Guy Verhofstadt

Guy Verhofstadt ( uitspraak (info·uitleg)) (Dendermonde, 11 april 1953) is een Belgische politicus voor de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD).
Hij is vanaf 12 juli 1999 premier van twee 'paarse' regeringen, de regering-Verhofstadt I (1999-2003) en sinds medio laatstgenoemde jaar de regering-Verhofstadt II. Voorts is hij in het najaar van 2006 verkozen tot de gemeenteraad van Gent.

Inhoud

1 Het begin
2 "Baby Thatcher" en "Da Joenk"
3 De Burgermanifesten
4 Verhofstadt I – een maatschappelijk project
5 Verhofstadt II – een sociaal project
6 2004 – annus horribilis voor Verhofstadt
7 Gemeenteraadslid Gent
8 Personalia
9 Trivia
10 Externe link

[bewerk] Het begin

Na zijn middelbare schooltijd, die hij doorbracht aan het Koninklijk Atheneum Voskenslaan, ging hij rechten studeren aan de Universiteit Gent. In deze periode in Gent begon hij zijn politieke carrière, allereerst in de studentenclub LVSV. Later kwam hij in contact met Willy De Clercq, een kopstuk van de PVV in Gent, en hij kon als diens pupil opklimmen in de partij.

In 1976 werd hij verkozen als gemeenteraadslid, en in 1979 maakte hij zijn intrede in de nationale politiek als de voorzitter van de PVV Jongeren. In 1982 werd hij nationaal voorzitter van de PVV, toen De Clercq minister van Financiën werd.

[bewerk] "Baby Thatcher" en "Da Joenk"

In 1985 werd Verhofstadt voor het eerst verkozen als volksvertegenwoordiger. Op 28 november van datzelfde jaar, op zijn tweeëndertigste, trad Verhofstadt toe tot de regering Martens VI als minister van Begroting en Wetenschappelijk Onderzoek. Deze regering viel op 19 oktober 1987, Verhofstadt was dus net geen twee jaar minister. In die korte periode had hij echter zijn stempel gedrukt op het beleid. Verhofstadt voer een strenge, neoliberale koers met een strak begrotingsbeleid. Held voor de een, werd hij aartsvijand voor de andere. In deze periode verwierf hij zijn bijnaam "baby-Thatcher". Leo Tindemans had het over "een ijskoude boekhouder die in de ministerraad alleen maar vijanden heeft", Etienne Davignon liet zich ontvallen: "Verhofstadt zal pas content zijn als het land een woestijn wordt, omdat het netto te financieren saldo dan automatisch op nul komt." Verhofstadt ging in deze periode dan ook in tegen een aantal heilige huisjes van de Belgische politiek: hij zette de privatisering van de ASLK in en trachtte de macht van de ziekenfondsen te beknotten. Officieel was de regering-Martens VI gevallen over een communautaire kwestie (de zaak "Happart"), later zou echter blijken dat de aversie voor Verhofstadt vanuit de syndicale hoek (Jef Houthuys, voorzitter van de invloedrijke christelijke vakbond heeft het over "dat joenk") een even belangrijke rol gespeeld heeft.

[bewerk] De Burgermanifesten

Bij de verkiezingen van 13 december 1987 behaalde Verhofstadt een uitstekend resultaat met meer voorkeurstemmen dan premier Wilfried Martens en een stevige winst voor zijn liberale partij, de PVV. Ondanks deze overwinning werd de PVV niet opgenomen in de nationale regering en koos Martens voor de socialisten als nieuwe coalitiepartners. Deze ervaring inspireerde Verhofstadt tot het schrijven van zijn Burgermanifesten, waarin hij stelde dat in de Belgische democratie niet de burger, maar wel ongrijpbare drukkingsgroepen het beleid bepalen. De Burgermanifesten vormden de basis van de verruimingsbeweging die de PVV omvormde tot de VLD in 1992. Bij de verkiezingen van 1995 ging de VLD er opnieuw op vooruit. Een poging van Verhofstadt om na deze verkiezingsoverwinning een regering op te zetten met de socialisten mislukte, het wantrouwen tegenover de persoon Verhofstadt bleek te groot.

[bewerk] Verhofstadt I – een maatschappelijk project

Na deze mislukte poging om de macht te krijgen benadrukte Verhofstadt het sociale karakter van de liberale partij meer. In 1999 kreeg Verhofstadt een nieuwe kans, doordat de CVP, nu CD&V, een zwaar verlies leed na dioxinecrisis, een affaire die was uitgelekt mede door zijn toedoen. Verhofstadt slaagde er nu wel in om de socialistische en de groene partijen rond zijn persoon te verenigen en werd premier van een kabinet met de VLD, SP.A, MR, PS, Agalev (nu bekend als Groen!) en Ecolo, de eerste paars-groene regering. Met de regering Verhofstadt I brak een nieuwe periode aan in de Belgische politiek. Na de "geen commentaar"-aanpak van Dehaene trok Verhofstadt communicatieadviseur Noël Slangen aan die de zogenaamde "opendebatcultuur" lanceerde: beslissingen dienen niet genomen te worden in kastelen achter gesloten hekken, maar op basis van open debatten. Op ethisch vlak waaide in het land een vernieuwende maar vaak controversiële wind met de euthanasiewet, de snel-Belgwet, de legalisering van softdrugs en de goedkeuring van het homohuwelijk. Op economisch vlak sprak men van de actieve welvaartsstaat, waarbij belastingverminderingen gecombineerd werden met sociale maatregelen zoals de maximumfactuur in de ziekteverzekering en het optrekken van de laagste pensioenen. Mede onder impuls van Louis Michel voerde België een gedurfd buitenlands beleid, wat een ware breuk betekende met de voorzichtige, onopvallende koers van de laatste decennia. In centraal-Afrika (Congo, Burundi, Ruanda) werd België de voortrekker om tot een vredesovereenkomst te komen. In eigen land werd de genocidewet ingevoerd, die het mogelijk maakte om buitenlandse staatshoofden voor een Belgische rechtbank te dagen op basis van het schenden van de mensenrechten. In de Irak-crisis koos België resoluut het kamp van Frankrijk en Duitsland, dit tot grote ontevredenheid van de Verenigde Staten, die er openlijk mee dreigden om het hoofdkwartier van de NAVO uit België weg te halen.
Bij de verkiezingen van 2003 boekten de VLD van Verhofstadt en vooral de SP.A van Steve Stevaert, nu in een kartel met de links-liberale regionalisten van Spirit, een mooie overwinning. De kiezer strafte de groene coalitiepartners Agalev (Groen!) en Ecolo echter zwaar af.

[bewerk] Verhofstadt II – een sociaal project

Na de afstraffing van de groenen vormde Verhofstadt een tweede regering, nu een paarse coalitie zonder de groene partijen, met VLD, SP.A, Spirit, MR en PS. Het centrale thema van deze regering was de werkgelegenheid.

Verhofstadt II vond nooit het elan van Verhofstadt I. De opendebatcultuur gleed af naar openlijk geruzie, het ethische dossier over het migrantenstemrecht werd een wrange confrontatie tussen de VLD en de andere coalitiepartners, en de verslechterde economische conjunctuur, hoge werkloosheid en krappe begrotingssituatie hadden het idee van de "actieve welvaartstaat" doen ineenstuiken.

Het buitenlandse beleid werd opnieuw 'genormaliseerd'. De genocidewet werd afgezwakt en in stilte werden de diplomatieke kanalen ingezet om de relatie met de Verenigde Staten opnieuw te verbeteren. België speelde wel een grote rol in de beëindiging van de burgeroorlog in Congo en het democratiseringsproces van het land (verkiezingen 2006).

Ook binnen de regering rommelde het meerdere malen, waarbij het enkele keren tot een openlijke clash tussen de VLD en de PS kwam. Enkele maanden lang regende het problemen binnen Justitie (bevoegd minister is Laurette Onkelinx van de PS): de ontsnapping van terroriste Ferye Erdal, slechte werking van de Veiligheid van de Staat, overbevolkte en totaal verouderde gevangenissen, slechte uitvoering van de straffen, ontelbare ontsnappingen (zoals de ontsnapping van 28 gevangenen uit de verouderde instelling in Dendermonde), de invrijheidstelling van Abdallah Aïd Ouhd (de moordenaar van Stacy en Nathalie in Luik), en uiteindelijk, de Albanese topgangster Hoxha die na een uitdrukkelijk bevel om het land te verlaten, terug zou zijn opgedoken in Antwerpen. Voor de VLD-fractie was het welletjes, en er werd een motie van wantrouwen ingediend tegen haar. Verhofstadt moest de brokken lijmen, wilde hij de coalitie bijeen houden.

[bewerk] 2004 – annus horribilis voor Verhofstadt

Het migrantenstemrecht leidde het voor Verhofstadt rampzalige jaar 2004 in. Verhofstadt stond voor een dilemma: trouw blijven aan zijn coalitiepartners en de beslissing over het migrantenstemrecht van de kamer respecteren, zoals gestipuleerd in het regeerakkoord, of luisteren naar de VLD-militanten, waar de weerstand tegen het migrantenstemrecht zeer groot was. Op een VLD congres van april 2004 kon Verhofstadt, dankzij een tussenkomst van oud-PVV-voorzitter Willy Declerq, nog verhinderen dat de VLD tegen verdere regeringsdeelname stemde. Maar enkele dagen later zag Verhofstadt zich genoodzaakt om Karel De Gucht als partijvoorzitter van de VLD te vervangen, nadat deze zich verder had blijven verzetten tegen het migrantenstemrecht. Men sprak van een koningsdrama binnen de VLD.

Bij de verkiezingen voor het Vlaamse parlement van 13 juni 2004 kreeg de VLD een zware verkiezingsnederlaag toegediend, en werd met minder dan 20% van de stemmen slechts de vierde partij in Vlaanderen.

In juli 2004 trachtte Verhofstadt de overstap te maken van de nationale naar de internationale politiek en stelde zich kandidaat als voorzitter van de Europese Commissie, hierin gesteund door Gerhard Schröder en Jacques Chirac. Zijn kandidatuur botste op een veto van Tony Blair, die Verhofstadts sterke Europese ideeën als bedreigend zag, en uiteindelijk haalde de Portugese premier José Durao Barroso het van Verhofstadt.

Ondertussen zag Verhofstadt zijn positie in de nationale politiek verzwakken. Frank Vandenbroucke (SP.A) en Louis Michel (MR), twee sterke figuren in Verhofstadt I en II, maakten de overstap naar respectievelijk de Vlaamse Regering en de Europese Commissie. De Vlaamse Regering werd nu geleid door Yves Leterme (CD&V). De Franstalige zusterpartij van de VLD, de MR, was ondertussen uit zowel de Brusselse als de Waalse gewestregering gewipt.

Door deze gewijzigde machtsverhoudingen slaagde Verhofstadt er niet in om een consensus te vinden tussen de federale, Brusselse en Vlaamse regering over de uitbreiding van het koerierbedrijf DHL op de luchthaven Brussels Airport. Na een zware en mislukte onderhandelingsronde die meer dan 25 uren duurde, hadden Verhofstadt en zijn chauffeur een ongeluk bij het naar huis rijden: de auto ging drie keer over de kop na een botsing. In de media sprak men van de crash van Verhofstadt, 'letterlijk en figuurlijk'. De premier was echter maar lichtgewond en genas snel. Hij nam enkele dagen later dan ook zijn ambt weer over van de vice-premier, Laurette Onkelinx.

[bewerk] Gemeenteraadslid Gent

Met meer dan 8.000 voorkeurstemmen werd Verhofstadt bij de Belgische lokale verkiezingen van 2006 in de gemeenteraad van Gent verkozen. Weliswaar stond hij slechts als lijstduwer op de plaatselijke VLD-Vivant-lijst maar na zijn verkiezing besloot hij toch zitting in de raad te nemen.

[bewerk] Personalia

Verhofstadt is in 1981 getrouwd met Dominique Verkinderen; tezamen hebben ze een zoon en een dochter, Louis en Charlotte.

Hij is de broer van Dirk Verhofstadt.

[bewerk] Trivia

Verhofstadt's uiterlijk heeft hem tot een favoriet doelwit voor cartoonisten en striptekenaars gemaakt. In de jaren '80 werd hij vaak voorgesteld als een etterig rotkind of, vanwege zijn opvallende gebit, als een konijn. Met het ouder worden is deze eerste voorstellingswijze weggevallen.

Guy Verhofstadt werd gekarikaturiseerd in de satirische strip Pest in 't Paleis (1983) door Jan Bosschaert en Guido van Meir. In het verhaal is hij een tienjarig kind, genaamd "Gwij Verafstoot". Hij wordt begeleid door zijn voogd "Hernàn de Croodobes" (karikatuur van Herman De Croo) en haalt voortdurend kattenkwaad uit. Er heersen plannen om hem naar België te halen als opvolger van koning Boudewijn van België, wat volgens de verteller "een ramp zou zijn." Deze voorstelling moet echter in de juiste context gezien worden. Begin jaren '80 hing Verhofstadt nog erg het Thatcherisme aan en was hij nog een jong politicus die door vele oudere politici geminacht werd als "da joenk" ("dat joch").

In de cartoons van Erik Meynen wordt hij voorgesteld als een eeuwige optimist.

In het Neroalbum, "De Terugkeer van Geeraard de Duivel" (1983) is de politicus heel even te zien in het aankondigingstrookje. Hij bevindt zich samen met Karel van Miert en Charles-Ferdinand Nothomb in de hel.