Privatisering
Privatisering is het proces waarbij publiek eigendom overgaat in private handen. Het is een onderdeel van de neo-liberale politiek die sinds de jaren tachtig in veel westerse landen aan de macht is.
In Nederland werden zo onder meer enkele busmaatschappijen, energiebedrijven, de telefonie (tegenwoordig KPN) en de posterijen (tegenwoordig TPG Post) geprivatiseerd. De Nederlandse Spoorwegen werden niet geprivatiseerd, maar wel verzelfstandigd.
Het tegenovergestelde van privatisering is nationalisering, waarbij de staat privé-bedrijven opkoopt of opeist. Er kan dan een wetttelijk monopolie worden ingesteld wanneer een bedrijfstak is genationaliseerd. In beide gevallen wordt er vaak een beroep gedaan op het algemeen belang.
[bewerk] Argumenten voor privatisering
Het argument voor privatisering is dat private bedrijven met elkaar moeten concurreren om de gunst van de consument. Hierdoor zijn ze gedwongen om efficiënter te werken en niet te dure of slechte producten te leveren, anders gaan ze ten onder aan de concurrentie. Bovendien betaalt de belastingbetaler niet meer mee aan een slecht functionerend of verlieslijdend bedrijf. De burger kan haar consumentenmacht uitoefenen op het bedrijf. Als blijkbaar niet genoeg consumenten gebruik willen maken van de producten of diensten ervan, om wat voor reden dan ook, kan het niet voortbestaan en zal het verdwijnen.
Een ander argument voor privatisering is de binnenlandse markt open te stellen voor buitenlandse aanbieders. Dit is een doelstelling die binnen bijvoorbeeld de Europese Unie algemeen opgeld doet.
[bewerk] Argumenten tegen privatisering
Tegenstanders redeneren dat in sommige sectoren een winstoogmerk ten koste gaat van de benodigde service die verleend dient te worden aan de burger. Geprivatiseerde bedrijven zouden besparen op secundaire zaken, waardoor de totale dienstverlening zou afnemen.
Ook beredeneren zij dat sommige sectoren te belangrijk zijn om aan de markt over te laten. Zij beschouwen producten als water en energie als basisbehoeften, die collectief gegarandeerd zouden moeten worden. Ook worden sommige producten van een dermate niet-economische waarde geacht, zodat men ervoor pleit ze toch te laten bestaan zonder dat ze zich zelf kunnen financieren. Een voorbeeld zijn publieke omroepen.
Vaak is het ook zo dat verlieslijdende geprivatiseerde bedrijven alsnog door overheden gesteund worden om geen werkgelegenheid verloren te laten gaan. Hierdoor wordt het effect van de privatisering (deels) ongedaan gemaakt. De overheid spendeert nog steeds aan de organisatie, maar is vaak wel een deel van haar zeggenschap erover kwijt.
