Transsylvanië
Transsylvanië of Zevenburgen (Roemeens: Transilvania of Ardeal; Hongaars: Erdély; Duits: Siebenbürgen, Servisch: Трансилванија / Transilvanija of Ердељ / Erdelj) is een historische regio die een groot deel van het huidige noorden en westen van Roemenië beslaat.
Transsylvanië was lange tijd onderdeel van het Koninkrijk Hongarije en was vanaf de Slag bij Mohács (1526) tot aan het begin van de negentiende eeuw feitelijk het enige deel van Hongarije dat zijn autonomie had weten te behouden. Transsylvanië was in die tijd namelijk een autonoom onderdeel van het Ottomaanse Rijk en was dus niet als de rest van Hongarije bezet door de Turken dan wel de Habsburgse Oostenrijkers. Deze historische positie heeft bijgedragen aan een Transsylvaans bewustzijn dat vandaag de dag bij veel Transsylvanen een rol speelt.
Nog steeds leeft in Transsylvanië een grote Hongaarse minderheid die geschat wordt op 1.6 miljoen (andere schattingen geven 2 miljoen). Ongeveer een derde van de Hongaarse minderheid valt onder de etnische groep Székely. Tegenwoordig zijn de Hongaren etnisch in de meerderheid in de districten Covasna en Harghita in de historische regio Székelyföld, de voormalige grensstreek van het Hongaarse Koninkrijk. Ook in de rest van Transsylvanië zijn grote groepen Hongaarse minderheden te vinden. Daarnaast bevindt zich in Transsylvanië een grote minderheid van Duitstaligen, de Saksen. Anders dan de naam doet vermoeden zijn zij waarschijnlijk oorspronkelijk afkomstig uit het Rijnland en hebben ze dus geen Saksische oorsprong.
Transsylvanië betekent het land (-ië) aan de andere kant van (trans) het woud (silva). Bedoeld wordt het Centraal-Europees Woud. De naam Zevenburgen verwijst vermoedelijk naar zeven door de Saksen gestichte steden.
Het gebied dat tegenwoordig Transsylvanië wordt genoemd komt niet helemaal overeen met historisch Transsylvanië. Hedendaags Transsylvanië omvat ook delen van Maramureş, Crişana en het Banaat.
De landstreek is bekend door de roman Dracula van Bram Stoker, die zijn roman deels baseerde op de mythe en verhalen rond Vlad Ţepeş.
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Romeinse tijd
Transsylvanië werd al rond het jaar 0 bewoond door Daciërs. De hoofdstad van Dacië, Sarmizegetusa, lag in het huidige Transsylvanië. Rond het jaar honderd werden de Daciërs overmeesterd door de Romeinse generaal Trajanus, waarna Dacië een provincie van het Romeinse Rijk werd. Sarmizegetusa werd platgebrand.
De Romeinen stuurden vele kolonisten naar Dacië en zo werden steden als Apulum (Alba Iulia) en Napoca (Cluj-Napoca) groter en groter. De grote migraties van die tijd brachten vooral Slavische en Germaanse volkeren naar Dacië, maar de meeste trokken al weer snel verder.
[bewerk] Komst van de Hongaren
Met de verovering in 896 stichtten de Hongaren na een roerige tijd de eerste staat in Transsylvanië. Rond het jaar 1000 werden de Hongaren gekerstend en werd Hongarije een katholieke staat.
De zogenaamde Szeklers (ook wel Székey) werden naar de grensstreek (Székelyföld)gestuurd om de grens te bewaken. In het Hongaars is Székely dan ook wel te vertalen als grensbewaker. Deze Hongaarssprekende etnische groep omvat tegenwoordig een derde deel van de Hongaarse bevolking van Roemenië.
In de 12e en 13e eeuw kwamen de Vlamingen en Duitsers (Transsylvanische Saksen), die het gebied tussen de steden Sighişoara, Braşov en Sibiu kolonizeerden. Daar hadden ze zeven nederzettingen, waar waarschijnlijk de Duitse naam voor Transsylvanië Siebenbürgen vandaan komt.
In de 13e eeuw vielen de Mongolen Transsylvanië in met twee grote legers en verwoestten vele Hongaarse en Duitse nederzettingen. De invallen zorgden voor een daling in de bevolking. Veel Hongaren uit het platteland trokken naar de steden om daar de plaatsen in te nemen van gesneuvelde soldaten. Het platteland werd vanaf die tijd steeds meer bewoond door Roemenen die uit het Karpaten-gebergte afkomstig waren. De Roemenen, die van oorsprong semi-nomadische schaapsherders waren, gingen vanaf die tijd een steeds groter deel uitmaken van de Transsylvaanse bevolking. De Hongaarse bevolking, die eens de grote meerderheid in Transsylvanië vormde, stagneerde in haar groei en werd een minderheid.
[bewerk] Slag bij Mohács: stichting van het vorstendom Transsylvanië
Toen het grootste deel van het Hongaarse Koninkrijk na de Slag bij Mohács in 1526 bij het Ottomaanse Rijk werd gevoegd en de rest van Hongarije (het tegenwoordige Slowakije) toekwam aan de Habsburgse Oostenrijkers, bleef Transsylvanië semi-onafhankelijk als een vazalstaat van het Ottomaanse Rijk. Dit autonome vorstendom Transsylvanië bleef ondanks zijn ondergeschiktheid aan het Ottomaanse Rijk de eenheid van de landen onder de Hongaarse kroon erkennen en was feitelijk het enige niet bezette, overgebleven deel van het Hongaarse Rijk. De eerste prins of vorst van Transsylvanië was de Hongaarse troonpretendent Jan Zapolya.
[bewerk] Michaël de Dappere
Zie Michaël de Dappere voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Michaël de Dappere, vorst van Walachije, verenigde Walachije met Transsylvanië en Moldavië. In 1600 werd Transsylvanië bevrijd, maar het duurde niet lang tot Michaël de Dappere het weer in handen had. De Oostenrijkse generaal Giorgio Basta vermoordde Michaël in 1601, en nam zelf Transsylvanië in. Een paar jaar later werd Transsylvanië weer onafhankelijk.
Michaël de Dappere blijft tot op de dag van vandaag de volksheld van Roemenië.
[bewerk] Transsylvanië langzaamaan onder Oostenrijks bestuur
Na de nederlaag van de Ottomanen bij de Slag bij Wenen in 1683 brachten de Habsburgse heersers van Oostenrijk, die tevens de Hongaarse kroon hadden beërfd, langzaam maar zeker Transsylvanië onder hun heerschappij. In 1687 werd Transsylvanië omgevormd tot een Oostenrijks kroonland en in 1711 werd de Hongaarse vorst van Transsylvanië vervangen door een door de Habsburgers aangestelde gouverneur.
[bewerk] Hongaarse revolutie en gelijkstelling
Onderdrukking van Hongaren leidde uiteindelijk in maart 1848 tot de Hongaarse revolutie. De Habsburgers die ook in Wenen te maken kregen met een revolutie (zie Maartrevolutie) bonden snel in en gaven de Hongaren autonomie. Onder leiding van de nieuwe Hongaarse gouverneur Lajos Kossuth en zijn premier Lajos Batthyány werden in april 1848 de zogenaamde Aprilwetten aangenomen, waarin de unie van (Habsburgs) Hongarije en het vorstendom Transsylvanië werd bezegeld. Hoewel deze revolutie in augustus 1849 met hulp van Russische troepen door Oostenrijk ongedaan werd gemaakt, kwam na de gelijkstelling (Ausgleich) in 1867 een einde aan het vorstendom Transsylvanië, waarna het weer deel ging uit maken van het Koninkrijk Hongarije.
De Transsylvaanse Saksen en Roemenen waren felle tegenstanders van deze hereniging; de Saksen waren bang dat hun rechten in de nieuwe Hongaarse staat teniet zouden worden gedaan en de Roemenen, die zich steeds nationaal bewuster werden, wilden Transsylvanië bij de Roemeense staat voegen.
[bewerk] De Eerste Wereldoorlog en het Verdrag van Trianon
Na de Eerste Wereldoorlog, die Oostenrijk-Hongarije had verloren, werd het Oostenrijk-Hongaarse rijk opgedeeld in twee aparte staten (Oostenrijk en Hongarije) en verder verdeeld onder aangrenzende staten. Transsylvanië werd op 1 december 1918 in Alba Iulia onder Hongaars protest aan Roemenië toegewezen. Deze situatie werd door de westerse mogendheden bevestigd met het Verdrag van Trianon op 4 juni 1920.
Het dient gezegd te worden dat het toekomen van Transsylvanië aan Roemenië al op 4 augustus 1916 overeengekomen was tussen de Roemenen en de geallieerden, als beloning voor kiezen van de geallieerde kant in de oorlog. Officieel was de beslissing gebaseerd op de absolute meerderheid die de Roemenen in Transsylvanië vormden, maar de meerderheid van 53,8% die ze op dat moment vormden is niet erg significant te noemen.
In 1922 werden Ferdinand I en Maria in Alba Iulia tot koning en koningin van Roemenië gekroond. Roemenië had haar huidige grootte bereikt; România Mare (Groot-Roemenië) was een feit.
[bewerk] Hongaars revisionisme
In augustus 1940 kwam onder toezicht van Benito Mussolini en Adolf Hitler de Tweede toekenning van Wenen tot stand, die bepaalde dat Hongarije het noorden van Transsylvanië mocht annexeren. In 1947 kwam Transsylvanië weer toe aan Roemenië in navolging van het Verdrag van Parijs.
[bewerk] Transsylvanië onder communistische dictatuur
[bewerk] Transsylvanië na 1990
[bewerk] Bevolking van Transsylvanië
| Jaar | Totaal | Roemenen | Hongaren | Duitsers |
|---|---|---|---|---|
| 1850 | 1,823,222 | 57.2% | 26.8% | 10.5% |
| 1869 | 4,224,436 | 59% | 25% | 9.5% |
| 1880 | 4,032,851 | 57% | 26% | 9.0% |
| 1890 | 4,429,564 | 56% | 27.1% | 12.5% |
| 1900 | 4,840,722 | 55% | 29.5%% | 11.9% |
| 1910 | 5,262,495 | 53.7% | 31.6% | 10.7% |
| 1919 | 5,259,918 | 57.1% | 26.5% | 9.8% |
| 1920 | 5,208,345 | 57.3% | 25.5% | 10.6% |
| 1930 | 5,114,214 | 58.3% | 26.7% | 9.7% |
| 1941 | 5,548,363 | 55.9% | 29.5% | 9% |
| 1948 | 5,761,127 | 65.1% | 25.7% | 5.8% |
| 1956 | 6,232,312 | 65.5% | 25.9% | 6% |
| 1966 | 6,736,046 | 68% | 24.2% | 5.6% |
| 1977 | 7,500,229 | 69.4% | 22.6% | 4.6% |
| 1992 | 7,723,313 | 75.3% | 21% | 1.2% |
Tegenwoordig is er ook een minderheid van Roma's.
[bewerk] Vorsten van Transsylvanië
[bewerk] Hongaarse vorsten
- 1526-1540: Johan I Zápolya
- 1540-1571: Johan II Sigismund Zápolya
- 1571-1575: Stefan Báthory
- 1575-1581: Christoffel Báthory
- 1581-1597: Sigismund Báthory
- 1599: Andreas Báthory
- 1599-1601: Michaël de Dappere van Walachije
- 1599-1602: Sigismund Báthory (opnieuw)
- 1604-1606: Stefan Bocskay
- 1607-1608: Sigismund I Rákóczi
- 1608-1613: Gabriël Báthory
- 1613-1629: Gabriël Bethlen
- 1629-1630: Catharina van Brandenburg
- 1630-1648: George I Rákóczy
- 1648-1657: George II Rákóczy
- 1657-1658: Frans Rhédey
- 1658-1660: Ákos Barcsay
- 1661-1662: Jan Kemény
- 1661-1690: Michaël I Apafi
- 1690-1699: Emmerik Thököly (tegen het Huis Habsburg)
- Sinds 1690 vorstendom onder het Huis Habsburg
- 1703-1711: Frans II Rákóczy (door de adel tot vorst verkozen)
[bewerk] Habsburgse vorsten
- 1691–1705: Leopold I
- 1711–1740: Karel VI
- 1740-1780: Maria Theresia
- 1780–1790: Jozef II
- 1790–1792: Leopold II
- 1792–1835: Frans II
- 1835–1848: Ferdinand I
- 1848–1916: Frans Jozef I
- 1916-1918: Karel I
In 1918 werd Transsylvanië toegevoegd aan Roemenië. 2 jaar later kwam Crişana een deel van het Banaat en Maramureş ook bij Roemenië.
[bewerk] Transsylvanië in Oostenrijk-Hongarije
| Kerngegevens: | |
| Naam | Grootvorstendom Zevenburgen |
| Status | Vorstendom direct onder Hongaars bestuur |
| Hoofdstad | Klausenburg (Cluj-Napoca) |
| Oppervlakte | 56.856 km² |
| Aantal inwoners (1910) | 5.262.495 |
| Samenstelling bevolking (1910) | Roemenen 53,7%, Hongaren 31,6%, Duitsers 10,7%, Overige 4% |
| Hoofdgodsdiensten | rooms-katholiek, Oosters Orthodox |
| Taal | Roemeens, Hongaars, Duits |
| Bestaan | 1867-1918 |
| Ontstaan uit | Kroonland Zevenburgen |
| Opgegaan in | Roemenië |
| Onderdeel van | Oostenrijk-Hongarije |
[bewerk] Huidige Transsylvanië
[bewerk] Bestaat uit
Transylvanië bestaat uit de regio's:
- het Banaat (provincies: Caraş-Severin en Timiş)
- Crişana (provincies: Arad en Bihor)
- Maramureş (provincies: Maramureş en Satu Mare)
- Transylvanië (de rest)
[bewerk] Indeling van Transsylvanië
Transsylvanië is onderverdeeld in 16 districten. De cijfers van het inwonertal hebben betrekking op 2002.
| District | Inwonertal (district) | Hoofdstad | Inwonertal (hoofdstad) |
| Alba | 382.747 | Alba Iulia | 66.406 |
| Arad | 461.791 | Arad | 172.824 |
| Bihor | 600.223 | Oradea | 206.257 |
| Bistriţa-Năsăud | 311.657 | Bistriţa | 87.169 |
| Braşov | 589.028 | Braşov | 283.901 |
| Caraş-Severin | 333.219 | Reşiţa | 94.580 |
| Cluj | 702.755 | Cluj-Napoca | 318.027 |
| Covasna | 222.449 | Sfântu Gheorghe | 61.543 |
| Harghita | 326.222 | Miercurea-Ciuc | 42.029 |
| Hunedoara | 485.712 | Deva | 69.257 |
| Maramureş | 510.110 | Baia Mare | 137.921 |
| Mureş | 580.851 | Târgu Mureş | 150.047 |
| Satu Mare | 367.281 | Satu Mare | 115.142 |
| Sălaj | 248.015 | Zalău | 62.927 |
| Sibiu | 421.724 | Sibiu | 154.892 |
| Timiş | 659,512 (2004) | Timişoara | 317.651 |
[bewerk] Toerisme
Jaarlijks komen er erg veel toeristen naar Transsylvanië. Niet alleen om te skiën maar ook om vele middeleeuwse steden te bezoeken, als Sighişoara, Bran en Biertan. Ook doen vele mensen de Transfăgăraşan, in de Transsylvanische Alpen, en slapen in berghutten (Cabane) op meer dan 2000 m. In de lente en zomer worden er ook vele bergwandelingen georganiseerd vanaf berghutten. Het Apuseni-gebergte, ook wel de Westelijke Transsylvanische Alpen genoemd, staat bekend om de vele en dichte wouden. Ook is hier de Scărişoara-gletsjer in een grot waar het jaarlijks tussen de -1°C en 0°C blijft, ook al is het 200 m hogerop 20°C. In de Apuseni heb je ook een grote ravijn, de Groapa Ruginoasa waar ook veel toeristen naar toe komen. Het noorden van Transsylvanië, de regio Maramureş, heeft vele typische plattelandsdorpen, en de beroemde houten kerken.
[bewerk] Bronnen
Een deel van de tekst van dit artikel is afkomstig uit het paper "De identiteit en de situatie van de Hongaarse minderheden in Roemenië" [1]. De auteur en tevens auteursrechtbezitter van dit paper heeft de informatie zelf onder GFDL-licentie op Wikipedia toegevoegd.
- Government Office for Hungarian Minorities Abroad (2005) The Situation of Hungarians in Romania in 2005.
- Illyés, Elemér (1982) National Minorities in Romania: Change in Transylvania. New York: Columbia University Press. Internetversie uit de Corvinus Library gebruikt.
- Kovrig, Bennett (2000) ‘Partioned nation: Hungarian minorities in Central Europe’, in: Michael Mandelbaum (ed.), The new European diasporas: national minorities and conflict in Eastern Europe, New York: Council on Foreign Relation Press, pp. 19-80.
- Ludanyi, Andrew (red.) (1994) The Hungarian minority’s situation in Ceausescu's Romania. New York: Columbia University Press. Internetversie uit de Corvinus Library gebruikt.
[bewerk] Externe links
- Info over Saksische Dorpen (Engels)
- Krant: Transilvania Express (Roemeens)
- Transsylvanische Bank (Banca Transilvania) (Roemeens)
| {{{afb_links}}} | Regio's van Roemenië |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
|||
