Getto
Getto is de benaming voor een stadswijk waar mensen met een gelijke etnische achtergrond of cultuur wonen, in de meeste gevallen (door de overheid of door de omstandigheden) gedwongen. In de geschiedenis betreft het echter vooral joden.
Het Derde Lateraans Concilie stelde in 1179 verplicht dat joden apart moesten gaan wonen. In de loop van de daaropvolgende eeuwen ontstonden getto's in veel Europese landen als Portugal, Spanje, Duitsland, Italië en Polen.
De naam 'getto' is ontleend aan de Venetiaanse wijk Ghetto Nuovo (ghetto is in het Venetiaanse dialect het woord voor 'ijzergieterij'; hier was namelijk eerder een ijzergieterij gevestigd). Hier werden de joden sinds 1516 gedwongen te wonen. Op een bepaald moment woonden hier 5.000 mensen op een oppervlakte van ongeveer 2 hectare.
Hoewel het woord getto vooral een negatieve betekenis heeft, waren er ook wijken die werden bevolkt door welvarende inwoners en waar niet-joden niet mochten wonen. In de meeste gevallen leefde men er echter in relatieve armoede.
De getto's verdwenen geleidelijk in de 19e eeuw. Onder het nazi-bewind werden ze echter weer ingevoerd, om de Duitse greep op de joodse bevolkingsgroep te versterken en hun deportatie en eliminatie te vereenvoudigen.
[bewerk] Getto's in Europa
Ook de Europese achterstandswijken beginnen steeds meer dezelfde vorm aan te nemen van de Amerikaanse getto's. De ergste zijn te vinden in Oost-Europese landen, omdat deze over het algemeen al armer zijn dan de West-Europese landen. Maar ook in West- en Mediterraan Europa zijn er wijken die onder deze categorie zouden kunnen vallen. De Franse Banlieue's (buitenwijken van Franse steden met veel immigranten uit landen als Algerije, Marokko en Senegal) rond Parijs, Marseille en Lyon zijn sterk verpauperd en hebben veel criminaliteit en werkloosheid. In Napels hebben veel wijken zelfs te kampen met jongerenronseling in deze wijken door de Camorra (een Maffia-groepering in en rond Napels).
In Nederland, als we onze achterstandswijken onder die naam kunnen plaatsen, worden dit soort wijken vooral gevonden in de buitenwijken en (voormalige) arbeiderswijken van de Randstad, en dan voornamelijk in de G4 (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht), maar ook in de Industriële- en periferiezones van Nederland (het uiterste zuiden en noorden, bijv. Heerlen en Assen). Vele etnische achterstandswijken en verpauperde arbeidersbuurten zijn hier te vinden, en veelal zijn criminaliteit en werkeloosheid landelijk gezien bovengemiddeld. Ook woonwagenkampen hebben deze reputatie, vooral zigeunerkampen, mede vanwege de reputatie van de Roma. Toch worden deze wijken internationaal niet als getto's gezien omdat de omstandigheden er niet zo extreem zijn als in de VS, of Frankrijk.
[bewerk] Getto's in de Derde Wereld
De grootste armoede en criminaliteit zijn te vinden in Midden-Amerika, Brazilië, West-Afrika en Zuid Afrika. In Midden-Amerika worden veel landen geplaagd door Mara's. Dit zijn jeugdbendes die in enorme getallen in de arme wijken en landstreken voorkomen. Veel landen in Midden-Amerika kampen met fenomenale moord-statistieken, en organiseren enorme opruimingen in deze getto's. Brazilië spant de kroon in Zuid Amerika. Vooral in Rio de Janeiro is de problematiek ongeëvenaard. De zogenaamde favela's (krottenwijken die in de metropolen van Zuid Amerika zijn gebouwd, meestal tegen de heuvel op en als een stapel van krotten) hebben een levendige wapen- en drugshandel, extreme armoede en veel bendes die de dienst uitmaken. Deze zijn levensgevaarlijk voor toeristen en nog veel meer anderen.
Maar ook in Afrika is de verloedering extreem. In de West Afrikaanse ex-koloniën (Ghana, Ivoorkust etc.) is een sterke urbanisatie gaande, alle armen trekken van het platteland naar de stad met hoop op werk en voorzieningen. Dit resulteert in sloppenwijken waar zelfs water moeilijk te vinden en krijgen is. Vele wijken worden geplaagd door AIDS, en andere ziekten en epidemieën.
In Zuid-Afrika is, ondanks de afschaffing van Apartheid, nog steeds een duidelijke segegratie. Hier bestaan zogenaamde Townships, waarvan de beruchtste gelegen zijn rond Kaapstad en Johannesburg. SoWeTo is daar een goed voorbeeld van. Dit is een stadsdeel van Johannesburg, net buiten de stad, en vrijwel geheel zwart en arm. Deze getto's zijn zeer berucht door veel geweld, berovingen en verkrachtingen.
[bewerk] Compound
Een bijzondere vorm van getto - of misschien eerder het tegendeel daarvan - zijn de compounds, omheinde woonwijken waarbinnen rijke burgers in landen met een zeer gespannen sociale situatie zich beschermen tegen de enorme criminaliteit die andere stadswijken teistert.
