Leven

Wat leven precies inhoudt is lastig te definiëren. In essentie is de vraag of iets levend is triviaal, maar veel wetenschappers hebben geprobeerd of proberen het te omlijnen (de discussie is nog steeds niet afgelopen). Met leven wordt over het algemeen een organisme aangeduid dat erop gericht is om te groeien en/of zichzelf te vermenigvuldigen. Als aanvulling hierop kan worden vermeld dat iets levend is als er een proces afspeelt van begin (geboorte) tot eind (dood). Daarbij wordt iets levends verondersteld een metabolisme te hebben en autonoom te werken. Hierdoor worden virussen veelal niet tot het "rijk der levenden" gerekend. Eigenlijk spreekt men zich tegen als men spreekt over 'metabolisme hebben' en 'autonoom werken', want zo sluit men sommige parasitaire en andere symbiotische organismes uit. Meestal beschouwd men die dan als uitzonderingen zoals ook onvruchtbare organismes bv. het muildier, en sluit men zo de mogelijkheid uit van een soort levensvorm die enkel/voornamelijk parasitair is. Men zegt ook wel eens dat iets levend zich enkel kan voortplanten via celdeling en bv. niet via zelf-assemblage, wat virussen wederom uitsluit. Dit suggereert ook dat buitenaards leven enkel uit cellen zou bestaan. Er zijn uiterst kleine bacteriën, die net zoals virussen, afhangen van een gastheer(een)cel(lige) om zich te kunnen reproduceren; ze zijn zo klein omdat ze hierdoor geen nood hebben aan bepaalde dingen die normaal essentieel zijn. En zo is er ook het Mimivirus dat in staat is zelf eiwitten aan te maken, wat mogelijk kan wijzen op een verleden waarin virussen nog niet zo afhankelijk waren om zich voort te planten. In de plaats van de virussen uit te sluiten zou men zich beter bezighouden met het al dan niet leven van bijvoorbeeld prionen, dit zijn proteïnes die op een speciale manier gevouwd zijn dat zich vermeerdert door andere 'normale' proteïnes in prionen te veranderen.
In de biologische taxonomie wordt soms als superdomein Biota of Vitae gebruikt om al het leven te omvatten. De term biota wordt in de ecologie wel eens gebruikt om al het leven in een bepaalde regio of een bepaalde tijdperiode te omvatten, de biota van de Aarde komen voor in de biosfeer. Als er wordt gesproken over non-cellulair leven wordt de term Acytota wel eens gehanteerd, met daar tegenover de term Cytota voor het cellulair leven.

Leven heeft twee tegengestelden: het staat tegenover dood; een voorheen levend organisme dat zichzelf niet meer in stand heeft kunnen houden. Tevens staat het tegenover levenloos; een voorwerp dat nooit leven heeft gekend.

Ook kan er sprake zijn van zogenaamd artificieel leven, de studie van leven door het gebruik van door de mens gemaakte analogieën van levende systemen, hierbij stelt men zich ook de vraag of deze analoge creaties ook als leven beschouwd kunnen worden.

Het exacte woord leven kan in verschillende grammaticale context worden gebruikt:

Het leven (zelfstandig naamwoord) kan betekenen:
- Een classificatie van alles wat leeft
- Het leven van één organisme
  of ruimer: van iets met een begin dat evolueert en eventueel ook eindigt, bv. bij een ster, of bij het heelal
Het werkwoord leven, dat het doormaken van het leven aanduidt.