hambach về phía đông của Jülich trong bang Nordrhein-Westfalen.

[sửa] Đảo

So với chiều dài bờ biển thì Đức có một số lượng đảo đáng kể. Các đảo này trong biển Bắc phần lớn nằm trong dạng hình chuỗi trước đất liền. Chúng được chia ra thành các đảo bắc Friesen và đông Friesen, là một phần của bãi bồi Wattenmeer Đức. Các đảo bắc Friesen của Đức thuộc bang Schleswig-Holstein và bao gồm các đảo lớn Sylt, Föhr, Amrum và Pellworm cũng như là các đảo Hallig nhỏ hơn rất nhiều. Từ khi đắp đập Beltringharder Koog thì Nordrand đã trở thành một bán đảo. Các đảo đông Friesen thuộc bang Niedersachsen có độ lớn tương tự. Các đảo này hình thành từ những bãi cát bồi do tác động của sóng biển. Lớn nhất trong các đảo này là Borkum. Một trường hợp ngoại lệ là đảo Helgoland nằm ngoài khơi xa của biển Bắc.

Các đảo trong biển Baltic nằm gần bờ biển Bodden của Đức có chiều hướng lớn hơn và có địa hình thay đổi nhiều hơn. Đảo lớn nhất trong các đảo này và đồng thời cũng là hòn đảo lớn nhất của Đức là Rügen, tiếp theo đó là Usedom mà đầu mũi đảo về phía đông đã thuộc về Ba Lan. Cũng như các đảo trên biển Bắc, các đảo của biển Baltic là điểm đến du lịch được ưa thích.

Trong một số sông hồ nội địa Đức cũng có đảo mà trong đó được biết đến nhiều nhất là Mainau và Reichenau trên Bodensee cũng như là Herrenchiemsee trên Chiemsee.

[sửa] Khí hậu

Nước Đức thuộc về vùng khí hậu ôn hòa Trung Âu, trong khu vực của vùng gió Tây và nằm trong khu vực chuyển tiếp giữa khí hậu biển trong Tây Âu và khí hậu lục địa trong Đông Âu. Ngoài những yếu tố khác, khí hậu chịu ảnh hưởng của dòng hải lưu Golfstream tạo nên những trị khí hậu ấm áp khác thường so với vị trí vĩ độ này.

Điều kiện thời tiết khắt nghiệt như hạn hán kéo dài, gió xoáy (Tornado), băng giá lạnh với nhiệt độ cực thấp hay nóng cao độ tương đối hiếm. Thế nhưng thỉnh thoảng vẫn xuất hiện giông bão mà đã gây ra nhiều thiệt hại nặng như trong năm 2000 và 2002. Tại Đức cũng thường hay xảy ra nước lũ sau thời gian mưa nhiều trong mùa hè (lũ lụt Oder năm 1997, lũ lụt Elbe năm 2002) hay sau khi tan tuyết trong mùa đông mà có thể dẫn đến lụt và gây tàn phá nặng. Việc hay có nước lũ tại sông Rhein có thể là do việc đắp đập và đào thẳng sông Rhein trong thế kỷ 19 dưới sự lãnh đạo của Tulla đã xóa bỏ các vùng ngập nước tự nhiên trước kia của con sông này. Hạn hán chủ yếu chỉ xảy ra ở vùng đông bắc nước Đức nhưng đôi lúc cũng ảnh hưởng đến trên toàn nước Đức như lần cuối cùng là trong đợt nóng năm 2003.

Số liệu khí hậu (giá trị trung bình của các năm 1961–1990):

	Cả năm	Tháng trong năm
		3 đến 5	6 đến 8	9 đến 11	12 đến 2	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Nhiệt độ trung bình (°C)	8,4	7,8	16,5	9,1	0,9	−0,5	0,5	3,7	7,6	12,2	15,5	17,1	16,9	13,8	9,4	4,2	0,9
Nhiệt độ thấp nhất (°C)	4,6	3,4	11,6	5,5	−2,4	−3,0	−2,5	0,0	3,0	7,3	10,6	12,3	12,0	9,3	5,7	1,6	−1,5
Nhiệt độ cao nhất (°C)	12,4	12,3	21,4	12,8	2,9	2,0	3,4	7,5	12,1	17,2	20,4	22,0	21,9	18,4	13,1	6,9	3,2
Biên độ nhiệt (°C)	7,8	8,8	9,8	7,3	5,2	5,0	5,9	7,4	9,1	9,9	9,8	9,7	9,8	9,0	7,5	5,3	4,7
Số ngày có tuyết	103,9	27,5	0,7	16,9	58,7	21,0	19,3	16,4	9,0	2,2	0,3	0,2	0,2	0,8	4,5	11,6	18,4
Số ngày mưa	178,2	44,0	44,3	43,0	46,8	16,6	13,4	14,9	14,3	14,9	15,1	14,8	14,4	13,6	13,5	15,9	16,8
Lượng nước mưa (mm)	700	163	221	166	150	51	40	48	51	65	77	72	71	57	50	58	59
Áp suất không khí (hPa−1000)	9,3	8,1	13,7	9,9	5,7	5,5	5,5	6,4	7,6	10,2	12,9	14,2	14,2	12,4	9,9	7,3	6,0
Mây (%)	72,0	69,3	63,0	73,8	81,9	83,5	78,0	74,8	69,3	63,8	64,8	63,5	60,6	66,9	72,9	81,5	84,3
Nguồn: Tyndall Centre for Climate Change Report

Tùy theo vùng mà các trị về khí hậu vượt quá hay thấp dưới giá trị trung bình về khí hậu của toàn nước Đức rất nhiều. Miền Nam Baden ghi nhận nhiệt độ trung bình cả năm cao nhất là 11°C trong khi ở Oberstdorf trị trung bình nằm dưới 6°C. Thêm vào đó một xu hướng nóng lên đang hình thành: theo số liệu của Deutscher Wetterdienst (Nha khí tượng quốc gia Đức) thì ngoại trừ năm 1996 nhiệt độ trung bình của tất cả các năm từ 1988 đều trên nhiệt độ trung bình lâu năm là 8,3°C, trong năm 2003 còn đạt đến 9,9°C. Đặc biệt là mùa hè đã nóng hơn rõ rệt. Thêm vào đó là mùa xuân cứ đến sớm hơn 5 ngày mỗi một thập niên. Chim di trú ở lại Đức lâu hơn gần 1 tháng so với thập niên 1970. Nhiệt độ thấp nhất từng được đo ở Đức là -45,9°C được ghi nhận vào ngày 24 tháng 12 năm 2003 tại Funtensee. Nhiệt độ cao nhất cho đến nay là 40,3°C vào ngày 8 tháng 8 năm 2003 tại Nennig.

[sửa] Đất và sử dụng đất

Thành phần và chất lượng đất rất khác nhau tùy theo vùng. Tại miền Bắc Đức một vòng đai gần biển từ đất đầm lầy màu mỡ tạo cơ sở cho một nền nông nghiệp có sản lượng cao trong khi vùng đất cát nằm tiếp sau đó chịu nhiều ảnh hưởng của thời kỳ Băng hà chỉ có đất rất cằn cỗi. Tại Lüneburger Heide đất này đã bị thoái hóa trở thành đất podsol vì trồng cỏ qua nhiều thế kỷ nên gần như không còn có thể trồng trọt được nữa. Cũng rất cằn cỗi là các vùng băng tích cũ và mới có cát bồi tụ lại. Thí dụ như Brandeburg trong lịch sử đã nổi tiếng như là "hộp cát rải của Thánh Chế".

Giữa những vùng băng tích và vùng núi cao trung bình là một dãy đất hoàng sa màu mỡ chạy từ Tây sang Đông và được sử dụng nông nghiệp cao độ. Trong vùng núi cao trung bình ở miền trung nước Đức phần nhiều là đất không màu mỡ, phần lớn diện tích là rừng. Trong miền Nam nước Đức các vùng đất tốt đặc biệt là nằm dọc theo các sông Rhein, Main và Donau.

Tổng cộng có 53,5% diện tích nước Đức được sử dụng trong nông nghiệp, rừng phủ 29,5% diện tích, diện tích dân cư và giao thông chiếm đến 12,3% (với xu hướng tăng) và diện tích nước là 1,8% .

[sửa] Hệ thực vật và hệ động vật

[sửa] Hệ thực vật

Vì nước Đức nằm trong vùng khí hậu ôn hòa nên hệ thực vật chủ yếu là rừng lá rộng và rừng lá kim. Trường hợp ngoại lệ độc nhất của hệ thực vật rất đồng nhất này là vùng Lüneburger Heide nổi tiếng thế giới. Rừng cây lá rộng phần nhiều là cây dẻ gai đỏ (còn gọi là dẻ gai hay sồi châu Âu-Fagus sylvatica), bên cạnh đó có đặc trưng là những rừng ngập nước trong vùng sông hồ mà ngay nay đã trở thành hiếm có và rừng pha trộn dẻ gai và sồi. Thế nhưng những rừng cây lá rộng ngày xưa rất phổ biến thường được thay thế bằng rừng gỗ vân sam (Picea).

Nếu không có tác động của con người thì nước Đức cũng như phần lớn các nước trên thế giới sẽ có chủ yếu là rừng. Bên cạnh những loại cây cỏ trong tự nhiên, một loạt những loại được nhập vào như bồ kết ba gai (Robinia) đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong hệ thực vật. Cây trồng nhiều là những cây nhập từ châu Mỹ như khoai tây, ngô và cây táo.

[sửa] Hệ động vật

Phần lớn những loài thú tại Đức sống trong các rừng cây lá rộng ôn hòa. Ngoài những loài thú khác có nhiều giống chồn marten (Mustelidae) khác nhau, hươu dama (Dama dama), hưu đỏ (Cervus elaphus), nai, lợn rừng và cáo. Hải ly và rái cá đã trở thành dân cư hiếm có trong những vùng ngập nước cạnh sông.

[sửa] Chính trị

[sửa] Hệ thống hành chính

Thủ đô và trụ sở chính phủ của Cộng hòa Liên bang Đức là Berlin. Theo điều 20 của Hiến pháp Đức thì Cộng hòa Liên bang Đức là một quốc gia dân chủ, xã hội và có pháp quyền. Nước Đức có tất cả 16 bang mà trong đó có 5 bang được chia thành 22 tỉnh (Regierungsbezirk). Mỗi bang trong số 16 bang, tùy theo số dân, có 3,4 hoặc 6 đại biểu của mình trong Thượng viện hay còn gọi là Hội đồng liên bang. Thượng viện gồm 68 thành viên được bổ nhiệm với nhiệm kỳ nhất định. Hạ nghị viện (Nghị viện liên bang) gồm 656 thành viên có nhiệm kỳ 4 năm, được bầu bằng tuyển cử phổ thông đầu phiếu theo nguyên tắc kết hợp giữa chế độ cử tri duy nhất và cử tri theo tỷ lệ. Hiến pháp quy định trật tự quốc gia. Nguyên thủ quốc gia là tổng thống liên bang với nhiệm vụ đại diện. Nhìn theo nghi thức thì sau tổng thống là Chủ tịch Quốc hội Liên bang, thủ tướng và Chủ tịch Hội đồng Liên bang mà căn cứ vào Hiến pháp là người đại diện cho tổng thống. Lãnh đạo chính phủ là thủ tướng liên bang, người có thẩm quyền quyết định đường lối chính trị của chính phủ liên bang. Thủ tướng do Nghị viện liên bang bầu ra. Tổng thống do Hội đồng liên bang và số đại cử tri bằng nhau của các bang bầu ra, nhiệm kỳ 5 năm.

Nước Đức là một liên bang, điều đó có nghĩa là hệ thống chính trị của Đức được chia ra làm hai cấp: cấp liên bang, đại diện cho quốc gia về mặt đối ngoại, và cấp tiểu bang của từng bang một. Mỗi cấp đều có cơ quan nhà nước riêng của hành pháp, lập pháp và tư pháp.

Quốc hội Liên bang và Hội đồng Liên bang cùng quyết định về luật lệ của liên bang và có quyền sửa đổi Hiến pháp với đa số 2/3 trong cả hai cơ quan. Quốc hội tiểu bang quyết định về luật lệ cho từng tiểu bang. Mặc dầu các nghị sĩ không phải tuân theo chỉ thị nhưng những quyết định trước đó trong các đảng phái chiếm ưu thế trong việc ban hành luật lệ.

Hành pháp ở cấp liên bang được hình thành bởi chính phủ liên bang do thủ tướng liên bang lãnh đạo. Thủ hiến tiểu bang (Ministerpräsident) lãnh đạo hành pháp ở cấp tiểu bang. Các cơ quan hành chính ở cấp liên bang và tiểu bang được điều hành bởi các bộ trưởng đứng đầu các cơ quan nhà nước.

Toà án Hiến pháp Liên bang Đức tại Karlsruhe giám sát việc tuân thủ hiến pháp. Các tòa án tối cao của Đức là Tòa án Liên bang (Bundesgerichtshof) với trụ sở chính tại Karlsruhe, Tòa án Hành chánh Liên bang Đức tại Leipzig, Tòa án Lao động Liên bang tại Erfurt, Tòa án Xã hội Liên bang tại Kassel và Tòa án Tài chính Liên bang tại München. Phần lớn việc hành luật là trách nhiệm của các tiểu bang. Các tòa án liên bang gần như luôn luôn là tòa án kháng cáo thượng thẩm và xem xét các các quyết định của tòa án tiểu bang theo tính hợp pháp về hình thức và nội dung.

[sửa] Các bang và các thành phố

Các thành phố lớn nhất của Đức là Berlin, Hamburg, München, Köln (Cologne), Frankfurt am Main, Dortmund, Essen, Stuttgart và Düsseldorf.

		Bang	Thủ đô	Diện tích (km²)	Dân số(2)
	1	Baden-Württemberg	Stuttgart	35.751,65	10.717.000
	2	Bayern	München	70.549,19	12.444.000
	3	Berlin	(1)	891,75	3.388.000
	4	Brandenburg	Potsdam	29.477,16	2.568.000
	5	Bremen	Bremen(1)	404,23	663.000
	6	Hamburg	(1)	755,16	1.735.000
	7	Hessen	Wiesbaden	21.114,72	6.098.000
	8	Mecklenburg-Vorpommern	Schwerin	23.174,17	1.720.000
	9	Niedersachsen	Hannover	47.618,24	8.001.000
	10	Nordrhein-Westfalen	Düsseldorf	34.042,52	18.075.000
	11	Rheinland-Pfalz	Mainz	19.847,39	4.061.000
	12	Saarland	Saarbrücken	2.568,65	1.056.000
	13	Sachsen	Dresden	18.414,82	4.296.000
	14	Sachsen-Anhalt	Magdeburg	20.445,26	2.494.000
	15	Schleswig-Holstein	Kiel	15.763,18	2.829.000
	16	Thüringen	Erfurt	16.172,14	2.355.000
	(1) Tiểu bang Berlin và Hamburg chỉ bao gồm thành phố cùng tên; Bremen cũng được xem là bang thành phố mặc dầu còn thành phố Bremerhaven cũng thuộc về bang Bremen. (2) Thời điểm: 31 tháng 12 năm 2004 Sử dụng đất của Đức có thể xem từ thống kê.

[sửa] Đảng phái

Liên Minh Dân chủ Thiên chúa giáo Đức (Christlich Demokratische Union Deutschlands-CDU) được thành lập năm 1945 như là đảng kế thừa không phân biệt tôn giáo của nhiều đảng mang tính tôn giáo và của giới trung lưu. Trong đảng chủ yếu là những lực lượng được thống nhất từ Đảng Trung tâm Đức (Deutsche Zentrumspartei). Đảng có khuynh hướng bảo thủ. Ngoại trừ bang Bayern, CDU hoạt động trên toàn nước Đức. Liên minh Xã hội Thiên chúa giáo (Christlich Soziale Union-CSU) có đường lối bảo thủ tương tự nhưng chỉ hoạt động tại Bayern. Hai đảng này cùng nhau tạo thành một phái chung trong Quốc hội Liên bang Đức, thường được gọi chung là "liên minh" hay "các đảng liên minh".

Đảng Dân chủ Xã hội Đức (Sozialdemokratische Partei Deutschlands-SPD), kể cả các tổ chức tiền thân, tồn tại từ năm 1863 và vì thế là đảng chính trị lâu đời nhất vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay của Đức. Đảng đã thành lập truyền thống của Phong trào Dân chủ Xã hội. Sau khi bị cấm trong thời gian của Chủ nghĩa Xã hội Quốc gia, đảng được tái thành lập vào năm 1945. Từ Chương trình Godesberg năm 1959 đảng tự hiểu mình chính thức không còn chỉ là một đảng công nhân nữa mà là một đảng quần chúng, muốn được sự chọn lựa từ nhiều tầng lớp quần chúng rộng rãi. Niềm tin của đảng là "Tự do, Công bằng và Đoàn kết".

Đảng Dân chủ Tự do (Freie Demokratische Partei–FDP) được thành lập năm 1948 và trong tự nhận thức đã dựa trên truyền thống của phong trào Chủ nghĩa Tự do Đức, phong trào mà ngay từ năm 1861 đã thành lập Đảng Tiến bộ Đức tại vương quốc Phổ như là đảng chính trị đầu tiên của Đức trong ý nghĩa đảng phái được hiểu theo quan niệm ngày nay. Đảng Dân chủ Tự do ủng hộ việc từng cá nhân có tự do và trách nhiệm nhiều hơn nữa, đặc biệt là trong các vấn đề về kinh tế và về quyền công dân cũng như là việc nhà nước đặc biệt nên thận trọng nhiều hơn nữa trong những việc có liên quan đến kinh tế. Với tổng cộng 42 năm, FDP chính là đối tác liên minh nhỏ tham gia chính phủ lâu nhất của liên bang.

Đảng Xanh (Die Grünen) hình thành năm 1979/1980 trên toàn liên bang từ các phong trào xã hội mới thời bấy giờ, thí dụ như phong trào phụ nữ, phong trào hòa bình và phong trào sinh thái của những năm 1970. Năm 1983 đảng được bầu vào quốc hội liên bang lần đầu tiên. Năm 1990 đảng Xanh hòa nhập với phong trào nhân dân Đông Đức Liên minh 90 (Bündnis 90) trở thành Liên minh 90/Đảng Xanh (Bündnis 90/Die Grünen).

Đảng Chủ nghĩa xã hội Dân chủ (Partei des Demokratischen Sozialismus–PDS) là đảng kế thừa của Đảng Xã hội chủ nghĩa Thống nhất Đức (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands-SED), là đảng độc quyền lãnh đạo của Cộng hòa Dân chủ Đức. Về nội dung, đảng dựa trên lý tưởng xã hội chủ nghĩa và trong các đảng phái đứng về phía cánh tả của SPD. Thắng lợi quan trọng trong bầu cử hiện nay được giới hạn trong miền Đông của nước Đức. Trong năm 2005, từ những chống đối chính sách cải tổ của chính phủ liên bang do SPD và đảng Xanh cầm quyền "Lựa chọn bầu cử Lao động và Công bằng Xã hội" (Wahlalternative Arbeit und Soziale Gerechtigkeit-WASG) được thành lập từ sáng kiến của công đoàn và những thành viên bị thất vọng của SPD. Trong cuộc bầu cử quốc hội liên bang năm 2005 PDS đã đưa thành viên của WASG vào danh sách ứng cử của đảng. Từ lý do này PDS hiện đã đổi tên thành Đảng Cánh tả (Đức)Đảng Cánh tả (Die Linkspartei). Cả hai đảng đang cố gắng hòa nhập thành một.

Những đảng cực hữu, ngoại trừ Đảng Đế quốc Đức (Deutsche Reichspartei) trong Quốc hội Liên Bang lần thứ nhất (1949-1953), chưa từng có đại diện trong Quốc hội Liên bang Đức, nhưng có thời gian đã có thể vào các quốc hội tiểu bang. Các đảng này trải qua một thời kỳ nở rộ tương đối vào cuối thập niên 1960 và từ khi tái thống nhất. Những đảng thuộc khuynh hướng này là Người Cộng hòa (Die Republikaner-REP), Liên minh Nhân dân Đức (Deutsche Volksunion-DVU) và Đảng Dân chủ Quốc gia Đức (Nationaldemokratische Partei Deutschlands-NPD).

Trong lịch sử của Cộng hòa Liên bang Đức đã có 2 lần cấm đảng phái đối với Đảng Đế quốc Xã hội chủ nghĩa (Sozialistische Reichspartei-SRP) cực hữu vào năm 1952 và Đảng Cộng sản Đức (Kommunistische Partei Deutschlands-KPD) vào năm 1956. Việc cấm đảng NPD năm 2004 thất bại chủ yếu là do lỗi lầm trong kết hợp giữa cơ quan liên bang về bảo vệ hiến pháp và các cơ quan bảo vệ hiến pháp của các tiểu bang.

Gần như tất cả các đảng có nhiều ảnh hưởng đều có tổ chức thanh niên - ít nhiều độc lập - đứng bên cạnh. Các tổ chức quan trọng nhất là Liên minh Trẻ (Junge Union) của CDU/CSU, Jusos của SPD, Người Tự do Trẻ (Junge Liberale) của FDP, Thanh niên Xanh (Grüne Jugend) của Bündnis 90/Die Grüne cũng như là tổ chức thanh niên 'solid-Thanh niên Xã hội chủ nghĩa (['solid] - die sozialistische jugend) của Đảng Cánh tả.

[sửa] Ngoại giao

Các đường lối định hướng quan trọng nhất của chính sách đối ngoại liên bang Đức là "hội nhập phía Tây" và hội nhập châu Âu. Nước Đức góp phần quyết định trong việc xây dựng những tổ chức châu Âu, cũng với mục đích là lấy đi sự lo ngại của các nước láng giềng về nước Đức và làm cho các giới hạn từ các lực lượng chiếm đóng trở nên không cần thiết. Cộng hòa Liên bang Đức là thành viên của Hội đồng châu Âu từ năm 1950 và tham gia Hiệp ước Roma vào năm 1957 (còn Hiệp ước thành lập Cộng đồng châu Âu), nền tảng của Liên minh châu Âu ngày nay. Quan điểm chính yếu cho đường lối an ninh và thể hiện của sự hội nhập phía Tây là việc nước Đức là thành viên của khối NATO. Nước Cộng hòa Liên bang Đức tham gia khối NATO năm 1955.

Trong Chiến tranh lạnh phạm vi hoạt động của đường lối ngoại giao Đức bị giới hạn. Một trong những mục đích quan trọng nhất là tái thống nhất. Việc tham chiến ở nước ngoài đã không là việc được cân nhắc. Theo Hiến pháp, quân đội Đức không được phép tham gia vào những cuộc chiến tranh tấn công, nhiệm vụ của quân đội chỉ là bảo vệ khối liên minh và đất nước. Tuy vậy nhờ vào "chính sách phía Đông" là sáng kiến của Đức với khẩu hiệu biến đổi qua tiếp cận, chính sách lúc đầu đã được các đồng minh quan trọng quan sát một cách hoài nghi, mà nhiều dấu nhấn chính trị độc lập đã có thể được đặt ra. Thời gian sau này chính sách được cho là có nhiều thành tựu.

Từ khi tái thống nhất, nước Đức mở rộng các nguyên tắc trong chính sách ngoại giao và đi trên con đường dẫn đến trách nhiệm quốc tế lớn hơn. Như từ năm 1991 quân đội Đức với sự đồng ý của Quốc hội Liên bang và cùng với quân đội đồng minh cũng đã tham gia vào nhiều nhiệm vụ bảo vệ và cưỡng chế hòa bình bên ngoài nước Đức và lãnh thổ của các đồng minh khối NATO.

Theo truyền thống, nước Đức cùng với nước Pháp đóng vai trò dẫn đầu trong Liên minh châu Âu. Đức đẩy mạnh các nổ lực thành lập một hệ thống thống nhất và có hiệu quả cao của chính sách an ninh và đối ngoại châu Âu, không chỉ bên trong Liên minh Kinh tế và Tiền tệ châu Âu. Những mục tiêu khác của chính sách đối ngoại khác là việc thực thi Nghị định thư Kyoto về bảo vệ khí hậu cũng như việc công nhận Tòa án Hình sự Quốc tế trên toàn thế giới. Chính phủ liên bang đã từ chối tham gia chiến tranh Iraq năm 2003. Cùng với các nước đồng minh là Liên hiệp Anh và Pháp, nước Đức cố gắng thông qua đối thoại kêu gọi chính phủ Iran từ bỏ việc tiếp tục thực hiện chương trình nguyên tử. Chính phủ Liên bang đang vươn đến một ghế thường trực trong Hội đồng Bảo an của Liên Hiệp Quốc. Việc tiến hành mục đích này gặp khó khăn vì sự chống đối của những quốc gia khác mà một phần là đồng minh. Nước Pháp và Anh ủng hộ về nguyên tắc các quốc gia G4 (Đức, Ấn Độ, Nhật và Brasil) thế nhưng cho đến nay Mỹ vẫn chưa có bình luận gì về việc này.

[sửa] Quân sự

Đọc bài chính về quân đội Đức

Sau khi thành lập năm 1949 lúc đầu Cộng hòa Liên bang Đức không có lực lượng quân sự riêng. Dưới ấn tượng của cuộc chiến tranh Triều Tiên và đường lối của Liên bang Xô viết trong Đông Âu được cảm nhận là mang tính công kích, Cộng hòa Liên bang Đức gia nhập khối NATO năm 1955 và thành lập quân đội. Sau tái thống nhất, nhiều phần của Quân đội Nhân dân Quốc gia của Cộng hòa Dân chủ Đức được sát nhập.

Tổ chức chung được gọi là Bundeswehr bao gồm các lực lượng quân đội và cơ quan hành chính. Quân đội được chia ra thành Lục quân Đức (Heer), Không quân Đức (Luftwaffe), Hải quân Đức (Deutsche Marine) và các bộ phận hỗ trợ (hậu cần, thông tin, tình báo quân đội, đào tạo,...) và quân y.

Trong tháng 4 năm 2005 có 257.000 quân nhân và 125.000 nhân viên dân sự phục vụ và làm việc trong quân đội Đức. Từ năm 2001 phụ nữ cũng được phép phục vụ không hạn chế trong quân đội. Thành phần phụ nữ là 6,2% quân nhân (thời điểm 2005). Cộng hòa Liên bang Đức chi phí 24,4 tỉ Euro trong năm 2004 cho quân đội, tức 1,2% tổng sản phẩm quốc nội. Chi phí này đứng hàng thứ 6 trên thế giới so về số tuyệt đối, nếu so với chi phí trung bình của các quốc gia thành viên khối NATO là 2,3% thì đứng trong phần ba cuối cùng.

Trong căn cứ quân sự Mỹ Ramstein và căn cứ không quân Đức tại Büchel hiện nay vẫn còn 65 quả bom hyđrô mà nước Đức có tham dự vào việc lập kế hoạch sử dụng chúng trong khuôn khổ cùng sở hữu hạt nhân (nuclear sharing).

[sửa] Lịch sử

Bài chính về lịch sử Đức giới thiệu tổng quan có tính chi tiết hơn về lịch sử nước Đức. Về nước Đức Trung cổ đọc bài Đức trong thời kỳ Trung cổ. Về tiến triển của các quốc gia Đức sau Đệ nhị thế chiến đọc các bài lịch sử Cộng hòa Liên bang Đức và lịch sử Cộng hòa Dân chủ Đức.

[sửa] Thời tiền sử và Cổ đại

Các bằng chứng lâu đời nhất về dân cư trên lãnh thổ ngày nay của Cộng hòa Liên bang Đức là vào khoảng 700.000 năm trước đây. Người ta cho rằng, cách đây từ khoảng 500.000 năm, đã có dân cư sinh sống lâu dài ở đây. Trong nước Đức có những khai quật quan trọng từ thời kỳ Nguyên thủy: đại diện của một loài người trước kia Homo sapiens neanderthalensis, người Neanderthal, được gọi theo Neanderthal tại Mettman. Loài này đã bị Homo sapiens sapiens, loài người hiện đại, di dân đến cách đây khoảng 40.000 năm đẩy lùi. Trong thời kỳ Đồ đá mới đã có những địa điểm dân cư cố định với trồng trọt và chăn nuôi. Một vài vật văn hóa quan trọng từ thời kỳ này còn tồn tại cho đến ngày nay như đĩa bầu trời Nebra, chứng tỏ rằng ngay từ khoảng năm 2.000 TCN người ta đã biết đến thiên văn học trong vùng này.

Những bộ tộc người Kelt (tiếng Anh: Celt) và người German được người Hy Lạp và La Mã ghi chép lại lần đầu tiên trong thời gian vào trước Công Nguyên. Vào khoảng 500 năm trước Công Nguyên, miền Nam của nước Đức ngày nay do người Kelt sinh sống và ở miền Bắc Đức là người German. Người German di dân trong vòng nhiều thế kỷ về phía Nam nên vào năm sinh của Chúa Giêsu sông Donau là ranh giới áng chừng về dân cư giữa người German và Kelt. Những người nghiên cứu về ngôn ngữ phỏng đoán rằng nhiều đặc điểm của những tiếng địa phương miền Nam nước Đức có thể là do ảnh hưởng của người Kelt. Từ năm 58 TCN đến khoảng năm 455 các khu vực tả ngạn sông Rhein cũng như phía Nam sông Donau thuộc về Đế quốc La Mã. Lãnh thổ của Đế quốc La Mã thuộc nước Đức ngày nay được chia ra thành các tỉnh Germania Superior, Germania Inferior và Raetia. Trong vùng này người La Mã thành lập 4 doanh trại lính mà sau này phát triển thành các thành phố. Các thành phố quan trọng nhất trong thời La Mã là Köln, Trier (thành phố lâu đời nhất của Đức) và Augsburg. Nhà viết sử Tacitus viết lịch sử đầu tiên của toàn Germanien vào năm 98.

[sửa] Cuộc di dân và thời gian đầu của thời kỳ Trung cổ

Sau cuộc tấn công của người Hung Nô (tiếng Anh: huns) năm 375 và đồng thời với sự suy tàn của Đế quốc Tây La Mã, từ năm 395 bắt đầu có cuộc di cư của các dân tộc mà trong quá trình này các bộ tộc người German liên tục đi về hướng tây nam. Những bộ tộc người Slavơ di cư đến các vùng gần như không có người ở của miền Đông nước Đức ngày nay cho đến đường sông Elbe-Saale vào thời cuối Cổ đại trong thế kỷ thứ 7. Nhiều phần dân cư của các tiểu bang Đông Đức ngày nay vì thế mà mang nhiều ảnh hưởng Slavơ (Germania Slavica) cho đến giữa thời Trung cổ. Mãi đến lúc lập cư phía Đông giữa thời kỳ Trung cổ họ mới được đồng hóa. Những người nghiên cứu về ngôn ngữ phỏng đoán là vào khoảng 1/3 họ của người Đức ngày nay có nguồn gốc Slavơ. Phần chính của Tây Âu và Trung Âu do Vương quốc Frank chiếm đóng, vùng miền Bắc nước Đức ngày nay do người Sachsen làm chủ.

Sau cuộc đô hộ và cưỡng ép người Sachsen chuyển đạo đẫm máu dưới Đại đế Karl, Vương quốc Frank kéo dài đến biển Bắc, sông Eider và nước Áo ngày nay. Trên đỉnh cao của quyền lực Frank, Đại đế Karl đòi hỏi trở thành quyền lực lãnh đạo trong châu Âu. Năm 800 ông đăng quan hoàng đế tại Roma. Thế nhưng đế quốc của ông thống nhất không được lâu: tranh cãi trong những người kế thừa tác động đến việc chia ba đế quốc trong Hiệp ước Verdun (843) thành Vương quốc Frank Đông dưới quyền vua Ludwig Germanicus (sau này là Ludwig Đức), Vương quốc Frank Tây dưới quyền vua Karl dem Kahlen và vương quốc nằm giữa của Lothar I có tên là Lotharingien (tiếng Anh: Lotharingia, tiếng La tinh: Lotharii Regnum). Vương quốc Frank Đông tạo thành khuôn khổ về địa lý cho Đế quốc Đức thành hình sau này.

[sửa] Thánh chế La Mã (962-1806)

Đọc bài chính về Thánh chế La Mã

Ngày 2 tháng 2 năm 962 thường được xem như là ngày bắt đầu của truyền thống quốc gia Đức, là ngày Otto I là vua nước Frank Đông đầu tiên lên ngôi hoàng đế tại Roma và do đó thành lập Thánh chế La Mã. Thế nhưng năm 911 cũng được xem như là khởi đầu khi Konrad I lên nắm quyền như là người cai trị đầu tiên tại Đức không thuộc dòng dõi Karolingien. Trước đây, Hiệp ước Verdun (843) hay Tuyên thệ Strasbourg (843) cũng được coi là thời điểm khởi đầu. Trong thế kỷ thứ 10 lần đầu tiên từ ngữ regnum teutonicum (Vương quốc Đức) được sử dụng để chỉ Vương quốc Frank Đông. Từ Deutschland (Đức) xuất phát từ tên gọi của này của vương quốc.

Tên của Thánh chế La Mã thay đổi nhiều lần qua các thế kỷ. Cho đến thế kỷ 12 còn được gọi là "Đế quốc Thần thánh" (Heiliges Reich), từ giữa thế kỷ 13 là "Đế quốc La Mã Thần thánh" (Heiliges Römisches Reich) và từ thế kỷ 15 là "Đế quốc La Mã Thần thánh Dân tộc Đức" (Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation).

Trước đó các phần của Đế quốc Frank đã đi những con đường khác nhau: trong khi Vương quốc Frank Tây phát triển trở thành nước Pháp tập trung quyền lực thì Vương quốc Frank Đông chịu nhiều ảnh hưởng của các hầu tước từng vùng, là những người bầu ra hoàng đế và qua đó mà có thể tạo tác động cho lợi ích riêng của họ. Mặc dù các hoàng đế của Thánh chế La Mã đã nhiều lần cố gắng củng cố vị trí của mình nhưng đế quốc vẫn là một liên minh của các lãnh thổ lớn, trung bình, nhiều lãnh thổ nhỏ cũng như là những thành phố đế chế tự do.

Bắt đầu từ năm 1530, sau khi những nỗ lực nhằm cải cách đạo Tin Lành của Giáo hội Thiên Chúa giáo thất bại, đạo Tin Lành được công nhận là quốc giáo trong nhiều lãnh thổ của đế chế. Sự chia rẽ về tôn giáo này dẫn đến nhiều cuộc xung đột về chính trị và quân sự trong đế chế mà trong đó cuộc Chiến tranh 30 năm (1618-1648), là cuộc chiến tranh có hậu quả nghiêm trọng nhất trong lịch sử của nước Đức nếu so về con số nạn nhân tương đối trên tổng số dân cư. Sau Cải cách Kháng Cách và sau khi cuộc Chiến tranh 30 năm kết thúc với Hòa ước Westfalen (1648) hoàng đế chỉ còn một vị trí chủ yếu là về mặt hình thức.

[sửa] Con đường đi đến quốc gia dân tộc Đức (1806-1871)

Tình trạng này duy trì cho đến năm 1806 khi Napoléon Bonaparte xâm chiếm Trung Âu trong các cuộc chiến tranh chinh phục của ông và làm cho kết cấu yếu ớt của đế chế sụp đổ. Vị hoàng đế cuối cùng của Thánh chế La Mã mà trên thực tế chỉ còn tồn tại một cách hình thức, Franz II, người vừa trở thành hoàng đế của đế quốc Áo đa dân tộc năm 1804, phải thoái vị dưới áp lực của hoàng đế Pháp. Dưới quyền của Napoléon Bonaparte, con số các quốc gia Đức giảm đi rất nhiều do bị sát nhập chung và cũng do là nhiều thành phố đế chế mất quyền độc lập (có thời gian con số các thành phố này lên đến trên 80). Các quốc gia vừa được tổ chức lại này được gọi là Liên minh Rhein (Rheinbund) và phụ thuộc vào Napoléon.

Sau chiến bại của Napoléon, Hội nghị Wien (18 tháng 9 năm 1814 đến 9 tháng 6 năm 1815) khôi phục lại phần lớn các quan hệ thống trị cũ. Nước Đức, giờ đây không có băng kết nối, một phần được tổ chức trong Liên minh Đức (Deutscher Bund), một liên minh lỏng lẻo của 38 quốc gia dưới sự lãnh đạo của Áo. Ngay sau đó Liên minh Thuế quan Đức (Deutscher Zollverein) được thành lập mà trong đó vương quốc Phổ tái vững mạnh là thế lực chiếm ưu thế.

Mang ý tưởng của cuộc Cách mạng Pháp, ngày 18 tháng 10 năm 1817 sinh viên đã tụ họp trong Lễ hội Wartburg để trao đổi ý tưởng; đỉnh cao là việc đốt sách của những tác giả chống lại một quốc gia Đức thí dụ như của Otto von Kotzebue.

Trong lần gặp gỡ lần thứ hai, 30.000 người từ tất cả các tầng lớp quần chúng và từ tất cả các nước gặp nhau trong Lễ hội Hambach. Tại đấy, lần đầu tiên màu cờ Đen-Đỏ-Vàng được phất lên mà sau này trở thành màu cờ quốc gia.

Vào ngày 1 tháng 3 năm 1848, với việc chiếm đóng tòa nhà hội họp của quốc hội bang Baden tại Karlsruhe, cuộc Cách mạng tháng 3 bắt đầu. Cuộc Cách mạng tháng 3 diễn ra trong Liên minh Đức và các tỉnh của Áo và Phổ. Vì những cuộc nổi dậy của nhân dân, nhiều quân vương đã phải thoái vị như hầu tước Metternich của Áo, người mà năm 1813 còn tái thiết lập chế độ quân chủ sau Napoléon trong Hội nghị Wien. Dưới áp lực của diễn biến cách mạng tại Berlin từ ngày 6 tháng 3 năm 1848, đầu tiên vua Phổ Friedrich Wilhelm IV lui bước nhượng bộ và cải tổ Liên minh Đức. Vào ngày 23 tháng 7 năm 1849, sau khi quân đội Phổ chiếm lĩnh thành phố Rastatt qua một cuộc chiến đấu ác liệt, Cách mạng Baden và Cách mạng tháng 3 bị chấm dứt.

Ngay sau cuộc Cách mạng tháng 3 mang tính tự do và quốc gia thất bại đã có va chạm giữa vương quốc Phổ với thế lực lớn Áo về quyền lực lãnh đạo trong Liên minh Đức cũng như trong châu Âu, dẫn đến cuộc Chiến tranh Đức-Áo năm 1866. Sau khi Phổ dành phần thắng trong cuộc chiến tranh này Liên minh Đức tan rã, Phổ thôn tính các đối thủ trong chiến tranh tại Bắc Đức và vì thế giảm con số của các quốc gia Đức.

[sửa] Đế quốc Đức (1871–1918)

Việc thành lập Liên minh Bắc Đức (Norddeutscher Bund) dưới sự lãnh đạo của Phổ tiếp theo sau đó bắt đầu cho cái gọi là Giải pháp tiểu Đức (Kleindeutsche Lösung). Theo ý muốn của Otto von Bismarck, giải pháp này có mục tiêu thống nhất những quốc gia Đức riêng lẻ dưới sự độc quyền lãnh đạo của Phổ và không có sự tham gia của thế lực lớn thời bấy giờ là Áo.

Đế chế Đức được tuyên bố thành lập ở Versailles vào ngày 18 tháng 1 năm 1871 sau khi Phổ và các nước Đức đồng minh chiến thắng cuộc Chiến tranh Đức-Pháp 1870/1871, dưới sự nỗ lực của Otto von Bismarck, là thủ tướng đầu tiên của Đế chế Đức, người được gọi là "Thủ tướng Sắt thép".

Khuynh hướng chính mang tính bảo thủ-phản dân chủ của ông đã ngăn cản việc thống nhất đế chế dưới những điều kiện dân chủ và tạo điều kiện cho việc chủ nghĩa quốc gia và dân chủ xa lạ với nhau tại Đức. Từ khi thành lập đế chế, chính sách đối ngoại hung hãn mang tính chiến tranh của ông thay đổi trở thành một chính sách liên minh mà dựa trên sự cô lập nước Pháp và trung hòa của Đức đã lập nên một hệ thống liên minh trong châu Âu, bảo đảm vị trí bán độc quyền lãnh đạo của đế chế và hòa bình trong châu Âu. Trong "Năm Ba Hoàng đế" (1888) Wilhelm II lên nắm quyền, ép buộc Bismarck từ chức năm 1890 và thay đổi chính sách đối ngoại theo hướng của một chính sách thế lực thế giới lớn đối nghịch. Vì đường hướng mới này mà đế quốc đã tự cô lập mình và một hệ liên minh mới thành hình. Cuộc mưu sát người kế vị nước Áo Franz Ferdinand làm bùng nổ cuộc Đệ nhất thế chiến.

[sửa] Cộng hòa Weimar (1919-1933)

Đọc bài chính về Cộng hòa Weimar.

Cùng với việc Đức đầu hàng năm 1918 và Cách mạng tháng 11, không những cuộc thế chiến lần thứ nhất mà chế độ quân chủ trong Đế quốc Đức (cũng như là tại Áo-Hung) chấm dứt. Hoàng đế thoái vị và đế quốc Đức trở thành một nước cộng hòa dân chủ nghị viện. Trong Hòa ước Versailles nước Đức bị các lực lượng chiến thắng bắt buộc phải nhượng nhiều vùng đất lớn. Thêm vào đó tiền bồi thường hằng năm được ấn định kéo dài trong 80 năm. Hiệp ước mà chỉ được phái đoàn Đức miễn cưỡng ký kết là một việc làm nhục nước Đức, thực hiện các ý tưởng phục thù của Pháp được gây ra bởi sự làm nhục nước Pháp 50 năm trước đó.

Ngay sau khi hoàng đế thoái vị, vào ngày 9 tháng 11 năm 1918 nền cộng hòa được công bố. Đầu tiên hội đồng các ủy viên nhân dân thành lập chính phủ, có trách nhiệm hoàn chỉnh một hiến pháp tại thành phố Weimar, vì thế mà nền cộng hòa sau này được gọi là Cộng hòa Weimar. Ngay trong cùng năm đấy Đảng Cộng sản Đức được thành lập và trong tháng 1 năm 1919 là Đảng Công nhân Đức, sau này đổi tên thành Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei-NSDAP). Vào ngày 11 tháng 8 năm 1919 hiến pháp mới (Hiến pháp Weimar) bắt đầu có hiệu lực.

Việc trả tiền bồi thường đã đè nặng ngay từ đầu lên bầu không khí chính trị của nền cộng hòa trẻ tuổi. Những giả thuyết thông đồng, thí dụ như Truyền thuyết lưỡi dao đâm sau lưng (Dolchstoßlegende), do các lưc lượng cực hữu loan truyền đã dẫn đến nhiều cuộc ám sát chính trị và âm mưu đảo chính mà trong đó quan trọng nhất là cuộc đảo chính Kapp 1920 và đảo chính Hitler-Ludendorff năm 1923. Đại diện quan trọng của lực lượng dân chủ như Matthias Erzberger và Walther Rathenau chết trong làn mưa đạn của những người ám sát thuộc phe cựu hữu. Thủ tướng Đế chế (Reichskanzler) đầu tiên Philipp Scheidemann chỉ thoát chết sít sao trong một cuộc mưu sát.

Trên đỉnh cao của cuộc suy thoái kinh tế thế giới bắt đầu từ năm 1929, tại Đức có hơn 6 triệu người thất nghiệp mà phần lớn sống trong cảnh cùng cực. Hậu quả là các đảng cực hữu càng có nhiều người ủng hộ hơn trước đây. Sau chiến thắng lớn của những người thuộc Quốc Xã năm 1930 các thủ tướng đế chế không còn đa số trong quốc hội nữa mà chỉ điều hành chính phủ với sự trợ giúp của nội các không còn được hợp pháp hóa một cách dân chủ. Tổng thống đế chế (Reichspräsident) Paul von Hindenburg thực thi thẩm quyền của ông, bổ nhiệm thủ tướng không cần sự đồng ý của quốc hội. Luật lệ chỉ còn được ban hành như "pháp lệnh khẩn cấp" (Notverordnung) dựa trên điều 48 của Hiến pháp Weimar quy định về tình trạng khẩn cấp.

Ngày 30 tháng 1 năm 1933 Hindenburg bổ nhiệm Adolf Hitler làm thủ tướng đế chế. Ngày 27 tháng 2 xảy ra vụ đốt cháy tòa nhà quốc hội đế chế (Reichstagsbrand). Hitler lợi dụng vụ đốt cháy này để ban hành thêm một pháp lệnh khẩn cấp, vô hiệu hóa quyền công dân vô thời hạn. Trước cuộc bầu cử quốc hội vào ngày 5 tháng 3 năm 1933 đã xảy ra hằng loạt các vụ bắt giam những đối thủ chính trị, đặc biệt là những người cộng sản và dân chủ xã hội. Mặc dù có thêm được rất nhiều phiếu nhưng Đảng Đức Quốc Xã không đạt được đa số tuyệt đối trong cuộc bầu cử và vì thế phải liên minh với Đảng Nhân dân Đức Quốc (Deutschnationale Volkspartei). Quốc hội vừa được thành lập thông qua đạo luật toàn quyền (Ermächtigungsgesetz) 5 ngày sau đó, thừa nhận quyền lực không giới hạn của chính phủ Hitler.

[sửa] Đức Quốc xã

Xem thêm các bài:

Đức Quốc xã

Adolf Hitler

Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa

Lịch sử quân sự Đức trong Thế chiến thứ hai

Sau khi lên nắm quyền, Đảng Quốc xã đã nhanh chóng biến nước Đức thành một quốc gia chỉ có một đảng. Trong khi các đối thủ chính trị bị truy đuổi thì những người dân theo đạo Do Thái trở thành mục tiêu của chính sách tẩy chay. Kết quả của chính sách này là việc từ 5 đến 6 triệu người Do Thái ở châu Âu bị sát hại trong những năm chiến tranh (xem Holocaust). Ngoài ra còn có hàng nghìn người dân du mục, đồng tính luyến ái hay tàn tật cũng bị giam giữ và tàn sát một cách không thương tiếc.

Một mục tiêu quan trọng khác của Đảng Quốc xã là sự bành trướng của nước Đức. Năm 1938 Áo được sáp nhập vào Đức một cách hòa bình dưới sự chào mừng hân hoan của phần lớn dân chúng. Trong cùng năm đó Adolf Hitler xâm chiếm vùng đất Sudetenland thông qua Hiệp ước München. Chỉ đến khi quân đội Đức tiến quân vào lãnh thổ còn lại của Séc thì các quốc gia khác mới nhận ra lỗi lầm đã mắc phải thông qua chính sách nhân nhượng (Appeasement) của họ. Sau khi cuộc thương lượng về khu vực người Đức ở Ba Lan bị thất bại, Chiến tranh thế giới lần thứ hai được bắt đầu với việc Đức tấn công vào Ba Lan ngày 1 tháng 9 năm 1939. Khoảng 55 triệu người đã tử vong trong cuộc chiến tranh này. Ngày 8 tháng 5 năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai được kết thúc với sự đầu hàng vô điều kiện của Đức. Hitler đã tự sát vào ngày 30 tháng 4 trước đó. Những kẻ có trách nhiệm sống sót bị phán xử trong Tòa án Nürnberg sau này.

[sửa] Đồng minh chiếm đóng (1945-1949)

Đọc bài chính: Nước Đức 1945-1949.

Trong thời gian đầu, Mỹ, Liên Xô, Anh và sau này có cả Pháp cố gắng lập nên một chính sách chiếm đóng chung. Họ thống nhất về các mặt phi quân sự hóa và phi phát-xít hóa. Nhưng đến câu hỏi, phải hiểu thế nào là dân chủ, thì Liên Xô và các nước phương Tây không thể đi đến thống nhất.

Vào ngày 23 tháng 5 năm 1949 nước Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức) được thành lập từ 3 khu vực chiếm đóng của Anh, Mỹ và Pháp. Chẳng bao lâu sau, nước Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức) cũng được ra đời từ khu vực chiếm đóng của Liên Xô vào ngày 7 tháng 10 năm 1949. Lãnh thổ của Đế chế Đức được chia ra làm 2 nước, các vùng Pommer, Schlesien và miền Nam Đông Phổ thuộc về Ba Lan, miền Bắc Đông Phổ trở thành Kaliningrad Oblast (tiếng Nga:Калинингра́дская о́бласть) thuộc Liên bang Xô viết.

[sửa] Chia cắt và tái thống nhất (1949-1990)

Cuộc chiến tranh lạnh sau đó không những chia cắt Đông và Tây Âu mà cả Đông và Tây Đức.

Trong khi một nền kinh tế kế hoạch được xây dựng trong nước Cộng hòa Dân chủ Đức thì Cộng hòa Liên bang Đức quyết định đi theo con đường kinh tế thị trường manh tính xã hội. Điều kỳ diệu kinh tế dẫn đến phát triển kinh tế cao liên tục, việc làm cho mọi người và thịnh vượng trong khuôn khổ của một chính sách kinh tế dưới quyền của thủ tướng đầu tiên là Konrad Adenauer và bộ trưởng kinh tế Ludwig Erhard, người góp phần điều khiển quyết định. Liên minh lớn từ CDU và SPD thành lập năm 1966 ban hành một loạt sửa đổi luật pháp mang tính cơ bản. Cùng với chính phủ dưới quyền của thủ tướng Willy Brandt một loạt cải tổ xã hội và ngoại giao được thực hiện. Chính sách đối ngoại về phía Đông dựa trên đối thoại với khối liên minh trong Hiệp ước Warsaw đã làm giảm căng thẳng về ngoại giao và mang lại sự gần gũi Đức-Đức mà đỉnh cao là việc Quỳ gối tại Warsaw của Brandt. Việc này đã mang lại cho Willi Bradt Giải thưởng Nobel về hòa bình năm 1972 nhưng đã bị những người bảo thủ chỉ trích kịch liệt. Willi Brandt từ chức sau vụ khám phá ra người cố vấn của ông, Günter Guillaume, là một điệp viên. Người nối tiếp ông, Helmut Schmidt, phải đối phó với nhiều khó khăn như nợ và thất nghiệp ngày càng tăng, nhiều cuộc khủng hoảng kinh tế và khủng bố của Phái Hồng quân (Rote Armee Fraktion-RAF). Sau khi chính phủ liên minh tan rã, Helmut Kohl trở thành thủ tướng năm 1982 thông qua một cuộc bỏ phiếu bãi miễn. Ông làm thủ tướng lâu hơn các người đi trước và được coi là thủ tướng của việc thống nhất Đức.

Cuộc thay đổi chính quyền ở Liên Xô dẫn đến chính sách mở cửa, các cuộc cách mạng và sự đổ vỡ của chính quyền cộng sản ở Đông Đức cũng như ở các nước Đông Âu khác.

[sửa] Từ Cộng hòa Bonn đến Cộng hòa Berlin (từ 1990 đến nay)

Ngày 3 tháng 10 năm 1990 Cộng hòa Dân chủ Đức được sát nhập vào Cộng hòa Liên bang Đức. Phần lớn quân đội của các lực lượng chiếm đóng trước đây rời khỏi nước Đức, những đơn vị quân sự còn lại của các lực lượng chiếm đóng không còn quyền kiểm soát nữa, mà thuộc sự quản lý dưới quy chế của quân đội NATO. Kể từ thời điểm này, nước Đức lần đầu tiên từ sau Chiến tranh Thế giới thứ 2 khôi phục lại được hoàn toàn chủ quyền lãnh thổ.

Với đa số sít sao (338 phiếu thuận trên 320 phiếu chống) vào ngày 20 tháng 6 năm 1991 Quốc hội Liên bang quyết định dời chính phủ và quốc hội từ thủ đô tạm thời Bonn về Berlin. Tháng 9 năm 1999 công cuộc dời đô hoàn thành.

Sau sự tăng trưởng ngắn từ việc tái thống nhất, thập niên 1990 mang dấu ấn của trì trệ kinh tế, thất nghiệp và trì hoãn cải tổ, vì thế mà chính phủ Helmut Kohl đã thất bại trong cuộc bầu cử năm 1998. Liên minh chính phủ của Liên Minh 90/Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD) dưới sự lãnh đạo của Gerhard Schröder thay đổi đường lối. Chính sách của liên bang trong thời gian chuyển tiếp sang thế kỷ 21 chủ yếu là chính sách cải tổ. Chính phủ đỏ-xanh thực hiện nhiều thay đổi cơ bản trong chính sách xã hội, tiền hưu và y tế. Đề tài sinh thái được coi trọng hơn, thí dụ như với việc áp dụng một loại thuế mới được tranh cãi là thuế sinh thái trên giá năng lượng, bắt đầu từ bỏ năng lượng nguyên tử hay luật về giảm thiểu khí nhà kính.

Nước Đức gây sự chú ý về đường lối ngoại giao trong thời gian của cuộc chiến tranh Iraq năm 2003 khi không tham chiến. Điều này đã dẫn đến xung đột đặc biệt là với Mỹ nhưng cũng mang lại nhiều cảm tình của nhân dân Đức đối với Schröder, được đặc tả như là "thủ tướng hòa bình".

Cùng với đạo luật Hartz IV năm 2004 mang nhiều thay đổi lớn với mục đích làm sống động thị trường lao động bằng cách nâng sức ép đối với những người thất nghiệp, phản kháng chống lại đường lối chính phủ mà được cảm nhận là không có công bằng xã hội cũng tăng lên. Sau các thất bại trong những cuộc bầu cử quốc hội tiểu bang năm 2004 và 2005, vào ngày 1 tháng 7 năm 2005 thủ tướng liên bang Schröder đã yêu cầu Quốc hội Liên bang bỏ phiếu tín nhiệm theo điều 68 Hiến pháp với mục đích cố ý thất bại. Sau đó tổng thống liên bang Horst Köhler đã giải thể Quốc hội Liên bang và ấn định cuộc bầu cử mới vào ngày 18 tháng 9 năm 2005. Cuộc bầu cử không mang lại một kết quả có lợi cho một phái chính trị nào nên CDU/CSU và SPD thống nhất thành lập một chính phủ liên minh lớn dưới quyền của thủ tướng Angela Merkel (CDU).

[sửa] Dân cư

[sửa] Dân số

Diện tích nước Đức chỉ lớn hơn nước láng giềng Ba Lan một chút, nhưng dân số lại nhiều hơn gấp đôi. Trong số đó 68 triệu là người Đức, còn lại 15 triệu là người nước ngoài hay có nguồn gốc từ các nước khác. Khoảng 75 triệu người có quốc tịch Đức, một số ít trong số đó còn có thêm quốc tịch nước khác bên cạnh quốc tịch Đức. Khoảng 7,5 triệu người là người có nguồn gốc di dân, tức là:

• Những người nước ngoài sống tại Đức mang quốc tịch Đức.
• Những người có gốc Đức, phần lớn di dân vào Đức từ những quốc gia của Liên bang Xô viết cũ và từ Ba Lan.

[sửa] Ngôn ngữ

Đọc bài chính về tiếng Đức.

Ngôn ngữ nói và viết chính thức là tiếng Đức. Bên cạnh tiếng Đức là các ngôn ngữ của những dân tộc thiểu số đã sống lâu đời tại Đức mà đã được công nhận là ngôn ngữ chính thức như tiếng Đan Mạch và các tiếng nói của người Sorben và Friesen.

Martin Luther đã góp phần vào việc phát triển của tiếng Đức chuẩn trong thế kỷ 16 với việc dịch Kinh Thánh của ông. Jahann Christoph Adelung xuất bản năm 1871 quyển tự điển lớn đầu tiên. Đột phá lớn tiến tới một cách viết tiếng Đức thống nhất là quyển "Tự điển chính tả tiếng Đức" của Konrad Duden (1080) là quyển sách đã được chấp nhận là cơ sở của chính tả của cơ quan nhà nước trong cuộc cải tổ cách viết chính tả năm 1901 sau vài thay đổi nhỏ. Mãi đến năm 1996 mới có cuộc cải tổ cách viết mới.

Tiếng Đức đã từng một thời là ngôn ngữ chung (lingua franca) ở trung tâm châu Âu, Bắc Âu và Đông Âu. Ngày nay tiếng Đức là một trong những ngôn ngữ được dạy nhiều nhất trên thế giới, và là ngoại ngữ được yêu chuộng thứ hai sau tiếng Anh ở châu Âu.

Ngoại ngữ được dạy ưu tiên trong trường học là tiếng Anh, kế tiếp theo đó là tiếng Pháp và sau đó là tiếng Nga. Trong những năm gần đây tiếng Tây Ban Nha ngày càng được ưa chuộng hơn.

[sửa] Tôn giáo

Hai tôn giáo chính ở Đức là đạo Cơ Đốc và đạo Do Thái. Hồi giáo chỉ mới xuất hiện và lan rộng ở Đức sau chiến tranh thế giới lần thứ hai. Phần lớn đân số Đức theo đạo Cơ Đốc: 32,0% theo đạo Tin Lành (ở Bắc và Đông Đức), 31,7% theo đạo thiên chúa La Mã (ở Tây và Nam Đức), 1,14% theo đạo Cơ Đốc Chính thống. Khoảng 27% người Đức không theo tôn giáo nào cả, phần lớn trong số họ sống ở miền Bắc, nhất là những vùng thuộc về Đông Đức cũ. Số còn lại theo các đạo khác.

[sửa] Kinh tế

Đọc bài chính về: Kinh tế Đức

Với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hơn 2.271 tỷ Euro, Đức là nước có nền kinh tế lớn nhất châu Âu và lớn thứ ba trên thế giới sau Mỹ và Nhật. Đức cũng là nước đứng đầu thế giới về xuất khẩu, hơn cả Mỹ và Trung Quốc.

Các bạn hàng chính là Pháp, Mỹ, Anh, Ý và Hà Lan. Ngoài ra, Đức còn là bạn hàng lớn nhất của hầu hết các nước châu Âu. Với tư cách là một cường quốc hàng đầu trong Liên minh châu Âu, nước Đức đang phấn đấu cho một sự thống nhất kinh tế chặt chẽ hơn của châu lục này.

Hơn một nửa năng lực công nghiệp của nước Đức đã bị phá huỷ sau chiến tranh thế giới thứ hai. Ở Đông Đức, kinh tế phát triển rất chậm chạp. Còn Tây Đức đã trải qua giai đoạn phát triển kinh tế thần kỳ trong những năm 1950. Kết quả là nền kinh tế Tây Đức bước vào thời ổn định, nạn thất nghiệp được thanh toán vào năm 1959. Vào cuối thập niên 1950, sản xuất công nghiệp tăng 130%. Có một số nhân tố góp phần vào sự thành công này. Kế hoạch Marshall do Mỹ khởi xướng đã bơm một lượng viện trợ rất cần thiết trong suốt thời kỳ tái thiết. Một cuộc cải cách tiền tệ mạnh dạn đã khôi phục lại giá trị đồng tiền và chống được lạm phát. Chế độ kiểm soát giá cả và tiền lương bị huỷ bỏ. Cơ sở hạ tầng được phục hồi và cuộc chiến Triều Tiên những năm 1950 đã làm gia tăng nhu cầu đối với các hàng hóa của Đức.

Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế thần kỳ của Đức đã bị suy giảm trong những năm 1990, do ảnh hưởng của sự suy thoái toàn cầu và do những chi phí rất lớn để sắp xếp lại dân cư và những ngành công nghiệp không hiệu quả của Đông Đức cũ.

[sửa] Thương mại

Tổng mức bán buôn của Cộng hoà Liên bang Đức liên tục tăng lên. Doanh số bán lẻ cũng ngày càng tăng và hình thức doanh nghiệp tự bán hàng đang thay thế ngày càng nhiều cho các cơ sở trong ngành thương nghiệp bán lẻ truyền thống.

Ngoại thương là một trong những nhân tố chủ yếu trong sự thành công của kinh tế Đức. Xuất khẩu đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế Đức và là một trong những ngành đem về nhiều ngoại tệ nhất. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Đức gồm máy móc, hàng điện tử, ô tô, các sản phẩm hoá chất, thực phẩm, hàng dệt may, dụng cụ quang học và điện năng. Là một nước phụ thuộc nhiều vào ngoại thương nên Đức đồng thời cũng nhập nhiều loại hàng hoá và là nước nhập khẩu nhiều thứ hai thế giới. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là máy móc, phương tiện vận chuyển, hoá chất, thuốc lá, lương thực, đồ uống, kim loại và các sản phẩm dầu mỏ.

[sửa] Nông nghiệp

Cũng như các nuớc phương Tây khác, tỉ lệ lao động nông nghiệp của Đức ngày càng giảm đi. Lợi nhuận thấp được cho là nguyên nhân chính của sự thất bại của nhiều trang trại vừa và nhỏ. Các trang trại ngày càng lớn hơn và thường liên kết với nhau, mặc dù nhiều trang trại nhỏ vẫn làm thêm nhiều công việc phụ bán thời gian nữa.

Phần lớn diện tích nước Đức được dùng cho nông nghiệp, nhưng chỉ có 2% - 3% dân số Đức làm việc trong ngành này.Các vùng đất được chuyên môn hoá vào các lĩnh vực canh tác. Vùng bờ biển phía bắc rất thích hợp cho việc nuôi bò sữa và ngựa. Vùng chân núi Alps có nhiều cánh đồng cỏ. Nơi đây các ngành chăn nuôi gia cầm, lợn, bò và cừu rất phát triển. Dải đất màu mỡ dọc theo sườn nam vùng đất thấp là nơi gieo trồng lúa mì, lúa mạch, ngũ cốc, củ cải đường, cây ăn trái, khoai tây và nho. Đức có tên trong danh sách các nước sản xuất sữa, sản phẩm bơ sữa và thịt nhiều nhất thế giới. Nông nghiệp ở Đức được điều tiết theo chính sách nông nghiệp của Liên minh châu Âu.

[sửa] Công nghiệp

Giống như hầu hết các nền kinh tế lớn khác, tỉ lệ lao động trong công nghiệp ở Đức đã giảm do sự phát triển nhanh của các ngành dịch vụ. Đức phải nhập khẩu hầu hết nguyên vật liệu và năng lượng, mặc dù có những mỏ than đá ở vùng Ruhr và dọc theo sông Saar. Đức cũng có quặng sắt, dầu mỏ và khí đốt, song trữ lượng không nhiều.

Kỹ nghệ hoá chất là một trong những ngành quan trọng nhất của Đức. Trong đó có những công ty như Bayer AG, BASF và Hoechst.

Ngành công nghiệp xe hơi của Đức là ngành có quy mô lớn nhất ở châu Âu. Thành công lớn nhất của nước Đức là trong ngành sản xuất xe hơi chất lượng cao. Có lẽ các nhãn mác xe hơi sang trọng nhất thế giới ngày nay có xuất xứ từ Đức: Bayerische Motoren Werke AG (BMW), DaimlerChrysler AG (Mercedes), Porsche, Audivà Volkswagen

Các ngành công nghiệp quan trọng khác gồm chế tạo máy bay, máy xây dựng, máy móc nông nghiệp, máy phát điện, điện tử, các thiết bị văn phòng. Mặc dù có những ngành công nghiệp rất thành công, song một số ngành truyền thống, chẳng hạn như luyện thép và đóng tàu, lại đang sa sút nghiêm trọng. Sự cạnh tranh từ Nhật và công nghệ mới đã làm giảm lợi nhuận của nước Đức.

Đức là trụ sở chính của nhiều công ty đa quốc gia khổng lồ như BASF, Robert Bosch GmbH, E.ON, Deutsche Telekom và Siemens AG.

Tuy có nhiều tập đoàn công nghiệp lớn, nhưng xuơng sống của kinh tế Đức lại là các công ty loại trung (Mittelstand) với quy mô dưới 1000 nhân viên. Trong tổng số 1016 Tỷ USD hàng hóa xuât khẩu năm 2005, một phần lớn xuất phát từ khu vực này. Hiện nay Đức vẫn giữ chức quán quân thế giới về xuât khẩu hàng hóa.

[sửa] Dịch vụ

Lĩnh vực dịch vụ đã tăng đều đặn trong những năm gần đây và hiện đóng góp nhiều nhất vào tổng sản phẩm quốc nội. Lĩnh vực này bao gồm cả du lịch. Năm 2004, lượng khách nước ngoài đến Đức du lịch nhiều nhất là từ Hà Lan, kế đó là Vương quốc Anh và Mỹ.

Frankfurt am Main là trung tâm ngân hàng của nước Đức và là trung tâm tài chính lớn trên thế giới. Thị trường chứng khoán Frankfurt cũng là một trong những thị trường chứng khoán hàng đầu trên thế giới.

[sửa] Giao thông

Từ giữa thế kỷ 20 hệ thống giao thông đường bộ của Đức đã thay thế hệ thống giao thông đường sắt chiếm vị trí quan trọng nhất. Đức là một trong những nước có mạng lưới giao thông dày nhất thế giới (đứng thứ nhì sau Mỹ), bao gồm 11.980 km đường cao tốc (Autobahn) và 41.386 km đường liên tỉnh. Nước Đức là nước duy nhất trên thế giới mà không có hạn chế tốc độ nói chung trên đường cao tốc.

Cùng với sự tư nhân hóa năm 1993, hệ thống đường sắt dần dần bị thu nhỏ và hạn chế lại, trong khi hệ thống giao thông hàng không ngày càng phát triển. Sân bay Frankfurt am Main hiện tại là sân bay lớn nhất ở Đức. Mặc dù giao thông đường bộ và hàng không gây ra nhiều ô nhiễm môi trường, Đức vẫn không ngừng đầu tư và mở rộng hai hệ thống này, thay vì tập trung vào sử dụng hệ thống đường sắt vốn có một số ưu thế.

Hệ thống giao thông đường thủy cũng có một vị trí rất quan trọng đối với một nuớc có nền ngoại thương phát triển như Đức.

[sửa] Văn hóa và xã hội

[sửa] Giáo dục

Đọc bài chính về hệ thống giáo dục Đức.

Hệ thống giáo dục thuộc về trách nhiệm của từng tiểu bang nhưng được phối hợp qua hội nghị liên bang của các bộ trưởng văn hóa.

Tùy theo tiểu bang, tất cả trẻ em đều có nghĩa vụ phải học từ 9 đến 12 năm. Trong khi ở một số bang chương trình phổ thông chỉ kéo dài 12 năm, thì ở các bang khác tới những 13 năm. Sau khi tốt nghiệp bậc trung học (lớp 10), thanh niên ở Đức có nhiều sự lựa chọn. Họ có thể học nghề ở các trường dạy nghề, hay học hết phổ thông để lấy bằng Abitur (tương đương với bằng tốt nghiệp phổ thông ở Việt Nam). Sau Abitur họ có thể chọn học tiếp ở trường đại học (Universität hay Hochschule) hay trường đại học thực hành (Fachhochschule). Chỉ trong những trường hợp đặc biệt bằng tốt nghiệp của trường đại học thực hành (FH-Diplom) mới có khả năng được công nhận để tiếp tục làm luận án phó tiến sĩ tại các trường đại học. Ngược lại bằng cao học (master) của một trường đại học thực hành về cơ bản cho phép được tiếp tục làm bằng phó tiến sĩ.

Trong thời gian gần đây, hệ thống giáo dục của Đức bị OECD chỉ trích rất nhiều. Mặc dù những thiếu sót và sai lầm trong hệ thống này đã được nhận rõ nhưng vẫn chưa có biện pháp sửa chữa.

[sửa] Văn học

Đọc bài chính về Văn học tiếng Đức.

Văn học tiếng Đức có từ thời kỳ Trung cổ với các tác giả như Walther von der Vogelweide và Wolfram von Eschenbach. Bài ca Nibelung (tác giả vô danh) cũng là một đóng góp quan trọng trong văn học Đức. Các tác giả Đức được coi là quan trọng nhất bao gồm Johann Wolfgang von Goethe và Friedrich Schiller cũng như Heinrich Heine và Anh Em Grimm; trong thế kỷ 20 là những người đoạt Giải thưởng Nobel về văn học Thomas Mann (1929), Hermann Hesse (1946), Heinrich Böll (1972) và Günter Grass (1999). Các tác giả có tầm quan trọng khác là Bertholt Brecht và Hans Magnus Enzensberger. Gottfried Wilhelm Leibniz, Immanuel Kant, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Karl Marx, Friedrich Engels, Arthur Schopenhauer, Friedrich Nietzsche và Martin Heidegger thuộc vào những nhà triết học có ảnh hưởng nhiều nhất.

[sửa] Âm nhạc

Trong lãnh vực âm nhạc nước Đức có nhiều nhà soạn nhạc có tiếng trên thế giới mà nổi tiếng nhất là Johann Sebastian Bach và Ludwig van Beethoven. Những nhà soạn nhạc khác có tầm cỡ thế giới là Robert Schumann, Richard Wagner, Johannes Brahms và Richard Strauss.

[sửa] Hội họa

Trong số những nghệ sĩ Đức quan trọng nhất trong thời kỳ Phục Hưng phải kể đến Albrecht Altdorfer, Lucas Cranach Già, Matthias Grünewald và người nổi tiếng nhất của thời đấy là Albrecht Dürer. Những nghệ sĩ khác có tiếng trên thế giới là Caspar David Friedrich của thời kỳ Lãng mạn, nhà họa sĩ Siêu thực Max Ernst và Joseph Beuys.

[sửa] Khoa học

Nước Đức đã và vẫn là quê hương của nhiều nhà nghiên cứu quan trọng trong tất cả các lĩnh vực khoa học. Albert Einstein và Max Planck đã xây dựng các cột trụ quan trọng nhất trong ngành vật lý hiện đại mà đã được Werner Heisenberg và Max Born tiếp tục phát triển. Trước đấy là đóng góp của những nhà vật lý học như Hermann von Helmholtz, Joseph von Fraunhofer, Gabriel Daniel Fahrenheit hay Johannes Kepler. Wilhelm Conrad Röntgen khám phá và nghiên cứu về tia sóng mang tên ông: tia Röntgen. Heinrich Rudolf Hertz viết nhiều công trình quan trọng về bức xạ điện từ.

Hóa học đã được phong phú hóa bởi Otto Hahn, Justus von Liebig và Robert Bunsen. Cùng với những phát minh thành công của họ những tên tuổi như Johann Gutenberg, Nikolaus August Otto, Werner von Siemens, Wernher von Braun, Gottlieb Daimler, Carl Benz, Rudolf Diesel đã đi vào trong ngôn ngữ của cuộc sống hằng ngày.

Nhiều nhà toán học ra đời tại Đức như Carl Friedrich Gauß, David Hilbert, Carl Gustav Jacob Jacobi, Felix Klein, Bernhard Riemann và Karl Weierstraß.

[sửa] Những ngày lễ

Phần lớn các ngày lễ ở Đức đều bắt nguồn từ các ngày lễ của giáo hội giống như lễ Giáng Sinh và lễ Phục Sinh. Trong khi ngày quốc khánh và ngày 1/5 được quy định rõ trong luật liên bang là ngày lễ của toàn quốc, thì những ngày lễ còn lại đều do luật của mỗi tiểu bang tự quy định riêng. Ví dụ, trong khi những người ở Bayern được nghỉ lễ thì những người sống ở Berlin vẫn phải đi làm bình thường.

[sửa] Thể thao

Môn thể thao được yêu thích nhất ở Đức là bóng đá. Giải vô địch bóng đá thế giới năm 2006 sẽ được tổ chức tại Đức. Câu lạc bộ bóng đá nổi tiếng nhất của Đức là đội FC Bayern München (tiếng Anh: Bayern Munich) ở tiểu bang Bayern (tiếng Anh: Bavaria). Ngoài bóng đá ra thì môn thể thao được khán giả truyền hình xem nhiều nhất là môn đua xe Công thức 1 (Formula One). Trong thời gian gần đây, bóng rổ ngày càng được yêu chuộng nhiều hơn trong lớp trẻ, tuy nhiên số lượng khán giả theo dõi môn này trên truyền hình vẫn kém xa môn đua xe. Ngoài ra môn bóng ném và khúc côn cầu trên băng cũng được nhiều người yêu thích.

[sửa] Du lịch

Một số thắng cảnh:

Tòa đô chính Bremen (Bremen)	Sanssouci, Potsdam (Brandenburg)	Cổng Brandenburg (Berlin)	Dresden (Sachsen)
Bodensee (Baden-Württemberg)	Lâu đài Hohenschwangau (Bayern)	Lâu đài Linderhof (Bayern)	Lâu đài Neuschwanstein (Bayern)

[sửa] Ẩm thực

Đọc bài chính về Ẩm thực ở Đức

Ẩm thực ở Đức rất đa dạng và thay đổi tùy theo vùng. Ẩm thực Đức nổi tiếng trước tiên là các món ăn "nặng" như giò heo luộc với bắp cải ngâm chua (Sauerkraut). Ở phía Nam người ta còn dùng nhiều mì sợi các loại. Các món ăn đặc sản còn có xúc xích trắng (Weißwurst) ở Bayern hay bao tử heo (Saumagen) ở vùng Pfalz. Ngoài ra người Đức rất yêu thích bia (cũng khác nhau tùy theo vùng) và rượu vang. Vì theo điều kiện khí hậu nên trồng và uống rượu vang phổ biến ở phía Tây và Nam của Đức nhiều hơn là ở phía Bắc và Đông.

[sửa] Liên kết ngoài

• Đức trên trang Bách khoa toàn thư của Chính phủ Việt Nam
• Germany - Đức, các trang đặc biệt
• Thông tin cơ bản về Đức và quan hệ với Việt Nam trên trang web của trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội
• Karte von Deutschland

Các nước châu Âu
Albania | Andorra | Áo | Azerbaijan1 | Ba Lan | Belarus | Bỉ | Bosna và Hercegovina | Bồ Đào Nha | Bulgaria | Croatia | Cộng hòa Séc | Đan Mạch | Đức | Estonia | Hà Lan | Hy Lạp | Hungary | Iceland | Ireland | Kypros (Síp)2 | Latvia | Liechtenstein | Litva | Luxembourg | Macedonia | Malta | Moldova | Monaco | Montenegro | Na Uy | Nga1 | Phần Lan | Pháp | Romania | San Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Tây Ban Nha | Thổ Nhĩ Kỳ1 | Thụy Điển | Thụy Sỹ | Ukraina | Thành Vatican (Toà Thánh) | Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland | Ý
Các lãnh thổ phụ thuộc: Akrotiri2 | Dhekelia2 | Quần đảo Faroe | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Đảo Man | Svalbard
1. Nước nằm một phần ở châu Á. 2. Về địa lý thì ở châu Á, nhưng được coi là châu Âu vì các lý do văn hoá và lịch sử.

Liên Minh Châu Âu
Áo | Ba Lan | Bỉ | Bồ Đào Nha | Cộng hòa Séc | Đan Mạch | Đức | Estonia | Hà Lan | Hungary | Hy Lạp | Ireland | Kypros (Síp) | Latvia | Litva | Luxembourg | Malta | Phần Lan | Pháp | Slovakia | Slovenia | Tây Ban Nha | Thụy Điển | Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland | Ý