Armoede

Armoede is het hebben van te weinig bestaansmiddelen om aan de wezenlijke menselijke levensbehoeften te voldoen. De meest wezenlijke levensbehoeften zijn onder andere voedsel, kleding en onderdak. In grote steden en streken overal ter wereld waar werkloosheid heerst kan ook veiligheid een eerste levensbehoefte zijn. Het tegengestelde van armoede is welstand.

Naast de materiële armoede die het onderwerp is van dit artikel bestaat er ook geestelijke armoede.

[bewerk] Oorzaak van individuele armoede

Mensen kunnen bijvoorbeeld door langdurige werkloosheid of ziekte vrij onverwacht vanuit welstand tot armoede vervallen. Een gevolg is dat ze daardoor in een maatschappelijk en/of sociaal isolement terecht kunnen komen. Deelname aan allerlei activiteiten wordt uit financieel oogpunt onmogelijk; het betalen van communicatie- en transportmiddelen wordt een probleem; kleding en middelen voor lichaamsverzorging eveneens, waardoor men zich niet meer representabel voelt. De woonsituatie verslechtert en daarmee krijgt men een ander (minder) sociaal aanzien. Psychische gevolgen van een vervallen tot armoede kunnen schuld en schaamte zijn; soms versterken mensen daardoor zelf hun sociale isolement.

Behalve langdurige werkloosheid en ziekte kan armoede worden veroorzaakt door een geldverslindende verslaving als gokken. Ook alcoholisme en verslaving aan drugs of werk kan leiden tot armoede.

Een fenomeen van de laatste decennia in vooral westerse landen is het kopen op afbetaling (live now, pay later). Dit kan tot torenhoge financiële schulden leiden, die de omgeving, gemeentelijke- en/of overheidsinstanties dwingen de persoon onder financiële curatele te stellen.

Wanneer de kwaliteit van gesubsidieerd onderwijs en gezondheidszorg niet voldoende is, of de overheidssteun over het algemeen ontoereikend, kunnen mensen die leven onder de armoedegrens in een vicieuze cirkel van uitzichtloosheid blijven of terecht komen; ook materiële hulp van de sociale omgeving (in veel landen de uitgebreide familiecirkel, de extended family) is dan vaak ontoereikend. De toegenomen individualisering en daarmee het verminderen of wegvallen van onderling toezicht en zorg van mensen voor elkaar is in westerse landen een bijkomende factor; ook in andere gebieden overal ter wereld neemt dit verschijnsel enigszins toe.

[bewerk] Collectieve armoede

Ook een land als geheel kan door een bankroet tot armoede vervallen, zoals dat bijvoorbeeld gebeurde met Argentinië vanaf het begin van de 21e eeuw.

Gebeurtenissen als de grote beurscrash in 1929 in New York kunnen overal ter wereld mensen en bedrijven in grote financiële problemen brengen. Gevolgen daarvan zijn: algemene economische malaise, werkloosheid en armoede.

Armoede kan ook het gevolg zijn van politiek isolement (Albanië onder Hoxha, Noord-Korea na de Koreaanse oorlog), van een economische boycot (Irak na de Golfoorlog van 1991), of door droogte en ernstige natuurrampen (bijvoorbeeld de Sahellanden).

Armoede is een economisch, maatschappelijk, sociaal en ook politiek probleem.

[bewerk] Zie ook:

• Armoedeval – Armoedegrens – Armoedebestrijding – Sociale bijstand – Sociale minima – Armoede in rijke landen – Armoede en gezondheid (situatie in België) – Armoede in de derde wereld – Derde Wereld – Kinderarbeid – Prostitutie – Taalarmoede – Minimumloon – Subsidie – Analfabetisme – Budgetvoorlichting – Ontwikkelingshulp – Verband tussen armoede en gezondheid