Premier (België)

In België wordt de federale regeringsleider, op dit moment Guy Verhofstadt, eerste minister of premier genoemd. De regeringsleiders van de gemeenschaps- en gewestregeringen worden aangeduid met de term minister-president en worden onder dat trefwoord besproken.

In België is het kabinet van de premier, officieel de kanselarij, bekend als 'de Wetstraat 16' of 'de Lambermont'.

[bewerk] Ontstaansgeschiedenis

Oorspronkelijk zat de koning de ministerraad voor. Wanneer hij afwezig was werd het voorzitterschap waargenomen door de oudste of invloedrijkste minister. Wel was er al een regeringsformateur, die een bijzonder prestige genoot binnen de regering.

Doordat met de uitbreiding van het stemrecht er meer partijen in het parlement kwamen (in casu de socialisten), had geen enkele partij nog een absolute meerderheid. Er moesten voortaan coalities gesloten worden, waardoor de taak van de formateur bemoeilijkt werd. Die persoon kreeg hierdoor een groter aanzien en werd ook feitelijk leider. Doordat de ministers voortaan van een verschillende partij waren, was er nood aan een figuur die de werkzaamheden van de verscheidene ministers coördineerde. Hier ontstond de functie van eerste minister.

De titel van eerste minister/premier werd voor het eerst gebruikt in 1918 en werd in de Belgische Grondwet opgenomen in 1970, met de eerste staatshervorming.

[bewerk] Functies

Naast de coördinatie van het regeringsbeleid moet de premier er ook over waken dat het regeerakkoord wordt uitgevoerd, hij leidt de vergaderingen van de ministerraad en beslist over bevoegdheidsconflicten binnen de regering. Daarnaast vertegenwoordigd hij de regering ook naar buiten toe, zowel in het binnen- als buitenland.

Het is de premier die de contacten met de Koning onderhoudt en die in het parlement de regeringsverklaring voorbrengt. Hij kan ook het vertrouwen vragen aan het parlement, wat tot het ontslag van de regering kan leiden in geval van een constructieve weigering van het vertrouwen. Tenzij dat hij ontslag neemt om persoonlijke redenen, treedt de hele regering af wanneer hij ontslag neemt.

De premier vertegenwoordigt België ook in de verschillende internationale organisaties, samen met de Minister van Buitenlandse zaken (Karel De Gucht).

Door de staatshervorming heeft de premier nog bijkomende taken gekregen. Hij is ook een persoon die moet zorgen voor de relaties tussen de verschillende deelstaten en zit het Overlegcomité voor.

[bewerk] Benoeming

De premier wordt, net als de andere ministers van de federale regering, door de koning benoemd. Hij wordt als eerste in de rij benoemd. Aangezien de Koning geen handelingen kan stellen zonder dat een minister hiervoor de verantwoordelijkheid draagt, wordt het benoemingsbesluit van de nieuwe eerste minister ondertekend door de aftredende eerste minister. Daarna ondertekent de nieuwe eerste minister het ontslagbesluit van de aftredende premier.

Het is de gewoonte dat het de formateur is die later premier wordt.

[bewerk] Vice-premier

De premier wordt bijgestaan door vice-premiers. Samen vormen zij het kernkabinet, waar de belangrijkste beslissingen worden voorbereid voor de ministerraad. Het is de gewoonte dat uit elke partij een vice-premier wordt benoemd, die deze functie combineert met meestal een belangrijk bevoegdheidspakket binnen de regering. De eerste vice-premier (of de volgende) vervangt de premier in diens afwezigheid.

In de huidige regering zijn er vier vice-premiers: