José Happart
José Happart (14 maart 1947) is een nationalistisch Waals politicus en is lid van de Franstalige partij Parti Socialiste (PS). Hij dankt zijn bekendheid aan de Belgische taalstrijd en meer bepaald de burgemeesterkwestie in de Vlaamse faciliteitengemeente Voeren.
Inhoud |
[bewerk] Periode vóór de burgemeesterskwestie
José Happart is geboren in Herstal-Chertal, een voorstad van Luik waar zijn vader een landbouwbedrijf had. Toen zijn vader onteigend werd voor de uitbreiding van de Luikse staalindustrie, kocht die in 1962 een boerderij in Sint-Pieters-Voeren, dat op dat ogenblik nog bij de provincie Luik hoorde. Toen vader Happart in 1964 in zijn Voerense boerderij opnieuw aan de slag ging, waren de Voergemeenten inmiddels overgeheveld naar de provincie Limburg (in het kader van de vastlegging van de taalgrens in 1963), waardoor het tot het Nederlands taalgebied ging horen (met taalfaciliteiten voor Franstaligen). José Happart onderbrak zijn studies om als fruitteler de boerderij van zijn vader over te nemen en werd actief in de Waalse landbouworganisatie UPA. Ten tijde van de taalstrijd in de Voerstreek gaf hij het landbouwsyndicalisme op en wijdde hij zich volledig aan de Voerense kwestie. Hij werd door de Luiksgezinde jongeren als hun leider beschouwd. In november 1978 werd hij de nieuwe voorzitter van de Action Fouronnaise (AF), die gelieerd is aan de politieke partij 'Retour à Liège'. Deze partij wil dat Voeren weer bij de provincie Luik gaat horen en zo bij het Franse taalgebied, en dat er dan taalfaciliteiten komen voor Nederlandstaligen.
[bewerk] De burgemeesterskwestie
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1982 behaalde de Franstalige eenheidslijst 'Retour à Liège' in Voeren de meerderheid van de stemmen. Happart werd als burgemeester voorgedragen en in februari 1983 door de Koning benoemd, maar de benoeming zou pas ingaan op 31 december 1983. Deze tussenpose moest Happart de gelegenheid geven om Nederlands te leren. Op 30 december legde Happart de eed af, maar liet duidelijk blijken dat hij geen Nederlands geleerd had. Op 19 januari 1984 werd hij reeds ontslagen omdat hij weigerde een taalexamen af te leggen. Happart ging in beroep bij de Raad van State met het argument dat er geen wet is die enige taalkennis van een burgemeester verlangt. Door de beroepsprocedure bleef Happart in zijn ambt tot 30 september 1986, toen de Raad van State een arrest velde dat de benoeming van Happart definitief vernietigde. In de periode die daarop volgde ontstonden binnen de Belgische regering conflicten tussen Vlamingen en Franstaligen over de uitvoering van het arrest. De eerste schepen, José Smeets, werd waarnemend burgemeester, maar deze trok zich terug, zodat Happart tot eerste schepen kon verkozen worden en feitelijk als "waarnemend burgemeester" van Voeren fungeerde. Deze beslissing werd vernietigd, maar door de Franstalige meerderheid tot 9 keer toe herhaald (de zgn. "Voerense carrousel"). Uiteindelijk viel de regering-Martens VI door onder meer de Happartkwestie op 19 oktober 1987. Na nieuw onderhandelde compromissen werd op 1 januari 1989 Nico Droeven burgemeester van Voeren, eveneens lid van de lijst 'Retour à Liège', maar met kennis van de Nederlandse taal. Happart bleef tot in 1998 eerste schepen van Voeren en heeft dan uit de gemeenteraad ontslag genomen. Inmiddels woont hij in de stad Luik.
Bij de gemeenteraadsverkiezing van 2000 verloor 'Retour à Liège' de meerderheid aan de Nederlandstalige eenheidslijst Voerbelangen met behulp van de Nederlanders die voor het eerst mochten meestemmen (25% van de bevolking heeft de Nederlandse nationaliteit). Voor de verkiezing van de OCMW-raad mochten de Nederlanders niet meestemmen en deze werd als voorheen gewonnen door Retour à Liège. Sinds juni 2001 is de lijsttrekker van Voerbelangen, de Nederlandstalige Huub Broers, benoemd als burgemeester van Voeren, nadat een aantal klachten en procedures van leden van het vorige Luiksgezinde gemeentebestuur voor vertraging hadden gezorgd.
[bewerk] Verdere politieke carrière
Aanvankelijk was Happart slechts actief in de lokale politiek, zonder aansluiting bij de traditionele politieke partijen. Bij de Europese verkiezingen van 1984 kreeg Happart een plaats op de lijst van de PS als onafhankelijk kandidaat en werd verkozen tot Europees parlementslid met een score van meer dan 230.000 voorkeurstemmen. Datzelfde jaar trad hij toe tot de PS. Op korte tijd was Happart uitgegroeid tot het symbool van het Waalse regionalisme en het anti-flamingantisme. Bij de Europese verkiezingen van 1989 en 1994 behaalde Happart opnieuw grote stemmenaantallen. Binnen het Europese parlement ijverde hij voor het idee Europa van de Regio's dat de naties minder macht en de regio's meer macht toekent.
In 1999 werd hij verkozen tot Waals volksvertegenwoordiger en werd minister van Landbouw en plattelandsontwikkeling in het Waals Gewest (tot juni 2004). In juli 2004 is hij gekozen als voorzitter van het Waals Parlement. In deze functie zorgde hij in 2005 tijdens de "Fêtes de Wallonie" voor opschudding en ongenoegen bij het publiek toen hij op hun boegeroep en fluitconcerten naar aanleiding van de corruptieschandalen in Charleroi reageerde door hen te vragen of "zij dan nog nooit benzine getankt of sigaretten gekocht hadden in Luxemburg".
José Happart is tevens voorzitter van de Aéroport Liège-Bierset de maatschappij, opgericht door het Waals Gewest, die instaat voor de uitbating van de gelijknamige luchthaven en die zich vooral toelegt op vrachttransport.
Zijn tweelingbroer Jean-Marie Happart is PS-senator. Hij kwam begin 2006 in het nieuws toen hij spontaan bekende als medebeheerder van het Circuit Spa-Francorchamps, het voor het Waals Gewest financieel erg nadelige contract voor de organisatie van de Grand Prix Formule 1 van België ondertekend te hebben zonder er een letter van gelezen te hebben aangezien hij het Engels niet machtig was en zoals hij zelf zei "slechts de pen vasthield". Grégory Happart, zoon van Jean-Marie, is gemeenteraadslid voor Retour à Liège in Voeren.
