Belgische regering
De Belgische federale regering bestaat uit ministers en staatssecretarissen. Dit zijn de medewerkers van de Koning als hoofd van de uitvoerende macht. Gezien de politieke onverantwoordelijkheid van de Koning, die voor elke akte de handtekening van een minister nodig heeft, is de regering het feitelijke hoofd van de uitvoerende macht.
Inhoud |
[bewerk] Samenstelling
De regering wordt geleid door de eerste minister. Hij is de voorzitter van de regering. Hij zit de vergaderingen van de ministers voor, hij is de woordvoerder van de regering in het parlement, en wanneer hij ontslag neemt, impliceert dit doorgaans het aftreden van de volledige regering.
Naast de eerste minister tellen de huidige regeringen ook één of meerdere vice-eerste ministers, die als ondervoorzitters van de regering de eerste minister vervangen wanneer dit nodig is.
De ministers zijn volwaardige en permanente leden van de regering. Hun aantal is door de Grondwet (GW) beperkt tot ten hoogste vijftien leden (art. 99 GW). In regel beheren zij een bepaald departement. Is dit niet het geval dan worden ze gekwalificeerd als "minister zonder portefeuille".
De staatssecretarissen worden toegevoegd aan een minister. Tegenover de bevolking en tegenover het parlement hebben zij dezelfde bevoegdheden als een minister. Binnen de regering echter moet men hen beschouwen als 'onderminister', belast met een bepaald onderdeel van het beleid.
[bewerk] Structuur
De regering is georganiseerd in verschillende raden.
De belangrijkse vergadering is de ministerraad die samengesteld is uit alle ministers. De staatssecretarissen maken er geen deel van uit. Deze ministerraad bepaalt het algemeen beleid van de regering en coördineert de werking van de verschillende ministeries. Hierdoor wordt in feite de bevoegdheid van de afzonderlijke ministers beperkt. De Grondwet bepaalt dat de ministerraad, op de eerste minister na, evenveel Nederlandstalige als Franstalige leden moet tellen (art. 99, al. 2 GW).
De vergadering waarin de ministers en staatsecretarissen zitting hebben, noemt men de regeringsraad. Deze regeringsraad heeft, in tegenstelling tot de ministerraad, geen specifieke rol en wordt ook niet zo vaak bijeengeroepen.
Om de beslissingen van de ministerraad of de regeringsraad voor te bereiden, worden er binnen de regering beperkte ministercomités gevormd. De werkwijze en de samenstelling van deze ministercomités hangt af van de omstandigheden. Het voornaamste ministerieel comité is het comité van algemeen beleid, ook kernkabinet genoemd.
Zéér uitzonderlijk vergadert de regering in de kroonraad. Dit is een vergadering van de voltallige regering (ministers en staatssecretarissen) samen met de ministers van Staat. De kroonraad kwam voor het laatst bijeen in 1960 ter gelegenheid van de Kongo-kwestie. De titel van Minister van Staat is een eretitel die aan personaliteiten, die zich in het openbaar verdienstelijk hebben gemaakt, wordt gegeven.
[bewerk] Bevoegdheden
Vermits het parlement de horizontale volheid van bevoegdheid heeft, zijn de bevoegdheden van de regering beperkt tot diegene die haar uitdrukkelijk zijn toegekend door de Grondwet of door bijzondere wetten. Vermits enkel de ministers politiek verantwoordelijk zijn voor de akten die de Koning ondertekent en die zij dienen mede te ondertekenen, zijn de bevoegdheden van de regering in feite de bevoegdheden van de Koning, uiteraard naast de bevoegdheden die specifiek aan een minister of aan de regering zijn opgedragen.
De bevoegdheden van de regering zijn:
[bewerk] Het uitvoeren van wetten
De wet is algemeen en abstract. Opdat de wet, het decreet of de ordonnantie in de praktijk zou worden toegepast, zijn er uitvoeringsbesluiten nodig. Deze uitvoeringsbesluiten moeten bepalen onder welke concrete vorm die wet, dat decreet of die ordonnantie ten uitvoer zullen worden gelegd.
Het ten uitvoer leggen is een taak van de uitvoerende macht. Men noemt het de verordenende macht van de Koning die hij ontleent aan art. 108 van de Grondwet: "Hij maakt de verordeningen en neemt de besluiten die voor de uitvoering van de wetten nodig zijn, zonder ooit de wetten te mogen schorsen of vrijstelling van hun uitvoering te mogen verlenen." Deze tenuitvoerlegging gebeurt door middel van Koninklijke Besluiten (KB).
[bewerk] De politie van het rijk
De regering is verantwoordelijk voor de politie van het rijk. Zij staat m.a.w. in voor de openbare orde. Deze openbare orde heeft drie componenten: openbare rust, veiligheid en gezondheid. Die functie mag door de uitvoerende macht slechts uitgeoefend worden binnen het kader van middelen dat hiervoor door de wetgevende macht ter beschikking wordt gesteld.
[bewerk] Het beheer van de openbare diensten
Een openbare dienst is een organisme dat door de regeerders is opgericht om in een collectieve behoefte te voorzien en dat onder hun controle staat. Bijvoorbeeld: overheidsbedrijven, ambtenarij, ... Als veruit de grootste werkgever van het land (ongeveer 860.000 tewerkgestelden) is het beheer van de openbare diensten een belangrijke bevoegdheid van de overheid. Via een overwegend partijpolitieke benoemingspolitiek van hoge ambtenaren, magistraten, professoren aan rijksuniversiteiten enzovoort kunnen de politieke partijen hun invloed uitbreiden en het behoud van hun machtspositie helpen vrijwaren.
[bewerk] Het buitenlands beleid
De verdragen met het buitenland worden door de regering (de Koning) gesloten. Gaat het om handelsverdragen, of om verdragen die de Belgen binden of die de staat bezwaren oplegt, dan kunnen ze in België pas uitwerking hebben na de goedkeuring van het parlement.
