Geschiedenis van Portugal
|
||
| Geschiedenis van Portugal serie |
||
|---|---|---|
| Prehistorisch Portugal | ||
| Pre-Romeins Portugal | ||
| Romeins Lusitania en Gallaecia | ||
| Visigothen en Suevi | ||
| Moorse overheersing en de Reconquista | ||
| Castilië en León | ||
| Eerste Graafschap Portugal | ||
| Graafschap Coimbra | ||
| Koninkrijk Galicië en Portugal | ||
| Tweede Graafschap Portugal | ||
| Vestiging van de monarchie | ||
| Consolidatie van de monarchie | ||
| Crisis van 1383–1385 | ||
| Ontdekkingen | ||
| Portugese Rijk | ||
| Crisis van 1580 | ||
| Iberische Unie | ||
| Verlichting | ||
| Invasies, liberalisme en burgeroorlog | ||
| Constitutionele monarchie | ||
| Eerste Republiek | ||
| Militaire dictatuur | ||
| Estado Novo (Nieuwe Staat) | ||
| Anjerrevolutie tot de EEG | ||
| 1990'er jaren | ||
| 21ste eeuw | ||
| Onderwerpen | ||
| Economische geschiedenis | ||
| Culturele geschiedenis | ||
| Kunstgeschiedenis | ||
| Militaire geschiedenis | ||
| Koloniale geschiedenis | ||
| Demografische geschiedenis | ||
| Diplomatieke geschiedenis | ||
| Sportgeschiedenis | ||
| Tijdlijn van de Portugese geschiedenis |
De Geschiedenis van Portugal is die van een oud Europees land, waarvan de oorsprong teruggaat tot de vroege middeleeuwen, dat opklom tot een wereldmacht in de tijd van de ontdekkingsreizen met het grote Portugese Rijk. Na het hoogtepunt van zijn wereldmacht in de 15de en 16de eeuw, verloor Portugal veel van haar rijkdom en status met de vernietiging van Lissabon in de aardbeving van 1755, de bezetting door Napoleon, en de onafhankelijkheid van Brazilië in 1822. Een revolutie in 1910 schafte de monarchie af, maar na corruptie en grote staatsschuld werd na een militaire coup een dictatuur geïnstalleerd die zou duren tot 1974, toen een linkse militaire coup democratische hervormingen doorvoerde. Het jaar daarop werden de Afrikaanse koloniën onafhankelijk.
Inhoud |
[bewerk] Oude geschiedenis
[bewerk] Het begin
Portugal is minstens 500.000 jaar bewoond geweest, eerst door de Neanderthalers en daarna door homo sapiens.
In de 1e eeuw v. Chr. vielen verschillende golven Kelten uit Centraal-Europa het gebied binnen en vermengden zich met de locale Iberiërs, waaruit de Keltiberiërs voortkwamen. In deze periode waren er sommige kleine semi-permanente kustplaatsen, gesticht door de Grieken en de Phoeniciers.
[bewerk] Romeinen
In 219 v. Chr. vielen de eerste Romeinse troepen het Iberisch schiereiland binnen. Binnen 200 jaar was het hele schiereiland veroverd en werd deel van het Romeinse Rijk (Lusitania, hoofdstad Mérida). De Carthageners, Rome's tegenstander in de Punische Oorlogen werden uit hun koloniën verdreven.
Rome installeerde een koloniaal regime. In deze periode groeide de welvaart in Lusitania en veel dorpen werden gesticht. In 27 v. Chr. werd Lusitania een Romeinse provincie. Later werd er een noordelijke provincie uit Lusitania afgesplitst, Gallaecia, met de hoofdstad in Bracara (Nu Braga).
[bewerk] Middeleeuwen
[bewerk] Germanen
In de vroege 5de eeuw vielen Germaanse stammen het schiereiland binnen. Alleen het koninkrijk van de Sueben (Quaden en Marcomannen) zou blijven bestaan na de komst van een nieuwe golf bezetters, de Visigothen. Uiteindelijk veroverden ze het koninkrijk van de Suevi en de hoofdstad Bracara in 585.
[bewerk] Moorse overheersing en de Reconquista
In 711 vielen de Islamitische Moren (vooral Berbers met enkele Arabieren) het Iberische schiereiland binnen en vernietigden het Visigothische koninkrijk. Veel van de afgezette Gotische edelen vluchtten naar het niet veroverde Asturische hoogland in het noorden. Daarvandaan probeerden ze hun land te heroveren: deze oorlog is bekend als de Reconquista.
In 868 heroverde graaf Vímara Peres het gebied tussen de Minho en de Douro. Het land was toen bekend als Portucale.
Portugal krijgt zijn eerste de jure onafhankelijkheid (als Koninkrijk Galicië en Portugal) in 1065 onder het bewind van Garcia II. Door feodale machtsstrijd rebelleerden de Portugese en Galicische edelen. In 1072 werden León en Kastilië herenigd onder de broer van Garcia II Alfons VI van Kastilië.
[bewerk] Wording van Portugal
In 1095 scheidde Portugal zich bijna definitief af van Galicië. Het gebied bestond vooral uit bergen, moeras en bossen, en werd in het noorden begrensd door de Minho en in het zuiden door de Mondego.
Aan het einde van de 11de eeuw werd de Bourgondische ridder Hendrik graaf van Portugal en verdedigde hij de onafhankelijkheid, onder andere door Portucale en Coimbra bij elkaar te voegen. Hendrik verklaarde Portugal onafhankelijk terwijl er een burgeroorlog heerste tussen Leon en Kastilië.
Hendrik overleed zonder zijn doel te hebben bereikt. Zijn zoon, Afonso Henriques volgde hem op. Braga, het onofficiële Katholieke centrum van het Iberische schiereiland kreeg concurrentie van andere regio's. De Heren van de steden Coimbra en Porto (toen Portucale) met de geestelijkheid van Braga eisten de onafhankelijkheid van het nieuwe land.
Portugal legt de oorsprong van het land op 24 juni 1128 met de Slag van São Mamede. Afonso riep zichzelf uit tot de eerste Prins van Portugal en in 1139 als de eerste Koning van Portugal. In 1143 werd Portugal officieel erkend op de conferentie van Zamora, met de prins als Dux Portucalensis. In 1179 werd Afonso I door de Paus tot koning uitgeroepen. Na de Slag van São Mamede werd de eerste hoofdstad Guimarães. Later regeerde de koning vanuit Coimbra.
In 1249 en 1250 werd de Algarve terugveroverd op de Moren, en in 1255 werd Lissabon de hoofdstad.
Portugal is altijd op de zee gericht geweest, en landsgrenzen waren stabiel: de grens met Spanje is sinds de 13e eeuw onveranderd gebleven. Een verbond tussen Engeland en Portugal uit 1373 is nog steeds van kracht. Visvangst en overzeese handel zijn altijd de belangrijkste economische activiteit geweest. Hendrik de Zeevaarder's interesse in ontdekkingsreizen samen met technologische ontwikkelingen in navigatie maakten Portugal's expansie mogelijk en leidden tot grote vooruitgang in geografische kennis.
[bewerk] De ontdekkingsreizen: Glorie van het rijk
In de 15de en 16de eeuw overschaduwde Portugal de meeste andere landen in economisch, politiek en cultureel opzicht en had het een uitgebreid rijk over de hele wereld.
Het Portugese Rijk begon op 25 juli 1415 toen de Portugese Armada samen met Koning Johan I en zijn zonen prins Eduard, prins Peter, prins Hendrik de Zeevaarder en prins Alfons en met de mythische held Nuno Alvares Pereira naar Ceuta in Noord Afrika vertrok. Op 21 augustus werd de stad veroverd, en het Portugese Rijk ontstond.
In 1418 werden twee kapiteins van Hendrik de Zeevaarder door een storm op een eiland geslagen, dat ze Porto Santo ("Heilige Haven") noemden uit dankbaarheid voor hun redding. In 1419 zette João Gonçalves Zarco voet op Madeira. Tussen 1427 en 1431 werden de meeste eilanden van de Azoren ontdekt. In 1434 rondde Gil Eanes Kaap Bojador, ten zuiden van Marokko. Deze reis was het begin van de Portugese ontdekkingen in Afrika.
In 1448 werd er op een klein eiland Arguim bij Mauritanië een belangrijk kasteel gebouwd als handelspost voor handel met het binnenland van Afrika, waar later het eerste goud uit Afrika vandaan kwam, zonder de Arabische karavanen die door de Sahara trokken nog nodig te hebben. Later werden in de Golf van Guinea onbewoonde eilanden ontdekt: Kaapverdië, Fernão Poo, São Tomé, Principe en Annobon. Pas in 1471 lukte het Tanger te veroveren. In 1483 bereikte Diogo Cão de Kongo.
In 1484 verwierp Portugal het idee van Christoffel Columbus om India via het westen te bereiken omdat het als onzinnig werd gezien. Hiermee begon een lange discussie die eindigde met het Verdrag van Tordesillas in 1494 met Spanje. Het verdrag verdeelde de (nog grotendeels niet ontdekte) wereld gelijk tussen de Spanjaarden en de Portugezen langs een noord-zuid-lijn 1770 km ten westen van Kaapverdië, met al het land ten oosten ervan voor Portugal en al het land ter westen ervan voor Spanje.
Een belangrijk wapenfeit was het ronden van Kaap de Goede Hoop door Bartolomeus Diaz in 1487; de rijkdommen van India lagen nu dichtbij. Vasco da Gama zette koers naar India en bereikte Calicut op 20 mei 1498. Het Klooster van Jerónimos werd gebouwd en opgedragen aan de ontdekking van de route naar India. In 1500 zag Pedro Álvares Cabral de Braziliaanse kust; tien jaar later veroverde Afonso de Alburquerque Goa, in India.
João da Nova ontdekte Ascension in 1501 en Sint-Helena 1502; Tristan da Cunha zag als eerste de archipel die nog steeds naar hem heet. In Oost-Afrika werden kleine staatjes aan de kust van Mozambique, Kilwa, Brava en Mombassa vernietigd of werden onderworpen of bondgenoot gemaakt.
De twee miljoen Portugezen heersten over een groot rijk met miljoenen inwoners in Amerika, Afrika, het Midden-Oosten en Azië. In 1514 bereikten de Portugezen China en Japan. In de Indische Oceaan ontdekte een van Cabral's schepen Madagaskar (1501), dat deels verkend werd door Tristão da Cunha (1507); Mauritius werd ontdekt in 1507, Socotra bezet in 1506 en in datzelfde jaar bezocht D. Lourenco d'Almeida Ceylon.
In de Rode Zee was Massawa het noordelijkste punt dat bezocht werd tot 1541, toen een vloot onder Estevão da Gama Suez bereikte. Hormuz, in de Perzische Golf, werd ingenomen door Alfonso d'Albuquerque (1515), en hij begon diplomatieke relaties met Perzië.
Op het Aziatische vasteland werden de eerste handelsposten door Cabral in Cochin en Calicut opgezet (1501); belangrijker was de verovering van Goa (1510) en Malakka (1511) door d'Albuquerque, en de bezetting van Diu (1535) door Martim Afonso de Sousa. Ten oosten van Malakka zond d'Albuquerque Duarte Fernandes als afgezant naar Siam (nu Thailand) in 1511, en zond twee expedities naar de Molukken (1512, 1514), die de basis legden aan de Portugese overheersing in de Maleisische archipel. Fernão Pires de Andrade bezocht Kanton in 1517 en begon de handel met China, waar in 1557 de Portugezen toegestaan werd Macau te bezetten. Japan, per ongeluk door drie Portugese handelaars bereikt in 1542, trok snel grote aantallen kooplieden en missionarissen aan. In 1522 voltooide een van schepen in de expeditie die Ferdinand Magellaan in Spaanse dienst organiseerde de eerste reis om de wereld.
Tegen het einde van de 15de eeuw wees Portugal sommige lokale joden uit, samen met vluchtelingen uit Kastilië en Aragón na 1492. Veel joden werden gedrongen bekeerd tot het Catholocisme en bleven als bekeerling. Veel joden bleven in het geheim joods, al lag het gevaar van de Inquisitie op de loer.
In 1578 viel koning Sebastiaan in een slag en liet geen nakomeling na, wat leidde tot een crisis. Kardinaal Hendrik werd heerser, maar stierf twee jaar later. In 1580 bezette Filips II van Spanje Portugal en werd Filips I van Portugal
[bewerk] Vroegmoderne tijd
[bewerk] Neergang
Vanaf de 16de eeuw zag Portugal zijn glorie langzaam dalen. Hoewel het officieel een autonoom land was, was het een Spaanse marionet en Portugese kolonies werden aangevallen door de vijanden van Spanje, vooral de Nederlanders en Engelsen.
Later probeerde Filips IV van Portugal een Spaanse provincie te maken maar de Portugese edelen pikten dit niet en op 1 december 1640 werd Johan IV tot koning uitgeroepen en er kwam een onafhankelijkheidsoorlog met Spanje. Ceuta bleef trouw aan Spanje.
In de 17de eeuw emigreerden de Portugezen in grote getale naar Brazilië. In 1709 verbood Johan V de emigratie, omdat Portugal een groot deel van zijn bevolking was kwijtgeraakt.
[bewerk] Tijdperk-Pombal
In 1738 begon Sebastião de Melo, markies van Pombal, de zoon van een Libanese grondbezitter een diplomatieke carrière als Portugees ambassadeur in Londen en later in Wenen. Toen Koning Johan V in 1750 overleed , werd zijn zoon Jozef I koning. Hij was dol op de Melo, en benoemde hem tot Minister van Buitenlandse zaken.
In 1755 werd Sebastião de Melo Minister-president. Hij voerde op het Engelse voorbeeld gebaseerde economische hervormingen door. Hij schafte de slavernij in de Portugese kolonies in India af, reorganiseerde het leger, herstructureerde de universiteit van Coimbra en beëindigde discriminatie tegen een paar Christelijke sektes.
Maar Sebastião de Melo's grootste hervormingen waren economische en financieel, met de oprichting van verschillende bedrijven en gilden om elke commerciële activiteit te regelen. Hij begrensde het gebied voor de productie van Port, en was de eerste in Europa die wijnkwaliteit en productie probeerde te reguleren.
In de ochtend van 1 november 1755 werd Portugal getroffen door een ramp (bekend als de aardbeving van Lissabon), toen Lissabon verwoest werd door een zware aardbeving met een geschatte kracht van 9 op de Schaal van Richter. Sebastião de Melo had geluk en overleefde het en begon meteen met de heropbouw van de stad. Ondanks de ramp staken er geen epidemieën de kop op en de nieuwe benedenstad van Lissabon werd binnen een jaar al herbouwd. Het was ontworpen om aardbevingen te doorstaan.
Na de aardbeving gaf Jozef I zijn eerste minister nog meer macht en Sebastião de Melo werd een machtige, progressieve dictator. Zijn aantal vijanden groeide. In 1758 raakte Jozef I gewond bij een moordaanslag. De Tavora familie en de graaf van Aveiro werden na een kort proces geëxecuteerd. De Jezuïeten werden het land uitgezet en hun bezitting verbeurd verklaard. Sebastião de Melo vervolgde elke betrokkene, zelfs vrouwen en kinderen.
Na de aanslag werd hij benoemd tot graaf van Oeiras en heerste hij over Portugal tot de dood van Jozef I in 1779. Diens opvolger, koningin Maria I van Portugal had een hekel aan de markies en verbood hem binnen een afstand van 30 km van haar te komen en beknotte zo zijn invloed.
[bewerk] Moderne tijd
[bewerk] Crises van de negentiende eeuw
In 1807 weigerde Portugal Napoleon's eis om toe te treden tot het Continentaal stelsel (embargo tegen Engeland); een Franse invasie onder Maarschalk Junot volgde en Lissabon werd ingenomen op 1 december 1807. Britse interventie in de Peninsulare oorlog herstelde de onafhankelijkheid, en de laatste Franse troepen werden in 1812 het land uitgezet. De oorlog kostte Portugal de provincie Olivença die nu bij Spanje hoort. Rio de Janeiro in Brazilië was de Portugese hoofdstad tussen 1808 en 1821. Toen Brazilië zich in 1822 onafhankelijk verklaarde van Portugal kreeg Lissabon de status van hoofdstad terug.
De dood van Johan VI in 1826 leidde tot een crisis in opvolging. Zijn oudste zoon, Peter I van Brazilië was kort Peter IV van Portugal, maar noch de Portugezen noch de Brazilianen wilden een verenigde monarchie en daarom deed Pedro afstand van de Portugese troon ten faveure van zijn zeven jaar oude dochter Maria II van Portugal, op de voorwaarde dat ze later met zijn broer Michael zou trouwen. Ontevredenheid over Pedro's hervormingen maakte dat landeigenaren en de kerk Miguel in 1828 tot Koning uitriepen. Dit leidde tot de Liberale Oorlogen waarin Pedro, met Britse hulp, Miguel dwong af te treden en zijn dochter als Maria II op de troon zette.
[bewerk] De eerste republiek
Op de monarchie volgde de eerste republiek tot 1926, gekenmerkt door grote politieke instabiliteit. In de 16 jaar van haar bestaan traden 9 presidenten en 45 regeringen aan en af. De zwakke republiek werd door rechts (Monarchisten) en links (Socialisten aangevallen. Al de staatsgreep van Sidónio Pais in 1917 had de republiek de doodssteek kunnen geven, maar de moord op Pais in 1918 verzekerde zijn voortbestaan.
[bewerk] Militaire dictatuur en Estado Novo
In 1926 werd de Republikeinse regering door een militaire staatsgreep opzij gezet. In 1928 trad António de Oliveira Salazar als minister van Financiën met bijzondere volmachten (opbeperkte controle over de staatskas) aan. Al meteen is hij de machtigste man in Portugal en hij wordt in 1932 Minister-President. In 1933 komt er een nieuwe regering die een eenpartijstaat instelt, en hij begint met de oprichting van zijn "Estado Novo" (Nieuwe Staat). Deze wordt gekenmerkt door sterke standsverschillen, onderwijs voor de lagere klassen wordt bijna afgeschaft, de katholieke kerk (die in de Republiek weinig macht had) werd versterkt en tegenstanders werden onderdrukt. De PIDE is gevreesd. Salazar heerst tot 1968, als een beroerte hem het regeren onmogelijk maakt. Marcello Caetano volgt hem op, en deze zet de lijn van Salazar in grote mate voort.
[bewerk] De derde republiek
The Anjerrevolutie van 1974 was een geweldloze linkse militaire staatsgreep, en de Derde Republiek werd geïnstalleerd. Brede hervormingen vonden plaats. In 1975 maakte Portugal het Portugese rijk overzee in Afrika (Mozambique, Angola, Guinee-Bissau, Kaapverdië en Sao Tomé en Principe) onafhankelijk. Datzelfde jaar viel Indonesië Oost-Timor binnen en annexeerde het. Macau werd na een verdrag in 1986 teruggegeven aan China in 1999.
Met de onafhankelijkheid van de koloniën in 1975–76 eindigde het 560 jaar oude Portugese Rijk. Hierna kwamen veel Portugezen terug uit de koloniën, en een economische opleving was het resultaat. In 1986 werd Portugal lid van de EU en in 1999 sloot men zich aan bij de Euro.
| {{{afb_links}}} | Geschiedenis van Europa | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Geschiedenis van: Albanië - Andorra - België - Bosnië en Herzegovina - Bulgarije - Cyprus - Denemarken - Duitsland - Estland - Finland - Frankrijk - Georgië - Griekenland - Hongarije - Ierland - IJsland - Italië - Kroatië - Letland - Liechtenstein - Litouwen - Luxemburg - Macedonië - Malta - Moldavië - Monaco - Montenegro - Nederland - Noorwegen - Oekraïne - Polen - Portugal - Roemenië - Rusland - San Marino - Servië - Slovenië - Slowakije - Spanje - Tsjechië - Turkije - Vaticaanstad - Verenigd Koninkrijk - Wit-Rusland - Zweden - Zwitserland |
